1, 2. ¿Imayna runatataq Pedrowan Juan sanoyarachirqaku templopa punkunpi?

 TARDEN lawtam achka judiokuna chaynataq Jesuspa qatiqninkuna temploman richkarqaku. Chayqa yaqañam karqa “Diosta mañakuna hora” (Hech. 2:46; 3:1). a Chay runakunapa chawpintam Pedrowan Juan rirqaku Diospa wasinman yaykunankupaq Sumaqwan sutichasqa punku lawman. Achkallaña runakuna bullata ruwastin riptinkupas limosnata mañakuq runam mana upallaykuspan qayakurqa, chay runaqa nacesqanmantapacha mana puriy atiqmi karqa (Hech. 3:2; 4:22).

² Limosnata mañakuq runapa kasqanman apostolkuna asuykuptinkum astawanraq qaparispan limosnata mañakurqa. Paypa waqtanpi sayaykuptinkuqa qullqita qunankutam piensarqa. Ichaqa apostol Pedrom nirqa: “Quriypas nitaq qullqiypas manam kapuwanchu, ichaqa imapas kapuqllaytam qusqayki: ¡Nazaretmanta kaq Jesucristopa sutinpiyá puriy!”, nispa. Chaynata nispan makinmanta aysariptinmi chay runapa chakinkuna allinyarurqa. Chaypi kaq runakunam chayta qawaspanku admirasqallaña karqaku (Hech. 3:6, 7). Chay runaqa maynatachá kusikurqa puriytaña atisqanwanqa. Kusikuymantachá Diosta tukuy kallpanwan hatuncharqa.

3. ¿Imata ruwanankupaqtaq Pedroqa lliwman hinaspa sanoyachisqan runaman willarqa?

³ Hinaptinmi runakunaqa piñasqallaña Pedroman hinaspa Juanman haypanankupaq kallparqaku. Paykunaqa Salomonpa purinan sutiyuq corredorpiñam kachkarqaku. Chaypim runakunaman Pedro willarqa chay runata pipa atiyninwan sanoyachisqanmanta. Chay sitiopitaqmi Jesuspas runakunaman yachachiq (Juan 10:23). Chay runakunamanwan sanoyachisqan runamanmi Pedro willarqa qurimantapas aswan valorniyuq willakuymanta. Willarqam huchankumanta wanakuspankuqa pampachasqa kanankumanta chaynataq Jesuspa qatiqninña kanankumanta. Jehova Diosqa Jesustamriki nombrarqa ‘salvasqa kanapaq yanapawaqninchikta’ (Hech. 3:15).

4. (1) ¿Imatam autoridadkuna ruwayta qallaykurqaku mana puriy atiq runata Pedro sanoyarachiptin? (2) ¿Imakunamantam yachasun?

⁴ Chay punchawmá mana puriy atiq runaqa sanoyaruspan puriyta qallaykurqa. Waranqantin runakunapas yacharurqakum huchankumanta wanakuspankuqa Jehova Diospa munasqanman hina kawsakuyta atinankumanta (Col. 1:9, 10). Ichaqa chaypi kaq autoridadkunam apostolkuna amaña willakunankupaq michakuyta qallaykurqaku (Hech. 1:8). Kay yachachikuypim yachasun  apostol Pedrowan Juanqa Diospa gobiernonmanta allinta willakusqankumanta, yachasuntaqmi autoridadkunapaq ‘mana ancha educacionniyuq chaynataq mana ancha riqsisqa runakuna’ kaspankupas mana manchakuspa imaynakunata willakusqankumanta (Hech. 4:13). b Chaymantapas yachasunmi apostolkuna chaynataq Jesuspa qatiqninkuna chiqnisqa kaspankupas hinalla willakusqankuta imaynata qatipakunamanta.

5. ¿Imatam yachachiwanchik apostol Pedropa runakunaman imayna willakusqan?

