1-3. (1) ¿Maynatam Jesusqa Getsemani huertapi llakikurqa hinaspa imanasqa? (2) ¿Imatam nichwan Jesuspa aguantasqanmanta hinaspa imakunatam tapukunchik?

 JESUSQA llumpay sasachakuypim tarikurqa. Payqa manam haykapipas chayna llumpay llakisqaqa nitaq hukmanyasqaqa tarikurqachu. Wañukunan horam chayaykamuchkarqaña, chayna kaptinpas qatiqninkunawanmi rirqaku Getsemani huertaman. Chay sitiopiqa achka kutitañam huñunakurqaku, chay kutipim ichaqa sapallan kayta munarqa. Chaymi Jesusqa paykunapa waklawninman pasaspan qunqurakuykuspa mañakuyta qallaykurqa. Tukuy sunqunwan mañakusqanraykum hinaspa ancha llakisqa tarikusqanraykum “sudorninpas yawar hina pampaman suturqa” (Lucas 22:39-44).

² ¿Imanasqataq ancha llakisqa kachkarqa? Yacharqam llumpay ñakarichisqa kananta, ichaqa manam chayraykuchu chaynaqa tarikurqa. Payqa manam ñakarinanpichu piensachkarqa, aswanqa taytanpa sutin imayna qawasqa kananmantam anchata preocupakurqa. Chaymantapas yacharqam kasukuptillan runakunaqa wañuymantawan huchamanta librasqa kanankuta. Yacharqataqmi pacienciakusqan mana yanqapaq kasqantapas chaynataq mana pacienciakuptin Diospa sutin pinqaypi kanantapas. ¡Chayraykumá aguantarqa! Wañukunan hora chayaramuptinmi pimantapas  aswan aguantaq Jesusqa qaparispanraq kaynata nirqa: “¡Ñam ruwasqaña!”, nispa (Juan 19:30).

³ Bibliam kallpanchawanchik tukuyta aguantaq ‘Jesuspi sumaqta hinaspa allinta yuyaymanananchikpaq’ (Hebreos 12:3). Chaymi tapukunchik: “¿Ima sasachakuykunatam Jesus aguantarqa? ¿Imataq yanaparqa? ¿Imaynatam payta qatipakuchwan?”, nispa. Manaraq kaykunamanta yachachkaspayá yachaykusun aguantay ima ninan kasqanmanta.

4, 5. (1) ¿Ima ninantaq aguantayqa? (2) ¿Imanasqam ninchik aguantayqa mana ñakariykunapi tarikuylla kasqanta? Rikchanachiywan rimarimuy.

⁴ ‘Achka sasachakuykunawanmi’ wakinpiqa ñakarinchik (1 Pedro 1:6). Ichaqa, ¿pipas sasachakuypi tarikusqanraykuchu nichwan “payqa aguantachkanmi” nispa? Manam. Griego rimaypi “aguantay” ninanqa “sasachakuykunapi [...] qaqa hina sayaq” ninanmi. Bibliapi tarikuq aguantay palabramantam huk yachayniyuq runa nin: “Pipas aguantaqqa manam ‘imanasaqñamá’ nispanchu imatapas aguantan, aswanqa imapas suyasqanta chaskinanraykum aguantan [...]. Chayna runaqa sasachakuykunapi kaspanpas allintam takyan. Nanaymantaqa suyasqanpi astawan piensasqanraykum hatun sasachakuytapas allinman tikrarunman”, nispa.

⁵ Chaynaqa, aguantayqa manam sasachakuykunata mana allichayta atispa ñakariyllachu. Bibliapa nisqanman hinaqa, aguantayqa sasachakuypipas suyasqanchikpi piensaspa qaqa hina takyaymi hinaspa mana hukmanyaymi. Piensasun iskay presokunapi, paykunaqa kuska preso kaspankupas manam hina kaq ruwasqallankumantachu  presochasqaqa kachkanku. Hukninmi suwakusqanmanta, hukninñataqmi Diosta kasukusqanmanta. Suwa kaqmi piñasqallaña kachkan, Diosta serviqñataqmi hinalla Diosman sunqu kaspan chay sasachakuyninta qawan iñiyninta qawachinanpaq pruebata hina. Manachá suwa kaqmantaqa nichwanchu “payqa aguantachkanmi” nispaqa ¿aw? Diosta serviq kaqmi ichaqa aguantaypi allin qatipakunapaq (Santiago 1:2-4).

