1-3. ¿Imakunataq pasarqa Jesus hanaq pachaman manaraq kutikuchkaptin? ¿Imakunamantam yachasun?

 JESUSTA wañurachiptinkum qatiqninkunaqa llakisqallaña karqaku, kawsariramuptinñataqmi anchata kusikurqaku. Jesusqa 40 punchawpunim qatiqninkunaman rikuriykuspan yachachirqa hinaspa kallpancharqa. Paykunaqa maynatachá munarqaku Jesus paykunawan hinalla kananta, ichaqa hanaq pachamanmi kutikunan karqa.

² Hanaq pachaman manaraq kutichkaspanmi Jesusqa apostolninkunawan Olivos muqupi huñunakurqa. Paykunam Jesuspa lliw nisqanta sumaqta uyarirqaku. Chaymantam Jesusqa makinta haywarispan paykunata bendeciykurqa, hinaspam huqarikuyta qallaykurqa. Admirakuywan qawachkaptinkum puyu tapaykurqa. Chinkaykuptinpas hinallaraqmi altota qawarqaku (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

³ Chay punchawtaqa manachá haykapipas qunqarqakuchu. ¿Imatataq  ruwananku karqa yachachiqninku paykunawan manaña kaptinqa? Kamachisqantam hinalla ruwananku karqa, chaypaqqa listoñam karqaku. ¿Imaynatam Jesus chaypaq yachachirqa? ¿Yachachisqanman hinachu ruwarqaku? ¿Imanasqataq ñuqanchikpas chaymanta yachananchik? Hechos libropa qallariynin capitulopim chaykunamanta willawanchik.

4. ¿Piman qillqasqantam Lucasqa nin Hechos libro qillqayta qallaykuspan?

⁴ Lucasqa sutin apaq librota hinam Hechos librotapas Teofiloman qillqarqa. a Lucas libropa tukupayninpi imakunamanta willakusqanman hinam Hechos libropipas kaqmanta willakun. Chaywanmi yachanchik Lucas libropi willakuykunaqa Hechos libropiña tukusqanta.

5, 6. (1) ¿Imam Jesuspa qatiqninkunata kallpancharqa allin iñiyniyuq kanankupaq? (2) ¿Imakunaraykutaq kunan tiempopipas Diosta serviqkunaqa allin iñiyniyuq kanchik?

⁵ Chaymantañataqmi Lucasqa willawanchik allin iñiyniyuq kanankupaq qatiqninkunata Jesus imaynata kallpanchasqanmanta. Hechos 1:3 nisqanman hinaqa Jesusqa apostolninkunaman ‘achka kutipi rikuriykuspanmi sutillata qawachirqa chiqaptapuni kawsarimusqanmanta’. Lucasqa doctormi karqa, payllam bibliata qillqasqanpiqa nin “sutillata qawachirqa” nispa (Col. 4:14). Chaynataqa doctorkunam rimaqku imamantapas seguro kasqankurayku. Jesuspa kawsarimusqanmantapas segurom kachwan. Payqa wakinpim huk utaq iskay qatiqninkunaman rikuriykurqa, wakinpiñataqmi llapan apostolninkunaman. Huk kutipiñataqmi rikuriykurqa 500 iñiqkunaman (1 Cor. 15:3-6). Chayraykum mana iskayrayachwanchu Jesus kawsarisqanmantaqa.

⁶ Kunanpas iñikunchikqa imapas sutilla kasqanraykum. Sutillamá Jesuspa imapas ruwasqankunaqa, imapas nisqankunaqa, huchanchikrayku wañukusqanqa chaynataq kawsarisqanpas. Jesusta rikuq runakunapa nisqankunapas bibliapim kachkan, chaymi manapuni iskayrayanchikchu Jesus kay pachaman hamusqanmantaqa. Chayraykum kaykunamanta yachanapaq Diosta mañakuspanchikqa allin iñiyniyuq kasun. Amayá qunqasunchu, iñiyqa manam runapa imapas nisqanta creeruyllachu, aswanqa sutilla kaqkunamanta allinta yachaykuspa creeymi. Chayna iñiyniyuq kaspallam wiñaypaqqa kawsakusun (Juan 3:16).

