Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 36

Diosta sirvijcunaca shungumantami allicunata rurancuna

Diosta sirvijcunaca shungumantami allicunata rurancuna

“Yaricachij shina, yacunachij shina allita ruranata munajcunaca cushicuncunami” (MATEO 5:6).

CANTO 9 Jehovami ñucanchij Jatun Mandaj

CAITAMI YACHASHUN *

1. ¿Joseca juchapi ama urmangapajca imatataj rurarca?

 JACOBPAJ churi Joseca allita rurangapajmi esforzarirca. Paipaj amopaj huarmica paitaca “ñucahuan siriri” nircami. Chashna nijpipish Joseca paihuanca mana sirirircachu. Maijancunaca: “Paipaj amo Potifarca huasipica mana carcachu. José esclavo cashcamanta, amopaj huarmihuan mana siririsha nishcamantami chai huarmica Josetaca achcata llaquichi tucurca. ¿Imamantashi Joseca chai huarmihuanca mana siririrca?” nishpachari tapurincuna. Shinapish chai huarmi cutin cutin Joseta “ñucahuan siriri” nijpipish paica mana sirirircachu. Ashtahuanpish Joseca: “Maitataj jatun millaita rurashpa, Taita Diosta pꞌiñachishpa juchallishari” nircami (Génesis 39:7-12).

2. ¿Diospaj ñaupajpi huainayana jucha cashcataca ima shinataj Joseca yacharca?

2 ¿Diospaj ñaupajpi huainayana mana alli cashcataca Joseca ima shinataj yacharca? Moisesman cushca leypica Jehová Diosca “ama huainayangui” nircami. Shinapish chai leycuna tiyangapajca 200 huatacunami faltarca (Éxodo 20:14). Joseca chai leyta mana charishpapish huainayanamanta Jehová Dios imata yuyashcataca allimi yacharca. Por ejemplo, Joseca Jehová Dios shuj huarmi, shuj cꞌari cazarashpa shuj shinalla tucuchun munashcatami alli yacharca. Shinallataj paipaj bisabuela Sarahuanca ishqui reycunami siririsha nircacuna. Pero Jehová Dios chaita rurachun mana saquishcatami alli yacharca. Shuj cꞌari Isaacpaj huarmi Rebecahuan ama siririchun Jehová Dios jarcashcatapishmi alli yacharca (Génesis 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11). Chaicunata yuyarishpaca huainayana Jehová Diospaj mana alli cashcataca Joseca allimi intindirca. Jehová Diosta cꞌuyashcamanta, respetashcamantami Dios cushca mandashcacunatapish cazungapaj esforzarirca.

3. ¿Cai yachaipica imacunallatataj ricushun?

3 Canpish allita rurangapajmi esforzaricungui. Pero juchayujcuna cashcamantami millai gentecuna shina mana allicunata ama rurangapaj esforzarina canchij (Isaías 5:20; Romanos 12:2). Cai yachaipica Dios munashca shina allita ruraj cana cashcata, chaita rurashpa ima shina beneficiarishcatami ricushun. Shinallataj allita ruranata ama saquingapaj imata rurana cashcatapishmi ricushun.

DIOS MUNASHCA SHINA ALLITA RURASHUNCHIJ

4. ¿Dios munashca shina allita rurajcuna cangapajca imatataj mana yuyana canchij?

4 Jesús cai Allpapi cajpica religionta pushajcunaca paicunalla allita ruracushcatami yuyajcuna carca. Pero chai runacunaca shujtajcunata yalli cashcata yuyashpami sinchi mandashcacunata churajcuna carca. Chaimantami Jesusca paicunataca mana allita ruracushcata nirca (Eclesiastés 7:16; Lucas 16:15). Cunan punllacunapish huaquin gentecunaca paicunalla allita ruracushcatami yuyancuna. Paicunaca shujtajcunata yalli cashcata yuyashpami shujtajcunataca huashalla rimancuna. Pero Dios munashca shina allita rurajcunaca shujtajcunata yalli cashcataca mana yuyancunachu.

5. ¿Allita rurajcuna cashcata ricuchingapajca imatataj pajtachina canchij?

