Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

Notacuna

Notacuna
  1.  ¿Babilonia jatun puebloca imatataj ricuchin?

  2.  ¿Mesiasca ima horataj ricurina carca?

  3.  Ñucanchij yahuarhuan rurashca tratamientocuna

  4.  Chꞌicanyarinamanta

  5.  Fiestacuna

  6.  Contagiaj ungüicuna

  7.  Negociocunamanta, asuntos legalesmanta

 1. ¿Babilonia jatun puebloca imatataj ricuchin?

¿Imamantataj ‘Babilonia jatun puebloca’ tucui panda religioncunatami ricuchin ninchij? (Apocalipsis 17:5). Quimsa yuyaicunata ricushun:

  • Panda religioncunaca muyundij Allpapimi tiyan. Bibliapica Babilonia jatun puebloca achca gentecunata, llajtacunata, jatun mandajcunatapish shuj reina shinami mandacun ninmi (Apocalipsis 17:15, 18).

  • Achca poderta charij politicocunapish, comerciantecunapish mana canchu. Bibliapi nishca shinaca cai Allpa pachapi ‘jatun mandajcuna’, ‘cꞌatushpa randishpa’ causajcunaca Babilonia jatun pueblo tucuchishca qꞌuipapish tiyashpami catinga ninmi (Apocalipsis 18:9, 15).

  • Babilonia jatun puebloca Diospaj shutitami mapayachishca. Paitaca huainayaj huarmihuanmi chꞌimbapuran. Paica cullqui jahua o imapi ayudachun munashpami cai Allpapi mandajcunahuan tandalla trabajan (Apocalipsis 17:1, 2). Shinallataj tucui muyundij Allpapi causaj gentecunatami pandachicun. Paipaj culpamantami achca gentecunapish huañushca (Apocalipsis 18:23, 24).

Yachai 13 punto 6-man tigrai

 2. ¿Mesiasca ima horataj ricurina carca?

Bibliapi nishca shinaca Mesías manaraj shamujpimi 69 semanacunaca pasana carca (Daniel 9:25-ta liyipai).

  • ¿69 semanacunaca ima horataj callarirca? Jesús manaraj shamujpi huata 455-pimi callarirca. Chai huatapimi mandaj Nehemiasca Jerusalenta “cutin shayachingapaj” chai llajtaman chayarca (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

  • ¿69 semanacunaca mashna tiempotaj carca? Bibliapi tiyaj huaquin profeciacunapica shuj punllaca shuj huata shina cashcatami ricuchin (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Chaimantami siete punllacuna o shuj semanaca siete huatacuna can. Cutin 69 semanacunaca 483 huatacunami can (69 x 7 multiplicai).

  • ¿69 semanacunaca ima horataj tucurirca? Jesús manaraj huacharijpi 455 huatamanta 483 huatacunata cuentajpica huata 29-camami chayan. a Chai huatapimi Jesusca bautizarishpa Mesías tucurca (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Yachai 15 punto 5-man tigrai

 3. Ñucanchij yahuarhuan rurashca tratamientocuna

Huaquinpica jambingapajca doctorcunaca pacientepaj propio yahuartami utilizancuna. Pero Diosta sirvijcunaca mana tucui tratamientocunatachu chasquinchij. Por ejemplo, ñucanchij yahuartaca shujtajcunaman mana cunchijchu. Ñucanchij yahuarta llujchishpa huaquichichunpish mana saquinchijchu. Operacun horaspish llujchishca yahuarta churachunpish mana saquinchijchu (Deuteronomio 15:23).

