1, 2. ¿Maykunamanmi Bernabeywan Sauloqa willakuq rinanku karqa? Chaywanqa, ¿Jesuspa ima nisqantataq kasukuchkarqaku?

 SIRIA lawpi Antioquia llaqtapi kaq iñiqkunam ancha kusisqa karqaku. Jehova Diosmi willakuqkunamanta hinaspa yachachiqkunamanta chuya espiritunwan akllarurqa Bernabeytawan Saulota huklaw nacionkunapi willakunankupaq (Hech. 13:1, 2). a Ñawpaqtapas iñiqkunaqa rirqakuñam huklaw nacionkunapi willakunankupaqqa, ichaqa rirqaku iñiqkunapa kasqan llaqtakunallamanmi (Hech. 8:14; 11:22). Bernabey, Saulo chaynataq Juan Marcosmi ichaqa Jesusmanta manaraq haykapipas uyarisqanku llaqtakunapi willakunanku karqa.

² Chaymanta yaqa 14 wata ñawpaqtaraqmi Jesusqa nirqa: ‘Ñuqamantam willakunkichik Jerusalenpi, enteron Judeapi, Samariapi chaynataq kay pachapa cantonkama’, nispa (Hech. 1:8). Jesuspa chayna nisqan cumplikunanpaqmi Bernabeywan Sauloqa huklaw nacionkunapi willakunankupaq rirqaku. b

3. ¿Imanasqataq apostolkunapa tiemponpiqa may llaqtaman chayaypas sasa karqa?

³ Kunanqa kanmi carro chaynataq avion, chaywanmi karu-karu nacionkunaman iskay-kimsa horallapi chayanku. Ñawpaqtaqa maymanpas chakillawanmi riqku sasa purina ñanninkunata. Chakillawan  viajaqkunaqa tukuy punchawmi riqku yaqa 30 kilometrota. c Chayna chakillawan riyqa sasallañam karqa. Bernabeywan Sauloqa maynatachá kusikurqaku huklaw nacionkunapi willakunankupaq akllasqa kasqankuwanqa, ichaqa anchatam kallpanchakunanku karqa karu-karuta chakillawan rinankupaq (Mat. 16:24).

4. (1) ¿Pitaq Bernabeytawan Saulota akllarqa? ¿Imaynataq iñiqmasinkuqa tarikurqaku? (2) ¿Imaynam kananchik ima ruwaypipas yanapakunanpaq pipas akllasqa kaptinqa?

⁴ ¿Imanasqataq Bernabeytawan Saulollata chuya espirituqa akllarurqa? (Hech. 13:2). Bibliapiqa manamá willawanchikchu. Ichaqa manamá iskayrayanchikchu Jehova Diosqa chuya espiritunwan paykunata akllasqanmantaqa. Chaymantaqa Antioquiapi kaq iñiqkunapas manam iskayrayarqakuchu, aswanqa mana envidiakuspankum yanaparqaku. “Chaymi ayunarqaku hinaspa Diosta mañakurqaku, chaymantañataqmi makinkuta paykunapa hawanman churarqaku hinaspam aviarurqaku” (Hech. 13:3). ¡Maynatachá kusikurqaku Bernabeywan Sauloqa! Ñuqanchikpas kusikunanchikmi mayqin iñiqmasinchikpas punta apaq kananpaq utaq imapipas yanapakunanpaq akllasqa kaptinqa. Envidiakunamantaqa bibliapa nisqantam kasukunchik, chaypim nin: “Qamkunapaq llamkasqankuraykuyá paykunapaq riqsikuynikichik kachun, hinaspapas paykunataqa anchatayá kuyaychik”, nispa (1 Tes. 5:13).