6. ¿Imatam ruwananchik aguantaq kanapaq?

⁶ Salvakunanchikpaqqa tukupaykamam takyananchik utaq aguantananchik (Mateo 24:13). Ichaqa manamá aguantaqñachu nacenchikqa, chaymi aguantaq kaytaqa yachananchik. ¿Imaynata? Romanos 5:3 nisqanpim nin: “Llumpayta ñakarispanchikmi aguantayta yachanchik”, nispa. Aguantaq kanapaqqa manam sasachakuykunataqa manchakunachu, aswanqa atipanapaqmi kallpanchakunanchik. Chaynaqa, tukuy sasachakuykunata sapa punchaw atipaspam aguantaytaqa yachanchik. Sapa sasachakuyta atipasqanchikmi yanapawanchik hamuq sasachakuytapas aguantanapaq. Ichaqa manamá kikillanchikmantachu aguantanchikqa, aswanqa ‘Diospa kallpa quwasqanchikwanmi’ (1 Pedro 4:11). Chaymi iñiyninchikpi qaqa hina takyanapaq Diosqa niwanchik churin Jesucristota qatipakunapaq. Qawasunyá imakunata Jesus aguantasqanmanta.

7, 8. ¿Ima sasachakuykunatam Jesus aguantarqa manaraq wañukuchkaspan?

⁷ Wañukunanpaq punchaw chayaykamuchkaptinmi  Jesusqa tukuy sasachakuyta aguantarqa. Yuyaymanay huk tutallaña wañukunanpaq faltachkaptin llumpay llakisqa tarikusqanpi chaynataq hukmanyachiqnin sasachakuykunatawan tukuy ima nisqankuta aguantasqanpi. Huknin apostolninmi qipancharurqa, wakinñataqmi saqirurqa, nacionpi ancha riqsisqa juzgadopi religiosokunapas manam allintachu juzgarqaku, paykunam asipayarqaku, tuqarqaku chaynataq maqarqaku. Chaynataña ruwaptinkupas qaqa hina sayaspanmi Jesusqa aguantarqa (Mateo 26:46-49, 56, 59-68).

⁸ Manaraq wañukuchkaspanpas Jesusqa llumpaytam ñakarirqa. Mana llakipayaspankum ñakarichirqaku, chaymi ninku nisyu-nisyuta azoteptinku “aychanpas llikikurusqanta hinaspa yawarninpas achka sutusqanta”. Chaymantapas clavowanmi qirupi takarurqaku, hinaptinmi “nanaywan llumpayta ñakarispan unaypi wañukurqa”. Maynatachá ñakarirqa makinkunapiwan chakinkunapi hatun clavokunawan takaruptinkuqa (Juan 19:1, 16-18). Chaymantapas, mayna nanaypichá karqa qiruta sayarichiptinku makinpiwan chakinpi takasqanku clavollamanta warkusqa kaspanqa chaynataq qachqa qiruwan heridasqa wasan tupaptinpas. Kay yachachikuypa qallariyninpi qawamusqanchikman hina ancha llakisqa kaspanpas Jesusqa chayna llumpay sasachakuykunatam aguantarqa.

9. ¿Ima ninantaq ‘ñakarichiqninchik qiruta’ apaspa Cristota qatiyqa?

⁹ ¿Imakunatam aguantananchik Cristopa qatiqninkuna? Jesusmi nirqa: “Pipas qatiwayta munaqqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakarichiqnin qirunta hombrokuykuspa hinalla qatiwachun”, nispa (Mateo  16:24). ‘Ñakarichiqnin qiru’ nisqanqa tupanmanmi ñakariywanpas, pinqaypi tarikuywanpas utaq wañuywanpas. Cristota qatikuyqa sasam. Kamachikuyninta kasukuspa runakunapa ruwasqanta mana ruwaptinchikmi chiqniwanchik (Juan 15:18-20; 1 Pedro 4:4). Chayna kaptinpas, Cristota hinalla qatikuyta munaspanchikmi mana manchakunchikchu ñakarichisqa utaq wañuchisqa kaytapas (2 Timoteo 3:12).

10-12. (1) ¿Imanasqataq Jesuspaq sasa karqa runakunapa pantaq kasqankuta aguantay? (2) ¿Ima sasachakuykunapim Jesus tarikurqa?