Shinapish huaquin tratamientocunatachari chasqui tucunchij. Por ejemplo, exámen de sangre, hemodiálisis o hemodilución nishcatapishchari rurai tucunchij. Doctorcunaca operacushpaca yahuartaca shuj maquinapimi limpiashpa cutin churancuna o máquina cardio pulmonartami utilizancuna. Chai tratamientocunatapishchari chasqui tucunchij. Diosta sirvijcunaca shuj operacionta, shuj examenta ruragrishpa o ima tratamientota ruragrishpaca cada unomi yahuarta ima shina utilizanata alli ricuna can. Doctorcunaca caicunataca chꞌican chꞌicanmi rurancuna. Chaimanta Diosta sirvijcunaca shuj operacionta ruragrishpa o ima examenta ruragrishpa o ima tratamientota ruragrishpaca yahuarhuan imata ruragrishcata yachangapajmi alli tapuna can. Chaipajca cashna tapuri:

  • ¿Ñuca cuerpomanta ñuca yahuarta llujchijpi chai yahuar asha tiempota canllaman cajpica cutin ñuca cuerpopi churachingapajca ñuca concienciaca saquinchu? ¿O pambapi jichanaca allichu canman? (Deuteronomio 12:23, 24).

  • Shuj tratamientota ruracushpa, ñucanchij cuerpomanta yahuarta llujchijpi o chaita maillashpa cutin ñucanchij cuerpoman churajpica, ¿ñucanchij concienciaca allichu sintiringa?

Yachai 39 punto 3-man tigrai

 4. Chꞌicanyarinamanta

Bibliapica cazarashcacuna chꞌicanyarichunca mana mandanchu. Separarishpapish shujtajhuan cazarangapajca mana libre cancunachu (1 Corintios 7:10, 11). Pero Diosta sirvij huaquin cusa huarmicunaca separarinatami decidishcacuna. ¿Imamanta?

  • Cusa familiata mana mantinisha nishcamanta maipicarin minishtirishca cosascunallatapish mana cusha nishcamantami separarishcacuna (1 Timoteo 5:8).

  • Yallitaj macashpa maltratajpi, cusapaj o huarmipaj causaita peligropi churajpimi huaquincunaca separinata decidishcacuna (Gálatas 5:19-21).

  • Cusa o huarmi Jehová Diosta adorachun, paipaj mandashcacunata cazuchun mana saquijpimi separarinata decidishcacuna (Hechos 5:29).

Yachai 42 punto 3-man tigrai

 5. Fiestacuna

Diosta sirvijcunaca Jehová Dios mana munashca fiestacunapica mana participanchijchu. Pero cada unomi Biblia yachachishca shina ima fiestapi ama participangapaj imata ruranata, imata mana ruranata alli ricuna canchij. Cai catij ejemplocunapi yuyashun.

  • Maijancuna “feliz Navidad” o “feliz Año Nuevo” nijpica “pagui” nishpallami saquiri tucungui. Pero maijanpish ashtahuan yachasha nijpica canca imamanta chai fiestacunapi mana participashcatami intindichi tucungui.

  • Mana testigo cusa o huarmica: “Ñuca familiaca shuj fiestatami ruragrincuna. Chaipi micunaman jacu” nishpami invitan. Chaipica cambaj concienciata cazushpa rinata o mana rinatami decidina cangui. Shinapish chai fiestapi mana alli costumbrecuna tiyagrijpica mana participashachu nishpami huillana cangui.

  • Shuj fiestapica cambaj jefeca ashtahuan cullquitami cusha nin. ¿Chai cullquitaca chasquinallachu cangui? Cai tapuicunapi yuyai. ¿Chai cullquitaca cambaj jefeca fiesta cashcallamantachu cusha nin? ¿O can sinchita trabajashcamantachu cusha nin? Cai tapuicunapi yuyashpami tal vez chasquinata decidi tucungui.

  • Shuj fiesta punllapi ima regalota cujpi regalota cujca: “Can fiestapi mana participajtaca yachanimi. Pero cai regalotami cusha nini” ningachari. Tal vez paica cꞌuyaita ricuchishcamantachari chaita ruran. Mana cashpaca can Diosta cazushcata o mana cazushcata ricungaraicuilla o chai fiestapi participachun nishpallachu chai regalota cusha nicun. Chaimanta alli yuyashpami chai regalota chasquinata o mana chasquinata decidina cangui. Ima decisionta agllashpapish ñucanchij concienciapimi tranquilo sintirisha ninchij. Jehová Diostapish cazushcatami ricuchisha ninchij (Hechos 23:1).