5. Rimarimuy Chipre islapi Diosmanta imaynata willakusqankumanta.

⁵ Bernabeywan Sauloqa Antioquiamantam chakillawan rirqaku Seleucia llaqtaman, chaymantam botepi Chipre islaman pasarqaku. d Bernabeyqa Chipre islamantam karqa, payqa maynatachá munarqa llaqtamasinkunaman Jehova Diosmanta willayta. Chaymi ‘Salamina llaqtaman chayaruptinku judiokunapa huñunakunanku wasikunapi Diospa palabranmanta willakuyta qallaykurqaku’ (Hech. 13:5). e Chaymantam islapa kaylaw patanmanta waklaw patankama kaq llaqtakunapi Diosmanta willakurqaku. Manam yachakunchu mayninta risqankuqa, chaywanpas 160 masnin kilometrotachá chakillawan rirqaku.

6, 7. (1) ¿Pitaq karqa Sergio Paulo? ¿Imanasqataq Bar-jesusqa mana munarqachu Sergio Paulo Diosmanta yachananta? (2) ¿Imatam Sauloqa ruwarqa Sergio Paulo Diosmanta yachananta Bar-jesus harkakuptin?

⁶ Apostolkunapa tiemponpiqa Chipre islapi runakunaqa yaqa llapankum creeqku layqakunapa nisqanta. Chay islapi Pafos llaqtaman Bernabeywan Saulo chayaruspankum tuparurqaku ‘Bar-jesus sutiyuq layqa ruwaq runawan, payqa karqa judiom hinaspa Diosmanta willakuqtukuqmi.  Payqa provinciata kamachiq allin yachayniyuq Sergio Paulopa’ consejaqninmi karqa. f Roma llaqtayuq runakunaqa allin educacionniyuq kaspapas imapaqpas allinta tantiayta munaspanqa layqakunatam utaq adivinaqkunatam tapukuqku. Sergio Paulopas “allin yachayniyuq” kachkaspanpas chaytam ruwaq. Chaywanpas payqa ‘Diospa palabranmanta uyariytam anchallataña munarqa’. Chaywanmi Bar-jesus sutiyuq runaqa piñakururqa, paytaqa suticharqakutaqmi Elimas nispapas, chay ninanqa “layqa ruwaq” ninanmi (Hech. 13:6-8).

⁷ Bar-jesus sutiyuq layqa ruwaq runaqa manam munarqachu Diosmanta willakunankutaqa. Kamachiq Sergio Paulopaq hinalla llamkayta munaspanmi iñikunanta harkakurqa (Hech. 13:8). Sauloqa manam saqirqachu chay layqa ruwaq runa Sergio Paulota pantachinantaqa. Ima ruwasqanmantam bibliapi nin: “Hinaptinmi Pablowan sutichasqa Sauloman Diospa atiynin huntaykuptin Elimasta qawarayarqa, hinaspam nirqa: ‘Supaypa churin chaynataq allin kaqkunapa contranpi churakuq runa, qamqa engañakuqllaña hinaspa tukuy mana allinkunallaña ruwaqmi kanki, ¿haykapikamataq Jehova Diospa chiqap yachachikuyninkunata qiwinki? Kunanmi Jehova Dios castigasunki, chaymi ñawsayaruspayki intipa kanchaynintapas unay mana rikunkichu’, nispa. Chaynata niruptillanmi qusni hina ñawinta tapaykurqa hinaptinmi ñawin tutayarurqa, chaymi tampikachaspan maskarqa pipas makinmanta pusananpaq. Chayta rikuruspanmi provinciata kamachiq runaqa iñikurqa, payqa Jehova Diospa yachachikuyninkunawanmi admirasqallaña karqa”, nispa (Hech. 13:9-12). g

8. ¿Imaynatam qatipakuchwan Pablopa mana manchakuq kasqanta?

⁸ Pabloqa manam manchakurqachu Bar-jesus sutiyuq runataqa. Chaynam ñuqanchikpas mana upallakunanchikchu pipas yachananta harkakuptinqa. Arí, bibliaqa niwanchik  rimasqanchik sumaq hinaspa “kachiwan kachichasqa hina” kananpaqmi (Col. 4:6). Ichaqa pi runapas Diosmanta yachay munaqta pantachiptinqa manam upallakunanchikchu. Chaymantapas mana manchakuspam rimananchik pantay religionpi kaqkuna llulla yachachisqankumanta. Paykunaqa Bar-jesus hinam ‘Jehova Diospa chiqap yachachikuyninkunata qiwinku’ (Hech. 13:10). Apostol Pablo hinayá mana manchakuspa yachay munaqkunata maskaspa yachachisun. Kay tiempopiqa manañamá Pabloman hinañachu milagrokunata ruwanapaq atiyta quwasun. Chaywanpas, manam iskayrayananchikchu atiyninwan paymanta yachay munaqkunata tarinapaq yanapawananchikmantaqa (Juan 6:44).

