1-3. a) ¿Imanasqam Nabalpa wasinpi kaq lliw qarikuna peligropi karqaku? b) ¿Imatam Abigailmanta yachasun?

ABIGAILMANMI huk sirvienten mancharisqallaña willachkan guerrapi peleaq 400 runakuna hamusqankumanta. Chay runakunaqa chayaykuchkankuñam llapallan qarikunata chaynataq Abigailpa qosan Nabaltapas wañuchinankupaq. ¿Imanasqataq wañuchinankupaq richkanku?

² Nabal mana allin runa kasqanraykum. Payqa mana llakipayakuq rumi sonqo runam. Chayna kaspanmi guerrapi hichu-hichu peleaq runakunapa kamachiqninta insultarun. Chayna pasasqanmantam chay sirvienteqa mana wañuchisqa kanankupaq Abigailman willachkan, payqa yaqapasmi karqa Nabalpa ovejankunata michiq mayqennin mozopas. ¿Imatataq Abigailqa ruwarqa?

³ Ima ruwasqanmanta manaraq yachachkaspayá puntataraq qawasun Abigailqa imayna warmi kasqanmanta, imanasqa chayna sasachakuypi tarikusqanmanta chaynataq iñiyninmanta yachasqanchik imayna yanapawasqanchikmantapas.

4. ¿Imayna runataq Nabalqa karqa?

⁴ Abigailqa manam Nabal hinachu karqa, payqa sumaq sonqoyoq allin warmim karqa. Chayna warmiwanmi Nabalqa casarakurqa ichaqa rumi sonqo, hatunchakuq hinaspa apu kasqanwanmi Abigailta llumpayta ñakarichirqa. Hukkunapas manam allinpaqchu qawaqku. Bibliapiqa manam pi runamantapas paymanta hinaqa rimanchu. Nabal ninanqa mana yuyayniyoq otaq mana tanteoyoq runa ninanmi. Manam yachakunchu naceruptillan chayna sutiwan churasqankutaqa otaq imayna runa kasqanman hina chayna  sutichasqankumantaqa. Ichaqa allintam reqsichikurqa chayna sutinwan. Nabalqa pasaypaq rumi sonqo mana allin kawsaq manchakuypaq qaritukuq borracho runam karqa, chayna kasqanwanmi cheqnichikurqa (1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25).

5, 6. a) ¿Imayna sumaq kayniyoqmi Abigailqa karqa? b) ¿Imanasqataq Abigailqa Nabalwan casarakunman karqa?

⁵ Abigail ninanqa “Taytaymi Kusikurqa” ninanmi. Lliw taytam anchata kusikun churin buenamoza kaptinqa, ichaqa Diosman sonqo taytaqa astawanmi kusikun churinpa sumaq kayninkunapi reparaspan. Wakin warmikunam ichaqa buenamoza kasqankurayku mana kallpanchakunkuchu allin piensaq, valorchakuq hinaspa iñiyniyoq kanankupaqqa. Abigailmi ichaqa buenamoza kaspanpas allin piensaq warmi karqa (leey 1 Samuel 25:3).

⁶ ¿Imanasqataq Abigailqa casarakururqa mana imapaq valeq runawan? Abigailpa tiemponpiqa tayta-mamakunam tanteaqku wawa-churinku piwan casarakunankupaq. Yaqapaschá Abigailtaqa tayta-maman hikutarqa Nabalwan casarakunanpaq apu runa kasqanrayku otaq qollqemanta sasachakusqankurayku. Kapuqniyoq runa kaspanpas Nabalqa manam allin qosachu karqa.

7. a) Wawa-churinku casado vidata respetanankuta munaspaqa, ¿imatam tayta-mamaqa mana ruwanankuchu? b) ¿Imapaqmi Abigailqa anchata kallpanchakurqa?

