1, 2. ¿Imapaqmi Jesusqa tiempochakurqa wañukunan tuta hinaspa imanasqa?

 JESUSMI apostolninkunawan Jerusalenpi huñunakurqa wasipa altosninpi, yacharqam taytanmanña kutinanrayku chay tutallaña apostolninkunawan huñunakunanta. Chay horakunallapiñam Jesusqa presochasqa hinaspa iñiyninpi astawan pruebasqa kanan karqa. Wañukunanña kaptinpas qatiqninkunataqa manam qunqarurqachu.

² Wañukuptin qatiqninkuna imayna kanankumanta willaruspanpas Jesusqa yachachirqaraqmi Diosta hinalla imayna kasukunankumanta. Chay tutapi imayna rimasqanmi astawanraq qawachirqa paykunata anchata kuyasqanta. Ichaqa, ¿imaynamá kikinmanta llakisqa kananmantaqa qatiqninkunamantaraq astawanqa llakikurqa? ¿Imanasqataq paykunawan huñunakurqa? Chaykunataqa ruwarqa qatiqninkunata anchata kuyasqanraykum.

3. ¿Imaynatam yachanchik qatiqninkunata ñawpaqmantaraq Jesus kuyasqanta?

³ Achka wata qipatam chay tuta ima pasasqanmanta apostol Juan qillqarqa: “Pascua fiestapa ñawpaqnintaraqmi Jesusqa yacharqaña taytanpa kasqanman kutinan hora chayaramusqanta. Payqa kay pachapi qatiqninkunatam ñawpaqmantaraq kuyarqa, chaymi paykunataqa  wañukunankama kuyarqa”, nispa (Juan 13:1). Jesusqa tukuy ima ruwasqanpim qatiqninkuna kuyasqantaqa ñawpaqmantaraq qawachirqa, manam chay tutallapichu. Chaymi yachananchik imakunata ruwaspa qatiqninkunata kuyasqanmanta, chaynapi ñuqanchikpas qatipakuspa chiqap cristiano kasqanchikta qawachinapaq.

4, 5. (1) ¿Imanasqataq Jesusqa qatiqninkunawan pacienciakurqa? (2) ¿Imatam ruwarqa Getsemani huertapi kimsa qatiqninkunata puñuchkaqta tariruspan?

⁴ Bibliapim nin: “Kuyakuq runaqa pacienciakuqmi”, nispa (1 Corintios 13:4). Chaynamá, hukkunata aguantanapaqqa pacienciakunam. Jesusqa, ¿qatiqninkunawan pacienciakunanchu karqa? Arí, anchatam pacienciakunan karqa. 3 kaq yachachikuypi yachamusqanchikman hinaqa apostolkunam achka kutipi atipanakurqaku mayqinninku astawan riqsisqa kasqankumanta. ¿Imatam Jesusqa ruwarqa? ¿Piñakuspanchu paykunata qaqcharqa? Manam, aswanqa pacienciakuspanmi yuyaymanachirqa. Chaynallatataqmi ruwarqa wañukunanpaq huk tutallaña kachkaptin hina chayllamanta ‘llumpayta atipanakuptinkupas’ (Lucas 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marcos 9:33-37).

⁵ Getsemani huertaman 11 apostolninkunawan hina chay tutalla risqankupipas Jesusqa pacienciakunanmi karqa, wakinta saqiykuspanmi Pedrota, Santiagota hinaspa Juanta waklawniqman pusaspan nirqa: “Wañukunaypaq hinañam llumpa-llumpay llakisqa kachkani, kaypi kaspaykichikyá rikchaysiwaychik”, nispa. Hinaspanmi waklawniqman pasaspan tukuy sunqumanta Diosta mañakurqa. Unaysu mañakurusqanmanta  kutimuptinmi qatiqninkunaqa kimsanku miskita puñukuchkasqaku. ¿Qaqcharqachu wañukunan hora chayamuchkaptinpas mana rikchasqankumanta? Manam, aswanqa sumaqllatam rimapayarqa. Chayna rimapayasqanwanmi qawachirqa sinchi llakisqa kasqankuta hinaspa pantaq kasqankuta entiendesqanta. a Paykunatam nirqa: “Allin ruwayta runa munaptinpas cuerpoqa mana kallpayuqmi kachkan”, nispa. Hina chay tutalla paykunata iskay kutikamaraq puñuchkaqta tariruspanpas Jesusqa pacienciakurqam (Mateo 26:36-46).