9. ¿Imaynatam Pablotawan Bernabeyta punta apaqkuna qatipakunmanku?

⁹ Pabloqa, Bernabeyqa hinaspa Juan Marcosqa Pafos llaqtamantam botepi pasarqaku Asia Menor lawpi Perga llaqtaman, chay llaqtaqa karqa 250 kilometro karupim. Yaqachusmi chaymantaqa Pabloña imapaqpas tantiarqa. Chayraykuchusmi Hechos 13:13 versiculopiqa nin: “Pablom riqmasinkunapiwan”, nispa. Chaywanqa Bernabeyqa manam envidiakurqachu, aswanqa kuskankum huk sunqulla Jehova Diospa munayninta ruwarqaku. ¡Mayna allinmi punta apaqkuna paykunata qatipakuyninkuqa! Wakinkumanta aswan  hatunchakunankumantaqa Jesuspa kayna nisqantam yuyarinku: “Qamkunaqa wawqintillanmi kankichik. Pipas hatunchakuqqa humillasqam kanqa, pipas humilde kaqmi ichaqa hatunchasqa kanqa”, nispa (Mat. 23:8, 12).

10. Willarimuy Perga llaqtamanta Pisidia lawpi Antioquiaman chayay imayna kasqanmanta.

¹⁰ Perga llaqtaman chayaruptinkum Juan Marcosqa Pablotawan Bernabeyta saqiruspan Jerusalenman kutikurqa, imanasqa kutikusqanmantaqa manam yachanchikchu. Chaymantaqa Pablowan Bernabeyllañam Pisidia lawpi Antioquia llaqtaman pasarqaku. Galacia provinciapi kaq chay llaqtaman karu wichay kasqanraykum chayman chayayqa sasa karqa. Chaymantapas, ñankunapim suwakuna achkallaña kakuq. Hinaspapas chay tiempopaqqa yaqapaschá Pabloqa unquqña tarikurqa. h

11, 12. ¿Imaynatam Pabloqa Pisidia lawpi Antioquia llaqtapi runakuna uyarinankupaq hina yachachirqa?

¹¹ Pisidia lawpi Antioquia llaqtaman chayaruspankum sabado punchawpi huñunakuna wasiman rirqaku. Bibliapim nin: ‘Moisespa chaskisqan kamachikuykunata hinaspa Diosmanta willakuqkunapa qillqasqankuta lliw runakunapaq leeyta tukuruptinkum huñunakuna wasipi kamachiqkuna Pablomanwan Bernabeyman willachirqaku: “Qarikuna, wawqillaykuna, imallatapas nispaykichik runakunata kallpanchanaykichik kaptinqa rimaykuychikyá”, nispanku’ (Hech. 13:15). Chaymi Pabloqa sayariykuspan yachachiyta qallaykurqa.

¹² Pablom rimayta qallaykurqa kaynata: “Qarikuna, Israel runakuna hinaspa Diosta respetaq runakuna, uyariykullawaychik”, nispa (Hech. 13:16). Chaypiqa kachkarqakum judiokunapas chaynataq paykunapa religionninman yaykukuq runakunapas. Paykunaqa manam creerqakuchu Jesusqa Diospa akllasqan runa kasqantaqa. Chaynaqa, ¿imaynatam Pabloqa Jesusmanta sumaqllata yachachinman karqa? Puntatam willarqa ñawpaq abuelonku ‘Egipto nacionpi forastero kachkaptinku’ Israel llaqtapa Diosnin hatunchasqanmanta hinaspa Egiptomanta libraspan ‘yaqa 40 wata chunniqpi paykunata aguantasqanmanta’.  Willarqataqmi prometesqan allpata partiykarispan Israel ayllukunaman qusqanmantapas (Hech. 13:17-19). Wakinqa ninkum chay huñunakuypi leesqanku textokunaman hina Pablo rimarisqanmanta. Chay nisqanku cierto kaptinqa sutillamá Pablopa allin yachachiq kasqanqa karqa, payqariki ‘tukuytam ruwarqa tukuy rikchaq runata yanapananpaq’ (1 Cor. 9:22).