⁷ Imayna kaptinpas Abigailqa casarasqañam karqa Nabalwan, chaymi payqa anchata kallpanchakurqa casado vidanpi allinlla kawsakunanpaq. Allin tanteoyoq tayta-mamaqa wawa-churinkumanmi yachachinku casado vidata respetanankupaq. Chaymi mana hikutankuchu qollqerayku piwanpas casarakunankupaqqa, manataqmi allinpaqchu qawanku casarakunankupaq manaraq tiemponkupi piwanpas lloqsiyninkutaqa (1 Cor. 7:36).

8. ¿Pitataq sienterachirqa Nabalqa? ¿Imanasqataq chay ruwasqanqa llumpay mana allin karqa?

⁸ Diospa akllasqan Davidta llumpayta sienterachisqanwanmi Nabalqa sasachakuypi tarikun. Davidtaqa Jehova Diosmi akllarqa Saulpa rantinpi rey kananpaq (1 Sam. 16:1, 2, 11-13). Rey Saul wañuchiyta munaptinmi Davidqa 600 runankunapiwan chunniqman lluptikuspanku pakakurqaku.

9, 10. a) ¿Imayna sitiokunapim tarikurqaku Davidpas chaynataq runankunapas? b) ¿Imanasqataq Nabalqa agradecekunan karqa Davidta chaynataq runankunatapas? (10 parrafopi willakuytapas qawariy.)

⁹ Maon sutiyoq sitiopim Nabalpa wasin karqa, ovejankunam ichaqa Carmel sutiyoq llaqtapa hichpanpi karqa. Chay sitioqa  pastoyoq pampakuna kasqanraykum allin karqa Nabalpa 3.000 ovejankunata michinankupaq. Sur lawninpim karqa Paran sutiyoq mana imayoq chunniqkuna, intipa qespimunan law orqokunapa qepanpiñataqmi Kachi Qocha karqa. Chay sitiokunapa wayqon machaykunapim Davidqa runankunawan pakakurqaku, kawsanankupaqmi purun animalchakunata mikuqku. Chay sitiokunapiqa tupaqkuchá Nabalpa ovejan michiqkunawan.

¹⁰ ¿Imaynam karqa Davidpa runankunaqa chay michiqkunawan? Ovejankuta qechuspa mikurunankumantaqa Davidpa runankunaqa michiqkunatapas chaynataq Nabalpa ovejankunatapas cuidarqakum (leey 1 Samuel 25:15, 16). Michiqkunaqa peligrokunapim tarikurqaku. Chay lawpiqa llumpaymi karqa oveja mikuq animalkuna chaynataq huklaw nacionniyoq suwa runakunapas. *

11, 12. a) ¿Imaynatam Nabal respetasqanta Davidqa qawachirqa? b) ¿Imanasqataq mana allinchu karqa Davidpa contranpi Nabalpa rimasqanqa?

¹¹ Davidqa sasachakurqachá runankunaman chay chunniqkunapi mikuchinanpaq. Chaymi chunka runankunata kacharqa Nabalpa yanapayninta mañakamunankupaq. Davidqa allintam tantearqa imay tiempopi runankunata kachananpaq. Kacharqaqa ovejakunata rutusqanku tiempopim, chay tiempopiqa hatun convidokunatam ruwaqku, chaymantapas runakunam kusisqallaña kaspanku imapas qokuykuq karqaku. Chaymi Davidqa runankuna kaynata mañakunankupaq nirqa: ‘Paykunamanyá qoykapamullaway imallaykipas kapusuqnikita. Ñoqaqariki qampaqqa kani churiki hinam’, nispa. Nabal mayornin kasqanraykum Davidqa ancha respetowan mañakurqa taytanpas kachkanman hina. ¿Ima nirqam Nabalqa Davidpa mañakusqanmanta? (1 Sam. 25:5-8.)