6. ¿Imaynatam Jesuspa pacienciakusqanta qatipakuchwan?

⁶ ¡Mayna allinmi apostolninkunawan Jesuspa pacienciakusqanmanta yachayqa! Chayna kasqanraykum apostolninkunaqa qipa tiempopiqa manaña hatuntukurqakuchu hinaspapas rikchan-rikchanllañam karqaku (1 Pedro 3:8; 4:7). ¿Imaynatam ñuqanchikpas Jesusta qatipakuchwan? Ancianokunaqa qatipakunmanku iñiqmasinkunawan pacienciakuspankum. Ichapas achka ruwayniyuq hinaspa pisipasqa ancianoman huk iñiqmasinchik sasachakuyninmanta willakunman utaq yanapasqan iñiqmasin mana chayllachu kasukunman. Chaynakuna kaptinpas pacienciakuq ancianokunaqa ‘llampu sunqu’ kaspankum iñiqmasinkunata kuyakuywan yanapanku (2 Timoteo 2:24, 25; Hechos 20:28, 29). Tayta-mamakunapas Jesuspa pacienciakusqantaqa qatipakunankum kamachisqankuta warmanku mana chaylla kasukuptinkupas. Kuyakuq  hinaspa pacienciakuq kasqankum yanapanqa warmanku yanapayta mana amirunankupaq. Chayna kasqankuqa manam yanqapaqchu kanqa (Salmos 127:3).

7. ¿Imaynatam Jesusqa qatiqninkunapaq allinkunata ruwarqa?

⁷ Kuyakuq kaspaqa hukkunapaqmi allinkunata ruwasunchik (1 Juan 3:17, 18). Pipas kuyakuqqa “manam kikillanpaq munaqchu” (1 Corintios 13:5). Jesuspas kuyakuq kaspanmi manaraqpas nichkaptinku qatiqninkunapaq achka kutita allinkunata ruwarqa. Chaymi qatiqninkunapa pisipasqa kasqankumanta cuentata qukuruspan nirqa chunniqman samariq rinankupaq (Marcos 6:31). Yarqaymanta kasqankuta yacharuspanpas paykunamanwan uyariqnin waranqantin runakunamanmi mikuchirqa (Mateo 14:19, 20; 15:35-37).

8, 9. (1) ¿Imatam Jesusqa ruwarqa qatiqninkuna Diosmanta yachachisqa kanankupaq? (2) ¿Imaynatam Jesusqa qirupi warkusqa kachkaspanpas qawachirqa mamanta kuyasqanta?

⁸ Jesusqa yacharqataqmi Diosmanta qatiqninkuna yachay munasqankutapas, chaymi yachachirqa (Mateo 4:4; 5:3). Achka kutipim paykunallata yachachirqa, chaymi ancha riqsisqa yachachikuyninta rimaspanpas paykunapi piensaspa yachachirqa (Mateo 5:1, 2, 13-16). Rikchanachiykunawan yachachispanpas lliw rimasqankunamantam paykunaman sapallankupi entiendechirqa (Marcos 4:34). Jesusqa nirqañam qatiqninkuna tukupay tiempopi Diosmanta allin yachachisqa kanankupaq ‘allin ruwaq yuyayniyuq sirvienteta’ churananmanta. Chay sirvienteqa aschallam, 1919 watamantapacham ‘tiempollanpi mikuchichkaq’ hina Diosmanta yachachichkanku. Paykunaqa kanku chuya  espirituwan akllasqa hanaq pachaman rinankupaq akllasqakunam, paykunaqa kay pachapiraqmi kachkanku (Mateo 24:45).