Yachai 44 punto 1-man tigrai

 6. Contagiaj ungüicuna

Shuj contagiaj ungüita charishcata yachashpa o chai ungüihuan contagiarishca cashcata yuyashpaca shujtaj gentecunata cꞌuyashcamantami paicunaman chai ungüita ama contagiangapaj achca cuidadota charinchij. “Quiquin cꞌuyarij shinallataj shujtajcunatapish cꞌuyangui” nishca mandashcata pajtachingapajmi chaita ruranchij (Romanos 13:8-10).

¿Contagiaj ungüita charijca ima shinataj shujtajcunata cꞌuyashcata ricuchin? Paica muchashpa, ugllashpa, maquita cushpaca manataj saludanachu can. Shinallataj maijanpish paipaj familiata cuidangapaj paipaj huasiman mana invitajpica mana resintirinachu can. Manaraj bautizarishpami shuj contagiaj ungüita charishcataca ancianocunata pushajman huillana can. Chashnami shujtajcunata mana contagiashpa paica bautizari tucunga. Maijanpish pihuan novio o novia manaraj tucushpami exámen de sangreta rurana can. Chaicunata rurashpaca shujtajcunamanta preocuparishcatami ricuchishun. Shinallataj ‘quiquinpajlla alli canata mana mashcacushcata, ashtahuanpish caishujcunapaj alli canata mashcacushcatami’ ricuchishun (Filipenses 2:4).

Yachai 56 punto 2-man tigrai

 7. Negociocunamanta, asuntos legalesmanta

Hasta shuj huauquihuan o shuj panihuan cullquimanta o shujtaj negociocunamanta ari ninacushpaca quillcashpami churana canchij. Chashna rurashpaca ima problemacunata mana charishunchu ( Jeremías 32:9-12). Pero huaquinpica Diosta sirvijcunaca cullquimanta o shujtaj negociocunamantami huaquin desacuerdocunata chari tucunchij. Chashna tucujpica ishquindijlla mana pꞌiñarishpami utca chai problemataca allichina canchij.

Shinapish ¿shuhuashpa o cꞌamishpa llaquichijpica ima shinataj cai problemataca allichina canchij? (Mateo 18:15-17-ta liyipai). Jesusca cai quimsa ruraicunata pajtachichun nircami:

  1. Paicunapurallami cai problemataca allichina can (Mateo 18:15-ta ricui).

  2. Paicunalla mana allichi tucushpaca espiritualmente sinchi caj shuj o ishqui huauquicunatami ayudachun mañana can (Mateo 18:16-ta ricui).

  3. Tucui caicunata rurashca huasha chai problemata mana allichi tucushpallami ancianocunahuan parlana can (Mateo 18:17-ta ricui).

Ima problemacunamantapish ñucanchij huauqui panicunataca mana juezcunapaj ñaupajman apanachu canchij. Chashna rurajpica Jehová Diospaj shutitami yanga rimangacuna, congregacionmantapishmi mana allita nishpa rimangacuna (1 Corintios 6:1-8). Pero divorciaringapaj yayahuan cashpa o mamahuan cashpa huahuacuna saquirinata yachangapaj, pensionta pasachichun, segurocunamanta pagachun, cullqui illaj saquirishcata huillangapaj o testamentocunata rurangapajca tribunalcunaman rinallami canchij. Tribunalcunapi shuj huauqui o shuj panipish chashna problemacunata sumajta allichijpica Biblia nishcata mana cazucushcataca mana ni tucunchijchu.

Shinallataj shuj huauqui o shuj pani maijanpish violashcamanta, huahuacunata violashcamanta, macashcamanta, shuhuashcamanta o huañuchishcamanta autoridadcunaman huillajpica Biblia nishcata mana cazucushcataca mana ni tucunchijchu.

Yachai 56 punto 3-man tigrai

a Jesús manaraj huacharijpi huata 455-manta huata 1-camaca 454 huatacunami tucun. Cutin Jesús manaraj huacharijpi huata 1-manta Jesús huacharishca qꞌuipa huata 1-camaca shuj huatami tucun (huata ceroca mana tiyanchu). Huata 1-manta huata 29-camaca 28 huatacunami tucun. Cai quimsa numerocunata 454 + 1 + 28 sumajpica 483 huatacunami tucun.