7. ¿Imamantam Jesusqa astawan willakurqa? ¿Imatam qatiqninkunapas ruwananchik?

⁷ Hechos libropiqa niwanchiktaqmi Diospa gobiernonmanta qatiqninkunaman Jesus astawan willasqanmantapas. Chaymi llumpayta ñakarispa wañukunanmanta willakuykuna imayna cumplikusqanmantapas Jesusqa sumaqta yachachirqa (Luc. 24:13-32, 46, 47). Paymiriki Diospa gobiernonpi kamachiqqa kanan karqa. Chaymi Jesusqa imamantapas astawanqa Diospa gobiernomanta willakurqa, ñuqanchikpas chaymantam willakunanchik (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

8, 9. (1) ¿Apostolkunapa imayna piensasqankum mana allinchu karqa? (2) ¿Ima nispanmi Jesusqa apostolkunapa tapukusqankuta contestarqa? ¿Imapaqmi chayqa yanapawanchik?

⁸ Jesusqa hanaq pachaman ripukunallanpaqñam qatiqninkunawan Olivos muqupi karqa, chaypim paykunaqa yachayta munaspanku kaynata tapurqaku: “Señor, ¿kaqmantachu Diospa gobiernonta Israel nacionpi kunan tiempo hatarichinki?”, nispanku (Hech. 1:6). Chaynata tapusqankuwanmi Diospa gobiernon imayna kananmanta mana entiendesqanku sutilla karqa. Paykunaqa piensarqakum Diospa gobiernon Israel nacionpi kaqmanta kamachinanmanta. Chaymantapas, “kunan tiempo” nispankuqa Diospa gobiernon chay tiempopi kamachinantañam piensarqaku. ¿Imaynatam Jesusqa yanaparqa?

⁹ Diospa gobiernon Israel nacionpi kaqmanta kamachinanmanta piensasqankumantaqa manam imatapas nirqachu. Jesusqa munarqam chaymantaqa kikinku cuentata qukunankuta. Chaynamá karqa. Chunka punchawllamantam musuq llaqta utaq hanaq pachapaq kaqkuna akllasqa kasqanta qawarqaku. Chaywanmi Israel nacionwan Diospa contrato ruwasqanqa tukururqa. Diospa gobiernon chay tiempopi kamachiyta mana qallarinanmantam ichaqa kuyakuyllawan Jesusqa kaynata nirqa: “Hanaq pachapi taytallaymi imay tiempo utaq imay punchaw imapas kanantaqa tantianman, qamkunaqa manam necesitankichikchu chaymanta yachaytaqa”, nispa (Hech. 1:7). Tukuy imatapas yachaqqa Diosllamá. Wañukunallanpaqña kachkaspanmi Jesusqa nirqa taytan Jehova Dioslla imay ‘punchaw’ hinaspa imay ‘hora’ piñakuynin punchaw chayamunanmanta yachasqanta. Chay tiempopiqa manam pipas nitaq Jesuspas chaymantaqa yacharqachu (Mat. 24:36). Kunanpas Diospa piñakuynin punchaw haykapi kananmantaqa manam yachanchikchu, chaywanqa manam hukmanyananchikchu. Chayqa manamá ñuqanchikmantachu.

10. ¿Apostolkunapa imayna kasqankutam qatipakunanchik hinaspa imanasqa?

