1, 2. ¿Imanasqataq Jesuspa qatiqninkunata chinkarachiyta munasqankuqa yanqapaq karqa?

 BIBLIAPIM niwanchik Saulo iñiqkunata mana llakipayaspan ‘llumpayta ñakarichiyta’ qallaykusqanmanta (Hech. 8:3). Chaymi Jesuspa qatiqninkunaqa huklawkunaman ayqikurqaku, chiqniqninkunaqa piensarqakuchá Jesuspa qatiqninkunaqa chiqiruspanku chinkarunankuta. Ichaqa manam chaynachu karqa. Qatiqninpiyá chaymanta yachaykusun.

² Bibliapa nisqanman hinam Jerusalenmanta “ayqikuqkunaqa” mayman rispankupas ‘Diospa palabranmanta willakurqaku’ (Hech. 8:4). Jesuspa qatiqninkunata chinkarachiyta piensasqankuqa yanqapaqmá karqa. Iñiqkunata chiqirachisqankuwanmi yanapakuchkarqaku Diosmanta willakuy karu llaqtakunaman chayananpaq. Chaynamá kunan tiempopipas pasakuchkan, chaymantam kay yachachikuypi yachasunchik.

3. (1) ¿Pitaq karqa Felipe? (2) ¿Imanasqataq Samaria llaqtapiqa Diospa gobiernonmanta manaraq pipas uyarirqachu? (3) ¿Imatam Jesusqa Samariamanta nirqaña?

³ ‘Ayqikuqkunamanta’ hukninmi karqa Felipe (Hech. 8:4; qaway “ Diosmanta willakuq Felipe” niqta). a Payqa Samaria llaqtamanmi pasakurqa, chaypi runakunaqa manaraqmi Diospa gobiernonmantaqa uyarirqakuraqchu apostolninkunata Jesuspa kamachisqanman hina. Paymi nirqa: “Amam yaykunkichikchu Samaria llaqtapi mayqan llaqtamanpas, rinkichikqa Israel nacionpi chinkasqa ovejakunallamanmi”, nispa (Mat. 10:5, 6). Chaywanpas Jesusqa allintam yacharqa chaymanta qipaman Samaria llaqtapi runakuna Diospa gobiernonmanta allinta yachanankuta. Arí, hanaq pachaman manaraq kutikuchkaspanmi Jesusqa kaynata nirqaña: ‘Ñuqamantam willakunkichik Jerusalenpi, enteron Judeapi, Samariapi chaynataq kay pachapa cantonkama’, nispa (Hech. 1:8).

4. ¿Imaynatam chaskikurqaku Samaria llaqtayuqkuna Felipepa willakusqanta? ¿Imanasqa?

⁴ Felipeqa chayllam cuentata qukururqa Samaria llaqtapi yachaqkunaqa cosechanapaq puqusqaña kawsaykuna hina kasqankuta (Juan 4:35).  Paykunaqa llumpay rupaypi chiri yakuchata tomaykuchkaq hinam Felipepa willakusqantaqa kusikuywan chaskikurqaku. ¿Imanasqa? Kaypi piensarisun: Judiokunaqa manamá Samaria llaqtayuqkunawanqa kuskanchakuqkuchu, wakin judiokunaqa chiqniqkuraqmi. Fariseokunapas chiqnipakuqllañam karqaku. Felipem ichaqa mana chaynachu karqa. Payqa kusikuywanmi mana pimanpas sayapakuspan apumanpas hinaspa wakchamanpas yachachirqa. Chaymi Samaria llaqtayuqkunaqa huñunakuruspanku ‘Felipepa rimasqanta huk sunqulla sumaqta uyarirqaku’ (Hech. 8:6).

5-7. Rimarimuy willakusqanchikta harkakuspankupas Diospa gobiernonmanta willakuyta imaynata astawan chiqichisqankumanta.

⁵ Kunan tiempopipas chiqniwaqninchikkuna maynataña harkakuptinkupas Diosmanta willakuytaqa manam saqinchikchu. Aswanmi iñiqmasinchikkunata carcelman utaq maymanñapas apaspankuqa Diospa gobiernonmanta willakuy hinalla chiqinanpaq yanapakuchkanku. Chaynam karqa iskay kaq hatun guerra kachkaptin iñiqmasinchikkunata carcelman aparuptinku, paykunaqa hinallam Diosmanta willakurqaku. Judio religionniyuq huk runam chaypi kachkaspan Jehova Diosmanta yacharurqa.  Paymi nin: “Chaypi kaq preso testigokunapa mana manchakuq kasqankuta qawaspaymi manapuni iskayrayarqanichu yachachisqankuqa bibliapa nisqanman hina kasqanta. Chayta qawaspaymi ñuqapas Jehova Diospa testigon kanaypaq tantiakururqani”, nispa.

