Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

Yachai 3

Ñucanchij shunguta cuidashunchij

Ñucanchij shunguta cuidashunchij

“Tucuimanta yallica cambaj shunguta huaquichingui” (PROVERBIOS 4:23).

CANTO 36 Ñucanchij shunguta cuidashunchij

CAITAMI YACHASHUN *

1-3. a) ¿Jehová Diosca Salomontaca imamantataj cꞌuyarca? b) ¿Diosca paimanca ima bendicioncunatataj curca? c) ¿Cai yachaipica ima tapuicunamantataj yachashun?

REY SALOMONCA joven cashparajmi Israel llajtataca mandai callarirca. Chai qꞌuipallami Yaya Diosca shuj muscuipi ricurishpa Salomontaca: “Can imata nishcata mañailla, ñucaca cushallami” nirca. Chaimi Salomonca, ñucaca huambraraj cashcamantami ima shina mandanataca mana yachani. Alli mandangapajca “yachaita [o cazuj shunguta, NM] cuhuayari” nirca (1 Reyes 3:5-10). Salomonca chashna mañashpami humilde cashcata ricuchirca. Chaimantami Jehová Diosca cazuj shunguta curca (1 Reyes 3:12). Diosca Salomontaca achcatami cꞌuyaj carca (2 Samuel 12:24, QC, 1989).

2 Salomonca Diosta cazushcamantami achca bendicioncunata chasquirca. Por ejemplo, ‘israelcunata Mandaj Diospajmi’ shuj huasita shayachirca (1 Reyes 8:20). Shinallataj Yaya Dios yachaita cushcamantami tucuicuna rijsishca tucurca. Bibliapaj quimsa librocunatapishmi escribirca. Shujca Proverbios libromi can.

3 Proverbios libropica casi ciento ochenta cutincunami “shungu” nishpa parlan. Por ejemplo, Proverbios 4:23-pica: “Tucuimanta yallica cambaj shunguta huaquichingui” ninmi. ¿Cai versopi “shungu” nishpaca imatataj nicun? ¿Diabloca ñucanchij shunguta llaquichingapajca imatataj ruran? ¿Ñucanchij shungutaca ima shinataj cuidai tucunchij? Cai yachaipimi cai tapuicunamanta yachashun. Shinami Diosmantaca manataj caruyashun.

¿UCU SHUNGUCA IMATAJ CAN?

4, 5. a) ¿Proverbios 4:23-pi shungu nishpaca imamantataj parlacun? b) ¿Ucu shunguta cuidanaca imamantataj saludta cuidacushca shina can?

4 Proverbios 4:23-pi “shungu” nishpaca mana jahua ricuillamantachu parlacun. Ashtahuanpish ñucanchij ucu yuyaicunamanta, ñucanchij munaicunamanta, ucu shungupi ima shina sintirishcamantami parlacun.

5 Ucu shunguta cuidanaca ñucanchij saludta cuidacushca shinami can. Por ejemplo, alli saludta charingapajca ejerciciota rurana, sano micunacunata micunami minishtirin. Chai shinallatajmi ucu shunguta cuidangapajca ñucanchij crishcacunata sinchiyachina canchij. Imata yachashcatapish causaipi pajtachishpami, shujtajcunamanpish Diosmanta huillana canchij (Romanos 10:8-10; Santiago 2:26, NM). Huaquinpica ungushca cashpapish jahua ricuipica sano layami ricurishun. Chai shinallatajmi Diospajta ruranapi ocupado cajpica ñucanchij crishcacunaca sinchi laya ricuringa. Pero shungu ucupica mana alli munaicunami tiyai tucun (1 Corintios 10:12; Santiago 1:14, 15). Millai Diabloca paipaj yuyaicunatami ñucanchij shungupi churasha nin. ¿Chaipajca imatataj ruran? ¿Chaimanta cuidaringapajca imatataj rurana canchij?

¿DIABLOCA IMA SHINATAJ ÑUCANCHIJ SHUNGUTA LLAQUICHISHA NIN?

6. a) ¿Diabloca imata ruranatataj munan? b) ¿Diabloca paipaj trampapi urmachingapajca imatataj ruran?

