1, 2. (1) ¿Ima tapukuykunamantam apostolkunawan punta apaqkunaqa rimananku karqa? (2) ¿Imaynatam yacharqaku imayna tantianankuta?

 APOSTOLKUNAWAN punta apaqkunam Jerusalenpi huñunasqa kachkarqaku, paykunaqa señalachikuymanta allichanankupaqmi qawanakuchkarqaku. Chaypim kaykunapi piensarqaku: ¿Jesuspi iñiqkunaqa Moisespa leyninta kasukunankuchu? ¿Rakinasqachu kananku judio kaqkuna mana judio kaqkunamanta?

² Apostolkunawan punta apaqkunam huñunakusqankupi rimarqaku bibliapa nisqankuna cumplikusqanmanta chaynataq mana judio kaqkunatapas Jehova Dios chaskisqanmanta. Imapas rimanankutam sapakama nirurqakuña, lliw rimarisqankuwanmi yacharqakuña imayna tantianankuta. Jehova Diosqa espiritunwanmá yanapachkarqa allinta tantianankupaq. Chayman hina tantiasqankumantayá yachaykusun.

3. ¿Imaynatam yanapawasun Hechos 15 capitulomanta yachayninchik?

³ Jehova Diospa yanapasqanman  hina apostolkunawan punta apaqkuna tantianankupaqqa mana manchakuqmi kananku karqa hinaspapas Diospim hapipakunanku karqa. ¿Imanasqa? Judiokunapa religionninpi punta apaqkunam contranpi tantiaruptinkuqa astawanraq chiqninmanku karqa. Wakin iñiqkunapas Moisespa leynillanman hapipakuqkunaqa ichapas mana kasukunmankuchu karqa. Chaynaqa, ¿imatataq ruwarqaku? Qawaykusun imayna tantiasqankuta chaynataq kunan tiempopi Diospa llaqtanpi punta apaqkuna imayna qatipakusqankuta. Imayna tantiasqankum ñuqanchiktapas yanapawasun tantiananchik kaptin hinaspa sasachakuykuna kaptin.

4, 5. ¿Bibliapi ima willakuymantam Santiago rimarirqa?

⁴ Jesuspa wawqin Santiagom rimariyta qallaykurqa, paychusmi karqa chay huñunakuypi cuentallikuq. a Apostolkunapa hinaspa punta apaqkunapa acuerdopi kasqankuqa yaqachusmi sutilla karqa Santiagopa rimasqanpi. Payqa kaynata nispam rimarirqa: “Simeonmi [utaq Pedrom] lliwta willakurun imaynam huklaw nacionniyuq runakunata Diosqa chayllaraq chaskiykusqanmanta, chaynapi kikin Dios chay nacionkunamanta sutin apaq llaqtata rikurichinanpaq. Kayqa tupan Diosmanta willakuqkunapa rimasqanwanmi”, nispa (Hech. 15:14, 15).

⁵ Yaqapaschá Pedropa, Bernabeypa hinaspa Pablopa nisqankuna Santiagotaqa yuyarichirqa bibliapa nisqankunata, chayqa yanaparqachá allinta tantianankupaq (Juan 14:26). Chaymantam Santiagoqa nirqa paykunapa rimasqanqa Diosmanta willakuqkunapa nisqanwan tupasqanta. Hinaspanmi Amos 9:11, 12 versiculopi ima nisqanta rimarirqa (Mat. 22:40; Hech. 15:16-18). Santiagopa nisqanqa manam llapanchu tupan Amospi nisqanwanqa, ¿imanasqa? Yaqachusmi payqa leerqa Septuaginta sutiyuq bibliamanta, chayqa karqa hebreomanta griegoman traducisqankum.

6. ¿Imaynatam bibliapa nisqankuna yanaparqa señalachikuymanta allinta entiendenankupaq?

⁶ Amos qillqapim willakurqaña ‘Davidpa wichisqa carpan’ hatarichisqa kananmanta. Chayqa karqa kamachinanpaq akllasqa runa churasqa kaptinmi (Ezeq. 21:26, 27). ¿Chaynaqa Israel llaqtaqa Jehova Diospa kaqmanta akllasqan llaqtachu kanan karqa? Manam, Amos qillqapiqa nirqataqmi ‘llapallan nacionmanta runakuna’ “Diospa sutinwan qayasqa kaspanku huk sunqulla kanankumanta”. Chaymantapas Pedroqa chaypi kaqkunamanmi willakururqaña kaynata: “Diosqa manam ñuqanchikmanpas [judio kasqanchikraykuqa] nitaq paykunamanpas [mana judio kasqankuraykuqa] sayapakurqachu, aswanqa iñisqankuraykum sunqunkuta chuyanchaykurqa”, nispa (Hech. 15:9). Arí, Diospa gobiernonpi kanankupaqqa lliwmi qayasqa karqaku judio kaspankupas utaq mana judio kaspankupas (Rom. 8:17; Efes. 2:17-19). Amos qillqapiqa manam nirqachu señalachikuspankuraq utaq judiokunapa religionninman yaykukuspankuraq Diospa gobiernonpi kanankumantaqa.