¹⁰ Ichaqa manamá nichwanchu: “¿Imanasqamá apostolkunaqa chaynañaqa karqaku?”, nispaqa. Paykunaqa ancha iñiyniyuqmi karqaku, chaymi piensasqankuta Jesus corregiptinpas chaskikurqaku. Piensasqankupi pantaruspankupas qawan-qawanllam karqaku. Jesusqariki achka kutipim paykunata nirqa: “Qawan-qawanllayá kaychik”, nispa (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Allin iñiyniyuq hinaspa qawan-qawanlla kasqankuraykum Diospa gobiernon hichpamusqanmanta señalkuna rikuyta munarqaku. Ñuqanchikpas paykuna hinam qawan-qawanlla kananchik. ‘Tukupay punchawkunapi’ kasqanchikraykumá kunanqa astawanraq qawan-qawanlla kananchik (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. (1) ¿Imatam Jesus apostolninkunaman nirqa? (2) ¿Imanasqataq Jesusqa willakunankupaq manaraq kamachichkaspan chuya espiritumanta rimarqa?

¹¹ Ichaqa ¿imata ruwaypim apostolkunaqa astawan kallpanchakunanku karqa? Jesusmi nirqa: “Atiyninwan Dios yanapasuptikichikmi ñuqamanta willakunkichik Jerusalenpi, enteron Judeapi, Samariapi chaynataq kay pachapa cantonkama”, nispa (Hech. 1:8).  Arí, Jesuspa kawsarimusqanmantam tukuy llaqtakunapi willakunanku karqa. Puntatam willakunanku karqa Jerusalen llaqtapi, chaymantañataq enteron Judea llaqtapi. Chaymanta qipatañataq Samariapi chaynataq karu llaqtakunapipas.

¹² Jesusqa willakuq rinankupaq manaraq kamachichkaspanmi kaqmanta nirqa Diosqa chuya espiritunwan utaq atiyninwan yanapananmanta. Hechos libropiqa yaqa 40 kutitam ‘chuya espiritu’ nisqanqa rikurin. Kay libroqa chunkay-chunkaytam niwanchik munayninta ruwanapaqqa Dios chuya espiritunwan yanapawananchikmanta mana iskayrayanapaq. Chaymi sapa kuti Diospa chuya espiritunta mañakunanchik (Luc. 11:13). Kunan tiempopiqa astawanraqmi necesitanchik.

13. ¿Maykamam willakusqanchik chayanan? ¿Imanasqataq willakunapaq anchata kallpanchakunanchik?

¹³ Apostolkunapa tiemponmantaqa aswan achka llaqtakunapiraqmi willakunanchik “kay pachapa cantonkama” willakusqanchik chayananpaq. Chaypaqqa anchatamá kallpanchakunchik, lliw runakuna gobiernonmanta uyarinankuta Jehova Dios munasqanrayku (1 Tim. 2:3, 4).  ¿Qampas tukuy sunquykiwanchu yanapakuchkanki runakuna Diosmanta yachaspanku salvakunankupaq? Manam imapas kusichiwachwanchu Diosmanta willakuy hinaqa. Chaymantapas Jehova Diosmi kallpata quwanchik willakunanchikpaq. Hinaspapas Hechos libropim niwanchik runakuna uyariwananchikpaq imaynata willakunapaq hinaspa allin yachachiq kanapaq imakuna yanapawananchikmanta.

14, 15. (1) ¿Ima nirqakum angelkuna Jesus kutimunanmanta? ¿Imatam chaywanqa nichkarqaku? (Qawaytaq willakuytapas). (2) ¿Imanasqam ninchik Jesusqa ‘hanaq pachaman risqanman hina kutimusqanta’?

¹⁴ Kay yachachikuypa qallariyninpim nirqanchik Jesus huqarikuspa chinkaykuptinpas 11 apostolninkunaqa altota qawaspa hinalla sayasqankumanta. Chayna kachkaptinkum iskay angelkuna paykunaman rikuriykuspan kaynata nirqaku: “Galileamanta qarikuna, ¿imanasqataq sayachkankichik cielota qawaspa? Hanaq pachapi Diospa chaskisqan Jesusqa imayna hanaq pachaman risqanta qawasqaykichikman hinam kutimunqa”, nispa (Hech. 1:11). ¿Wakin religionkunapa nisqanman hinachu chaywanqa nichkarqa ñawpaq cuerponpi hina Jesus kutimunanmanta? Manam.