⁵ Chaypi kaqkunamanta wakinkuqa karqaku Jesusta wañuchinankupaq qayaykachakuq runakunachá, chayta yachaspankupas Pedrowan Juanqa mana manchakuspankum rimarqaku (Mar. 15:8-15; Hech. 3:13-15). Apostol Pedroqa chay runakunata mana manchakuspanmi nirqa Jesuspa atiyninwan chay mana puriy atiq runata sanoyachisqanmanta. Mana manchakuspantaqmi clarota nirqa Jesusta wañuchisqankumanta huchayuq kasqankutapas. Ichaqa chaykunataqa nirqa manam piñakuspanchu, chaymi nirqa: “Yachanim [...] mana yachachkaspa chaykuna ruwasqaykichiktaqa”, nispa (Hech. 3:17). Paykunataqa “wawqillaykuna” nispataqmi nirqa, hinaspanmi Diospa gobiernonmanta sumaq willakuykunata willarqa. Nirqam Jesuspi iñikuspa huchankumanta wanakuptinkuqa “hawkayay tiempota” Jehova Dios qunanmanta (Hech. 3:19). Ñuqanchikpas mana manchakuspam Diospa piñakuynin punchawmanta clarota willakunanchik. Ichaqa manam piñakuspachu, aswanqa uyariwaqninchik runakuna iñiqmasinchikkunaña kasqankuta piensaspam sumaqllata willakunanchik. Willakuspaqa Pedro hinataqmi Diospa gobiernonmanta sumaq willakuykunata willakunanchik.

6. ¿Imawantaq yachanchik Pedrowan Juan humilde kasqankuta?

⁶ Apostolkunaqa humildem karqaku. Paykunaqa manam milagro ruwaq kasqankuwanchu riqsichikuyta munarqaku. Chaymi apostol Pedro uyariqninkunata kaynata nirqa: “¿Imanasqataq admirasqallaña kachkankichik? ¿Imanasqataq qawarayawachkankiku? Manam kikiykupa atiyniykuwanchu utaq Diosta servisqaykuraykuchu kay runataqa purirachiniku”, nispa (Hech. 3:12). Pedrowan wakin apostolkunaqa riqsikurqakum Diospa atiyninwan imatapas ruwasqankuta. Chaymi paykunaqa Jehova Diostawan Jesusta hatuncharqaku.

7, 8. (1) ¿Imaynatam runamasinchikkunata yanapachwan? (2) ¿Imaynatam cumplikuchkan ‘tukuy ima allichasqa kanan tiempo’?

⁷ Kunanpas Diosmanta willakuspaqa humildem kananchik. Ñuqanchikqa milagro ruwaytaqa manam atinchikchu. Ichaqa atinchikmi Jehova Diospiwan Jesuspi iñikunankupaq runamasinchikkuna yanapayta. Hinaspapas Pedro  hinam runamasinchikkunata yanapanchik huchankumanta wanakuspa Jehova Diosman asuykunankupaq. Chaynata willakusqanchikwanmi sapa wata achka runakuna bautizakunku Jesuspa qatiqninña kanankupaq.

⁸ Kunanqa kawsachkanchik Pedropa qillqasqanman hinam ‘tukuy ima allichasqa kanan tiempopi’. Chay tiempoqa qallaykurqa 1914 watapim Diospa gobiernonpi Jesus kamachiyta qallaykuptin, “chayna kananmantam Diosqa willachirqaña ñawpaq tiempopi willakuqninkunawan” (Hech. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Chaymanta qipatam Jesusqa ‘tukuy imata allichayta’ qallaykurqa Jehova Diospa munasqanman hina runakuna yupaychanankupaq. Chaymantapacham millonnintin runakuna Diospa llaqtanman yaykuchkanku paypa kamachisqan kanankupaq. Paykunaqa musuq pachawan pachakuchkaq hinam allin runaña kaspanku ‘Diospa munasqanman hina’ kawsakuchkanku (Efes. 4:22-24). Apostol Pedroqa Diospa atiyninwanmi mana puriy atiq runata sanoyarachirqa. Kunanpas Diosmi runakunata atiyninwan yanapan imayna kawsakuyninkuta cambiananpaq. Chaypaqmi Pedrota hina valekuwanchik bibliamanta runamasinchikkunaman allinta yachachinapaq. Chaynaqa, pitapas bautizakunankamaqa yanapanchik atiyninwan Jehova Dios yanapawaptillanchikmi.

