Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

Babiloniapimi prezu shina causai callarircacuna

Babiloniapimi prezu shina causai callarircacuna

‘Jehová Diosca cancunataca amsamanta paipaj sumaj achijmanmi cayarca’ (1 PEDRO 2:9).

CANTO 43 Y 28

1. ¿Jerusalén llajtahuanca imataj tucurca?

JESUCRISTO manaraj huacharijpi 607 huatapica Babilonia llajtata mandaj Nabucodonosor II-ca paipaj soldadocunandijmi Jerusalén llajtata llaquichirca. Bibliapica: ‘Mosocunatapish, solteracunatapish yuyajcunatapish espadacunahuanmi huañuchircacuna. Jerusalén muyundij jatun pircatapish urmachircacunami. Mandashpa tiyana huasicunatapish ninata japichishpa tucui rupachircacunami. Chai huasicunapi imalla ashtahuan alli tiyashcataca, tucuimi tucuchircacuna’ ninmi (2 Crónicas 36:17, 19).

2. ¿Jerusalenpi causajcunamanca Jehová Diosca imatataj nirca?

2 Judiocunaca Jerusalén llajta chingarina cashcataca yacharcacunami. Achca huatacuna huashamanmi profetacunaca Diosta mana cazujpica Babiloniocunaca cai llajtataca tucuchingami nishpa huillarcacuna. Shinallataj judiocunataca espadacunahuanmi huañuchinga, quishpirijcunataca Babilonia llajtapi causachunmi aparingacuna nircacunami (Jeremías 15:2) (“Alli entendishunchij” nishca cuadrota ricui). ¿Babilonia llajtapica judiocunaca ima shinataj causarcacuna? ¿Jesusta catijcunapish Babiloniapi prezupi shina causarcacunachu? ¿Chashna cajpica ima horashi chashna causarcacuna?

¿BABILONIA LLAJTAPICA JUDIOCUNACA IMA SHINATAJ CAUSARCACUNA?

3. ¿Babilonia llajtapica judiocunaca ima shinataj causarcacuna?

3 Judiocunaca Babiloniapi causashpaca mana Egiptopi laya llaquinaita causarcacunachu (Éxodo 2:23-25-ta leyipai). Jehová Diosca profeta Jeremiasmanca: “Huasicunata shayachishpa chaipi causai callarichijlla. Granocunata pˈucuj yuracunata tarpushpa, chai pˈucushca granocunata micuichijlla. Cancunata ñuca prezu cachashca pueblopaj allita ruraichijlla. Shinallataj chai pueblomanta ñucata mañaichij. Chai pueblopaj ima llaqui mana shamujpimi, cancunapish alli causanguichij” nircami (Jeremías 29:5, 7). Profetacuna nishcacunaca pajtarircami. Diosta cazuj judiocunaca Babilonia llajtapica allimi causarcacuna. Chai llajtapica judiocunaca achca cosascunatami rurai tucurcacuna. Paicunaca Babilonia llajtallapitajmi maimanpish ri tucurcacuna. Chai tiempopica Babilonia llajtapica achca negociocunami tiyarca. Achca judiocunapishmi randishpa, jatushpa trabajajcuna carca. Shujtajcunaca artesanomi tucurcacuna. Huaquin judiocunacarin cullquiyujmi tucurcacuna.

4. a) ¿Babilonia llajtapica picunataj llaquicunata aparcacuna? b) ¿Judiocunaca imamantataj Diospaj mandashcacunataca mana tucuita pajtachi tucurcacuna?

4 Babiloniaman apashca judiocunapuramantaca huaquincunaca Diosta alli servijcunami carca. Paicunaca ima mana allicunata mana rurashca cashpapish llaquicunatami aparcacuna. Judiocunaca Babiloniapi achca cosascunata charishpapish Diosta mana alli adorai tucurcacunachu. Jerusalén llajtapica Diospaj huasipish altarpish chingarishcami carca. Chaimantami curacunapish Diospajtaca mana alli rurai tucurcacunachu (“Alli entendishunchij” nishca cuadrota ricui). Chashna jahuapish Diosta alli servij judiocunaca Diospaj mandashcacunata pajtachingapajmi esforzarishpa catircacuna. Por ejemplo, Daniel, Sadrac, Mesac, Abednegopish judiocuna mana micuna nishca micunacunataca mana micurcacunachu. Shinallataj Danielca punllantami Diosta mañaj carca (Daniel 1:8; 6:10). Diosta servijcunaca Babiloniapaj maquipimi carcacuna. Chaimantami Diospaj mandashcacunataca mana tucuita pajtachi tucurcacuna.

