Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

CAPÍTULO 12

Sumajta rimashpa cushichishunchij

Sumajta rimashpa cushichishunchij

“Cancunapaj shimimantaca, ima mapa shimicuna ama llujshichun. Ashtahuanpish uyajcuna sinchiyachun allicunallata rimaichij” (EFESIOS 4:29).

1-3. a) ¿Ima sumaj regalotataj Jehová Diosca cushca? b) ¿Diosca cai regalotaca ima shinataj utilizachun munan?

 SHUJ yayaca paipaj churiman shuj bicicletata regalashpaca cushillami sintirin. Pero churica bicicletata maipish cachun manejashpa pitapish llaquichijpica ¿yayaca ima shinashi sintiringa?

2 “Tucui alli charinacuna, imatapish allita ruranacunaca” Jehová Diosmantami shamun (Santiago 1:17). Paimi ñucanchijmanca rimana poderta cushca. Rimanata valishcamantami imata yuyashcata, ima shina sintirishcata parlai tucunchij. Shinallataj ñucanchij rimashcacunahuanmi shujtajcunata animai o llaquichi tucunchij.

3 Yaya Diosca ñucanchij shimihuan imatapish allita rimachunmi munan. Paica: “Cancunapaj shimimantaca, ima mapa shimicuna ama llujshichun. Ashtahuanpish uyajcuna sinchiyachun allicunallata rimaichij” ninmi (Efesios 4:29). Cunanca Jehová Dios munashca shina rimanatami yachashun. Shinallataj ñucanchij parlocunahuan shujtajcunata ima shina animanatami ricushun.

ALLI YUYARISHPA PARLASHUNCHIJ

4, 5. ¿Proverbios libropica imatataj yachai tucunchij?

4 Ñucanchij parlashcacunahuanmi cushichi o llaquichi tucunchij. Chaimantami alli yuyashpa parlana canchij. Proverbios 15:4-pica: “Cꞌuyaihuan sumajta rimashca shimicunaca, causaita cuj yura shinami. Ashtahuanpish millai shimicunaca, shungutami chugrichin” ninmi. Shuj sumaj yura ucupi llandurishpaca allimi sintirinchij. Shinallataj ñucanchij rimashcacuna sumaj cajpimi shujtajcunaca alli sintiringacuna. Pero maipish cachun rimajpica llaquillami sintiringacuna (Proverbios 18:21).

Sumaj shimicunaca shungutamari cushichin

5 Proverbios 12:18-pica: “Maijancunaca imata rimashpapish, espadahuan chugrichishca shinami saquincuna” ninmi. ¿Quiquintaca chashna llaquichishcachu? Maipish cachun rimashpaca shujtajcunatami llaquichishun. Chashna tratajpica paicunaca ñucanchijmantami caruyangacuna. Chaimanta sumaj shimicunata rimangapajmi esforzarina canchij. Proverbios 12:18-llapitajmi: ‘Ashtahuanpish yachaisapacunaca sumaj shimicunahuanmi jambincuna’ nin. Sumaj shimicunahuan rimashpallami llaquilla cajcunata cushichishun. Ñucanchijmanta caruyashcacunapish tigrami apanacunata munangacuna (Proverbios 16:24-ta leyipai).

6. ¿Imamantataj huaquinpica imatapish ninchijlla?

6 Ñucanchij rimashcacunaca shungupi ima tiyashcatami ricuchin. Bibliapica: “Cai pachapi causajcunaca huambramantapachami millaita rurana yuyailla causancuna” ninmi (Génesis 8:21; Lucas 6:45). Juchayujcuna cashcamantami imata rimacushpapish cuidarina canchij. Allita rimanaca sinchimi can (Santiago 3:2-4-ta leyipai). Chaimantami alli parlangapaj esforzarina canchij.

7, 8. ¿Maipish cachun rimashpaca Diospaj ñaupajpica ima shinataj ricurishun?