5 Bibliapica Dios mandashcacunata cazuchun, allita rurachunmi yachachin. ¿Caitaca ima shinataj pajtachi tucunchij? Por ejemplo, Jehová Diosca comerciantecunataca alli pesacunata charichunmi mandarca (Deuteronomio 25:15). Cunan punllacunapipish Jesusta catijcunaca negociocunapica Dios munashca shinami honrados cana canchij. Allita rurajcunaca shujtajcunata llaquichijpica mana allimi sintirincuna. Imata decidingapajpish Dios mandashcacunatarajmi alli ricurancuna (Colosenses 1:10).

6. ¿Dios mandashcacuna ñucanchijpaj allipajllataj cashcataca ima shinataj yachanchij?

6 Bibliapica: “Jehová Diosca allita rurajmi can” ninmi (Jeremías 50:7, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo). Jehová Diosca allita ruraj cashcamanta, ñucanchijta rurashcamantami ima alli cashcata, ima mana alli cashcata decidi tucun. Ashtahuancarin jucha illaj cashcamantami ñucanchijtapish yalli yachan (Proverbios 14:12; Isaías 55:8, 9-ta liyipai). Shinaca ¿ñucanchijpish Dios munashca shinachu allita rurai tucunchij? Ari, paiman rijchaj rurashca cashcamantami ñucanchijpish allicunata rurai tucunchij (Génesis 1:27). Chaicunata rurashpaca dimastij cushillami sintirinchij. Jehová Diosta cꞌuyashcamanta, respetashcamantami paita cazungapaj esforzarinchij (Efesios 5:1).

7. ¿Mandashcacunata, leycunata cazunaca imamantataj valishca can? Huaquin ejemplocunamanta parlapai.

7 Dios mandashcacunata cazushpaca cushilla, allimi causashun. Caita alli intindingapajca cai catij ejemplocunapi yuyashun. Carreteracunapi accidentecuna ama tiyachunca leyes de transitotami churashcacuna. Pero maipica chai leycunata mana catishcamantami accidentecuna tiyashca. Shinallataj doctorcunaca ungushcacunata alli atindingapajmi huaquin leycunata, instruccioncunata catina cancuna. Chaicunata mana catijpica ungushcacunaca huañuncunamanmi. Cai ejemplocunapi ricushca shinaca leycunata, mandashcacunata cazunaca valishcami can. Chaimantami ñucanchijpish Dios cushca mandashcacunataca cazuna canchij.

8. ¿Allita rurajcunaca ima bendicioncunatataj chasquingacuna?

8 Jehová Diosca pai mandashcacunata cazujcunatami achcata bendician. Paica: “Cashcata rurajcunallami Dios cusha nishca llajtata japingacuna. Tucui causaipimi chai llajtapi causangacuna” ninmi (Salmo 37:29). Cai Allpapi tucui gentecuna Dios mandashca shina allita rurashpaca sumajta cushillami causashun. Jehová Diosca canpish cai bendicioncunata chasquichunmi munan. Chaimantami allicunata rurashpa catingapaj esforzarina cangui. ¿Allicunata ruranata ama saquingapajca imatataj rurana canchij? Caimantami quimsa yuyaicunata yachashun.

¿ALLITA RURANATA AMA SAQUINGAPAJCA IMATATAJ RURANA CANCHIJ?

9. ¿Allita rurashpa catingapajca puntapica imatataj rurana canchij?

9 Puntapica: Allita rurashpa catingapajca Jehová Diostami cꞌuyana canchij. Jehová Diosta ashtahuan cꞌuyashpaca pai cushca mandashcacunata cazungapajmi ashtahuan esforzarishun. Adán y Evapi yuyashunchij. Paicunaca Jehová Diosta shungumanta cꞌuyashca cajpica tucuipimi Diosta cazuiman carcacuna (Génesis 3:1-6, 16-19).

10. ¿Abrahamca Jehová Diosta ashtahuan rijsingapajca imatataj rurarca?