5. a) ¿Israelitacunamanca Jehová Diosca imatataj nirca? b) ¿Imamantataj israelitacunaca ima horapish Babiloniamanta llujshinataca mana yuyarcacuna?

5 ¿Israelitacunaca Diosta cutin tucuipi alli servi tucurcacunachu? Babiloniocunaca paicunapaj llajtaman prezu apashca gentecunataca manataj cacharijcunachu carca. Chaimantami israelitacunaca ima horapish chaimanta llujshinataca mana yuyarcacuna. Pero Jehová Diosca paipaj llajtataca Babiloniamantaca llujshichishatajmi nircami. Jehová Diosca paipaj nishcacunataca pajtachintajmi (Isaías 55:11).

¿JESUSTA CATIJCUNAPISH BABILONIAPI PREZUPI SHINA CAUSARCACUNACHU?

6, 7. ¿Ungidocunataca imamantataj Babilonia jatun puebloca mana 1918 huatapi prezupi shina charicushca canga?

6 ¿Jesusta catijcunapish Babiloniapi prezupi shina causarcacunachu? Achca huatacunatami La Atalaya revistapica 1918 huatamanta 1919 huatacama Diosta servijcunataca Babiloniapi prezu shina charircacuna nirca. Pero cai yachaipipish catij yachaipipish caita alli entendina cashcatami ricushun.

7 Mundo enteropi tucui panda religioncunami Babilonia jatun pueblo can. Pero 1918 huatapica Babilonia jatun puebloca Diosta servijcunataca mana prezupi shina charicurcachu. ¿Imamantataj chashna ninchij? Chai tiempopi ungidocuna llaquicunata charishpapish mana panda religioncunachu paicunata llaquichircurcacuna. Ashtahuanpish jatun mandajcunami ungidocunataca llaquichicurcacuna. Primera Guerra Mundial manaraj callarijpimi ungidocunaca panda religioncunamanta ña chˈicanyarishca carcacuna. Chaimantami Babilonia jatun puebloca Diosta servijcunata mana 1918 huatapi prezupi shina charicushca canga.

¿DIOSTA SERVIJCUNACA IMA HORASHI BABILONIAPI PREZU SHINA CAUSARCACUNA?

8. ¿Apostolcuna huañushca qˈuipaca imataj tucurca? (Página 22-pi tiyaj dibujota ricui).

8 33 huatapica Jesusta catijcunaca Diospaj espirituta chasquishpami ungidocuna tucurcacuna. Paicunaca “Dios agllashcacunapura, jatun mandajpajta ruraj curacuna, jucha illaj llajta, Diospajlla cachun randishca pueblomi” tucurcacuna (1 Pedro 2:9, 10-ta leyipai). Apostolcuna causacushpaca congregacioncunataca allimi cuidajcuna carca. Pero paicuna huañushca qˈuipaca huaquin cˈaricunaca crijcunata chˈicanyachingapajmi llullashpa yachachi callarircacuna. Cai cˈaricunaca Diospaj Shimita alli yachachinapaj randica Platón runapaj yuyaicunata, Aristóteles runapaj yuyaicunatami yachachi callarircacuna (Hechos 20:30; 2 Tesalonicenses 2:6-8). Paicunapuramanta huaquincunaca congregacionta pushajcunami carca. Jesusca, “tucuicunami huauquindijcuna canguichij” nishpami yachachirca (Mateo 23:8). Shinapish chai cˈaricunaca congregacionta pushangapajca chˈican chˈican puestocuna tiyana cashcatami ricuchi callarircacuna.

9. a) ¿Jatun mandajcunaca ima shinataj panda yachachijcunata ayudarcacuna? b) ¿Jatun mandajcuna chashna ayudashcamantaca imataj tucurca?