9-11. (1) ¿Imatam sacerdotekunaqa chaylla ruwarqaku Pedrowan Juan Diosmanta willakusqankuta yacharuspanku? (2) ¿Imatam apostolkunaqa nirqaku?

⁹ Diosmanta Pedro willakuptinmi chaynataq sanoyachisqan runa kusisqallaña pawaykachaptinmi runakunaqa chaqwakuyta qallaykurqaku. Chaymi templota cuidaq capitan chaynataq riqsisqa sacerdotekuna ima pasasqanta yachanankupaq chaylla lluqsimurqaku. Sacerdotekunaqa yaqachusmi karqaku saduceo religionmanta. Saduceokunaqa karqaku apu runakunam, Roma nacionman sayapakuqkunam hinaspa wañukuqkuna kawsarimunanta mana creeqkunam. c Paykunaqa maynatachá piñakurqaku Jesuspa kawsarimusqanmanta Pedrowan Juan templopi willakusqankuwanqa.

¹⁰ Chay sacerdotekunaqa piñasqallañam Pedrotawan Juanta carcelpi wichqarachirqaku. Hinaspam paqarintinta aparurqaku judiokunapa hatun cortenman. Chay hatuntukuq runakunapaqqa Pedrowan Juanqa riqsisqa escuelakunapi mana estudiasqankuraykum ‘mana ancha educacionniyuq chaynataq mana riqsisqa runakuna’ karqaku. Chayraykum paykunaqa michakurqaku templopi yachachinankuta. Ichaqa juezkunam anchata admirakurqaku mana iskayrayaspa allinta rimasqankuwan hinaspa yachachisqankuwan. ¿Imanasqataq Pedrowan Juanqa chayna yachachiq karqaku? Jesuspa yachachisqan kasqankuraykum (Hech. 4:13). Jesusqa allinta yachachiqmi karqa, manam escribakuna hinachu (Mat. 7:28, 29).

¹¹ Juezkunaqa apostolkunatam nirqaku amaña willakunankupaq. Chay tiempopiqa juezkunapa nisqantaqa kasukunankupunim karqa. Semanakuna ñawpaqtapas chay  juezkuna Jesusta wañuchinankupaq sentenciaruptinkum wañurachirqaku (Mat. 26:59-66). Chaywanpas, Pedrowan Juanqa chay riqsisqa qullqisapa runakunapa qayllanpim mana manchakuspanku respetowan kaynata nirqaku: “Sichu Diospa qawasqanman hina [payta kasukunamantaqa qamkunata kasukuy] allin kaptinqa, chayqa qamkunamantañayá kachun. Ñuqaykum ichaqa mana upallaymankuchu rikusqaykumantawan uyarisqaykumanta willakuytaqa”, nispanku (Hech. 4:19, 20).

12. ¿Imataq yanapawasun mana manchakuspa Diosmanta willakunapaq?

¹² ¿Ñuqanchikpas mana manchakuspachu willakunchik qullqisapakunaman, educacionniyuqkunaman, autoridadniyuqkunaman, burlakuq estudiaqmasinchikkunaman hinaspa llamkaqmasinchikkunaman? Manchapakuspanchikpas atisunmi. Jesusmi qatiqninkunata yachachirqa mana manchakuspa hinaspa respetowan willakunankupaq (Mat. 10:11-18). Kawsariramuspanpas qatiqninkunamanmi prometekurqa: “Sapa punchawmi ñuqaqa qamkunawan kasaq kay tiempopa tukupayninkama”, nispa (Mat. 28:20). Kunan tiempopipas Jesusqa ‘allin ruwaq yuyayniyuq sirvientewanmi’ yanapawachkanchik Diosmanta allinta willakunapaq (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15). Paykunam yanapawanchik Diospa munayninta ruwananchikpaq niq huñunakuywan chaynataq jw.org niqpi “Bibliamanta tapukuykuna” niq yachachikuykunawan. Chaykunawan allinta yanapachikuspanchikqa apostolkuna hinam mana manchakuspa Diosmanta willakusun.

