Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

¿Tucuitachu yachanchij?

¿Tucuitachu yachanchij?

“Manaraj uyashpa imatapish cutichijca, upa cashca ricurishpa pingai tucunllami” (PROVERBIOS 18:13).

CANTOCUNA: 126, 95

1, 2. a) ¿Diosta sirvijcunaca imatataj rurana canchij? b) ¿Chaita mana rurashpaca imataj tucushun? c) ¿Cai yachaipica imatataj ricushun?

DIOSTA sirvijcunaca ima información cierto o mana cierto cashcata yachangapajca allimi intindinaraj, ricunaraj canchij. Shinami imata ruranata yachashun (Proverbios 3:21-23; 8:4, 5). Chaita mana rurajpica Satanaspish cai millai mundopish ñucanchij yuyaicunatami pandachinga (Efesios 5:6; Colosenses 2:8). Proverbios 18:13 pica: “Manaraj uyashpa imatapish cutichijca, upa cashca ricurishpa pingai tucunllami” ninmi. Chaimanta, tucuita alli yachashpami imata ruranata yachashun.

2 Cai yachaipica tucuita yachana imamanta sinchi cashcatami ricushun. Shinallataj alli decisioncunata japinaca imamanta sinchi cashcatami yachashun. Bibliapimi, huaquin yuyaicunata ricushun. Shinallataj huaquin ejemplocunamantami yachashun. Chaicunami shuj información alli cashcata o mana alli cashcata intindichun ayudanga.

AMA TUCUITA CRISHUNCHIJ

3. ¿Imamantataj Proverbios 14:15-pi nishca yuyaita pajtachina canchij? (Página 3-pi tiyaj dibujota ricui).

3 Cunan punllacunaca internetpi, televisionpi y shujtaj ladocunapimi gentecunaca tucui laya yuyaicunata nin. Shinallataj achca gentecunami paicunapaj amigocuna cachashca correocunata, mensajecunata chasquincuna. Chai mensajecunataca huaquincunaca alli yuyaihuanmi cachancuna. Pero shujtajcunaca panda yuyaicunata o llullacunata nishpami cachancuna. Chaicunamantami cuidarina canchij. Ñucanchij ricushcacuna, ñucanchij uyashcacuna cierto o mana cierto cashcata yachangapajca ¿imatataj yuyarina canchij? Proverbios 14:15-pica: “Yachai illaj runaca imata nijpipish, crishpa catinllami. Ashtahuanpish yachajcunaca imata rurangapajpish, alli yuyarinrajmi” ninmi.

4. a) ¿Filipenses 4:8, 9-ca imata rurachuntaj ayudanga? b) ¿Imata leyicushpaca imamantataj alli agllana canchij? (“ Tucuita alli yachangapaj ayudacuna” nishca cuadrota ricui).

4 Imata leyinataca allimi agllana canchij. Chaita rurashpami alli decisioncunata japishun (Filipenses 4:8, 9-ta leyipai). Internetpi mana tucui verdadta nij noticiacunata ricushpa, yanga parlocunallata nij correocunata o mensajecunata leyishpa ama tiempota perdishunchijchu. Diosmanta caruyashpa apóstata tucujcunapaj paginamanpish mana yaicunachu canchij. Paicunaca Diosmanta llullacunata nishpami ñucanchijta Diosmanta caruyachisha nincuna. Chashna tucui mana alli informacioncunami mana alli decisioncunapi urmachi tucun. Chai panda yuyaicuna ñucanchij shunguta mana pandachingachu nishpaca ama yuyashunchijchu (1 Timoteo 6:20, 21).

5. a) ¿Ima panda nishcacunatataj israelitacunaca crirca? b) ¿Panda nishcacunapi crishcamantaca imataj tucurcacuna?

5 Llullata nij noticiacunata crishpaca llaquicunatami charishun. Por ejemplo, Moisés 12 israelitacunata Dios cusha nishca llajtata ricunaman cachajpi ima tucushcata yuyashun. Chai llajtamanta tigramushpaca 10 israelitacunaca mana alli noticiacunahuanmi chayarca (Números 13:25-33). Chai runacuna chashna huillashcamantami israelitacunaca desanimarircacuna (Números 14:1-4). Paicunaca 10 runacunami chaita nincuna, ciertomi canga nishpami yuyashcangacuna. Chaimi Josué y Caleb Dios cusha nishca llajtamanta allicunata huillajpipish israelitacunaca mana uyasha nircacuna (Números 14:6-10). Jehová Diospi confiashpa, chai nishcacuna cierto o mana cierto cashcata ricunapaj randica chai 10 israelitacuna mana allita nishcacunallapimi crircacuna.