6 Diabloca Diospaj mandashcacunataca mana cazunchu. Shujtajcunapish pai laya yuyachun, pai laya imatapish rurachunmi munan. Pero mana obligai tucunchu. Shinapish tucui laya trampacunata churashpami pandachisha nin. Por ejemplo, Diabloca achca gentecunatami ña pandachishca. Ñucanchijtapish pandachisha nishpami chai gentecunahuan tandanacuchun munan. Pero mana alli gentecunahuan tandanacujpica ñucanchij yuyaitami pandachi tucun. Chashnami mana allicunata rurai callarishun (1 Juan 5:19; 1 Corintios 15:33, QC, 1989). Diabloca Salomontapish chashnami pandachirca. Salomonca Diosta mana sirvij achca huarmicunahuanmi cazararca. Paicunami Salomontaca Diosmanta asha asha caruyachircacuna (1 Reyes 11:3).

Diablo ñucanchij shunguta ama llaquichichunca ¿imatataj rurana canchij? (Párrafo 7-ta ricui). *

7. a) ¿Diabloca gentecuna pai shina yuyachunca imatataj ashtahuan ruran? b) ¿Imamantataj cuidarina canchij?

7 Diabloca televisionpaj programacunapi, peliculacunapaj historiacunapimi mana alli yuyaicunata churan. Paica historiacunata ricushpa ñucanchij yuyaicunata, ñucanchij causaita cambiai tucushcataca allimi yachan. Jesuspish historiacunamantami parlaj carca. Por ejemplo, alli samaritano runamanta, chingarishca churimanta parlashpami gentecunaman yachachij carca (Mateo 13:34; Lucas 10:29-37; 15:11-32). Maijan programacuna o peliculacunaca mana dañota ruranchu. Pero Diablopaj yuyaicunahuan chagrurishca programacuna, peliculacunaca ñucanchij yuyaitami llaquichi tucun. Chaimanta imata manaraj gushtai callarishpa, “¿cai programa o cai peliculaca mana alli munaicunapi urmanalla cashcatachu yachachin?” nishpa tapurishunchij (Gálatas 5:19-21; Efesios 2:1-3). Chai programa o película Diablopaj yuyaicunahuan chagrurishca cajpica, contagiaj ungüimanta anchurij shina utca anchurishunchij.

8. Yaya mamacunaca ¿huahuacunapaj shunguta cuidangapajca imatataj rurana canguichij?

8 Yaya mamacuna huahuacunapaj shunguta Diablo ama llaquichichunca cancunami cuidana canguichij. Caipi yuyashun: Cancunapaj huahuacuna ama ungurichun nishpami huasitaca limpio, ima mapacunata pꞌichashpa charinguichij ¿nachu? Chai shinallatajmi Diablopaj yuyaicuna huahuacunapaj shunguta ama llaquichichunca peliculacunamanta, televisionpaj programacunamanta, videojuegocunamanta, Internetpaj paginacunamanta cuidana canguichij. Jehová Diosca yaya mamacunatami huahuacunata cuidachun, yachachichun mingashca (Proverbios 1:8; Efesios 6:1, 4, NM). Yaya mamacunaca Bibliapi mandashca shinami huahuacunataca consejana canguichij. Imata ricunata, imata mana ricunata, imamanta chaita mandashcatapish ninallami canguichij (Mateo 5:37). Huahuacuna huiñashpa caticushcamantami paicunallataj ima alli cashcata, ima mana alli cashcata Bibliapi ricushpa intindichun yachachina canguichij (Hebreos 5:14). Pero, cancunapaj huahuacunaca cancuna imallata rurashcata ricushpami ashtahuan yachangacuna (Deuteronomio 6:6, 7; Romanos 2:21).

9. a) ¿Diabloca imata yuyachuntaj munan? b) ¿Chashna yuyanaca imamantataj pandachi tucun?

9 Diabloca runacunapaj yachachishcacunapi confiachunmi munan. Chashnami ñucanchij shunguta llaquichisha nin (Colosenses 2:8). Por ejemplo, Diabloca cullquita charina ashtahuan importante cashcata yuyachunmi munan. Pero ¿chashna yuyanaca imamantataj pandachi tucun? Charij tucunallata yuyajcunaca saludta cuidanata, familiata cuidanata, Diosta sirvinatami ladoman saqui tucuncuna (1 Timoteo 6:10). Cullquitaca imapaj minishtirishca cashcallatami ricuna canchij. Caita intindichishcamantami Jehová Diostaca achcata agradicinchij (Eclesiastés 7:12; Lucas 12:15).