⁹ Wañukunan punchawpas Jesusqa munarqam paypa kuyasqankuna Diosmanta hinalla yachachisqa kanankuta. Chaymi qirupi warkusqa kachkaspanpas maman Maria kuyasqanta qawachirqa. ¡Maynatachá Jesusqa ñakarirqa rimarinanpaq kallpanchakuptin clavokunawan takasqanku nanaptinqa hinaspa llapa azote chaskisqanwan heridasqa wasan qachqa kulluman tupaptinqa! Chayna nanaywan kaspanpas apostol Juanpa waqtanpi mamanta qawaykuspanmi chaypi kaqkuna uyarinankupaq hina kallpawan nirqa: “Mamáy, ¡chayqaya wawayki!”, nispa. Juantapas nirqam: “¡Chayqaya mamayki!”, nispan (Juan 19:26, 27). Jesusqa yacharqam maman Mariata apostolnin Juan cuidananta  hinaspa Dioswan allin amistad kananpaq hinalla yanapananta. b

10. ¿Imaynatam taytakuna Jesusta qatipakunmanku churinkuta yanapasqankupi?

¹⁰ Jesuspa ruwasqanpi yuyaymanayqa taytakunatapas yanapanmi. Kuyakuq taytaqa familiantam mantienen imamantapas mana usuchispan (1 Timoteo 5:8). Chaymantapas, kuyakuq taytaqa tiempochakunmi familianta samarichinanpaq hinaspa kusirichinanpaq. Astawanqa kallpanchakun Diosmanta warmankunaman yachachinanpaqmi. ¿Imaynata? Bibliata sapa kuti estudiaspankum hinaspa mana amirunankupaq hina yachachispankum (Deuteronomio 6:6, 7). Rimasqankuwan chaynataq ruwasqankuwanmi  yachachinku Diosmanta willakuy ancha allin kasqanta hinaspa huñunakuykunaman rispa chaypi rimariy Diosta yupaychanapaq kasqanta (Hebreos 10:24, 25).

11. ¿Imatam Jesusqa pampachakuq kaymanta qatiqninkunata yachachirqa?

¹¹ Pipas kuyakuqqa pampachakuqmi (Colosenses 3:13, 14). Bibliam nin pipas kuyakuqqa ‘mana chaylla piñakuq’ utaq pampachakuq kasqanmanta (1 Corintios 13:5). Achka kutitam Jesusqa pampachakuq kaymanta qatiqninkunata yachachirqa. Hayka kutikamapas pampachakuq kanankumantam nirqa: “Manam qanchis kutikamallachu, aswanqa 77 kutikamam”, nispa (Mateo 18:21, 22). Yachachirqam huchanta riqsikuspan wanakuqta pampachaykunamanta (Lucas 17:3, 4). Jesusqa manam iskay uya fariseokuna hinachu karqa, aswanqa yachachisqanman hinam imatapas ruwarqa (Mateo 23:2-4). Qawasunyá kuyasqan amistadnin pantaruptin pampachaykusqanmanta.

12, 13. (1) ¿Imaynatam Pedroqa Jesusta presochasqanku tuta pantarurqa? (2) ¿Imaynatam Jesusqa pampachakuq kasqanta qawachirqa kawsarimuspan?