¹⁵ Manam aycha cuerponpi hina kutimunanmantachu nirqa, aswanqa imayna hanaq pachaman risqanman hina kutimunanmantam. b ¿Imaynataq Jesus hanaq pachaman rirqa? Angelkuna apostolkunata rimapayaptinqa Jesusqa chinkaykurqañam. Apostolkunallam cuentata qukurqaku Jesusqa manaña kay pachapi kaspan hanaq pachapi taytanpa ladonmanña pasakusqanta. Chaynallatataqmi kay pachamanpas kutimunan karqa. Chaymi bibliapi willakuykunata entiendeqkunalla hinaspa tukupay tiempopiña kawsasqanchikta entiendeqkunalla cuentata qukunku Jesusqa hanaq pachapi kamachiqña kasqanmanta (Luc. 17:20). Chaymi kamachiqña kasqanmanta señalkunata sumaqta entiendenanchik, hinaspam hukkunamanpas willananchik Diosman asuykunankupaq tiempo kachkaptinraq.

16-18. (1) Hechos 1:13, 14 nisqanqa, ¿imatam yachachiwanchik huñunakuykunamanta? (2) ¿Imanasqam Jesuspa maman Mariata qatipakunanchik? (3) ¿Imanasqam ancha allin huñunakuykunaman riyqa?

¹⁶ Jesuspa kamachisqanta uyariruspankum apostolkunaqa ‘kusisqallaña Jerusalenman kutikurqaku’ (Luc. 24:52). ¿Imapaq kamachisqanman hinachu ruwarqaku? Hechos 1:13, 14 nisqanman hinam paykunaqa wasipa altusninpi kachkarqaku. Palestina wasikunapiqa manam wasi ukuntachu escaleraqa altusninmanqa qispiq, aswanqa hawa lawnintam. Ichapas karqaku Marcospa mamanpa wasinpi, paymantam willawanchik Hechos 12:12 nisqanpi. Chay wasiqa hatunchá karqa huñunakunankupaqqa. Chaynaqa, ¿pikunataq chaypiqa karqaku hinaspa imatataq ruwarqaku?

¹⁷ Huñunasqaqa karqaku manam apostolkunawan wakin qarikunallachu, karqataqmi warmikunapas. Hukninmi karqa Jesuspa maman Maria. Chaymanta qipamanqa manañam bibliaqa willawanchikñachu paymantaqa. Mariaqa qatipakunapaqmi, payqa manam hatuntukurqachu Jesuspa maman kasqanwanqa, chaymi iñiqmasinkunawan karqa Diosta huk sunqulla yupaychananpaq. Payqa maynatachá kusikurqa tawa wawankuna chaypi kasqankuwanqa. Jesus kay pachapiraq kachkaptinqa manam paypiqa mayqinpas iñikurqachu. Wañukusqanmanta kawsariramuptinmi ichaqa paypiña iñikurqaku (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

¹⁸ ¿Imapaqtaq huñunakurqaku? Hechos 1:14 nisqanpim nin: “Llapallankum Diosta huk sunqulla mañakurqaku”, nispa. Huñunakuykunaqa Diosta yupaychanapaqmi. Chaypim kallpanchanakunchik, yachachikuykunata hinaspa consejokunata chaskinchik. Hinaspapas Diostam yupaychanchik mañakuspa hinaspa takipuspa, chayqa Diostam kusichin. Chaytaqmi yanapawanchik aswan iñiyniyuq kananchikpaqpas. Chaynaqa amayá haykapipas huñunakuyman riytaqa saqisunchu (Heb. 10:24, 25).

19-21. (1) ¿Imatam yachachiwanchik Pedro hinalla servinanta Jehova Diospa munasqan? (2) ¿Imanasqataq Judaspa rantinpi huktaña akllananku karqa? ¿Imatam yachachiwanchik imayna tantiasqankuqa?

