1-4. (1) ¿Imaynatam Jesusqa allintapuni yachachirqa Samariamanta warmita hinaspa imapim tukurqa chayna ruwasqan? (2) ¿Imaynam apostolkunaqa sientekurqaku?

 JESUSMI apostolninkunawan Judeamanta Galileaman rirqaku Samaria llaqtanta. Chaynintam aswan hichpalla karqa yaqa kimsa punchaw puriylla. Richkaspankum yaqa chawpi punchawta Sicar sutiyuq llaqtachaman chayaruspanku samarirqaku.

² Apostolninkuna mikuy rantiq rinankukamam Jesusqa llaqtapa hichpan pozopa waqtanpi samaspan qiparurqa. Hinaspanmi rikururqa yakuman hamuq warmita. “Pisipasqa” kasqanraykuchá tantiarunman karqa mana rimapayananpaq (Juan 4:6). Chaymantapas, 4 kaq yachachikuypi qawamusqanchikman hinaqa yaqapaschá Samaria warmipas piensarqa Jesusqa wakin judiokuna hina mana rimapayananta. Ichaqa Jesusmi rimapayarqa.

³ Warmikunapa sapa punchaw ruwayninkumanta utaq chay warmipa imaman hamusqanmantam rimapayarqa. Payqa yakumanmi hamurqa hinaptinmi Jesusqa wiñay kawsay qukuq yakumanta rimapayarqa, chaynapi Dioswan amistadnin allin kananpaq. Rimasqankupim chay warmiqa atipanakunankupaq hina rimarqa. a Jesusmi  ichaqa sumaqllata rimaspan Jehova Diosmantawan chiqap yupaychaymanta willarqa. Willasqanmi ancha allin karqa, chaymi llaqtamasinkunaman Jesuspa nisqanmanta chay warmi willakuptin paykunapas uyariyta munarqaku (Juan 4:3-42).

⁴ ¿Imaynam apostolninkuna kutiramuspanku sientekurqaku Jesuspa admirakuypaq predicasqanta qawaspanku? Manam imaniraqllatapas kusikurqakuchu. Aswanqa rimachkaqta tariramuspankum hukmanyarurqaku, yaqachusmi Samaria warmitaqa mana rimayllapas-rimapayarqakuchu. Chay warmi pasakuptinñam Jesusta ruegarqaku apamusqankuta mikuykunanpaq. Ichaqa Jesusmi nirqa: “Ñuqapa mikunayqa kachkan qamkunapa mana yachasqaykichikmi”, nispa. Hukmanyaruspankum mikuymanta rimasqanta piensarqaku hinaptinmi Jesusqa kaynata nirqa: “Mikuyniyqa kachamuwaqniypa munayninta ruwaymi hinaspa kamachiwasqanta tukuymi”, nispa (Juan 4:32, 34). Chaynatam Jesus qawachirqa kay pachapi ruwayninqa mikuymantapas aswan allin kasqanta, munarqataqmi qatiqninkunapas chaynata piensanankuta. Ichaqa, ¿imataq chay ruwaynin karqa?

5. ¿Imata ruwananpaqmi Jesus hamurqa hinaspa imamantam kay yachachikuypi rimasun?

⁵ Huk kutipim Jesus nirqa: “Huklaw llaqtakunapipas Diospa gobiernonmanta sumaq willakuytaqa willakunaymi, chaypaqmi ñuqataqa kachamuwarqa”, nispa (Lucas 4:43). Arí, Jesusmi hamurqa Diospa gobiernonmanta sumaq willakuyta willakunanpaq hinaspa yachachinanpaq. b Kay tiempopipas Jesuspa qatiqninkunaqa chaytam  ruwananchik. Chaymi qawasun imanasqa, imamanta hinaspa imaynata Jesuspa willakusqanmanta, chaymanta yachayqa ancha allinpunim.

6, 7. Jesuspa nisqanman hinaqa, ¿imaynatam ‘yachachiqkunaqa’ qawananku sumaq willakuymanta willakuyta? Rikchanachiywan willamuy.