7 Ñucanchij rurashcacunataca Yaya Diosmanmi ricuchishun. Chaimantami imata rimacushpapish cuidadota charina canchij. Santiago 1:26-pica: “Maijanpish cancunapurapi pai crishcapi allimi caticuni yuyashpapish, paipaj cꞌalluta mana jarcarijca, paipaj shungupimi umarin. Pai caticushcapish yangami” ninmi. Maipish cachun rimashpaca Jehová Diospaj ñaupajpica mana alli ricurishunchu (Santiago 3:8-10).

8 Caipi yachashca shinaca ama maipish cachun imatapish rimangapajmi esforzarina canchij. Chashnallataj Jehová Dios munashca shinami rimanata yachana canchij. ¿Diosca ima laya rimaicunatataj millan?

RIMASHCAHUANMI LLAQUICHI TUCUNCHIJ

9, 10. a) ¿Diosta mana sirvijcunaca ima shinataj rimashpa causancuna? b) ¿Imamantataj mapa rimaicunata mana parlana canchij?

9 Achcacunami mapa shimicunata rimancuna. Huaquincunaca, “imata intindichingapajca mapa shimicunatami nina canchij” nincunami. Cutin shujtajcunaca mapa chistecunata nishpami asichincuna. Pabloca: “Ashtahuanpish cunanca, cancunaca: Pꞌiñarinata, pꞌiña canata, millai yuyailla canata, pꞌiñashpa cꞌaminata, mapa shimita rimanata, tucui chaicunata saquichij” nircami (Colosenses 3:8). Pabloca caitapishmi nirca: ‘Mapa shimicunahuanpish ama pugllanacuichijchu, chai shimicunaca Diosta sirvijcunapurapica ama uyarichunllapishchu’ nircami (Efesios 5:3, 4, Nuevo Testamento en Quichua Chimborazo, 1973).

10 Diosca mapa shimicunata rimachunca manataj munanchu. Chaimantami mapa shimicunata mana rimana canchij. Bibliapica, ‘ima mapatapish ruranaca aicha munaimi can’ ninmi (Gálatas 5:19-21, NTQC, 1973). “Ima mapatapish rurana” nishpaca chꞌican chꞌican juchacunamantami parlacun. Ima mapata rurai callarishpaca shujtaj mapa cosascunatachari ruranata munashun. Shuj huauqui o pani yallitaj mapa shimicunata, mapa parlocunata rimanata amañadochari can. Chashna rimanata mana saquisha nijpica tal vez congregacionmantami llujshichishca canga (2 Corintios 12:21; Efesios 4:19). Nota 23-ta ricui.

11, 12. a) ¿Imacunallatataj shujtajcunamantaca mana parlana canchij? b) ¿Imamantataj shujtajcunata mana yangamanta juchachina canchij?

11 Ñucanchij familiacuna, amigocuna ima shina cashcataca tucuicunami yachasha o parlasha ninchij. Jesusta punta catijcunapish huauqui panicunata ayudangapajmi paicuna ima shina cajta yachasha nircacuna (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Pero mana chismecunata nishpa purinachu canchij. Maipica allita parlacushpapish shujtajcunamantaca mana allitachari parlai callarishun. Shinallataj huaquinpica manapish cashca parlocunatachari parlai callarishun. O parlashca secretocunatachari huillashun. Parlashcacunapi mana jarcarishpaca yangamantami shujtajcunata juchachishun. Jesustapish fariseocunaca yangamantami juchachircacuna (Mateo 9:32-34; 12:22-24). Yangamanta shujtajcunata juchachishpaca paicunapaj honratami dañashun. Ashtahuancarin litunacuiman yaicushpami ña mana apanacushun, llaquillami causashun (Proverbios 26:20).

12 Jehová Diosca ñucanchij rimashcacunahuan shujtajcunata ayudachun, animachunmi munan. Pero mana allita rimashcamanta enemigocunata charichunca mana munanchu. Diosca, “huauquindijpuratapish pꞌiñanacuipi churajtaca, manataj ricunachinchu” (Proverbios 6:16-19). Callaripica Diablomi yangamanta Diosta juchachirca (Apocalipsis 12:9, 10). Diosta mana sirvijcunaca llullancunallami. Pero Diosta sirvijcunaca manataj llullanachu canchij (Gálatas 5:19-21). Pimanta imata parlagricushpaca: “¿Chaica ciertochu can? ¿Paimanta chashna parlashpaca cꞌuyaitachu ricuchicuni? ¿Paimanta parlanataca minishtinichu? ¿Ñuca parlacushcata pai uyashpaca ima shinashi sintiringa? ¿Ñucamanta shujtajcuna chashna parlajpica ima shinashi sintirisha?” nishpami alli yuyarina canchij (1 Tesalonicenses 4:11-ta leyipai).