6. ¿Diospaj pueblomanta llullacunata nijpica imamantataj mana mancharina canchij?

6 Diosta sirvijcunamanta shujtajcuna mana allicunata nijpica ¿imamantataj cuidadota charina canchij? Diabloca Diosta alli sirvijcunatami tucui laya juchachishpa causan (Apocalipsis 12:10). Jesuspish enemigocunaca tucui laya llullacunatami cancunamantaca ningacuna nircami (Mateo 5:11). Caita yuyaipi charishpaca Diosta sirvijcunamanta llullacunata nijpica mana mancharinachu canchij.

7. ¿Manaraj shuj correo o mensajeta cachashpaca imatataj yuyarina canchij?

7 ¿Ñucanchij amigocunaman, rijsishcacunaman correocunata o mensajecunata cachanata munanchijchu? Shuj mushuj noticiata uyashpa o shuj experienciata uyashpaca ¿ñucanchijrajchu tucuicunaman huillanata munanchij? Manaraj shuj correo o mensajeta cachashpami: “¿Cai informacionca ciertochu can? ¿Tucuita alli yachashpachu cachacuni?” nishpa yuyarina canchij. Mana seguros cashpaca panda informaciontami huauqui panicunaman cachacunchijman. Chaimanta, shuj información mana cierto cajpica amaraj cachashpa borrashunchij.

8. a) ¿Huaquin ladocunapica ñucanchij enemigocunaca imatataj rurashca? b) ¿Ñucanchij enemigocunataca imata rurashpataj apoyacunchijman?

8 Ñucanchijman shuj correota o mensajeta cachajpi, chaipi ima nishcata shujtajcunaman chai rato cachanaca shuj peligromi can. Huaquin ladocunapica Diospaj Shimita ama huillachunmi autoridadcunaca jarcaicunata churashca. Chai ladocunapi caj enemigocunaca huauqui panicunapura ama confianzata charichunmi imatapish nincuna o manchachincuna. Huaquin huatacuna huashaman Unión Sovieticapi caj llajtacunapi ima tucushcata yuyarishun. Chaipica policía secretapi cajcunaca, “Diosta sirvijcunataca rijsishca huauquicunaca saquishcami” nishpami llullarcacuna * (urapi tiyaj notata ricui). Achcacunami chaicunata crishpa Diospaj organizacionmanta caruyarcacuna. Achcacuna cutin tigrajpipish shujtajcunaca Diospi crinata saquishpami ña mana nunca tigrarcacuna (1 Timoteo 1:19). ¿Chashna llaquicuna ama tiyachunca imatataj rurana canchij? Mana alli noticiacunataca shujtajcunaman amataj tigra cachashunchijchu. Imatapish crinapaj randica puntaca tucuitami alli yachanaraj canchij.

MANA TUCUICHU VERDAD CAN

9. ¿Imamantataj mana tucuita yachai tucunchij?

9 Huaquin noticiacunapica mana tucuitachu verdadta huillan. Chaimantami ima cierto o mana cierto cashcata yachanaca sinchi canga. Shujtajcuna mana tucuita verdadta nishpaca ñucanchijta pandachi tucunmi. ¿Ama pandachichunca imatataj rurana canchij? (Efesios 4:14).

10. a) ¿Imamantataj israelitacunaca paicunapura macanacugrirca? b) ¿Imamantataj mana macanacurcacuna?

10 Ñaupa punllapi israelitacunahuan ima tucushcata yuyarishun (Josué 22:9-34). Huaquin israelitacunaca río Jordanmanta inti huashicun ladomanmi causarcacuna. Cutin caishuj israelitacunaca inti llujshin ladomanmi causarcacuna. Inti llujshin ladopi caj israelitacunami río Jordán cꞌuchullapi shuj jatun altarta rurashcarcacuna. Chaica ciertomi carca, pero imamanta chaita rurashcataca inti huashicun ladomanta israelitacunaca mana tucuita yacharcachu. Chaimantami, ñucanchij huauquicunaca Diospaj contrami tucushcacuna nishpa paicunahuan macanacungapaj allichirircacuna (Josué 22:9-12-ta leyipai). Pero manaraj macanacunaman rishpami huaquin cꞌaricunata tucuita alli yachanaman cacharcacuna. Chai cꞌaricunaca chai altartaca mana yanga dioscunaman sacrificiota cungapaj rurashcatami yachaj chayarcacuna. Ashtahuanpish qꞌuipa huiñaicuna paicunapaj yayacuna Diosta alli sirvijcuna cashcata yuyarichunmi rurashcacuna carca. Inti huashicun ladopi causaj israelitacunaca manaraj paicunapaj huauquicunata huañuchinaman rishpa tucuita alli yachaj chayangapaj tiempota llujchishcamantami cushilla sintirishcangacuna.