13, 14. ¿Imatam ruwananchik runakuna harkakuptinqa hinaspa imanasqa?

¹³ Carcelmanta kachaykuptillankum Pedrowan Juanqa iñiqmasinkuwan huñunakurqaku, hinaspankum llapallanku huk sunqulla Diosta mañakurqaku mana manchakuspanku hinalla willakunankupaq (Hech. 4:24). Pedroqa kikinta ima pasasqanwanmi yacharurqa Diospa munayninta ruwanapaqqa kikillanchikpi hapipakuy mana allin kasqanta. Semanakuna  ñawpaqtam Pedroqa kikillanpi hapipakuspan Jesusta nirqa: “Llapallanku saqirusuptikipas, ñuqaqa manapunim haykapipas saqisqaykichu”, nispa. Ichaqa Jesuspa nisqanman hinam Pedroqa runakunata manchakuspan kimsa kutikama Jesusta negarurqa. Chaywanmi yacharurqa kikillanpi mana hapipakuyta (Mat. 26:33, 34, 69-75).

¹⁴ Ñuqanchikpas Jesusmanta hinalla willakunanchikpaqqa manam kikillanchikpichu hapipakunanchik. Willakunanchikta utaq Dios servinanchikta runakuna harkakuptinqa Pedrotawan Juantam qatipakunanchik. Paykuna hinam Jehova Diosta mañakunanchik yanapawananchikpaq, iñiqmasinchikkunawanmi yanapachikunanchik, imakunawan sasachakusqanchikmantam punta apaqkunaman utaq allin iñiyniyuq iñiqmasinchikman willakunanchik. Paykunapa Diosta mañapuwasqanchikqa anchatam yanapawasun (Efes. 6:18; Sant. 5:16).

15. ¿Imataq kallpanchawachwan willakuyninchik saqirusqanchikta yuyarispa hukmanyaptinchikqa?

¹⁵ Ichapas wakinpiqa runakunata manchakuspa Diosmanta willakuyta saqirurqanchik, chaywanqa amayá hukmanyasunchu. Jesuspa qatiqninkunapas Jesuspa wañukusqan qipataqa Diosmanta willakuytam saqirurqaku. Ichaqa kaqmantam kallpanchakurqaku willakunankupaq (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Willakuyninchik saqirusqanchikta yuyarispa hukmanyanamantaqa, aswan allinmi kanman kaqmanta mana saqirunapaq tantiakuyninchik. Iñiqmasinchikkunatapas kallpanchachwanmi chay pasawasqanchikmanta willakuspa.

16, 17. ¿Imatam yachachiwanchik Jesuspa qatiqninkunapa mañakusqanku?

¹⁶ ¿Imapi yanapawananchikpaqmi Diosta mañakunanchik autoridadkuna ñakarichiwaptinchikqa? Apostolkunaqa Diostaqa mañakurqaku manam autoridadkunamanta librasqa kanankupaqchu. Paykunaqa Jesuspa nisqantam allintapuni yacharqaku, paymi nirqa: “Ñuqata ñakarichiwaspankuqa qamkunatapas ñakarichisunkichikmi”, nispa (Juan 15:20). Chaymi kaynata mañakurqaku: “Jehova Diosllayku kunanyá uyariy imayna amenazawasqankuta”, nispa (Hech. 4:29). Chayna sasachakuypi kasqankuwanmi cuentata qukurqaku ñakarinankumanta Jesuspa nisqanqa cumplikusqanta. Entienderqakutaqmi autoridadkuna harkakuptinkupas kay pachapi Diospa munaynin ruwasqa kananmanta (Mat. 6:9, 10).