9 Roma llajtata mandaj Constantino runaca 313 huatapimi panda yachachishcacunataca yachachinallami canguichij nirca. Chai qˈuipami panda yachachijcunaca jatun mandajcunahuan trabajai callarircacuna. Por ejemplo, mandaj Constantinoca Nicea nishca llajtapimi panda yachachijcunahuan tandanacurca. Chai tandanacuipica Ario nishca runaca Jesusca mana Diosllatajchu can nircami. Chaimantami Constantinoca paitaca shujtaj llajtaman cacharca. Qˈuipaca Teodosio runa mandacushpaca tucui Roma llajtapi causajcunataca catolicocunami tucuna canguichij nircami. Chaimantami huaquin gentecunaca: “Teodosio mandacujpimi gentecunaca Jesusta catij tucurcacuna” nincuna. Shinapish chaica mana ciertochu can. Jesusta catinchij nijcunaca pandata yachachishcamantami Babilonia jatun pueblopaj lado cashcata ricuchircacuna. Pero chai tiempopica Diosta alli servij ungidocunaca tiyarcarajmi. Paicunami Jesús parlashca “trigo” shina carcacuna. Chai ungidocunaca Diosta alli servingapajmi esforzaricurcacuna. Pero paicunataca ashacunallami uyarcacuna (Mateo 13:24, 25, 37-39-ta leyipai). Ungidocunaca Babiloniapaj maquipimi carcacuna.

10. ¿Huaquin gentecunaca imamantataj panda yachachishcacunataca ña mana crisha nircacuna?

10 200 huatacuna Jesús huacharishca qˈuipaca huaquin gentecunaca Bibliataca griego o latín shimipimi leyi tucurcacuna. Chaimantami gentecunaca panda yachachishcacunataca Bibliapaj yachachishcacunahuan chˈimbapurai tucurcacuna. Paicunapuramanta huaquincunaca pandata yachachicushcata ricushpami chai yachachishcacunataca ña mana crisha nircacuna. Pero paicuna imata yachacushcata shujtajcunaman huillajpica huañuchinmanmi carcacuna.

11. ¿Gentecuna Bibliata ama yachachunca iglesiapi pushajcunaca imatataj rurarcacuna?

11 Tiempohuanca asha gentecunallami griego shimita o latín shimita parlajcuna carca. Iglesiapi pushajcunaca gentecuna entendishca shimipi Bibliata ama quillcachunmi jarcarcacuna. Chaimanta iglesiapi pushajcunalla, estudiashca gentecunallami Bibliata leyi tucurcacuna. Paicunamanta huaquincunaca leyinata, quillcanatapish mana alli yacharcacunachu. Iglesiapi pushajcunata maijanpish pandatami yachachicunguichij nijpica sinchitami castigajcuna carca. Huaquin ungidocunaca uchilla grupopimi tandanacujcuna carca, shujtajcunacarin mana tandanacui tucurcacunachu. Babiloniaman judiocunata apaj punllacunapi shinami ungidocunaca Diosta mana alli servi tucurcacuna. Babilonia jatun puebloca gentecunataca manchachishpami causarca.

AYUDACUNATAMI CHARIRCACUNA

12, 13. ¿Diosta servijcuna cutin Diosta alli adorangapajca ima ishqui ayudacunatataj charircacuna?

12 Diosta servijcuna cutin Diosta alli adorangapajca ishqui ayudacunatami charircacuna. 1) 1450 huatamanta librocunata rurangapajmi maquinacuna tiyai callarirca. Chai maquinacunahuanca shuj punllallapimi 1.300 yalli paginacunata copiajcuna carca. Maquinacuna manaraj tiyajpica Bibliataca maquillahuanmi copiacunata rurajcuna carca. Shuj Bibliata maquihuan copiangapajca 10 quillacunatami demorajcuna carca. Chaita ruranaca achca trabajomi carca. Copiata rurajcunaca pergamino papelpi, animalcunapaj carapimi quillcajcuna carca. Chai tiempopica asha Bibliacunalla tiyashcamantami shuj Bibliaca achca cullqui valirca.

Librocunata rurangapaj maquinacuna tiyashcamanta, shinallataj huaquin cˈaricuna gentecuna rimashca shimipi Bibliata quillcashcamantami huaquincunaca Diosta cutin alli servi tucurcacuna. (Párrafo 12 y 13-ta ricui).