¹⁰ Jesus kay pachapi kaspanqa sasachakurqataqmi runakuna pantaq kasqankuwanpas. Yuyarisun, Jehova Dios kay pachatawan tukuy imata unanchaptinmi Jesusqa ‘alli-allin llamkapuqnin’ karqa (Proverbios 8:22-31). Chaymi allinta yacharqa taytanpa ima munasqanta. Yacharqam runakuna Diosman rikchakuq kanankuta chaynataq mana unquspanku kusisqa kawsakunankutapas (Genesis 1:26-28). Ichaqa kay pachapi kaspanmi qawarqa tukuy sasachakuykuna hucharayku rikurimusqanta, ñuqanchik hina runa kaspanmi Jesusqa yacharqa runakunapa imayna tarikusqantapas. Qallariyninpiqa Adanwan Evaqa mana pantaqmi karqaku. ¡Maynatachá Jesusqa llakikurqa chayna kawsakuymanta runakuna astawan karunchakusqankuta qawaspanqa! Chaywanmi Jesus sasachakurqa. Ichaqa, ¿hukmanyaruspanchu manaña kallpanchakunman karqa? ¿Runakuna manaña suyakuyniyuq kasqankutachu piensarqa? Qawasunyá ima ruwasqanta.

¹¹ Huk kutipim señorninchik Jesusqa llumpayta llakirikuspan waqarqa judiokuna llumpay rumi sunqu  kasqankuta qawaspan. Ichaqa, ¿chayna kasqankuwan hukmanyaruspanchu manaña Diosmanta yachachirqa? Manam. Aswanqa “sapa punchawmi Jesusqa Diospa wasinpi yachachiq” (Lucas 19:41-44, 47). Huk kutipiñataqmi Jesusta fariseokuna qawarayarqaku runata samana punchawpi hampinanta utaq mana hampinanta cuidaspanku, chaypim fariseokuna rumi sunqu kasqankumanta “anchata llakikurqa”. ¿Chay iskay uya runakunata manchakuspanchu mana hampirqa? Manam. ¡Aswanqa huñunakuna wasipipunim chay runata hampiykurqa! (Marcos 3:1-5).

¹² Qatiqninkunapa pantaq kasqankupas Jesustaqa sasacharqam. 3 kaq yachachikuypi yachamusqanchikman  hinam paykunaqa achka kutita atipanakurqaku mayqanninku aswan riqsisqa kasqankumanta (Mateo 20:20-24; Lucas 9:46). Chaymi Jesusqa humilde kanankupaq achka kutita rimapayarqa (Mateo 18:1-6; 20:25-28). Ichaqa manam facilchu karqa kasukuyninkuqa. Arí, wañukunanpaqña kachkaspan paykunawan tarikusqan tutapas ‘atipanakurqakum’ mayqanninku aswan riqsisqa kasqankumanta (Lucas 22:24). ¿Hukmanyaruspanchu Jesusqa nirqa mana valeq kasqankuta? Manamá. Pacienciakuspanmi paykunapi confiarqa, hinaspam allin ruwasqankuta qawarqa. Yacharqam Jehova Dios kuyasqankuta hinaspa munaynin ruway munasqankuta (Lucas 22:25-27).

13. ¿Ima sasachakuykunapim Jesus hina tarikuchwan?

¹³ Yaqachá ñuqanchikpas Jesus hina sasachakusun. Ichapas tuparuchwan Diosmanta willakusqanchikta mana uyariy munaq runakunawan. ¿Chayna kasqankuwanchu hukmanyarusun icha hinallachu tukuy sunquwan willakusun? (Tito 2:14). Sasachawachwantaqmi iñiqmasinchikkunapa pantaq kasqankupas. Mana allinta tantiaspa rimasqanku utaq ruwasqankum sientirachiwachwan (Proverbios 12:18). ¿Pantaq kasqankuraykuchu nisun mana valeq kasqankuta icha hinallachu pantasqankuta aguantaspa allin ruwasqankupi astawan piensasun? (Colosenses 3:13).

14. ¿Imakunam Jesusta yanaparqa aguantananpaq?