¹⁷ Jehova Diosta kasukuyta munasqankuraykum Jesuspa qatiqninkunaqa mañakurqaku kaynata: “Serviqnikikunata kallpanchawayku mana manchakuspa palabraykimanta hinalla rimanaykupaq”, nispa. Chaynata mañakuruptillankum “chay huñunakusqanku wasi katkatatarurqa, hinaptinmi Diospa atiynin lliwman huntaykurqa. Chaymi mana manchakuspanku willakurqaku Diospa palabranmanta” (Hech. 4:29-31). Chaynaqa, manamá imapas harkanmanchu Jehova Diospa munaynin cumplikunantaqa (Is. 55:11). Runakuna chiqniwaptinchikpas utaq imaña kaptinpas Jehova Diosta mañakuptinchikqa atiyninwanmi yanapawasun mana manchakuspa hinalla willakunapaq.

18. ¿Imaynatam Jesuspa qatiqninkunaqa Jerusalenpi yanapanakurqaku?

¹⁸ Manapas unaymantam Jerusalenpiqa Jesuspa qatiqninkunaqa 5.000 masninña karqaku. d Paykunaqa tukuy hinastinmanta kaspankupas ‘huk sunqulla kaspankum huk runa hinalla karqaku’ (Hech. 4:32; 1 Cor. 1:10). Jehova Diospa yanapakuyninta mañakuspankupas yanapanakurqakum Diosmanta yachachinakuspanku chaynataq imata quykanakuspankupas (1 Juan 3:16-18). Joseypas chaynatam iñiqmasinkunata yanaparqa, paytam apostolkuna sutichaqku Bernabeywan. Payqa Jerusalenman karumanta hamuqkunata yanapananpaqmi chakranta rantikuruspan chay qullqinta punta apaqkunaman lliwta quykurqa. Chaywanmi Jesuspi chayllaraq iñikuqkunaqa  Diosmanta astawan yachanankupaq achka punchaw qipakuyta atirqaku.

19. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa Ananiastawan Safirata wañurachirqa?

¹⁹ Ananiaswan Safirapas chakrankutam rantikururqaku. Paykunaqa lliw qullqinku qusqankutam nirqaku, ichaqa wakin qullqitam hapikuykurqaku (Hech. 5:2). Paykunatam Jehova Dios wañurachirqa. Ichaqa manam wakin qullqita hapikuykusqankuraykuchu, aswanqa Diosta llullakusqankuraykum (Hech. 5:4). Chay tiempopi iskay uya runakuna hinam Ananiaswan Safiraqa munarqaku runakuna alabanankuta, manam Dios kusichiytachu (Mat. 6:1-3).

20. ¿Imarayku qusqanchikwantaq Jehova Diosqa kusikun?

²⁰ Jerusalenpi Jesuspa qatiqninkuna hinam kunan tiempopipas enteron pachapi Diosmanta willakuy apakunanpaq imachanchikwanpas yanapakuchkanchik. Tiemponchikwanpas utaq qullqinchikwanpas Jehova Diospa munasqanman hinam tukuy sunquwan yanapakuchkanchik, manam obligasqa hinachu nitaq mana munastinchu (2 Cor. 9:7). Aschallatapas tukuy sunqunchikwan quptinchikqa Diosqa kusikunmi (Mar. 12:41-44). Ananiaswan Safiraqa runakuna alabanankuta munasqankuraykum qullqinkuta qurqaku. Ñuqanchikqa amayá alabasqa kayta munaspachu imatapas ruwasun utaq qullqinchiktaqa qusun, aswanqa Pedro, Juan hinaspa Bernabey hinayá Diosta hinaspa runamasinchikta kuyasqanchikrayku (Mat. 22:37-40).