⁶ Puntatam yachasun willakusqanta Jesus imayna qawasqanmanta, chaymantañataqmi qawasun yachachisqan runakunawan imayna kasqanmanta. Mana qunqanapaq sumaq rikchanachiywanmi Jesusqa qawachirqa taytanmanta yachasqan willakuykunata anchata valorasqanta. Kaynatam nirqa: “Entienderuspaykichikqa kaytayá yachaychik: Kapuqninkunamanta musuqtapas mawkatapas hurqumuq wasiyuqmanmi rikchakun Diospa gobiernonmanta runakunaman yachachiq runaqa”, nispa (Mateo 13:52). ¿Imanasqataq chay wasiyuqqa kapuqninkunata hurqumun?

⁷ Manam rey Ezequias hina kapuqninkunamanta alabakunanpaqchu, chayna ruwasqanqa mana allinpim tukurqa (2 Reyes 20:13-20). Hinaptinqa, ¿imapaqtaq hurqumun? Kay rikchanachiypi piensasun. Kuyasqayki profesornikita visitaptiki baulninpi guardasqan iskay cartanta qawachisunkiman. Hukninmi kanman qilluyarichkaqña unay wataña guardasqanrayku, hukninñataqmi kanman musuqllaraq. Chay cartakunataqa taytanmi apachimurqa. Punta kaqtam chaskirqa warmallaraq kachkaspan, huknintañataqmi chayllaraq chaskirun. Ancha kusikuywanmi willakun chay cartakuna valorasqanmanta hinaspa vidanpi yanapasqanmanta chaynataq qamtapas imayna yanapasunaykimanta. Sutillamá kachkan chay cartakunata profesorniki tukuy sunqunwan valorasqanqa  (Lucas 6:45). Manam alabakunanpaqchu nitaq qullqiraykuchu qawachisurqankiqa, aswanqa consejonkunawan yanapachikunaykipaqmi hinaspa ancha valorniyuq kasqanta yachanaykipaqmi.

8. ¿Imanasqataq qurita hina qawananchik bibliamanta yachasqanchikkunata?

⁸ Allin yachachiq Jesuspas imam kaqtam Diosmantaqa yachachirqa. Paypaqqa quri hinam karqa. Anchatam kuyarqa, chaymi munarqa hukkunaman willayta chaynataq llapan qatiqninkuna utaq ‘yachachiqkuna’ chay ruwayta pay hina valoranankuta. ¿Jesus hinachu qampas valoranki? Bibliamanta yachasqanchikkunataqa kuyananchikmi, chaykunaqa ancha valorniyuqmi, ñawpaqmantaraq utaq chayllaraq yachasqanchik kaspanpas. Jesus hinam kuyasqanchikta qawachisun Diospa yachachiwasqanchikkunata kusikuywan willakuspa chaynataq yachasqanchikkunata hinalla valoraspa.

9. (1) ¿Imaynam Jesus karqa yachachisqan runakunawan? (2) ¿Imaynatam qatipakuchwan hukkunawan Jesuspa imayna kasqanta?

⁹ Jesusqa kuyarqataqmi yachachisqan runakunatapas, chaymantam astawan qawasun 3 kaq partepi. Bibliam nirqaña ‘mana piyniyuqkunata’ hinaspa ‘wakchakunata’ Mesias llakipayananmanta (Salmos 72:13). Jesusqa anchatam munarqa runakuna yanapayta. Yachaytam munarqa imanasqa imatapas ruwasqankumanta, imakunawan ñakarisqankumanta hinaspa chiqapmanta yachanankupaq imakuna sasachasqanmanta (Mateo 11:28; 16:13; 23:13, 15). Kaqmanta rimarisun Samaria warmimanta. Payqa anchatachá admirakurqa Jesuspa yanapasqanmanta. Vidanmanta Jesus yachasqanta cuentata qukuruspanmi chay warmiqa nirqa Diosmanta willakuq kasqanta hinaspam hukkunamanpas willarqa (Juan 4:16-19, 39). Ñuqanchikqa manam yachanchikchu yachachisqanchik  runapa sunqun imayna kasqantaqa. Ichaqa Jesus hinam atichwan paykuna yanapayta, paykunamanta preocupakusqanchikta qawachiyta hinaspa sasachakuyninkupiwan necesitasqankupi piensaspa yachachiyta.