¹⁴ Jesusqa tukuypim ñakarichisqa, humillasqa hinaspa hukmanyachisqa karqa. Ichaqa, ¿imam yanaparqa chaykunata aguantananpaq hinaspa Diosman sunqu  hinalla kananpaq? Puntataqa “aguantanapaq kallpa quwaqninchik” Diostam mañakurqa (Romanos 15:5). Yanaparqataqmi aguantaspan imakuna haypananpi piensasqanpas. Qawasunyá sapakamamanta.  

15, 16. (1) ¿Imawantaq yachanchik sasachakuykunata aguantananpaq Jesus kikillanpi mana hapipakusqanta? (2) ¿Taytanpa ima ruwananmantam Jesusqa seguro karqa hinaspa imanasqa?

¹⁵ Punta kaq, Jesusqa mana huchayuq churi kaspanpas aguantananpaqqa manam kikillanpichu hapipakurqa, aswanqa hanaq pachapi taytantam mañakurqa yanapaykunanpaq. Apostol Pablom qillqarqa: “Cristoqa kay pachapi kachkaspanmi kallpawan waqaspan wañuymanta libraqnin Diosta mañakurqa hinaspa ruegakurqa”, nispa (Hebreos 5:7). Qawasqanchikman hinam Jesusqa mana mañayllachu-mañakurqa, aswanqa ruegakurqam. Ruegakuyqa tukuy kallpawan hinaspa tukuy sunquwan yanapakuyta mañakuymi. Bibliam willawanchik Jesusqa achka kutita chaynata mañakusqanmanta. Chaynatam ruwarqa Getsemani huertapi tukuy sunqunwan Diosta achka kutita mañakuspan (Mateo 26:36-44).

¹⁶ Jesusqa segurom karqa Jehova Dios uyariykunanmanta, yacharqam taytanqa ‘mañakuqkunata uyariq’ kasqanta (Salmos 65:2). Diosqa kasukuq serviqninkunapa mañakusqantaqa haykapipas uyarirqam, chaytam piwi churinqa qawarqaña kay pachaman manaraq hamuchkaspan. Payqa hanaq pachapim kachkarqa Daniel tukuy sunquwan mañakuyta manaraqpas tukuchkaptin Jehova Dios uyariykuspan kallpanchananpaq huk angelta kachamuptinqa (Daniel 9:20, 21). Hinaptinqa, ¡imaynamá Diosqa mana uyariykunmanchu  karqa sapallan churinpa ‘mañakusqantaqa hinaspa ruegakusqantaqa’! Payqa churinpa ruegakusqanta uyarispanmi kallpanchananpaq huk angelta kachamurqa, chaynapi sasachakuykunata aguantananpaq (Lucas 22:43).

17. Sasachakuykunawan mana hukmanyarunapaqqa, ¿imanasqataq Diosta mañakunanchik?

¹⁷ Sasachakuykunawan mana hukmanyarunapaqqa ñuqanchikpas ‘kallpata quwaqninchik’ hanaq pachapi Diostam mañakunanchik (Filipenses 4:13). Jehova Diospa churinpas taytantam mañakurqa mana pantaq kachkaspanpas, chaynaqa astawanraqmi ñuqanchikqa mañakunanchik. Wakinpiqa achka kutitapaschá Jesus hina qayakunanchik kanqa (Mateo 7:7). Huk angel yanapawananchikta mana suyaspapas segurom kachkanchik tukuy sunquwan serviqninpa ‘tuta-punchaw’ mañakusqanta Jehova Dios uyariykunanmantaqa (1 Timoteo 5:5). Unquptinchik, familianchik wañukuptin, runakuna ñakarichiwaptinchik utaq ima sasachakuytapas aguantananchikpaq yachayta, valorta hinaspa kallpata quwananchikpaq tukuy  sunqunchikmanta Diosta mañakuptinchikqa uyariwasunmi (2 Corintios 4:7-11; Santiago 1:5).

18. ¿Imapim Jesusqa piensarqa ñakariyninkunapi piensananmantaqa?