13. ¿Imaynatam willakunanchik Diosmanta uyarinankupaq hina?

¹³ Ñuqanchikpas munanchikmi Diosmanta willaptinchik runakuna uyariwananchikta. Chaypaqqa ¿imaynatam paykuna uyarinankupaq hina rimarichwan? Imapi creesqankupim piensachwan. Chaymi religionniyuq kasqanmanta cuentata qukuspaqa riqsisqan textokunawan yachaykachichwan, niykuchwantaqmi kikinpa biblianpi leeykunanpaqpas. Kallpanchakunanchikmi runamasinchikpa sunqunman chayananpaq hina yachachinanchikpaq.

14. (1) ¿Imaynatam Pabloqa sumaqllata Jesusmanta yachachirqa hinaspa imamanta cuidakunankupaqmi nirqa? (2) ¿Imatam ruwarqaku uyariqnin runakunaqa?

¹⁴ Pabloqa hinalla yachachispanmi nirqa Jesusqa Israel nacionta kamachiqkunapa mirayninmanta kasqanta hinaspa bautizaq Juanpa willakusqanman hina paykunapa salvaqnin kasqanta. Pabloqa rimarirqataqmi Jesusta wañurachiptinku kawsarimusqanmantapas (Hech. 13:20-37). Chaymantapas nirqam: “Wawqillaykuna, ñuqaqa qamkunamanmi willachkaykichik Jesuspa wañukusqanwan huchaykichik pampachasqa kasqanmanta. Paynintakamataqmi haykam iñiqkunaqa Diospaq mana huchayuqña kanku”, nispa. Chaymantañataqmi nirqa: “Chaynaqa cuidakuychikyá Diosmanta willakuqkunapa nisqan qamkunaman ama chayamusunaykichikpaq, paykunam qillqarqaku: ‘Ruwasqaykunamanta asikuq runakuna, qawaspa admirakuychik hinaspa ñawpaqninmanta chinkaychik. Ñuqaqa kawsasqaykichik punchawkunapim ruwanayta ruwachkani, chay ruwasqaytaqa manam haykapipas creewaqchikchu suma-sumaqtaña pi willasuptikichikpas’”, nispa. Chaymanta lluqsichkaptinkum runakunaqa “ruegakurqaku huknin samana punchawtawan chaykunamanta yachachinankupaq. Huñunakunanku wasipi huñunakuy tukuruptinmi Diosta yupaychaq achkallaña judiokuna hinaspa paykunapa religionninman yaykuq runakuna Pablotawan Bernabeyta qatirqaku” (Hech. 13:38-43).

15. ¿Imam pasarurqa qatiqnin sabadota Pablo yachachiptin?

¹⁵ Qatiqnin sabadotam “chay llaqtapi yaqa llapallan runakuna huñunakururqaku” Pablota uyarinankupaq. Chaywanmi wakin judiokunaqa anchata piñakururqaku hinaspankum “Pablopa yachachisqanpa contranpi mana allinta  rimayta qallaykurqaku”. Pablowan Bernabeyqa mana manchakuspankum paykunata nirqaku: “Qamkunamanraqmi puntataqa Diospa palabranta willanayku karqa. Ichaqa mana chaskikusqaykichikrayku hinaspa wiñaypaq kawsanaykichikpaq hina mana kasqaykichikraykum huklaw nacionniyuq runakunamanña yachachimusaqku. Jehova Diosqa kaynatam kamachiwarqaku: ‘Nacionkunapa achkiyninta hinam churaruyki, chaynapi kay pachapa cantonkama salvacionta apanaykipaq’”, nispa (Hech. 13:44-47; Is. 49:6).