11. a) ¿Davidca imamantataj Mefi-bosetpaj allpacunata quichurca? b) ¿Davidca imatataj puntaca rurana carca?

11 Shujtajcuna mana tucuita verdadta nijpica tucuicunami pandari tucunchij. Rey Davidhuan Mefi-bosethuan ima tucushcata ricushun. Davidca mana mitsa cashcamantami Mefi-bosetmanca paipaj abuelo Saulpaj allpacunata tigrachirca (2 Samuel 9:6, 7). Pero asha tiempo qꞌuipaca Mefi-bosetmanta mana allicunata nishcatami uyarca. Chai nishcacuna cierto o mana cierto cashcata manaraj yachashpami tucui allpacunata quichurca (2 Samuel 16:1-4). David Mefi-bosethuan parlashpaca pandarishcatami cuentata curca. Chaimantami huaquin allpacunata tigrachirca (2 Samuel 19:24-29). Davidca ama chashna pandaringapajca manaraj shuj decisionta japishpami puntaca tucuita alli yachanaraj carca.

12, 13. a) ¿Jesusca paimanta llullacunata nijpica imatataj rurarca? b) ¿Ñucanchijtapish yangamanta juchachijpica imatataj rurana canchij?

12 ¿Ñucanchijta pi yangamanta juchachijpica imatataj rurana canchij? Jesustapish Bautizaj Juantapish chashna yangamanta juchachishcatami yuyari tucunchij (Mateo 11:18, 19-ta leyipai *). Pero ¿Jesusca imatataj rurarca? Paica difindirishpa tiempota perdinapaj randica gentecunataca ñuca ima rurashcata, ima yachachishcatami ricuna canguichij nircami. Shinallataj, “alli yuyaita charishcataca ruraicunahuanmi ricuchi tucunchij” nircami.

13 ¿Caimantaca imatataj yachanchij? Ñucanchijtapish Jesusta shinallatajmi shujtajcunaca mana allicunata nishpa malpi saquichingacuna. ¿Chaipica imatataj rurana canchij? Shujtajcuna llullacunata nijpipish chai mana cierto cashcatami ñucanchij ruraicunahuan ricuchina canchij. Jesús rurashca shina ñucanchijpish alli causashpaca pi juchachijpi o ima llullacunata nijpipish mana cierto cashcatami ricuchishun.

“AMA CAN ALLI YUYAIYUJ CASHCALLAPI SHUNGUTA CHURANGUICHU”

14, 15. ¿Imamantataj mana ñucanchijllapi confiana canchij?

14 Ña ricushca shinaca tucui verdadta nij informacionta charinaca mana facilchu can. Shinallataj ima cierto o mana cierto cashcataca juchayuj cashcamantami mana yachai tucunchij. Yuyashun, achca huatacunatachari Diosta alli sirvishpa caticunchij. Chaimantami imatapish alli yuyashpa ruranata yachashcanchij. Shujtajcunapish chaimantami respetangacuna. Pero chaica ¿ñucanchijta pandachi tucungachu?

Bibliapica: “Ama can alli yuyaiyuj cashcallapi shunguta churanguichu” nishpami advertin

15 Ñucanchijllapi yallitaj confiashpaca pandarinatami pudinchij. Ñucanchij yuyaicunapish pandachi tucunmi. Chaimantami tucuita mana alli yachashpapish, tucuitami alli intindini ninata pudinchij. Pero chashna yuyanaca mana allichu can. Bibliapica: “Ama can alli yuyaiyuj cashcallapi shunguta churanguichu” nishpami advertin (Proverbios 3:5, 6; 28:26).

16. Cai ejemplopi ricuchishca shinaca ¿shuj restaurantepica imataj tucurca, imatataj Tomasca yuyarca?

16 Shuj ejemplopi yuyashun. Achca experienciata charij Tomás shuti shuj ancianomi shuj restaurantepi can. Paica Juan shuti caishuj anciano shujtaj huarmihuan micushpa tiyacujtami ricun. Juanca cushillami pasacun, asirishpami chai huarmita ugllarin. Chaimi Tomasca Juan shujtaj huarmihuan purij cashcata yuyan. Shinallataj, “¿cunanca divorciaringachu? ¿Huahuacunahuanca imashi tucunga?” nishpami tapurin. Tomasca ñami shujtajcuna chashna rurashcata ricushca. Chaimantami cunanpish Juanmanta sustarishca can. Chashna pasajpica ñucanchijpish pai shinallatajmi sintirinchijman ¿nachu?