7, 8. (1) ¿Ima nispantaq Santiagoqa rimayta tukurqa? (2) ¿Ima niytataq munachkarqa “ñuqaqa tantiaruni” nispanqa?

⁷ Bibliapa nisqankunata entienderuptinkum chaynataq iñiqkunapa willakusqanta uyariruptinkum Santiagoqa kaynata tukurqa: “Chayraykum ñuqaqa tantiaruni Diosman kutirikuq huklaw nacionniyuqkunata mana sasachanapaq, paykunamanyá qillqana kachun taytacha-mamachakunapaq kaqkunamanta karunchakunankupaq, ama huchapakunankupaq, tiqukuruq animalpa aychanta ama mikunankupaq hinaspa yawarta ama servichikunankupaq. Ñawpaqmantaraqmi Moisespa qillqasqankunamantaqa llaqtakunapi runakuna willakurqaku, kunanpas chaykunataqa huñunakuna wasikunapim sapa samana punchaw kallpawan leenku”, nispa (Hech. 15:19-21).

⁸ “Ñuqaqa tantiaruni” nispanqa  ¿“ñuqapa nisqayman hinam kanan” nispanchu Santiagoqa nichkarqa? Manam. Aswanqa imayna allichanankupaq ima piensasqallantam chaypi kaq iñiqkunaman nichkarqa.

9. ¿Santiagopa nisqanqa imanasqataq allin karqa?

⁹ Santiagopa ima nisqantaqa apostolkunawan punta apaqkunaqa allinpaqmi hapirqaku. Arí, chayna nisqanqa allinpunimá karqa. ¿Chayna tantiasqankuqa imapim yanaparqa? Puntataqa, chayna tantiasqankuraykum mana judio kaq iñiqkunaqa Moisespa leyninwan ‘manaña sasachakurqakuchu’ manaña kasukunanku kasqanrayku (Hech. 15:19). Hinaspapas Jesuspi iñikuq judiokunapa concienciantam respetarqa, paykunaqariki ‘Moisespa qillqasqankunamantam huñunakuna wasikunapi sapa samana punchaw kallpawan leesqankuta’ uyariqku (Hech. 15:21). b Chaymantapas kallpancharqam Jesuspi iñiq judiokuna chaynataq Jesuspi iñiq mana judiokuna huk sunqullaña kanankupaq. Chayna tantiasqankuqa Diospaqpas allinmi karqa paypa munayninman hina kasqanrayku. ¡Chayna allichasqankuqa allinmá karqa llapallanku huk sunqulla kanankupaq hinaspa Diospa llaqtan allinlla kananpaq! Apostolkunapa hinaspa punta apaqkunapa tantiasqankutaqa kunan tiempopi iñiqkunapas qatipakunmankum.

10. ¿Imaynatam Diospa llaqtanpi punta apaqkuna qatipakunku apostolkunatawan punta apaqkunata?

¹⁰ Pasaq 13 yachachikuypim yachamurqanchik ñawpaq tiempopi apostolkunawan punta apaqkuna hina kunan tiempopi Diospa llaqtanpi punta apaqkunapas Diospa hinaspa Jesuspa yanapakuyninta maskasqankumanta (1 Cor. 11:3). c ¿Imaynatam chay yanapakuyta maskanku? Iñiqmasinchik Albert Schroedermi 1974 watamanta 2006 watapi  wañukunankama Diospa llaqtanpi punta apaq karqa. Paymi nirqa: “Diospa llaqtanpi punta apaqkuna sapa miercolesmi huñunakuniku. Jehova Diosta mañakuspaykum qallariniku, mañakunikuqa chuya espiritunwan yanapaykuwanankupaqmi. Anchatam kallpanchakuniku imamantapas tantiasqayku chaynataq imaynata tantiasqayku bibliapa nisqanman hina kananpaq”, nispa. Iñiqmasinchik Milton G. Henschelpas unay watam Diospa llaqtanpi punta apaq karqa. Paymi 101 kaq galaad escuelapi yachachispan chaypi kaqkunata tapurqa: “¿Mayqan religionllataq imatapas manaraq tantiachkaspa Diospa yanapakuyninta bibliapi maskan?”, nispa. Chaytaqariki Jehova Diospa testigonkunallam ruwanku. Iñiqmasinchik Milton Henschelqa 2003 watapim wañukurqa.

11. ¿Imaynatam llapallan iñiqkunaman señalachikuymanta tantiasqankuta willachirqaku?