10 Ñucanchijca Adán y Eva shinaca mana casha ninchijchu. Chaipajca Jehová Dios ima shina cashcata, pai ima shina yuyashcataca allimi yachana canchij. Chashnami Jehová Diostaca ashtahuan cꞌuyashun. Abrahampaj ejemplopi yuyashunchij. Paica Jehová Diostaca tucui shunguhuanmi cꞌuyaj carca. Shuj cutinca Abrahamca Jehová Dios imata decidishcatami yachaj chayarca. Jehová imata decidishcata mana tucuita intindishpapish Diosta ashtahuan rijsingapajmi esforzarirca. Por ejemplo, Jehová Dios Sodoma y Gomorrapi causajcunata tucuchigrishcatami Abrahamca yachaj chayarca. Chaipica Abrahamca Jehová Dios alli gentecunata millaicunahuan tucuchinatami mancharca. Shinapish Abrahamca Yayitu Dios allita ruraj cashcata yachashpami paitaca respetohuan huaquin tapuicunata rurarca. Chashna tapujpica Jehová Diosca pacienciahuanmi tucuita cutichirca. Chaimi Abrahamca Jehová Dios tucuicunapaj shunguta alli rijsishcata, alli gentecunata millaicunahuan manataj tucuchinatapish alli intindirca (Génesis 18:20-32).

11. ¿Abrahamca Jehová Diosta cꞌuyashcata, paipi confiashcataca ima shinataj ricuchirca?

11 Abrahamca Sodoma y Gomorrapi causajcunamanta Jehová Dioshuan parlashpaca paitaca ashtahuan respetanata, cꞌuyanatami yacharca. Huaquin huatacuna qꞌuipacarin Abrahamca Jehová Diospi confiashcatami ricuchina carca. Jehová Diosca Abrahamtaca paipaj churi Isaacta huañuchishpa paiman cuchunmi mandashca carca. Chai tiempopajca Abrahanca Jehová Diostaca allimi rijsirca. Chaimantami imata mana tapushpa paipaj churita cungapaj tucuita allichirca. Chaita pajtachina sinchi cajpipish Abrahamca Jehová Dios ima shina cashcapimi yuyashcanga. Jehová Dios cꞌuyaj, llaquij, allita ruraj cashcatami Abrahamca alli yacharca. Jehová Diosca Abrahamtaca “cambaj churi Isaacmantami cambaj huahuacuna shamunga” nishpami huillashca carca. Chaita yachashcamantami apóstol Pablo nishca shinaca Abrahamca Jehová Dios paipaj churi Isaacta causachi tucushcata crirca (Hebreos 11:17-19). Abrahamca Jehová Diosta achcata cꞌuyashcamantami Jehová Dios allita ruranapi confiarca. Paipaj sinchi cajpipish Jehová Diosta tucuipi cazunatami decidirca (Génesis 22:1-12).

12. ¿Abrahampaj ejemplota catingapajca imatataj rurana canchij?

12 ¿Abrahampaj ejemplota catingapajca imatataj rurana canchij? Jehová Diosta ashtahuan rijsingapajmi esforzarina canchij. Chashnami Jehová Diostaca ashtahuan cꞌuyashun, ñucanchij concienciatapish alli yachachishun (Salmo 73:28-ta liyipai; Hebreos 5:14). Por ejemplo, shuj tentación ricurijpica Jehová Diosta ama llaquichingapajmi chaitaca mana rurashun. ¿Allicunata rurashpa catingapajca imataj ashtahuan rurana canchij?

13. ¿Allita rurashpa catingapajca imatataj rurana canchij?

13 Ishquipica: Allita rurashpa catingapajmi punllanta esforzarina canchij. Ñucanchij cuerpo sinchiyashpa catichunca punllantami ejerciciota rurana canchij. Chashnallatajmi allicunata rurashpa catingapajca punllanta esforzarishpa catina canchij. Jehová Diosca ñucanchijta cꞌuyaj cashcamantami ima rurai tucushcacunallata rurachun mandan (Salmo 103:14). Bibliapica: ‘Jehová Diosca cashcata rurashpa causajtaca cꞌuyanmi’ ninmi (Proverbios 15:9-ta liyipai). Maipica ima metata charishpaca chaita pajtachingacamami esforzarinchij. Chashnallatajmi allita rurashpa catingapajca esforzarishpa catina canchij. Jehová Diosllatajmi chaita pajtachichun ayudanga (Salmo 84:5, 7).

14. ¿Pechopi fierro churanata churarij shinaca imatataj rurana canchij?