ÑUCANCHIJ SHUNGUTA CUIDASHUNCHIJ

Chapaj runacuna shina, punguta cuidaj runacuna shinami Diablopaj yuyaicuna ñucanchij shunguman ama yaicuchunca atentos cana canchij. (Párrafos 10 y 11-ta ricui). *

10, 11. a) ¿Shunguta cuidangapajca imatataj rurana canchij? b) ¿Ñaupa punllacunapica chapaj gentecunaca imatataj rurajcuna carca? c) ¿Ñucanchij concienciaca ima shinataj chapaj gentecuna shina can?

10 Ñucanchij shunguta cuidangapajca ima peligro tiyashcata, chaicunamanta ima shina cuidarina cashcatami ricuna canchij. Ñaupa punllacunapica chapaj runacunami tiyaj carca. Paicunaca llajtata cuidangapaj pircashca jahuamantami chapajcuna carca. Ima peligro ricurijpica chai ratomi shujtajcunaman huillaj carcacuna. Cai yuyaimi Diablo ñucanchijta llaquichigrijpi imata rurana cashcata intindichin.

11 Chapaj runacunaca pungupi cuidajcunahuanmi tandalla trabajajcuna carca (2 Samuel 18:24-26). Contracuna shamujpica shuj shinalla tucushpami punguta huichcashpa llajtata cuidajcuna carca (Nehemías 7:1-3). Ñucanchij conciencia alli cashpaca chapaj runa shinami canga * (urapi tiyaj notata ricui). Por ejemplo, Diablo ñucanchij yuyaicunata, ñucanchij shunguta llaquichisha nijpica concienciaca chai ratomi sintinga. Conciencia chashna sintijpica Diablopaj yuyaicuna ñucanchijta ama pandachichunmi punguta huichcaj shina cuidarina canchij.

12, 13. a) ¿Maipica imata ruranatataj munashun? b) ¿Pero imatataj rurana canchij?

12 ¿Diablopaj trampacunamantaca ima shinataj cuidarishun? Jehová Diosca huainayana yuyaicunata, tucui laya mapacunataca amataj yuyarichunllapish ninmi (Efesios 5:3). Pero ¿trabajopi o escuelapi compañerocuna huainayanamanta parlai callarijpica imatataj rurashun? Millai munaicunamantaca caruyanami canchij (Tito 2:12). ¿Ñucanchij conciencia chapaj runa shina mana alli cashcata huillajpica imatataj rurashun? (Romanos 2:15). Ñucanchij compañerocuna parlanacushcata uyashpa saquirinatachari munashun. O mana alli fotocunatachari ricushpa saquirinata munashun. Pero chaita ruranapaj randica punguta huichcaj shinami shujtaj temamanta parlana canchij. Mana cashpaca chaimantami caruyana canchij.

13 Ñucanchij compañerocuna shina ama yuyangapaj, mapa ruraicunata ama rurangapajca mana manchajmi cana canchij. Diablopaj yuyaicunamanta cuidaringapaj esforzaricushcataca Jehová Diosca allimi yachan. Chaimantami paica ñucanchijmanca alli yachaita, fuerzata cunga (2 Crónicas 16:9; Isaías 40:29; Santiago 1:5). ¿Ñucanchij shunguta cuidangapajca imatataj ashtahuan rurana canchij?

CHAPARAJCUNA CASHUNCHIJ

14, 15. a) ¿Ñucanchij shungutaca imapajtaj pascana canchij? b) ¿Chaitaca ima shinataj rurashun? c) Proverbios 4:20-22-pi nishca shinaca ¿ima layataj Bibliataca yachana canchij? (“ Yachashcapi alli yuyai” nishca recuadrota ricui).

14 Ñucanchij shunguta cuidangapajca mana alli yuyaicuna, mana alli munaicuna ama yaicuchunmi jarcana canchij. Pero shujtaj cutincunapica ñucanchij shunguta pascanami minishtirin. ¿Imapaj? Ñaupa tiempopi punguta cuidajcunapi yuyashun. Paicunaca contracuna ama yaicuchunmi pungutaca huichcajcuna carca. Pero shujtaj cutincunapica granocunata, micunacunata yaicuchingapajmi punguta pascajcuna carca. Mana chaita rurajpica chai llajtapi causajcunaca yaricaihuanmi huañunman carca. Chai shinallatajmi Diospaj yachachishcacunata chasquingapajca ñucanchij shunguta pascana canchij.

