Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 22

‘Jucha illaj Ñanta’ purishpa catishunchij

‘Jucha illaj Ñanta’ purishpa catishunchij

‘Chaipica allichishca ñanmi tiyanga. Chai ñanca Jucha illaj Ñan nishcami canga’ (ISAÍAS 35:8).

CANTO 31 Dioshuan purishpa catingui

CAITAMI YACHASHUN a

1, 2. ¿Babiloniapi causaj judiocunaca imatataj decidina carca? (Esdras 1:2-4).

 JUDIOCUNACA 70 huatacunatami Babiloniapi prezu shina causarcacuna. Pero cunanca Israelmanmi tigrai tucurcacuna (Esdras 1:2-4-ta liyipai). Babiloniocunaca esclavocunataca mana cacharichijcunallachu carca. Pero Diospaj ayudahuanmi israelitacunaca Babiloniamanta llujshi tucurcacuna (Isaías 14:4, 17). Enemigocuna babiloniocunata mishashpaca cancunapaj llajtaman tigrasha nishpaca tigraichijlla nircami. Chaimi judiocunaca Babiloniapi saquirinata o mana saquirinata decidina carcacuna. Pero chai decisionta japinaca huaquincunapajca sinchimi carca. ¿Imamanta?

2 Huaquincunaca mayorllacuna cashcamantami ña mana achcata viajai tucurcacuna. Shinallataj Babiloniapi causaj judiocunaca casi tucuicunami chaipi huacharishcacuna carca. Chaimi paicunapajca Israelca paicunapaj ñaupa yaya mamacunapaj llajtalla carca. Ashtahuanpish Babilonia llajtapica huaquin judiocunaca cullquiyujcunami tucushca carca. Chaimantami paicunapajca huasicunata, negociocunata saquishpa Israelman tigranaca sinchi cashcanga.

3. ¿Judiocunaca imamantataj Jerusalenman tigrasha nircacuna?

3 Jehová Diosta cꞌuyaj judiocunaca Babiloniapi tucuita saquina cashpapish Israelmanmi tigrasha nircacuna ¿imamanta? Babiloniapica Diosta alli adorajcunaca ashallami tiyarca. Chaipica yanga dioscunata adorangapajca 50 yalli templocunami tiyarca. Pero Yaya Diosta adorangapajca shuj templollapish mana tiyarcachu. Shinallataj Moisesman cushca leypi mandashca shina sacrificiocunata rurashpa Jehová Diosta adorangapajca sacerdotecunapish, altarpish mana tiyarcachu. Chaimantami paicunaca Jehová Diosta alli adorangapaj Jerusalenman tigrasha nircacuna.

4. ¿Diosca judiocunataca ima shinataj ayudasha nirca?

4 Judiocunaca Israelman chayangapajca chuscu quillacunatami viajana carca. Chai ñancunata viajanaca sinchimi carca. Pero ¿chaita rina ama sinchi cachunca Jehová Diosca imatataj rurasha nirca? Isaías 40:3, 4-pica Jehová Diosca cashnami nirca: ‘¡Mandaj Diospaj ñanta allichichij. Shitashca pambacunataca ñucanchij Taita Diospaj llambujlla ñanta ruraichij! ¡Huishtu ñancunatapish derechaichij. Jutcu jutcu ñancunatapish llambujllata ruraichij!’. Shinashpaca judiocunaca urcucunata, lomacunata rishpaca mana viajanachu carca. Ashtahuanpish pambajlla, alli ñancunatami rina carca. Chai ñancunata rinaca jahuallami cagrirca.

5. ¿Isaías parlashca ñanca ima shutitaj carca?

5 Achca ñancunaca shuticunatami charin. ¿Isaías parlashca ñanpish shutita charinchu? Ari. Bibliapica: “Allichishca ñanmi tiyanga. Chai ñanca: ‘Jucha illaj Ñan’ nishcami canga. Mapacunaca chai ñantaca mana puringacunachu” ninmi (Isaías 35:8). ¿Cai shimicunaca ñaupa punllacunapica ima shinataj pajtarirca? ¿Cunan punllacunapipish ima shinataj pajtaricun?

ÑAUPA PUNLLACUNAPI, CUNAN PUNLLACUNAPI TIYASHCA “JUCHA ILLAJ ÑAN”

6. ¿Isaías parlashca ñanca imamantataj “Jucha illaj Ñan” shutita charirca?