¹² Nabalqa llumpayta piñakuspanmi Davidpa runankunaman kaynata nirqa: ‘¿Pitaq chay Davidqa? Mana reqsisqa yanqa purikuq runamanqa manam qoymanchu ima mikuyniytapas nitaq ima tomanaytapas nitaq ima aychaytapas’, nispa. Piensarqam Davidqa yanqa purikuq sirviente kasqanta. Nabalqa yaqapaschá Davidta cheqnirqa Saul hina. Paykunaqa manam Diospa qawasqanman hinachu Davidtaqa qawarqaku. Jehova Diosmi ichaqa Davidta kuyarqa chaymantapas israelitakunapa reyninta hinam qawarqa, manam mana kasukuq sirvienteta hinachu (1 Sam. 25:10, 11, 14).

13. a) ¿Imapaqmi Davidqa tantearqa Nabalpa kamisqanta yacharuspan? b) ¿Imaynatam Diosqa qawarqa Davidpa piñakusqanta Santiago 1:20 nisqanman hina?

¹³ Imayna tratapasqa kasqanmanta yacharuspanmi Davidqa  llumpayta piñakuspan runankunata nirqa: “¡Espadaykichikta llapallaykichik watakuychik!”, nispa. Kikinpas espadanta watakuykuspanmi 400 runankunapiwan pasarqaku Nabalpa wasinpi kaq lliw qarikunata wañuchinankupaq (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22). Piñakunanpaq razonnin kaptinpas imata ruwananpaq tanteasqanqa manam allinchu karqa. Bibliam nin: “Piñasqa runapa rurasqankunaqa manam Diostaqa agradanchu”, nispa (Sant. 1:20). ¿Imatataq Abigailqa ruwanqa wasinpi kaqkunata librananpaq?

14. a) ¿Imaynatam Abigailqa qosanta yanaparqa? b) ¿Imatam yachanchik Abigailmanta chaynataq Nabalmanta? (Uray patanpi willakuytapas qawariy.)

¹⁴ Kay yachachikuypa qallariyninpi yachamusqanchikman hinam Abigailqa sirvientenpa willakusqanta uyarirqa, chayna uyarisqanwanmi qosanta yanaparqa. Nabalqa “mana valeq” chaynataq ‘mana pipapas rimapayanan’ kasqanraykum sirvientenqa willarqa ima peligro hichpamusqanmanta Abigailman (1 Sam. 25:17, NM). * Hatun tukuq kaspanmi Nabalqa pitapas mana uyariqchu, chaynam kunan tiempopipas wakin runakunaqa Nabal hina kanku. Abigailqa llampu sonqo kasqanraykum sirvientenqa payman asuykurqa.

15, 16. a) ¿Imaynatam Abigailqa qawachirqa Proverbios qellqapi nisqanman hina allin warmi kasqanta? b) ¿Imaynatam cuentata qokunchik Abigailqa qosan respetasqanmanta?

¹⁵ Peligropi tarikusqankumanta yacharuspanmi Abigailqa apurawllamanña ‘chaylla alistakurqa’. Chayna ruwasqanwanmi Abigailqa allin tanteoyoq kasqanta qawachirqa. Kay yachachikuypim tawa kutita qawachin chayna kasqanmanta. ¿Imatataq chaylla alistarqa? Davidman chaynataq runankunaman apananpaqmi alistarqa: tantata, vinota, oveja aycha kankata, trigo hamkata, pasasmantawan higosmanta miski tortakunata. Chayna ruwasqanwanmi qawachirqa wasinpi imakunapas ruwaq kasqanta chaynataq imankuna kasqanmanta yachasqantapas. Pay hina warmimantam Proverbios 31:10-31 nisqankunapi willakun. Chaymi Abigailpa tukuy alistasqankunata sirvientenkuna aparqaku, paypas qepankutam rirqa. Chayna ruwasqanmantaqa “manam willarqachu qosan Nabalmanqa” (1 Sam. 25:18, 19).