16. ¿Imatam judiokunaqa ruwarqaku Pablotawan Bernabeyta uyariruspanku? ¿Imatam ruwarqaku Pablowan Bernabeyqa?

¹⁶ Mana judio kaqkunaqa kusikuywanmi uyarirqaku Pablopa willakusqanta hinaspam Jesuspi iñikurqaku (Hech. 13:48). Manapas unaymantam Jehova Diospa yachachikuyninkunamanta tukuy chaylawpi uyarirurqaku. Judio kaqkunam ichaqa mana kusikuywanchu uyarirqaku. Pablowan Bernabeyqa yachachisqanpim paykunata nirqa puntata Diosmanta willachkaptinkupas mana uyarisqankurayku chaynataq Jesustapas mana chaskisqankurayku castigasqa kanankumanta. Chaykunaraykum judiokunaqa piñakuruspanku “Diosta yupaychaq riqsisqa warmikunata hinaspa llaqtapi riqsisqa runakunata umachaspanku Pablotawan Bernabeyta ñakarichirqaku, hinaspam llaqtamanta qarqururqaku”. ¿Chaywanqa imaynam tarikurqaku Pablowan Bernabeyqa? ‘Paykunaqa chakinkupi allpatapas chay runakunapa contranpi taspikuspankum Iconio llaqtaman pasakurqaku’. Chaynaqa ¿manachu Pisidia lawpi Antioquia llaqtapiqa pipas Jesuspi iñirqa? Iñirqakum, paykunam “ancha kusisqa karqaku, chaymantapas Diospa atiyninpa huntasqanmi karqaku” (Hech. 13:50-52).

17-19. ¿Imaynatam qatipakuchwan Pablotawan Bernabeyta? ¿Imaynatam chayqa hinalla kusisqa kanapaq yanapawasun?

¹⁷ Pablopawan Bernabeypa imata ruwasqankuqa qatipakunapaqmi. Autoridadniyuq runakuna harkakuptinkupas Diosmanta willakuytaqa manam saqinanchikchu. Pablowan Bernabeyqa Antioquiapi runakuna mana uyariptinkum ‘chakinkupi allpatapas taspikuspanku’ pasakurqaku. Chaynataqa ruwarqaku manam piñasqa kasqankuraykuchu, aswanqa mana uyariyta munaptinku paykunawan ima pasananmanta mana huchayuq kasqankuta qawachinankupaqmi. Paykunaqa manamá Diosmanta uyarinankupaqqa pitapas obliganmankuchu karqa. Chaywanpas hinallam kallpanchakurqaku Diosmanta hinalla willakunankupaq, chaymi Iconio llaqtamanña pasakurqaku.

¹⁸ ¿Imaynataq karqaku Pisidia law Antioquiapi saqisqanku chayllaraq iñikuqkunaqa? Paykunaqa kachkarqaku mana uyariy munaq runakunapa chawpinpim, chaywanpas kusisqa kayninkuqa manam Diosmanta willakuptinku runakuna uyarisqankumantachu karqa. Jesuspas nirqañam: “¡Kusisqaqa kanku Diospa palabranta uyarispa kasukuqkunam!”, nispa (Luc. 11:28). Chaymi chaylawpi iñiqkunaqa hinalla kusisqa kanankupaq kallpanchakurqaku.

¹⁹ Pablowan Bernabey hinayá Diosmanta hinalla willakusun. Runakunaqa kikinkum tantiakunanku uyarinankupaq utaq mana uyarinankupaqpas. ¿Mana uyariyta munawaptinchikqa? Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunatayá qatipakusun. Diospa yachachiwasqanchikmanta mana iskayrayaspaqa hinaspa chuya espiritunwan yanapachikuspaqa runakuna mana uyariwaptinchikpas hinallam kusisqa kasun (Gal. 5:18, 22).