6 “Jucha illaj Ñan” shutica sumajmi can ¿nachu? Pero ¿cai ñanca imamantashi chai shutita charin? Israelman tigraj judiocunaca mapa ruraicunataca mana ruranachu carca. Paicunaca huainayanapi, yanga dioscunata adoranapi, shujtaj jatun juchacunapica mana urmanachu carca. Ashtahuanpish paicunaca Diospaj ñaupajpica jucha illaj pueblomi cana carca (Deuteronomio 7:6). Pero, ¿Babiloniamanta llujshij judiocunaca ñachu tucuita alli ruracurca? Mana. Paicunaca Diospaj ñaupajpi alli ricuringapajmi huaquin cambiocunata rurana carcacuna.

7. ¿Judiocunaca ima cambiocunallatataj rurana carca? Shuj ejemplota churashpa parlai.

7 Ñajaman nishca shinaca Babiloniapi causaj judiocunaca casi tucuicunami chaipi huacharishcacuna carca. Chaimantami huaquincunaca Babiloniocuna shina causajcuna, yuyajcuna carca. Por ejemplo, huaquin judiocunaca Israelman tigrashca qꞌuipaca Diosta mana sirvij huarmicunahuanmi cazararcacuna (Éxodo 34:15, 16; Esdras 9:1, 2). Chai huarmicunahuan charishca huahuacunaca hebreo shimitaca mana parlajcunachu carca. Nehemiasca chaita yachaj chayashpaca achcatami sustarirca (Deuteronomio 6:6, 7; Nehemías 13:23, 24). Chai punllacunapajca Diospaj Shimica casi tucuimi hebreo rimaillapi quillcashca carca. Chaimantami cai huahuacunaca Diosmantaca mana yachai tucurcacuna (Esdras 10:3, 44). Shinashpaca chai judiocunaca achca cambiocunatami rurana carca. Pero Israelpi causacushcamantami chai cambiocunata ruranaca ashtahuan jahualla carca. Chaipica Diostaca ñami asha asha adorai callaricushcarcacuna (Nehemías 8:8, 9).

1919 huatamantami achca cꞌaricuna, huarmicuna, huahuacunaca Babilonia jatun pueblomanta llujshishpa Jucha illaj Ñanta puri callarishcacuna. (Párrafo 8-ta ricui).

8. ¿Jucha illaj Ñanmantaca imamantataj ñucanchijpish yachana canchij? (Página 1-pi tiyaj fotota ricui).

8 “Judiocuna ima tucushcata yachanaca alajami can. Pero ¿chaitaca imamantataj yachana canchij?” nishpachari yuyacungui. Bueno, ñucanchijpishmi Jucha illaj Ñanpi puricunchij. Chai ñanta purishpallami Jehová Diosta alli adorai tucunchij. Shamuj punllacunapicarin sumaj causaitami charishun. Chaimantami ungidocunapish, shujtaj ovejacunapish chai ñanpi purishpa catina canchij (Juan 10:16). b 1919 huatamantami achca cꞌaricuna, huarmicuna, huahuacunapish Babilonia jatun pueblomanta llujshishpa chai ñanpi puri callarishcanchij. Chai huatamantaca ñami 100 yalli huatacuna pasashca. Pero, 1919 huatapi chai ñan tiyai callarichunca achcacunami achca huatacuna huashaman ña trabajai callarishcarcacuna.

ÑANTAMI ALLICHI CALLARIRCACUNA

9. Isaías 57:14-pi nishca shinaca, ¿Jucha illaj Ñantaca ima shinataj allichi callarircacuna?

9 Judiocunapaj punllacunapica Jehová Diosca Israelman rina ñanmanta tucui jarcaicunata anchuchishpami pambajllata rurarca (Isaías 57:14-ta liyipai). ¿Cunan tiempopi tiyaj Jucha illaj Ñanpipishchu chaita rurarca? Ari. Manaraj 1919 huata chayajpica Jehová Diosca paita sirvijcunata utilizashpami cai ñanta allichi callarirca. Chashnami alli shungu gentecunaca Babilonia jatun pueblomanta llujshishpa Jehová Diosta cushilla sirvi tucurcacuna (Isaías 40:3-ta ricui). Jucha illaj Ñanta ima shina allichi callarishcata ricushun.