¹² Pedrowanmi Jesusqa allin amistad karqaku. Pedroqa sumaq sunqu kaspanpas wakinpiqa manaraq allinta piensaykuspanmi chaylla imatapas ruwaq. Allin runa kasqanta yachaspanmi Jesusqa ima ruwananpaqpas akllarqa. Chaymi huk kutipi Santiago, Juan hinaspa Pedrolla Jesuspa milagro ruwasqanta rikurqaku (Mateo 17:1, 2; Lucas 8:49-55). Chaymantapas, yachamusqanchikman hinam Jesusqa presochasqa kasqan tutapas Getsemani huertapa waklawninman Pedrota pusarqa. Ichaqa hina chay tutallapi Jesus traicionasqa hinaspa  presochasqa kaptinmi Pedrowan wakin apostolkunaqa saqiruspanku ayqikurqaku. Chaymantam Jesusta juzgasqanku wasiman Pedroqa valorchakuspan rirqa, hinaspam hawallapi qiparurqa. Ichaqa manchakuspanmi kimsa kutikama Jesusta negarurqa (Mateo 26:69-75). ¿Imatam Jesusqa nirqa? ¿Imatam qam ruwawaq karqa kuyasqa amistadniki chaynata ruwarusuptiki?

¹³ Jesusqa yacharqam Pedroqa chay huchallikusqanmanta ancha llakisqa kasqanta. Arí, Pedroqa wanakuspanpas ‘waqakuytam qallaykurqa’ (Marcos 14:72). Jesusqa munarqam Pedrota pampachaykuyta. Chaymi kawsarimuspanpas Pedroman rikuriykurqa kallpanchananpaq hinaspa sunqunta tiyaykachinanpaq (Lucas 24:34; 1 Corintios 15:5). Chaymantapas yaqa iskay killallamantam Jerusalenpi achkallaña runakunaman pentecostes punchawpi rimarinanpaq akllarqa (Hechos 2:14-40). Qatiqninkunapa saqirusqanwanqa Jesusqa manam piñakururqachu. Aswanqa kawsarimuspanmi paykunataqa hinalla nirqa: ‘Wawqiykuna’, nispa (Mateo 28:10). Qawasqanchikman hinaqa manam rimaspallanchu Jesusqa pampachakuq kanamantaqa yachachirqa.

14. ¿Imanasqataq pampachakuq kayta yachananchik? ¿Imaynatam chayta ruwachwan?

¹⁴ Cristopa qatiqninkunaqa pampachakuytam yachananchik. ¿Imanasqa? Ñuqanchikpas chaynataq runamasinchikpas pantaq kasqankuraykum. Llapallanchikmi rimaspapas utaq ruwaspapas pantanchik (Romanos 3:23; Santiago 3:2). Chaymi huchankuta riqsikuptinku pampachaptinchikqa Diospas pampachawasun (Marcos 11:25). Hinaptinqa, ¿imaynatam hukkunata pampachachwan? Paykunata kuyaspanchik pantasqankuta  qunqaspam (1 Pedro 4:8). Pipas mana allin ruwawasqanchikmanta Pedro hina sunqumanta wanakuptinqa Jesusta qatipakuspanchikmi pampachaykunanchik. Piñasqalla kanamanta aswan allinqa mana allin ruwasqanta qunqaruymi (Efesios 4:32). Chaynata ruwaspam kikinchikpas chaynataq iñiqmasinchikkunawanpas hawkalla kawsakusun (1 Pedro 3:11).

15. ¿Imanasqataq Jesusqa qatiqninkunamanta mana iskayrayarqachu pantaq kachkaptinkupas?

¹⁵ Kuyakuq runaqa confiana runam hinaspapas “tukuytam creen” (1 Corintios 13:7). c Jesusqa qatiqninkunata kuyasqanraykum pantaq kachkaptinkupas paykunapi confiarqa. Confiarqaqa Diosta tukuy sunqunkumanta kuyasqankuta hinaspa kamachisqanta kasukuy munasqankuta yachaspanmi. Pantaruptinkupas manam paykunamantaqa mana allintachu piensarqa. Chaymi Jesusqa Santiagomantawan wawqin Juanmantaqa mana iskayrayarqachu nitaq apostol kasqankutapas negarurqachu gobiernaptin waqtanpi tiyanankupaq mamanwan huk kutipi nichiptinkupas (Mateo 20:20-28).