13 2) Casi 1500 huatapimi huaquin cˈaricunaca huañunata mana manchashpa gentecuna rimashca shimipi Bibliata quillcarcacuna. Caita yachashpaca iglesiata pushajcunaca sustarircacunami. Paicunaca: “Gentecuna Bibliata leyishpaca ‘¿huañushcacunapaj misata rurashpa padrecunaman paganataca maipitaj yachachin? ¿Iglesiapi padrecunapish shujtaj pushajcunapish tiyana cashcataca maipitaj yachachin?’ nishpami tapungacuna” nircacunami. Paicunapaj yachachishcacunaca Platón runapaj yuyaicunahuan, Aristóteles runapaj yuyaicunahuanmi chagrushca carca. Platón runapish Aristóteles runapish Jesús manaraj huacharijpimi causarcacuna. Iglesiapi pushajcunata, “cancunaca pandatami yachachicunguichij” nijpica paicunaca achcatami pˈiñarijcuna carca. Paicunapaj yachachishcacunata mana catijpimi achca gentecunata huañuchircacuna. Paicunaca Bibliata ama leyichun, tapuicunata ama rurachunmi jarcarcacuna. Chaimantami achcacunaca Bibliataca ña mana leyircacuna, iglesiata pushajcunatapish ña mana tapurcacuna. Shinapish panda religioncunata mana manchaj asha gentecuna tiyarcarajmi. Paicunaca Bibliamanta ashata yachashpapish ashtahuanmi yachasha nircacuna. Ashtahuanpish Babilonia jatun pueblopi prezu shina cashcamantaca ñallami llujshigrircacuna.

14. a) ¿Bibliata alli estudiangapajca achca gentecunaca imatataj rurarcacuna? b) ¿Bibliata alli entendingapajca huauqui Russellca imatataj rurarca?

14 Achca gentecunaca Bibliata leyishpami ashtahuan yachasha nircacuna. Paicuna imata yachashcatapish shujtajcunamanmi parlasha nircacuna. Bibliamanta yachacujcunaca iglesiata pushajcuna paicuna imata crina cashcata nichunca mana munarcacunachu. Chaimantami paicunallataj Bibliata alli estudiangapaj shujtaj llajtacunaman rircacuna. Huaquincunaca Estados Unidos llajtamanmi rircacuna. Chai llajtapi 1870 huatapimi Charles Taze Russell runaca paipaj compañerocunandij Bibliata alli yachai callarircacuna. Huauqui Russellca maijan religión alli yachachishcatami ricusha nirca. Chaipajca Bibliapaj yachachishcacunata shujtaj religioncunapaj yachachishcacunahuanmi chˈimbapurarca. Paica chai religioncuna mana tucui Diospaj mandashcacunata pajtachicushcatami ricurca. Shuj cutinca huauqui Russellca huaquin religionta pushajcunahuanmi tandanacurca. Chai tandanacuipica huauqui Russellca religionta pushajcuna Bibliapi yachachishcacunata chasquichun, paicunapaj iglesiacunapipish yachachichunmi munarca. Pero religionta pushajcunaca mana uyasha nircacunachu. Chaimantami Diosta alli adorangapajca Estudiantes de la Biblia nishcacunaca panda religioncunamanta caruyarcacuna (2 Corintios 6:14-ta leyipai).

15. a) ¿Diosta servijcunaca ima horataj Babilonia jatun pueblopi prezu shina causai callarircacuna? b) ¿Catij yachaipica ima tapuicunamantataj yachashun?

15 Cai yachaipica Diosta servijcunaca último apóstol huañushca qˈuipami Babiloniapi prezu shina causai callarishcata ricushcanchij. Catij yachaipica cai tapuicunamantami yachashun: ¿Ungidocunaca manaraj 1914 huatapi Babilonia jatun pueblomanta llujshi callarishcataca ima shinataj yachanchij? ¿Diosta servijcunaca Primera Guerra Mundialpi ashallata huillacushcamantaca Jehová Diosca pˈiñarircachu? ¿Chai tiempopica huaquin Diosta servijcunaca gobiernocunata cazushcamantachu Diospaj ñaupajpi mana alli ricurircacuna? ¿Diosta alli servijcunaca Babilonia jatun pueblopi prezu shina cashcamantaca ima horataj llujshircacuna?