10, 11. (1) ¿Imamantam Jesus willakurqa? (2) ¿Imanasqataq Diospa gobiernonta necesitanchik?

¹⁰ ¿Imamantataq Jesus willakurqa? Diosta serviqtukuq runakunaqa niwasunchá Jesusqa runakuna allin kawsakunankupaq gobiernokunata yanapasqanta, kamachiqkunapa ruwasqanta cambiay munasqanta utaq imamantapas astawanqa runapa salvakuynin allin kasqanmanta willakusqanta. Ichaqa yachamusqanchikman hinam Jesusqa nirqa: ‘Diospa gobiernonmanta sumaq willakuytam willakunay’, nispa. Qawasun chay ruway ima ninan kasqanmanta.

¹¹ Yuyarisunchik, Jesusqa hanaq pachapim karqa Jehova Diospa sutinta satanas pinqayman churaptinqa hinaspa mana allin gobiernaq Dios kasqanta niptinqa. ¡Maynatachá Jesusqa llakikurqa taytanta satanas chaynata niptinqa! ¡Llakikurqataqchá satanaspa llulla rimasqankunata Adanwan Eva kasukuptinpas! Jesusqa qawarqam chaykunawan hucha hinaspa wañuy rikurisqanta (Romanos 5:12). Ichaqa, ¡maynatachá kusikurqa lliw sasachakuykunata gobiernonwan taytan allichananmanta yachaspanqa!

12, 13. ¿Imakunatam Diospa gobiernon allichanqa? ¿Imaynatam Jesusqa Diospa gobiernonmanta astawan willakurqa?

¹² ¿Imataq puntata allichasqa kanan karqa? Diospa sutinmi chuyanchasqa kanan karqa satanaswan demoniokunapa qachachasqanmanta. Qawachisqataqmi kanan karqa Jehova Diospa imayna kamachisqan allinpuni kasqanpas. Chaykunamantam Jesusqa pimantapas  aswan allinta entienderqa. Chaymi qatiqninkunaman mañakuyta yachachispan nirqa taytanpa sutin chuyanchasqa kananmanta puntata mañakunankupaq, nirqataqmi Diospa gobiernon hamunanpaq hinaspa Diospa munaynin kay pachapi cumplikunanpaq mañakunankupaqpas (Mateo 6:9, 10). Diospa gobiernonmi Jesucristo kamachiptin pisi tiempollamantaña chinkachinqa satanaspa munaychakusqan mana allinkunata, hinaspam wiñaypaq qawachinqa Jehova Diospa kamachisqan allin kasqanta (Daniel 2:44).

¹³ Jesusqa imamantapas puntatam Diospa gobiernonmanta yachachirqa. Rimasqankunawan ruwasqanmi qawachirqa chay gobierno ima kasqanta hinaspa Diospa munayninta imayna ruwananmanta. Jesusqa imawanpas mana harkachikuspanmi Diospa gobiernonmanta willakurqa. Chay tiempopi achka sasachakuykuna hinaspa mana allin ruwayllaña kaptinpas payqa kallpanchakurqam willakunanpaq hinaspa ruwayninta cumplinanpaq. Ichaqa, ¿piensasqallanmanchu Jesus hapipakurqa hinaspapas mana uyarinapaq hinachu yapa-yapamanta hina kaqllata yachachirqa? ¡Manamá chaynachu karqa!

14, 15. (1) ¿Imaynatam Jesus qawachirqa ‘Salomonmanta aswan yachayniyuq’ kasqanta? (2) ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan Diospa gobiernonmanta willakuspanchik?