¹¹ Apostolkunawan punta apaqkunaqa señalachikuymantam llapallanku huk sunqulla tantiarurqaku. Chay tantiasqankuta lliw llaqtapi iñiqkuna yachanankupaqqa hinaspa huk sunqulla kanankupaqqa entiendenapaq hinaspa kallpanchanapaq hinam willachinanku karqa. ¿Imatam chaypaq ruwarqaku? Bibliapim nin: “Hinaptinmi apostolkunawan iñiqkunapi punta apaqkunaqa llapallan iñiqkunapiwan  tantiarurqaku paykunamanta qarikunata akllaruspa Pablotawan ­hinaspa Bernabeytawan kuskata Antioquiaman kachanankupaq, akllarqakuqa Barsabaswan sutichasqa Judastawan Silastam, kay wawqikunaqa iñiqkunapa respetasqanmi karqaku”, nispa. Chaymantapas, cartata qillqaspankum apachirqaku Antioquiapi, Siriapi hinaspa Cilicia llaqtapi iñiqkunapaq leenankupaq (Hech. 15:22-26).

12, 13. (1) ¿Imanasqataq Judastawan Silasta kachasqankuqa allin karqa? (2) ¿Imakunatam apostolkunapawan punta apaqkunapa carta apachisqanpi willarqa?

¹² Judaswan Silasqa “iñiqkunapa respetasqanmi karqaku”, chaymi apostolkunapa hinaspa punta apaqkunapa rantinpi rirqaku. Tawa qarikunapa risqanwanmi sutilla karqa Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa tantiasqankuqa kasukunapaq kasqan. Iñiqkunaman Judastawan Silasta kachasqankum yanaparqa Jerusalen llaqtayuq judio iñiqkuna mana judio kaq iñiqkunawan huk sunqulla kanankupaq. Yachaywan hinaspa kuyakuywan apostolkunapa chayna ruwasqankuqa ¡mayna allinmi karqa! Yanaparqam lliw iñiqkuna hawka hinaspa huk sunqulla kanankupaq.

¹³ Carta qillqasqankupim willarqa señalachikuymanta ima tantiasqankumanta, chay cartapiqa nirqataqmi mana judio kaq iñiqkuna Diospa bendicionninta chaskinankupaq imakunata ruwanankumantapas. Chaypim nirqa: ‘Chuya espiritumanpas hinaspa ñuqaykumanpas allinmi rikchakuwanku llasaq qipikunata ama qipichiyniykuqa, aswanqa imam ruwananchik kaqkunallatam nimuykiku. Hinallayá qamkunaqa karunchakuychik taytacha-mamachakunaman qusqa kaqkunamanta hinaspa huchapakuymanta, chaymantapas amayá yawartaqa servichikuychikchu, amataqyá tiqukuruq animalkunapa aychantapas mikuychikchu. Kaykunata kasukuspaykichikqa allinmi kankichik. Qamkunayá allinlla’, nispa (Hech. 15:28, 29).

14. ¿Imanasqataq Jehova Diospa testigonkunaqa huk sunqulla kanchik?

¹⁴ Jehova Diospa testigonkunaqa 8 millon masninñam kachkanchik pachak waranqa masnin congregacionkunapi. Chaywanpas creesqanchikqa chaynallam, hinaspapas huk sunqullam kanchik. Kay pachapi llumpay mana allinkuna kachkaptinqa hinaspa runakuna sapakama munasqankuta ruwachkaptinkuqa, ¿imanasqataq testigokunaqa huk sunqulla kanchik? Jesucristo yanapawasqanchikraykum. Yanapawanchikqa ‘allin ruwaq yuyayniyuq sirvientewanmi’, paykunam kanku Diospa llaqtanpi punta apaqkuna (Mat. 24:45-47). Chaymantapas, huk sunqullaqa kanchik kasukuq kasqanchikraykum.

15, 16. ¿Imaynam iñiqkuna tarikurqaku señalachikuymanta sasachakuyta allicharuptinku? ¿Imanasqam allichasqankuqa allinpi tukurqa?

¹⁵ Hechos libropim nin Jerusalenmanta riq chay tawa iñiqkuna Antioquiaman chayaruspa “achkallaña iñiqkunata huñuruspanku” Jerusalenpi apostolkunapa hinaspa punta apaqkunapa carta apachisqankuta qusqankumanta. ¿Imaynam tarikurqaku iñiqkunaqa? Cartata leeruptinkum ‘sunqunku tiyaykuptin kusikurqaku’ (Hech. 15:30, 31). Chaymantapas, Judaswan Silasmi “achka yachachikuykunawan iñiqkunata kallpancharqaku hinaspa allinta yanaparqaku”. Arí, paykunaqa Bernabey, Pablo hinaspa wakin iñiqkuna hina allinta Diospa munaynin ima kasqanmanta willakusqankuraykum bibliaqa nin profeta utaq “Diosmanta willakuq” kasqankuta (Hech. 13:1; 15:32; Ex. 7:1, 2).