¹⁹ Chay tiempopim Jesusta traicionaq Judaspa rantinpi huktaña akllananku karqa apostol kananpaq. Chayta tantianankupaqmi Pedro rimarirqa (Hech. 1:15-26). Kaypi piensariy: Pasaq semanakunallata Pedro Jesusta negaruptinpas Jehova Diosqa pampachaykuspanmi hinalla servinanta munarqa (Mar. 14:72). Chayqa sunqunchiktam tiyaykachin. Huchallikuq kasqanchikraykum sapa kuti yuyarinanchik Jehova Dios kuyakuqllaña kasqanta hinaspa tukuy sunqunwan wanakuqkunataqa chaylla pampachaykusqanta (Sal. 86:5).

²⁰ Pedroqa entienderurqam Jesusta Judas traicionarusqanrayku paypa rantinpi apostol kananpaq huktaña akllanankuta. ¿Pitataq akllananku karqa? Akllasqaqa kanan karqa Jesuswan kuska willakuqmi hinaspa kawsarisqanta rikuqmi (Hech. 1:21, 22). Chayqa tuparqa Jesuspa nisqanwanmi,  paymi nirqa: ‘Qamkunaqa qatiwasqaykichikraykum kamachispa juzgankichik 12 Israel ayllukunata’, nispa (Mat. 19:28). Jehova Diosqa munarqam Jesus kay pachapi kachkaptin paywan kuska willakuq 12 apostolninkuna musuq Jerusalen llaqtapa 12 cimienton rumikuna kananta (Apoc. 21:2, 14). Pedrotaqa Diosmi entiendeykachirqa Judaspa rantinpi apostol kananpaq huktaña churanankumanta. Chaywanmi cumplikurqa “ruwayninkunatapas hukñayá ruwachun” niq (Sal. 109:8).

²¹ ¿Imaynatam akllarqaku? Sorteaspankum (utaq Diosta tapuspa rumichakunata chuqaspankum) (Prov. 16:33). Ñawpaq tiempopiqa chaytam ruwaqku imapaqpas tantianankupaqqa. Ichaqa chay kutillapiña sorteasqankumantam bibliaqa willawanchik. Pentecostes fiestapi chuya espirituta chaskisqankumantaqa manañam chaynataqa akllarqakuñachu. Ichaqa, ¿imanasqataq apostolkunaqa chay kutipi chaynata ruwarqaku? Paykunaqa Diosta mañakuspankum nirqaku: “Llapa runakunapa sunqunta riqsiq Jehova Diosllayku, niykuwaykuyá kay iskay runakunamanta mayqin akllasqaykita”, nispa (Hech. 1:23, 24). Paykunaqa Jehova Dios tantianantam munarqaku. ¿Pitaq akllasqa karqa? Matiasmi. Yaqachusmi payqa karqa Diosmanta willakunankupaq Jesuspa kachasqan 70 qatiqninkunamanta huknin (Hech. 6:2). c

22, 23. ¿Imanasqataq punta apaqkunapa tantiasqanta kasukunchik?

²² Tukuy chaykunawanmi yachanchik Jehova Diospa llaqtanqa sumaq organizasqa kasqanta. Kunanpas allin yuyayniyuq qarikunatam congregacionkunapi punta apaq kananpaq akllanku. Punta apaq pi kananpaq manaraq nichkaspankum punta apaqkunaqa Diosta mañakunku chuya espiritunwan yanapaykunanpaq, segurakunkutaqmi bibliapa nisqanman hina kawsakusqankumantapas. Chaynaqa, chuya espiritunwan Jehova Dios punta apaqkunata akllasqanraykum paykunataqa kasukunanchik. Chaynatam congregacionpi huk sunqulla kanapaq yanapakunchik (Heb. 13:17).

²³ Kawsariruspan Jesus rikuriykusqanwan hinaspa musuq apostol akllasqa kasqanwanmi qatiqninkunaqa ancha kallpanchasqa karqaku. Paykunaqa listoñam kachkarqaku Jehova Diospa chuya espiritunta chaskinankupaq. Chaymantam qatiqninpi yachasun.