Huata 1919 manaraj pajtajpimi Diosta alli sirvijcunaca Jucha illaj Ñanta allichi callarircacuna. Chashnami achca gentecunaca Babilonia jatun pueblomanta llujshi tucurcacuna. (Párrafos 10 y 11-ta ricui).

10, 11. a) ¿Bibliacunata imprimingapaj maquinacuna tiyaj callarijpica imataj tucurca? (Fotomantapish parlapai). b)¿Bibliata shujtaj shimicunapi traducinaca ima shinataj gentecunataca ayudarca? (Fotomantapish parlapai).

10 Bibliatami imprimi callarircacuna. Más o menos 1450 huatacamaca Bibliataca maquillahuanmi copiajcuna carca. Chaimantami Bibliata copiangapajca achcata demorajcuna carca. Bibliacunapish ashallami tiyarca, randingapajpish caromi carca. Pero imprenta de tipos móviles nishca maquinacuna tiyai callarijpica achca Bibliacunatami imprimi tucurcacuna.

11 Bibliatami traduci callarircacuna. Bibliaca achca huatacunatami latín shimillapi tiyarca. Chai shimitaca estudiashca gentecunallami intindijcuna carca. Pero huaquincunaca gentecuna ashtahuan intindishca shimipimi Bibliataca traduci callarircacuna. Chai huashaca chai Bibliacunata imprimishpami gentecunaman curcacuna. Chashnami gentecunaca iglesiacunapi yachachishcacunata Bibliahuan chꞌimbapurai tucurcacuna.

Diosta alli sirvijcunaca Jucha illaj Ñanta allichishnami achca gentecunata Babilonia jatun pueblomanta llujshichun ayudarcacuna. (Párrafos 12-14-ta ricui). c

12, 13. ¿Más o menos 1800 huatapica Diosta sirvijcunaca religioncuna pandata yachachicushcataca ima shinataj ricuchircacuna?

12 Bibliata intindingapaj ayudacuna. Huaquin gentecunaca Bibliata alli estudiashpami achcata yacharcacuna. Paicunaca tucui imata yachashcatami shujtajcunaman yachachi callarircacuna. Chaita yachaj chayashpaca panda religioncunata pushajcunaca achcatami pꞌiñarircacuna. Por ejemplo, más o menos 1800 huatapica panda religioncuna yachachishcacuna mana cierto cashcata ricuchingapajmi huaquincunaca tratadocunata, folletocunata rurai callarircacuna.

13 1835 huatapica Bibliata estudiaj Henry Grew nishca runaca huañushca qꞌuipa ima tucushcata yachachingapajmi shuj folletota rurarca. Paica casi tucui religioncuna huañushca qꞌuipa ima tucunamanta mana verdadta yachachishcatami cuentata cushca carca. Chaimantami paica: “Mana huañuj almahuanca mana huacharinchijchu. Ashtahuanpish huiñai causaitaca Yaya Diosllami cui tucun” nishpa quillcarca. Cutin 1837 huatapica religionta pushaj George Storrs runaca trenpi viajacushpami Henry Grew rurashca folletota japirca. Paica chai folletota liyishpaca chaipi yachashcatami shujtajcunamanpish yachachisha nirca. Chaimi 1842 huatapica “¿Millai gentecunaca mana huañuj almata charinchu?” nishca conferenciata curca. George Storrs nishca runa yachachishcacunaca Charles Taze Russellpaj shungumanmi chayarca.

14. ¿Huauqui Russell, paipaj compañerocunapish shujtajcuna investigashcacunamantaca ima shinataj beneficiarircacuna? (Fotomantapish parlapai).

14 Huauqui Russell, paipaj compañerocunapish Bibliamanta yachai callarinapajca diccionariocuna, Bibliamanta yachangapaj librocuna, chꞌican chꞌican Bibliacunapishmi tiyarca. Chaicunata estudiashpami paicunaca Bibliapi nishcacunata alli intindi tucurcacuna. Shinallataj paicunaca Henry Grew, George Storrs quillcashcacunata estudiashpami ashtahuan yachai tucurcacuna. Huauqui Russell, paipaj compañerocunapish Bibliamanta yachachingapajmi chꞌican chꞌican publicacioncunata rurarcacuna. Chashnami paicunapish ‘Jucha illaj Ñanta’ allichishpa catircacuna.