14 Jehová Diosca ñucanchijta achcata cꞌuyashcamantami paipaj mandashcacunataca llashaj quipita shina ama ricuchun ayudan (1 Juan 5:3). Ashtahuanpish Dios cushca mandashcacunata cazushpaca allimi causashun. Apóstol Pablo parlashca pechopi fierro churanapi yuyashunchij (Efesios 6:14-18). Ñaupa tiempopica soldadocunaca paicunapaj shunguta pi ama llaquichichunca pechopi fierro churanatami churarijcuna carca. Chashnallatajmi ñucanchij shungupi mana alli yuyaicuna, mana alli munaicuna ama tiyachunca Diospaj mandashcacunata cazuna canchij (Proverbios 4:23).

15. ¿Pechopi fierro churanata churarij shina Diosta cazungapajca imatataj rurana canchij?

15 ¿Pechopi fierro churanata churarij shina Diosta cazungapajca imatataj rurana canchij? Imata manaraj decidishpaca Dios mandashcacunapimi yuyana canchij. Por ejemplo, imata manaraj parlashpa, ima musicata uyanata o imata liyinata manaraj agllashpa, imapi divirtirinatapish manaraj agllashpaca cashna nishpami tapurina canchij: “¿Caicunata rurashca huashaca mana allita rurana, huainayana, envidiana munaicunatachu charisha? ¿O Diosta ashtahuan sirvina munaitachu charisha?” (Filipenses 4:8). Chaimantami Diospaj mandashcacuna ñucanchij shunguman yaicuchun saquina canchij. Chashnami alli, cushilla causashun.

Mama cucha yacuca siempremi shamushpa, tigrashpa catinga. Chashnallatajmi ñucanchijpish allitaca siempre rurai tucunchij. (Párrafos 16 y 17-ta ricui).

16, 17. ¿Isaías 48:18-pica Jehová Diosta punllanta cazui tucushcataca ima shinataj ricuchin?

16 ¿“Dios mandashcataca mana pajtachi tucushachu” nishpa yuyashpaca imatataj rurana cangui? Isaías 48:18-pi Yayitu Dios nishcacunatami yuyaipi charina cangui (Isaías 48:18-ta liyipai). Paica: “Can cashcata ruranaca mama cucha yacu jataricuj shinami canman” ninmi. Por ejemplo, can mama cucha yacu filopi cashcapi yuyai. Chaipica yacu shamujta, cutin tigrajtami ricungui. Pero canca “cai yacuca tal vez shuj punllaca casijllami saquiringa” nishpaca mana yuyanguimanchu. Ashtahuanpish cai yacuca siempremi shamucushca y cutin tigracushca. Y chashnallatajmi tucui vida catinga.

17 ¿Ñucanchijpajpish cashcata ruranaca mama cucha yacu shina cachunca imatataj rurana canchij? Ima decisionta manaraj agllashpaca Jehová Dios imata munashcatarajmi alli ricuna canchij. Pai imata munashcata alli intindishpaca chaita pajtachingapajmi esforzarina canchij. Maipica Diosta cazunaca sinchimi can. Shinapish paillatajmi allita rurashpa catichun ayudan. (Isaías 40:29-31).

18. ¿Shujtajcunataca imamantataj mana juzgana canchij?

18 Quimsapica: Jehová Dios juzgachunmi saquina canchij. Dios munashca shina allita rurangapaj esforzarishpapish shujtajcunataca mana juzganachu canchij. Paicunata yalli cashcatapish mana yuyanachu canchij. Ñucanchijca shujtajcunata juzgana derechotaca mana charinchijchu. Ashtahuanpish Jehová Dioslla tucui cai pachapaj Juez cashcatami yuyarina canchij (Génesis 18:25). Diosca ñucanchijtaca shujtajcunata juzgachunca mana churashcachu. Chaimantami Jesusca: “Dios cancunata ama juzgachunca, cancunapish shujtajcunata ama juzgaichijchu” nirca (Mateo 7:1). *

19. ¿Joseca Jehová Dioslla juzgana derechota charishcataca ima shinataj ricuchirca?