¹⁶ Jehova Diosqa bendecirqamá Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa tantiasqankutaqa, chaymi iñiqkunapas kallpanchasqa tarikurqaku. ¿Imanasqataq ruwasqankuqa allinpi tukurqa? Tantiasqankumanta willasqanku facil entiendenapaq kasqanraykum, chaylla willachisqankuraykum, Diospa palabranwan tupaq kasqanraykum hinaspa Diospa atiyninwan yanapachikusqankuraykum. Chaymantapas, allinpiqa tukurqa kuyakuywan willamunankupaq chay kachasqanku tawa iñiqkunata nisqankuraykum.

17. ¿Imaynatam kunan tiempopi llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkuna qatipakunku Pablota, Bernabeyta, Judasta hinaspa Silasta?

¹⁷ Kunanpas Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa enterollan pachapi iñiqkunamanmi tiempollanpi imamantapas willanku. Imatapas tantiaruspankuqa sapa llaqtapi iñiqkunamanmi imam kaqta willachinku. Wakinpiqa llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunawanmi willachinku, paykunam Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa tantiasqankuta willanku hinaspa iñiqkunata kallpanchanku. Chaypaqmi llaqtan-llaqtan watukunku Pablotawan Bernabeyta qatipakuspanku, paykunaqa Jehova ‘Diospa palabranmanta sumaq willakuytam’ achka horakuna willakurqaku (Hech. 15:35). Qatipakunkutaqmi Judastawan Silastapas, paykunaqa ‘achka yachachikuykunawanmi iñiqkunata kallpancharqaku hinaspa allinta yanaparqaku’.

18. ¿Imaynataq kananchik Diosta serviqkunaqa hinalla Dios ­bendeciwananchikpaqqa?

¹⁸ Kay pachapi llumpay mana allinkuna kachkaptinpas enterollan pachapi iñiqkunam hawkalla  hinaspa huk sunqulla kawsakunchik. ¿Imayna kasqanchiktaq chaypaq yanapawanchik? Jesuspa wawqin Santiagom nirqa: ‘Hanaq pachamanta hamuq yachayman hina kawsaqkunam kanku chuya, hawka kawsakuqkuna, mana hikutakuqllaña, chaylla kasukuqkuna [...]. Runamasinwan hawka kawsakuqkunaqa hawkayay kananpaqmi yanapakunku, chaynapim paykunaqa allin ruwaykunata ruwanku’, nispa (Sant. 3:17, 18). Kayta qillqaspanqa ¿Santiagoqa yuyarinmanchu karqa Jerusalenpi apostolkunawan punta apaqkuna señalachikuymanta sasachakuy kaptin imayna tantiasqankuta? Manam yachanchikchu. Ichaqa Hechos libropa 15 capitulonpim yacharunchik Jehova Dios bendeciwananchikpaqqa huk sunqulla kanamanta hinaspa punta apaqkunata kasukunamanta.

19, 20. (1) ¿Imanasqataq nichwan Antioquiapi iñiqkunaqa kaqmanta hawkalla hinaspa huk sunqulla kasqankuta? (2) ¿Imapim Pablowan Bernabey kallpanchakurqaku?

¹⁹ Antioquia llaqtapi kaq iñiqkunaqa Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa tantiasqankuta uyariruspankum kaqmanta hawkalla hinaspa huk sunqulla karqaku. Antioquiapi iñiqkunaqa manam Jerusalenmanta hamuqkunawanqa atipanakurqakuchu, aswanqa Judaswan Silas watuykusqankumantam anchata agradecekurqaku. Paykuna ‘chaypi huk tiempo karuptinkum iñiqkunaqa “qamkunayá allinlla” nispanku aviarurqaku’ Jerusalenman (Hech. 15:33). d Iñiqkuna sumaqta chaskisqankumanta Judaswan Silas willakuptinkum Jerusalenpi iñiqkunaqa anchallataña kusikurqaku. ¡Jehova Dios ancha kuyakuq kasqanraykumá allinpi tukurqa!

²⁰ Pablowan Bernabeymi Antioquia llaqtapi qipakuspanku tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakunankupaq kallpanchakurqaku (Hech. 13:2, 3). Kunan tiempopipas llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunaqa Diosmanta willakuypim qatipakunapaq kanku. ¡Mayna allinmi chayna iñiqkuna Diospa llaqtanpi kasqanqa! ¿Imakunataraqtaq Pablowan Bernabeyqa ruwarqa Jehova Diosta servinankupaq? Chaytam yachachkasunchik qatiqnin yachachikuypi.