13, 14. a) ¿Shujtajcunata cꞌamijpica ima shinataj sintiringacuna? b) ¿Imamantataj shujtajcunata mana maipish cachun rimana canchij?

13 Qꞌuipata ama arrepintiringapajmi shujtajcunamantaca mana huashalla rimana canchij, pitapish mana cꞌaminachu canchij. Llaquichij shimicunatapish mana rimanachu canchij. Pabloca: “Shujtajcunahuan pꞌiñalla canata, pꞌiñarij canata, jahualla pꞌiñarinata, caparirinata, cꞌamij canata tucui anchuchichij” nircami (Efesios 4:31). Shujtaj Bibliapica ‘cꞌamij canata anchuchichij’ ninapaj randica ‘imapish tucushca canman nishpa ama rimaichijchu’ ninmi. Pitapish cꞌamishpaca paipaj honratami dañashun, imapajpish mana vali cashcatami sintichishun. Huahuacunata maipish cachun rimajpica imapaj mana sirvishcatami sintingacuna. Chaimantami maipish cachun mana rimana canchij (Colosenses 3:21).

14 Bibliapica, llaquichingaraiculla shujtajcunata maipish cachun mana rimanachu canchij ninmi. Ñucanchij huarmita, cusata, huahuacunata cada rato maipish cachun rimashpami achcata llaquichishun. Chashna rimanata mana cambiashpaca congregacionpica ña mana cai tucushunchu (1 Corintios 5:11-13; 6:9, 10). Caipi yachashca shinaca, mapa shimicunata, llullacunata nishpa, cꞌuyaihuan imatapish mana parlashpaca Jehová Dioshuanpish, shujtajcunahuanpish mana apanacui tucushunchu.

ÑUCANCHIJ PARLASHCACUNAHUAN ANIMASHUNCHIJ

15. ¿Shujtajcunahuan alli apanacungapajca imatataj rurana canchij?

15 ¿Imamantataj Jehová Dios munashca shina parlana canchij? Bibliapica, ‘cashna, chashnami rimana cangui’ nishpaca mana tucuita ninchu. Efesios 4:29-pica: “Ashtahuanpish uyajcuna sinchiyachun allicunallata rimaichij” ninmi. Chaimantami ñucanchij rimaicunaca chuya, mana llulla cana can. Diosca ñucanchij parlashcacunahuan shujtajcunata animachun, ayudachunmi munan. Chaita ruranaca mana jahuallachu. Allita parlanapaj randica huaquinpica llaquichij shimicunatami ninata munashun (Tito 2:8). Ñucanchij rimaicunahuan ima shina shujtajcunata animanata ricushun.

16, 17. a) ¿Imamantataj shujtajcunataca felicitana canchij? b) ¿Picunallatataj felicitana canchij?

16 Jehová Diospish, Jesuspish shujtajcuna imata rurashcamantami cꞌuyaihuan felicitan (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47). Ñucanchijpish shujtajcunata felicitangapajca paicuna imata ruracujtami alli ricuna canchij. Proverbios 15:23-pica: Minishtishca horaspi “yuyaita cushcaca sumajmari” can ninmi. ¿Ñucanchij ima allita rurashcamanta shujtajcuna felicitajpica manachu cushilla sintirinchij? (Mateo 7:12-ta leyipai). Nota 27-ta ricui.