 ¹⁶ Chayna ruwasqanwanqa, ¿manachu Abigailqa qawachirqa qosan mana respetasqanta? Payqa respetarqam. Ichaqa rey kananpaq Diospa akllasqan runata Nabal insultaruptinmi wasinpi kaq qarikunapa vidanqa peligropi karqa. Chayta yachachkaspan mana imata ruwaspanqa, ¿manachu Nabalpa mana allin ruwasqanmanta huchayoq kanman karqa? Chaymi qosan kasukunanmantaqa Diosta kasukurqa.

17, 18. ¿Imakunatam Abigailqa ruwarqa Davidman tariparuspan? ¿Imakunatam nirqa Davidpa sonqonta tiyaykachinanpaq?

¹⁷ Davidman chaynataq runankunaman Abigail tariparuspanmi asnonmanta chaylla uraykuspan Davidpa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa (1 Sam. 25:20, 23). Humillakuspanmi mañakurqa wasinpi kaqkunata chaynataq qosantapas kuyapayaykuspa pampachaykunanpaq. Qawasunyá Davidta imayna ruegakusqanmanta.

¹⁸ Rimayta qallarispanmi kikinpa huchanmantapas hina Nabalpa huchanta pampachaykunanpaq Davidta mañakurqa. Chaymantapas reqsikurqam Nabalqa sutinman hina mana yachayniyoq torpe runa kasqanta. Chayna nisqanwanqa ichapas entiendechiyta munarqa chay runata wañuchiyninqa yanqapaq kasqanmanta. Chaymantapas reqsikuspanmi nirqa: “Qamqariki peleachkanki Tayta Diosraykum”, nispa. Yacharqataqmi rey kananpaq Jehova Dios akllasqanmantapas, chaymi nirqa: ‘Tayta Diosmi [...] Israel runakunata kamachinaykipaq churasunki’, nispa. Hinaspapas nirqataqmi amayá mana valeq runata wañuchispaqa huchallikuychu chaywanqa pesapakuwaqmi nispa (leey 1 Samuel 25:24-31). ¡Mayna allinmá yachaywan chayna rimasqanqa!

19. ¿Imatam Davidqa nirqa Abigailman? ¿Imanasqam alabaykurqa?

¹⁹ ¿Ima nirqataq Davidqa? Abigailpa apasqankunata chaskiykuspanmi nirqa: “¡Israelpa yupaychasqan Tayta Diosyá alabasqa kachun! Paymi kachamusurqanki ñoqawan kunan tupaykunanchikpaq. Qamtapas paytaqyá bendecisunki allin piensaq kasqaykimanta. Kunanmi harkaykuwanki runakunapa yawarninta ama chaqchurunaypaq”, nispa. Davidqa alabaykurqam mana manchakuspan chaylla taripasqanmanta chaynataq mana huchallikunanpaq harkaykusqanmantapas. Hinaspam mana hatunchakuspan nirqa: ‘Kunanqa hawkallañayá kutikuy wasikiman [...] uyariykuykiñam’, nispa (1 Sam. 25:32-35).

20, 21. a) ¿Imanasqataq qosanman kutirqa Abigailqa? b) ¿Imaynatam Abigailqa qawachin Nabalwan rimananpaq kaptin tanteoyoq chaynataq valorchakuq kasqanta?

²⁰ Davidwan rimasqanmanta piensastinchá Abigailqa wasinman  kutirqa. Cuentatachá qokurqa rumi sonqo qosanmantaqa Davidqa Diosman sonqo chaynataq kuyapayakuq kasqanta. Qosan chayna kaptinpas casado vidanta respetaspanmi Abigailqa “kutikurqa qosan Nabalpa kasqanman”. Mana wañuchisqa kanankupaq Davidman chaynataq runankunaman imakuna apasqanmanta qosanman hukkuna willananmantaqa kikinmi willayta munarqa. Ichaqa Nabaltam tarirurqa manaña sayariypas atinankama machasqata (1 Sam. 25:36).