19 Josepaj ejemplopi cutin yuyashunchij. Joseca allita rurajmi carca. Chaimantami paita mana alli tratajpipish shujtajcunata mana juzgarca. Josepaj huauquicunaca paitaca achcatami llaquichircacuna. Shuj esclavota shinami cꞌaturcacuna. Paicunapaj yayatapish “Joseca huañushcami” nishpami crichircacuna. Huaquin huatacuna huashaca Joseca jatun mandajmi tucurca. Paipaj huauquicunahuan tupajpica, paipaj huauquicunaca José tigra llaquichinatami mancharcacuna. Pero Joseca paicunataca mana juzgarcachu. Ashtahuanpish paipaj huauquicuna arrepentidos cashcata ricushpami cꞌuyaihuan tratarca. Joseca paipaj huauquicunataca: “Ama manchaichijchu. Ñucaca Taita Diospaj randi llaquichij cashpatajmari llaquichishari” nircami (Génesis 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21). Joseca humilde cashcamantami Jehová Dioslla paipaj huauquicunata juzgana derechota charishcata yuyarirca.

20, 21. ¿Ama jatun tucushca cangapajca imatataj rurana canchij?

20 Ñucanchijpish José shinami shujtajcunataca mana juzgana canchij. Por ejemplo, ñucanchij huauqui panicuna imamanta caita o chaita rurashcataca mana yachanchijchu. Paicunapaj shungutaca mana rijsi tucunchijchu. Jehová Diosllami paicunapaj shunguta rijsin. Chaimantami huauqui panicunataca mana juzgana canchij (Proverbios 16:2). Ashtahuanpish Jehová Diosca mai llajtamanta cajpipish, ima culturata charijpipish tucuicunatami cꞌuyan. Paica ñucanchijmanpish ñucanchij shunguta pascashpa tucuicunata cꞌuyachunmi mandan (2 Corintios 6:13). Ñucanchij huauqui panicunata juzganapaj randica, paicunata ashtahuan cꞌuyangapajmi esforzarina canchij.

21 Mana Testigocunatapish mana juzganachu canchij (1 Timoteo 2:3, 4). Por ejemplo, “ñuca familiaca mana nunca testigo de Jehovacuna tucungachu” nishpaca mana juzganachu canchij. Chashna juzgashpaca jatun tucushca cashcatami ricuchishun. Ashtahuanpish Jehová Diosca tucuicuna paita rijsichun, arrepintirichunmi munan. Chaimantami tucuicunaman shuj oportunidadta cucun (Hechos 17:30). Jehová Diosca jatun tucushcacunataca mana ricunayachinchu. Chaitaca siempremi yuyaipi charina canchij.

22. ¿Imamantataj allita rurashpa catisha ningui?

22 Dios munashca shina allicunata rurashpaca cushillami causashun. Shujtajcunapajpish alli ejemplomi cashun. Allita ruranata mashcajpica shujtajcunaca Jehová Diostapish, ñucanchijtapish ashtahuanmi cꞌuyangacuna (Mateo 5:6). Cada punlla allita rurangapaj esforzarijpica Jehová Diosca dimastij cushillami sintirin. Cai millai mundopi causacushpapish mana desanimarinachu canchij. Chaipaj randica Jehová Dios allita rurajcunata achcata cꞌuyashcatami yuyaipi charina canchij (Salmo 146:8).

CANTO 139 Paraisopi cashcata yuyai

^ Cai millai mundopica tauca gentecunaca Dios munashca shina allicunata rurangapajca mana esforzarincunachu. Shinapish achca gentecunaca Dios munashca shinami allicunata rurangapaj esforzaricuncuna. Canpish Jehová Diosta cꞌuyashcamantami allita rurangapaj esforzaricungui. Cai yachaipica allicunata ruraj cana cashcata, allita rurashcamanta ima shina beneficiarishcatapishmi ricushun. Qꞌuipaca allita ruranata ama saquingapaj imata rurana cashcatami ricushun.

^ Maipica ancianocunaca juchata rurajcunatami juzgana can. Juchata rurajcuna arrepentidos cashcata o mana arrepentidos cashcatami alli ricuna can (1 Corintios 5:11; 6:5; Santiago 5:14, 15). Ancianocunaca humilde cashcamantami shujtajcunapaj shunguta mana ricui tucushcata, Jehová Diospaj juzgacushcatapish alli yuyarincuna (2 Crónicas 19:6-ta ricui). Chaimantami juzgacushpaca Jehová Dios shina alli ricushpa, cꞌuyaita ricuchishpa juzgangapaj esforzarincuna.