15 Bibliapica Diospaj yuyaicunami tiyacun. Chaimantami Bibliata liyishpaca alli yuyaicunata, alli munaicunata, alli causaitapish charishun. Bibliata liyishpa alli intindingapajca ishqui cosascunatami rurana canchij. Puntapica, Yaya Diostami mañana canchij. Shuj panica: “Bibliata manaraj liyi callarishpami Diostaca ‘cambaj sumaj yuyaicunata alli intindingapaj ayudahuai’ nishpa mañani” ninmi (Salmo 119:18). Qꞌuipaca, imata liyishcatami cutin cutin yuyarina canchij. Chashna rurashpami Diospaj yachachishcacunataca ñucanchij shungupi huaquichishpa charishun. Shinami Diospaj yuyaicunata pajtachinata munashun (Proverbios 4:20-22-ta liyipai; Salmo 119:97).

16. ¿JW Broadcasting programacunata ricushpaca ima shinataj beneficiarinchij?

16 Diospaj yuyaicunata charingapajca JW Broadcasting® paginapi llujshishca videocunatami ricuna canchij. Shuj cusa huarmica: “Cada quilla llujshishca programacunahuanmi Yayitu Diosca ñucanchij mañashcacunata uyashcata ricuchishca. Llaquilla, sololla sintirijpica cai programacunami achcata animan. Yanucushpa, huasita pꞌichacushpa, cafeta ubyacushpapish programacunapi llujshishca cancioncunatami siempre uyanchij” ninmi. Cai programacunami Dios yuyashca shina yuyangapaj, Diablopaj trampacunapi ama urmangapaj ñucanchij shunguta ima shina cuidanata yachachin.

17, 18. a) 1 Reyes 8:61 nishca shinaca ¿Diospaj mandashcacunata cazushpaca imatataj ricuchinchij? b) ¿Rey Ezequiasmantaca imatataj yachacunchij? c) Salmo 139:23, 24-pi nishca shinaca ¿imatataj Yaya Diosman mañai tucunchij?

17 Diosta cazushpaca achcatami beneficiarinchij. Ñucanchij crishcacunapish ashtahuanmi sinchiyan (Santiago 1:2, 3). Jehová Dios ñucanchijta paipaj huahuacunata shina ricushcamantami cushilla sintirinchij. Chaimantami paitaca tucuipi cazushpa cushichisha ninchij (Proverbios 27:11). Llaquicunata chꞌimbapuracushpaca ama ishqui shungu tucushpa Diosta cazushcata ricuchishunchij (Salmo 119:113). Yaya Diosta tucui shunguhuan cꞌuyashpaca paipaj munaita ruranatami agllashun (1 Reyes 8:61-ta liyipai).

18 Tucuicunami juchayuj cashcamantaca pandarinchij. Shinapish rey Ezequiaspaj ejemplotami cati tucunchij. Paica pandarishca cashpapish arrepintirishpami Jehová Diostaca “tucui shunguhuan” sirvishpa catirca (Isaías 38:3-6; 2 Crónicas 29:1, 2; 32:25, 26). Diablo ñucanchij yuyaicunata llaquichichunca mana saquinachu canchij. Ashtahuanpish Jehová Diostami “cazuj shunguta” cuhuai nishpa mañana canchij (1 Reyes 3:9, NM; Salmo 139:23, 24-ta liyipai). Ashtahuantajca ñucanchij shunguta cuidashpami Diosmantaca manataj caruyashun.

CANTO 54 Caimari alli ñan

^ par. 5 Diabloca ñucanchijta Diosmanta caruyachisha nishpami trampacunata churan. Pero paipaj trampacunapi ama urmangapajca ñucanchij shungutami cuidana canchij. ¿Cai yachaipi shungu nishpaca imamantataj parlacunchij? ¿Diabloca ñucanchij shunguta llaquichingapajca imatataj ruran? ¿Ñucanchij shungutaca ima shinataj cuidashun? Cai tapuicunatami yachashun.

^ par. 11 ALLI INTINDISHUNCHIJ: Bibliapica, concienciaca ñucanchij shungupi ima alli cashcata, ima mana alli cashcata yachana nisha ninmi (Romanos 2:15; 9:1). Conciencia alli cachunca Dios munashca shinami causana canchij. Chashnami ñucanchij yuyaicuna, ruraicuna alli o mana alli cashcata yachashun.

^ par. 56 FOTOCUNAMANTA. Página 15: Shuj huauqui televisionta ricucujpimi mapa cosascuna ricurin. Chaimantami imata ruranata decidina can.

^ par. 58 FOTOCUNAMANTA. Página 16: Contracuna ricurijpimi chapaj runaca caparishpa huillacun. Chaimi pungupi cuidajcunaca utca punguta huichcashpa trancacuncuna.