¹⁴ Jesusqa sumaqllataña yachachispanmi uyariqninkunapa sunqunman chayarqa, chaymantam kay partepi yachasun. Chaymi yuyarichiwanchik rey Salomonta, payqa Diospa nisqanta qillqananpaqmi sumaq palabrakunata akllarqa (Eclesiastes 12:10). ‘Yachayta’ Dios quykuptinmi pantaq kaspanpas yachachiyta atirqa sachakunamanta, challwakunamanta, animalkunamanta hinaspa tukuy imakunamanta. Karu-karumantam runakunapas uyariq riqku (1 Reyes 4:29-34). Jesusmi ichaqa ‘Salomonmantapas  aswan riqsisqaraq’ karqa (Mateo 12:42). ‘Lamar quchapa patanpi aqu hina’ Salomonpa yachayninmantapas aswan yachayniyuqmi Jesusqa karqa. Diospa palabranmanta alli-allinta yachasqanraykum pimantapas aswan allinta yachachirqa. Paymi yachachirqa tukuy rikchaq animalkunamanta, tiempo imayna kasqanmanta, chakrapi llamkaymanta, ñawpaq tiempopi hinaspa chay tiempopi pasakusqanmanta hinaspa runakunapa imayna kawsasqanmanta. Ichaqa manam haykapipas yachasqanmantaqa hatuntukurqachu nitaq hukkuna alabanantaqa munarqachu. Payqa chaylla entiendekuqtam yachachiq. ¡Chaychiki runakunaqa kusikuyllawanña uyariqku! (Marcos 12:37; Lucas 19:48).

¹⁵ Kunanpas Diosta serviqkunaqa Cristota qatipakunanchikpaqmi kallpanchakunchik. Manam Jesus hina ancha yachayniyuqchu kanchik, ichaqa atichwanmi imakunapas yachasqanchikta utaq pasawasqanchikta servichikuspa bibliamanta runakunaman yachachiytaqa. Yaqachá tayta-mamakunaqa warmankuta kuyakuywan uywasqankumanta willanmanku Dios kuyakuq kasqanmanta yachachinankupaq. Yachachichwantaqmi llamkaypiwan escuelapi pasasqanmanta willaspa chaynataq runakunapa imayna kasqankumanta utaq kay tiempopi imapas pasasqanmanta qawachispapas. Chaymantapas kallpanchakunanchikmi imamanta predicasqanchik utaq Diospa gobiernonmanta willakusqanchik sutilla kananpaq (1 Timoteo 4:16).

16, 17. (1) ¿Imaynam Jesuspaq karqa Diosmanta willakusqan? (2) ¿Imaynatam Jesus qawachirqa willakuynin puntapi kasqanta?

¹⁶ Jesuspaqqa ancha valorniyuq quri hinam karqa Diosmanta willakusqanqa. Anchatam kusikurqa taytan  imayna kasqanmanta imam kaqta yachachispan, yachachirqaqa manam pantay yachachikuykunaman hinaspa runakunapa costumbrenman hinachu. Payqa kusikurqataqmi Jehova Diospa amistadnin kanankupaq hinaspa wiñay kawsay suyakuypi hapipakunankupaq runakunata yanapaspanpas. Kusikurqataqmi consuelaspan hinaspa sumaq willakuymanta willaspanpas. ¿Imaynatam chayna kasqanta qawachirqa? Qatiqninpim chaymanta yachasunchik.

¹⁷ Jesuspaqqa willakuyninmi imamantapas puntapi karqa. Diospa gobiernonmanta willakunanpaqmi tukuy tiempo kallpanchakurqa, chaytam ruwarqa imamantapas puntataqa. Chaymi 5 kaq yachachikuypi yachamusqanchikman hina tantiarurqa mana tukuy imayuq kananpaq. Yachachisqanman hinam payqa kawsakurqa, chaymi aswan allin ruwaypi ocupakurqa, manam tukuy imayuq kayta maskaspan chaykuna pagaypichu, arreglachiypichu utaq huktaña rantiypichu afanakurqa. Willakusqanta mana imawanpas harkachikunanpaqmi chaynata kawsakurqa (Mateo 6:22; 8:20).

18. ¿Imaynatam Jesusqa willakuyninpi tukuy atisqanta ruwarqa?