15. ¿1919 huatapica imataj tucurca?

15 Babilonia jatun puebloca 1919 huatapimi Diospaj pueblota mandanata saquirca. Chai huatallapitajmi “alli cazuj, alli yuyaiyuj” nishca sirvijca tiyai callarirca. Paipaj ayudahuanmi alli shungu gentecunaca ‘Jucha illaj Ñanpi’ puri callarishcacuna (Mateo 24:45-47). Achcacuna Jucha illaj Ñanta allichishpa ayudashcamantami chai ñanpi puri callarijcunaca Diosmanta, paipaj munaimanta jahualla yachai tucurcacuna (Proverbios 4:18). Shinallataj paicunaca Diospaj ñaupajpi alli ricuringapajmi cambiocunata rurarcacuna. Jehová Diosca rato cambiachunca mana shuyarcachu. Ashtahuanpish paipaj sirvijcuna cambiocunata rurachunmi asha asha yachachishca (“ Jehová Diosca paita sirvijcunamanca asha ashami yachachin” nishca recuadrota ricui). Shamuj punllacunapi Jehová Dios munashca shina tucuita rurashpaca cushillami causashun (Colosenses 1:10).

‘JUCHA ILLAJ ÑANCA’ TIYASHPAMI CATIN

16. ¿‘Jucha illaj Ñantaca’ ima shinataj allichishpa catishcacuna? (Isaías 48:17; 60:17).

16 Ñancuna alli cachunca cuidashpa, allichishpami catina can. Chashna layallatajmi 1919 huatamantaca ‘Jucha illaj Ñanta’ allichishpa catishcacuna. Chashnami achca gentecuna Babilonia jatun pueblomanta llujshi tucushca. Por ejemplo, 1921 huatapica alli cazuj, alli yuyaiyuj sirvij nishca huauquicunaca El Arpa de Dios nishca librotami rurarcacuna. Casi seis millones librocunami 36 shimicunapi llujshirca. Chai librohuanmi gentecunaca Bibliapi nishcacunamanta ashtahuan yachai tucurcacuna. Shinallataj Bibliamanta yachachingapajca cunanllami Huiñai huiñaita cushilla causai nishca libro llujshirca. Caipi ricushca shinaca Jehová Diosca paipaj organizacionta utilizashpami ñucanchijman yachachishpa caticushca. Chashnami ‘Jucha illaj Ñanpi’ puri tucushcanchij (Isaías 48:17; 60:17-ta liyipai).

17, 18. ¿‘Jucha illaj Ñanpi’ purishpa catishpaca maimantaj chayashun?

17 Gentecunaca Bibliamanta yachai callarishpaca jucha illaj ñanpi purina oportunidadtami charincuna. Shinapish huaquincunaca Diosmanta yachanata saquishpaca cai ñanpi purinatami saquishcacuna. Cutin shujtajcunaca metaman chayangacamami purishpa catincuna. Pero, ¿metaca maijantaj can?

18 Ungidocunaca ‘Jucha illaj Ñanpi’ purishpa catishpaca jahua pachapi causana bendiciontami chasquingacuna (Apocalipsis 2:7). Cutin, cai Allpapi causana esperanzata charijcunaca jucha illajmi tucungacuna. Chaica Jesús 1.000 huatacunata mandashca qꞌuipami pajtaringa. Canpish mana huashaman ricushpa metaman chayangacama cai ñanpi purishpa cati.

CANTO 24 Jehová Diospaj urcuman huichiyashunchij

a Jehová Diosca shuj ñanta pushaj shinami Babiloniamanta llujshishpa Israelman chayachun judiocunata ayudarca. Chai ñanca “Jucha illaj Ñan” nishcami can. ¿Jehová Diosca cunan punllacunapipish paita sirvijcunata cashna laya ñantachu pushacun? Ari. 1919 huatamantami achcacuna Babilonia jatun pueblomanta llujshishpa ‘Jucha illaj Ñanpi’ puri callarishcacuna. Tucuicunami Diospaj bendicioncunata japingacama chai ñanpi purishpa catina canchij.

c FOTOMANTA: Huauqui Russell, paipaj compañerocunapish shujtajcuna rurashca publicacioncunata estudiashpami Bibliapi nishcacunata alli intindircacuna.