17. a) ¿Tomasca imatataj yachaj chayarca? b) ¿Caimantaca imatataj yachacunchij?

17 Tomasca chashna yuyangapajca ¿tucuitachu alli yacharca? Chai tutallatajmi Juanta cayarca. Chaipimi restaurantepi caj huarmica Juanpaj pani cashcata yachaj chayarca. Juanca achca huatacunatami paipaj panitaca mana ricushca carca. Paipaj pani asha horascunallata chai llajtapi saquirigrishcamantami micunaman ringapaj parlanacushcacuna carca. Juanpaj huarmica mana compañai pudishcachu carca. Tomasca chaita yachaj chayashpami achcata pingarirca. Antesmi chaitaca manaraj piman parlashca carca. ¿Caimantaca imatataj yachacunchij? Achca huatacunata Diosta sirvicushpapish manaraj imata nishpa, manaraj imata yuyashpami tucuita alli yachanaraj canchij.

18. ¿Shujtajcunahuan mana alli apanacushpaca imatataj yuyai callarishun?

18 Maijan huauqui panicunahuan mana alli apanacushpaca paicuna allita o mana allita ruracushcata yachanaca mana jahuallachu canga. Imapipish paicunahuan mana de acuerdo cashpaca mana allicunatami ruracunga nishpami yuyai callarishun. Chaimantami paicunamanta shujtajcuna mana allita rimajpica jahualla crishun. Shujtajcunahuan resintirishca cashpaca paicunamantami mana allicunata yuyashun (1 Timoteo 6:4, 5). Ama chashna yuyangapajca shujtajcunata mana envidianachu canchij. Ashtahuanpish ñucanchij huauqui panicunataca shungumanta cꞌuyana, perdonana cashcatami yuyarina canchij (Colosenses 3:12-14-ta leyipai).

BIBLIAPI TIYAJ CONSEJOCUNAMI ÑUCANCHIJTA AYUDANGA

19, 20. a) ¿Shuj información cierto o mana cierto cashcata yachangapajca ima versocunataj ayudanga? b) ¿Catij yachaipica imatataj yachashun?

19 Cai yachaipica tucui informacionta charina, shinallataj ima cierto o mana cierto cashcata yachanaca mana fácil cashcatami ricushcanchij. ¿Imamanta? Achca informacioncunaca mana tucuichu verdad can. Huaquin informacioncunaca pandatami nincuna. Shinallataj juchayujcuna cashcamantami mana tucuita yachai tucunchij. Pero ¿imatataj rurana canchij? Bibliapi tiyaj consejocunatami catina canchij. Por ejemplo shuj yuyaica, mana tucuita alli uyashpa imatapish ninaca shuj upa runa shinami can ninmi (Proverbios 18:13). Shinallataj mana tucuita crinallachu canchij. Ashtahuanpish ima cierto o mana cierto cashcatami ricunaraj canchij (Proverbios 14:15). Shinallataj mashna huatacunata Diosta sirvicushpapish mana ñucanchij yuyaillapi confianachu canchij (Proverbios 3:5, 6). Bibliapi tiyaj yuyaicunami shuj información cierto o mana cierto cashcata alli ricuchun ayudanga. Shinami imata leyinata alli agllashpa alli decisioncunata japishun.

20 Pero huaquinpica ñahuita ricushpalla juzgaj cashcamantami ima cierto o mana cierto cashcataca mana yachai tucunchij. Catij yachaipimi imamanta ñahuita ricushpalla juzgai tucushcata ricushun. Ama chashna cangapaj imata rurana cashcatapishmi yachashun.

^ par. 12 Mateo 11:18, 19 (NM): “Juan shamushpaca, mana micurcachu. Mana ubyarcachu. Chaimi paitaca: ‘Supaitami charin’ nincuna. Runa Aichayuj tucushpa shamujca micujmi, ubyajmi. Chaimanta chai runaca: ‘Achcata micujmi, vinotapish ubyajmi, impuestota japijcunahuan, juchayujcunahuanpish apanacunllami’ nincunami. Chashna cajpipish alli yuyaita charishcataca ruraicunahuanmi ricuchi tucunchij”.