²¹ Allin tanteoyoq kaspanmi Abigailqa qosan mallaqyaptinña willananpaq paqarinninkama suyarqa. Ima ruwasqanmanta willaptin qosan maynata piñakunan kaptinpas valorchakuspanmi willarqa. Nabalqa manam piñakurqachu aswanqa willasqanta uyarispanmi tiyananpi mana kuyuriq rikurirurqa (1 Sam. 25:37).

22. ¿Imataq Nabalta pasarurqa? ¿Imaynatam Jehova Diosqa qawan pipas runamasinta otaq familianta ñakarichiptinqa?

²² ¿Imataq Nabalta pasarurqa? Nabalqa qonqayllamantam kaskitarurqa otaq corazonninmi manaña allintañachu pakpakyarqa, chaymi yaqa chunka punchaw pasayllata wañururqa. Yaqapaschá payqa ima onqoyniyoqpas karqa, ichaqa Bibliam nin: ‘Tayta Dios castigaruptinmi Nabalqa wañururqa’, nispa (1 Sam. 25:38). Jehova Dios chaynata Nabalta castigaruptinmi Abigailqa casado vidanpi sasachakuyninmanta librasqa karqa. Kay tiempopiqa Jehova Diosqa manam pitapas chaynataqa castiganñachu. Ichaqa qawachinmi pipas runamasinta otaq familianta ñakarichiptinqa justiciata ruwananpaq reparasqanta (leey Lucas 8:17).

23. ¿Imaynatam Jehova Diosqa Abigailta bendecirqa? ¿Imaynatam Abigailqa mana hatunchakuq kasqanta qawachirqa?

²³ Qosan Nabal wañuruptinqa Abigailqa chay runamanta librasqachá sientekurqa, chayqa Jehova Diospa bendicionmi karqa, chaymantapas Diosqa astawanraqmi bendecirqa. Nabal wañurusqanta yacharuspanmi Davidqa runankunawan nichimurqa Abigailwan casarakuy munasqanta. ¿Ima nirqataq Abigailqa? Payqa kaynatam contestarqa: ‘Kayqayá kaypi kachkani sirvientekikunapa chakinta mayllanaypaq’, nispa. Davidpa señoran kananta yachaspanpas Abigailqa mana hatunchakuspanmi sirvientenkunapa chakinta mayllananpaq ofrecekurqa. Chaynata nispanmi Abigailqa chaylla alistakuspan Davidwan casarakunanpaq rirqa (1 Sam. 25:39-42).

24. ¿Ima sasachakuykunapim Abigailqa tarikurqa Davidwan casarakuruspan? ¿Imayna kasqanpim Davidpas chaynata Jehova Diospa repararqaku?

 ²⁴ ¿Kusisqachu Davidwan casarakuruspan Abigailqa kawsarqa? Manam, Davidpa señoran kaspanpas llakipim tarikurqa. Davidpa tiemponpiqa Jehova Diosmi permitirqaraq iskay-kimsa warmiyoq kanankupaq. Abigailwan manaraq casarakuchkaspanqa Davidqa casarasqañam karqa Ahinoam sutiyoq warmiwan, chaynapi kawsasqanqa Diosta serviq wakin warmikunata hinachá Abigailtaqa sasacharqa. Chaymantapas rey kananpaq David nombrasqa kaspanpas tukuy sasachakuykunataraqmi atipanan karqa. Chayna sasachakuykunapi tarikuspanpas Abigailqa Davidpa kuyasqanmi sientekurqa, chaymantapas paypa churintam wachakurqa. Davidqa Abigailta kuyasqanraykum mana allin runakuna presocharuspa aparuptinkupas librarqa (1 Sam. 30:1-19). Davidqa anchatam valorarqa Abigailqa allin piensaq, valorchakuq chaynataq confianapaq warmi kasqanta, chayna kayniyoq serviqnin warmikunataqa Jehova Diospas valoranmi.