17 Shujtajcuna allita rurajta ricushpami imamantapish jahualla felicitai tucushun. Por ejemplo, shuj huauqui o shuj pani alli comentariota cungapaj esforzarijpi, shuj huauqui conferenciata cujpi, escuelapi shuj joven Diospaj Shimimanta mana manchashpa huillajpi, yuyajlla huauqui o pani mana saquirishpa huillanaman llujshijpimi paicunataca felicitana canchij. Chashna felicitajpimi paicunaca Diosta sirvishpa catingacuna. Cusapish paipaj huarmitaca “cantaca achcatami cꞌuyani, ñucapajca achca valishcami cangui” nishpami cushichina can (Proverbios 31:10, 28, 29). Plantacunaca yacuta, Intitami minishtin. Shinallatajmi gentecunapish cꞌuyaita minishtinchij. Huahuacunami cꞌuyaita ricuchichunca ashtahuan minishtin. Paicuna imatapish allita rurashcamantami siempre felicitana canchij. Chashna felicitajpimi paicunaca allita rurashpa catingacuna.

Cꞌuyaihuanmi animana canchij

18, 19. a) ¿Imamantataj shujtajcunata animana canchij? b) ¿Animangapajca imatataj rurai tucunchij?

18 Cushichinata, animanata yachashpaca Jehová Diospaj ejemplotami caticunchij. Paica, mana jatun tucushcacunamanta, shungu pꞌaquirishcacunamantami sustarishpa causan (Isaías 57:15). Diosca ñucanchijpish caishuj chaishujta animachun, llaquilla cajcunata cushichichunmi munan (1 Tesalonicenses 5:11, 14). Chashna animajta ricushpaca Yayitu Diosca cushillami sintirin.

19 Shuj huauqui o pani llaqui llaquilla puricujta ricushpaca ¿imatataj rurana canchij? Paicunapaj llaquicunata mana anchuchi tucushpapish ima shina ayudanatami mashcana canchij. Paicunataca shungumantami animana canchij (Proverbios 12:25-ta leyipai). Animangapajca paicunahuan pasangapajmi tiempota llujshichina canchij, shuj versotami leyi tucunchij, o maipicarin paicunahuanmi Diosta mañai tucunchij (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31). Shinallataj congregacionpi tucuicuna paicunata cꞌuyashcatami yuyachina canchij (1 Corintios 12:12-26; Santiago 5:14, 15).

20, 21. ¿Consejashcata alli uyachunca imatataj rurana canchij?

20 Shujtajcuna ñaupajman catichunca alli consejocunatami cuna canchij. Juchayujcuna cashcamantami ñucanchijta consejachun minishtinchij. Proverbios 19:20-pica: “Cunashcatapish uyangui, alli tucuchun rimashcatapish chasquingui. Chashnami ña yuyaj cashpaca, yachaisapa cangui” ninmi. Consejota cungapajca anciano canaca mana minishtirinchu. Yaya mamacunapish huahuacunata sumajta yachachishpami alli huiñachina can (Proverbios 22:6). Panicunapurapish alli consejocunata cushpami animari tucuncuna (Tito 2:3-5). Huauqui panicunata cꞌuyashcamantami maipish cachun mana consejana canchij. Ima shina consejanata yachashun.

21 Alli consejocunata cungapajca ñucanchijta ima shina consejashcatami yuyarina canchij. Shuj huauqui o panica can alli causachun munashpachari cꞌuyaihuan consejarca. Chaipajca Bibliapi nishcacunata yuyachishpachari consejarca (2 Timoteo 3:16). Chashna cꞌuyaihuan consejashcamantami chai consejota pajtachinata munarcangui (Colosenses 4:6). Consejacushpaca mana ñucanchij yuyaillamantachu consejocunata cuna canchij. O ñucanchij munashcallata rurachunca Bibliapi nishcacunataca mana pandata intindichinachu canchij. Chaipaj randica ima consejota cusha nishpaca Bibliapi tiyaj yuyaicunatami alli yuyachina canchij.

22. ¿Ima shinataj parlanata yachana canchij?

22 Yayitu Diosmi ñucanchijmanca rimana poderta cushca. Chaimantami imata parlacushpapish alli yuyarishpa parlana canchij. Yuyari, ñucanchij rimashca shimicunahuanmi shujtajcunata llaquichi o cushichi tucunchij. Chaimanta ñucanchij rimaicunahuan shujtajcunata cushichishunchij.