¹⁸ Iskay kaq, Jesus aguantananpaqqa yanaparqataqmi ñakariyninkunapi piensananmantaqa suyasqanpi piensasqanpas. Bibliapa nisqanman hinaqa “kusisqa kananta yachaspanmi pinqaytapas qipanchakuykuspan qirupi ñakarirqa” (Hebreos 12:2). Jesuspa imayna kasqanmi qawachiwanchik suyakuyniyuq, kusikuyniyuq hinaspa aguantaq kayqa yanapawasqanchikta. Arí, pipas suyakuyniyuq kaspanqa kusisqam kanqa, kusisqa kaspanñataqmi aguantanqa (Romanos 15:13; Colosenses 1:11). Jesusqa yacharqam kasukuspan Jehova Diospa sutinta chuyanchananta hinaspa huchamantawan wañuymanta runakunata librananta. Yacharqataqmi rey kanantapas hinaspa sacerdotekunapa kamachiqnin kanantapas, chayna kaspanmi kasukuq runakunata astawan bendecinqa (Mateo 20:28; Hebreos 7:23-26). Hamuq tiempopi ima tarinanmanta hinaspa suyakuyninmanta astawan piensaspanmi Jesusqa ancha-anchata kusikurqa, chayna kusikusqanñataqmi aguantananpaq yanaparqa.

19. Diosta servisqanchikpi sasachakuptinchik, ¿imaynatam suyasqanchik, kusikusqanchik hinaspa aguantaq kasqanchik yanapawanchikman?

¹⁹ Jesusta hinam ñuqanchiktapas yanapawachwan suyasqanchikqa, kusikusqanchikqa hinaspa aguantaq kasqanchikqa. Apostol Pablom nirqa: “Hamuq punchawkunapi imam chaskinaykichikmantayá anchata kusikuychik. Hatun sasachakuykunapi kaspapas hinallayá aguantaychik”, nispa (Romanos 12:12). ¿Imawanpas  ñakarichkankichu Dios servisqaykipi? Chayna kaptinqa, ñawpaqman qawarichkaq hina ima chaskinaykipi piensariy. Ama qunqaychu, aguantaspaqa Jehova Diostam hatunchanki. Hamuq tiempopi imayna kawsakunaykipi allinta piensay. Piensaytaq sumaq huertapiña kaspayki ima bendicionkuna chaskinaykipipas. Chaynata ruwaspaqa kusisqam suyanki Diospa promesankuna cumplikunanta, Diospa sutin chuyanchasqa kananta, kay pachamanta mana allinkuna chinkachisqa kananta hinaspa unquykuna chaynataq wañuypas chinkananta. Sunquykipi chayna kusisqa tarikuspaykim ima sasachakuytapas aguantanki. Arí, Diospa gobiernonpi bendicionkunawan kay pachapi pasasqanchik sasachakuykunata tupachiptinchikqa “tukuruqllam, hinaspapas mana kaqpaq hinallam” (2 Corintios 4:17).

20, 21. ¿Aguantanapaq ima ruwananchiktam Diosqa munan? ¿Ima ruwananchikpaqmi kallpanchakunanchik?

²⁰ Jesusqa yacharqam qatiqnin kayqa sasa kasqanta, chaypaqqa aguantaqmi kananku karqa (Juan 15:20). Payqa listom karqa ñanta kichachkaq hina mayninta pusawananchikpaq, yacharqam chay ruwasqan hukkunata kallpanchananta (Juan 16:33). Arí, payqa tukuytam aguantarqa, ñuqanchikmi ichaqa pantaqllaña kanchik. Hinaptinqa, ¿ima ruwananchiktam Diosqa munan? Pedrom nirqa: “Cristopas qamkunaraykum ñakarirqa, hinaspanmi qatipakunaykichikpaq hina kawsakurqa, chaynapi imayna kasqanta allintapuni qatipakunaykichikpaq”, nispa (1 Pedro 2:21).  Sasachakuykunata Jesuspa imayna atipasqanmi qatipakunapaq. a Tukuy ima aguantasqantaqa tupachichwan yupiwanmi. Mana pantaspa qatipakuyta mana atispapas kallpanchakuchwanmi allintapuni qatipakuytaqa.

²¹ Chaynaqa, kallpanchakusunyá Jesusta allintapuni qatipakunapaq. Ama qunqasunchu, allinta qatipakuspaqa aswan preparasqam kasunchik wañukunanchikkama utaq “tukupaykama” aguantananchikpaq. Manam yachanchikchu wañukuptinchikña utaq kawsachkaptillanchikraq Diospa piñakuynin chayamunantaqa, ichaqa segurom kachkanchik aguantasqanchikrayku wiñaypaq sumaq kawsakuyta Jehova Dios quwananchikmantaqa (Mateo 24:13).