16, 17. ¿Imakunata ruwanankupaqmi Jesusqa qatiqninkunata kamachirqa?

¹⁶ Qatiqninkunamanta mana iskayrayaspanmi Jesusqa achka llamkayta paykunaman qurqa. Chaymi iskay kutipi milagrota ruwaspan achkallaña runakunata mikuchispanpas tantatawan challwakunata aypunankupaq  kamachirqa (Mateo 14:19; 15:36). Chay kutillapiña pascuata ruwananpaqpas Pedrotawan Juantam kamachirqa Jerusalenpi alistamunankupaq. Paykunam alistarqaku carnerota, vinota, mana levadurayuq tantata hinaspa qatqi qurakunata. Chaykunata ruwayqa ancha allinmi karqa. Moisespa chaskisqan leymi kamachirqa pascuata ruwanankupaq, chaymi Jesuspas ruwananpuni karqa. Chaymantapas chay tutam Jesusqa vinotawan mana levadurayuq tantata servichikurqa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta qallarichispan (Mateo 26:17-19; Lucas 22:8, 13).

¹⁷ Jesusqa qatiqninkunamanmi aswan allin llamkaytaraq qurqa. Qatiqninkunamanmi encargarqa Diosmanta willakunankupaq hinaspa yachachinankupaq (Mateo 28:18-20). Yachamusqanchikman hinam hanaq pachaman rinankupaq akllasqa aslla qatiqninkunata kamachirqa tiempollanpi mikuchichkaq hina iñiqmasinkuta Diosmanta yachachinankupaq (Lucas 12:42-44). Kunan hanaq pachapi kamachiqña kaspanpas ancianokunatam saqiykun Diospa llaqtanpi kaqkunata yanapanankupaq (Efesios 4:8, 11, 12).

18-20. (1) ¿Imaynatam iñiqmasinchikkunapi confiasqanchikta qawachichwan? (2) ¿Imaynatam Jesus hina hukkunawan yanapachikuchwan? (3) ¿Imamantam yachasun qatiqnin yachachikuypi?

¹⁸ ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan iñiqmasinchikkunawan imayna kasqanchikpi? Kuyasqanchikrayku paykunamanta mana iskayrayaspam. Kuyakuq kaspanchikqa manam piensasunchu mana allin ruwasqankupiqa astawanqa allin ruwasqankupim. Iñiqmasinchikkuna hukmanyachiwaptinchikqa kuyasqanchikraykum mana allintaqa mana piensasunchu (Mateo 7:1, 2). Chaynaqa, iñiqmasinchikkunamanta allinta piensaspaqa  manam urmachisunchu astawanqa kallpanchasunmi (1 Tesalonicenses 5:11).

¹⁹ ¿Imaynatam Jesus hina hukkunawan yanapachikuchwan? Ancianokunaqa hukkunatam ninmanku imapipas yanapakunankupaq, chaytaqa ninmanku allin ruwanankumanta mana iskayrayaspankum. Chaynata ruwaspankum iñiyninkupi ñawpariy munaq musu-sipaskunata yanapanqaku paykunapas preparasqa kanankupaq (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2). Chayna ruwayqa ancha allinmi, ¿imanasqa? Paykunam yanapanqaku Jehova Diospa llaqtanpi kaqkuna yapakusqanrayku (Isaias 60:22).

²⁰ Jesusmi ruwasqanwan yachachiwarqanchik hukkunata imayna kuyananchikpaq. Tukuypi qatipakunanchik kaptinpas astawanmi kallpanchakunanchik kuyakuq kasqanta qatipakunapaq. Qatiqnin yachachikuypim yachasun ñuqanchikrayku wañukuspan kuyakuyninta qawachisqanmanta.