¹⁸ Chaymantapas willakunanpaqmi Jesusqa tukuy atisqanta ruwarqa. Arí, tukuy kallpantam servichikurqa, hinaspam enteron nacionpi purirqa lliw uyariy munaqman Diosmanta willaspan. Runakunamanmi yachachirqa wasinkupi, plazakunapi, mercadokunapi hinaspa maypipas. Yarqaymanta, yakumanta hinaspa pisipasqa kachkaspanpas utaq amistadninkunawan samayta munaspanpas yachachirqam. Wañukunanpaqña kachkaspanpas manam saqirqachu Diospa gobiernonmanta willakuytaqa (Lucas 23:39-43).

19, 20. ¿Imamanta rimaspanmi Jesus qawachirqa Diosmanta willakuy urgente kasqanta?

¹⁹ Jesusqa yacharqataqmi willakusqanqa chaylla ruwanapaq  kasqanta. Yuyarisun Sicar llaqtapa hichpan pozopa waqtanpi Samariamanta warmiwan rimasqanta. Apostolkunaqa manam cuentata qukurqakuchu chay warmiman yachachiy urgente kasqantaqa. Chaymi paykunata Jesus nirqa: “¿Manachu qamkunaqa ninkichik ‘cosechaqa tawa killamantaraqmi kanqa’ nispa? Ñuqam ichaqa nikichik: Chakrakunatayá qawariychik, cosechanapaqmi puqusqaña kachkan”, nispa (Juan 4:35).

²⁰ Judiokunapa kislev sutichasqanku (noviembre-diciembre) killapim Jesusqa cosechamanta rimarqa. Tawa killaraqmi faltarqa cebada rutuypaqqa, chayqa karqa pascua tiempopim (pascuam karqa nisan killapa 14 punchawninpi). Cosecha tiempopaq unayraq faltasqanraykum chakrapi llamkaqkunaqa mana apurakunankuchu karqa. Ichaqa, chaynatachu nichwan ‘cosechachkaq’ hina runakuna huñuymanta? ¡Manamá! Achka runakunam munarqaku yachayta, Cristopa qatiqnin kayta hinaspa Jehova Diospa qusqan sumaq suyakuy chaskiyta. Cosechanapaqña puqusqa kawsaykuna wayrawan chakrapi aywityachkaqta hinam Jesusqa runakunata qawarqa. c Cosecha tiempom chayaramurqaña, chay ruwaytaqa manam saqirunankuchu karqa. Chaymi huk llaqtapi qipakunanpaq runakuna niptinkupas Jesusqa nirqa: “Huklaw llaqtakunapipas Diospa gobiernonmanta sumaq willakuytaqa willakunaymi, chaypaqmi ñuqataqa kachamuwarqa”, nispa (Lucas 4:43).

21. ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan?

²¹ Jesus qatipakuytaqa atichwanmi qawamusqanchik  kimsa ruwaykunata ruwaspa. Chaytaqa ruwachwanmi imamantapas puntapi Diosmanta willakuyninchikta churaspa. Familiayuq kaspapas utaq llamkananchik hinaspa achka ruwayninchik kaptinpas atichwanmi willakuyninchikta puntapi churayta Jesus hina kusisqa hinaspa sapa kuti willakuspa (Mateo 6:33; 1 Timoteo 5:8). Jesustaqa qatipakuchwantaqmi Diosmanta willakunapaq tukuy atisqanchikta ruwaspapas chaynataq tiemponchikta, kallpanchikta hinaspa kapuqninchikta servichikuspapas (Lucas 13:24). Qatipakuchwantaqmi willakuyninchik chaylla ruwanapaq kasqanta mana qunqaspapas (2 Timoteo 4:2). Chaynaqa, kallpanchakusunyá maypipas hinaspa haykapipas willakunanchikpaq.

22. ¿Imamantam qatiqninpi yachasunchik?

²² Kawsariramuspanpas Diosmanta willakuy ancha allin kasqantam Jesusqa qawachirqa, chaymi qatiqninkunata kamachirqa hinalla willakunankupaq hinaspa yachachinankupaq. Chaymantam qatiqninpi yachasunchik.