⁶ Wakinpiqa iñiqmasinchikkunata ñakarichiq runakunapas Diosmanta uyarispankum iñikunku. Chaynam pasarqa Austria nacionpi Gusen sutiyuq carcelpi kaq capitanwan. Paymi Franz Desch sutiyuq iñiqmasinchikwan biblia estudiayta qallaykurqa, iñiqmasinchiktaqa huklawmantam chayman presota aparamurqaku. Chaymanta watakuna pasaytam hatun huñunakuypi chay capitanwan iñiqmasinchikqa tuparurqa, paypas Jehova Diospa testigonñam kasqa. ¡Chaywanqa maynatachá kusikurqa!

⁷ Yaqa chaynam pasan Diosta servisqankurayku chiqnisqa kaspanku iñiqmasinchikkuna huklaw nacionkunaman lluptikuptinku. 1970 wata ukupim Malaui nacionmanta iñiqmasinchikkuna Mozambique nacionman achka lluptikurqaku. Chaypim runakunata yanaparqaku Jehova Diospa testigonña kanankupaq. Chaymanta qipata Mozambique nacionpi Diosmanta willakunankupaq harkakuptinkupas hinallam chaypi kaq iñiqmasinchikkunaqa willakurqaku. Francisco Coana sutiyuq iñiqmasinchikmi yuyarispan kaynata willakun: “Diosmanta willakusqaykuraykum wakiqniykuta achka kutikama policiakuna hapiruwarqaku. Chaywanpas achka runamasinchikkunam Diosmanta yachayta munarqaku. Chaymi mana iskayrayarqanikuchu apostolkunapa tiempopi iñiqkunata hina Jehova Dios yanapawasqankumanta”, nispa.

8. ¿Imaynatam sasachakuykuna kasqanqa yanapakurqa runakuna Diosmanta yachanankupaq?

⁸ Ichaqa manam chaykunaraykullachu Diosmanta willakuyqa achka nacionkunaman chayachkan. Kay pasaq watakunapim nacionninkumanta achka runakuna ripukurqaku kamachiqkuna mana allinta kamachisqankurayku, qullqi tariy sasa kasqanrayku, guerrakuna kasqanrayku chaynataq wakchayay kasqanrayku. Hinaspankum chayasqanku lawpi biblia estudiayta qallaykurqaku. Achka runakuna huklawkunamanta hamusqankuraykum kikinkupa idiomankupi Jehova Diosmanta willakunapaq kakuchkan. Chaynaqa, ¿kallpanchakuchkanchikchu llapallan nacionkunamanta, kastakunamanta, llaqtakunamanta hinaspa tukuy rikchaq rimayniyuqkunamanta kaqkunaman Diosmanta willanapaq? (Apoc. 7:9).

9. ¿Pitaq karqa Simon, imamantam cuentata qukurqa?

⁹ Felipeqa Samaria llaqtapim achka milagrokunata ruwarqa, unquqkunatam sanoyachirqa hinaspa demoniokunatapas qarqurqam (Hech. 8:6-8). Tukuy chaykunata Diospa atiyninwan ruwasqanta qawaspanmi Simon sutiyuq runa anchata admirakurqa. Simonqa demoniokunapa yanapakuyninwan tukuyta ruwasqanwanmi llapallan runakunata admirachiq, chaymi niqku: “Diosmanta atiyta chaskisqanraykum kay runaqa ancha atiyniyuq”, nispanku. Ichaqa Simonmi cuentata qukururqa Felipeqa Diospa atiyninwan milagrokuna ruwasqanta hinaspanmi iñikurqa (Hech. 8:9-13). Chaymanta qipatam ichaqa sutilla karqa imarayku iñikusqan.

10. (1) ¿Imatam Pedrowan Juan Samaria llaqtapi ruwarqaku? (2) ¿Imatam Simon nirqa Pedrowan Juan iñiqkunaman makinkuta churaykuptinku chuya espirituta chaskikuptinku?

¹⁰ Samaria llaqtapi iñiqkuna mirasqanta yacharuspam apostolkunaqa  Pedrotawan Juanta kacharqaku (qaway Pedrom ‘ Diospa gobiernonpa llavenkunata’ servichikurqa niqta). Pedrowan Juan Samariapi iñiqkunapa hawanman makinkuta churaykuptinkum paykunaqa chuya espirituta chaskirqaku. b Chayta qawaspanmi Simonqa apostolkunata nirqa: “Ñuqamanpas kay atiytayá quykuwaychik, chaynapi makiyta pipa hawanmanpas churaykuptiy Diospa atiyninta chaskinanpaq”, nispa. Chaypaqqa qullqitaraqmi munachirqa. Arí, payqa Diosmanta hamuq kaqtam qullqinwanraq rantiyta munarqa (Hech. 8:14-19).

11. ¿Ima nispantaq Simonta Pedro qaqcharqa? ¿Ima nirqam Simonqa?

¹¹ Pedrom kaynata nispan Simonta qaqcharqa: “Qamqa qullqikiwan kuskayá wañuy, qamqa mana imallapaq Diospa qusqantam qullqikiwan tariyta piensarqanki. Kay llamkaypiqa manam ima ruwanaykipas qampaqa kanchu Diospa qawasqanman hina sunquyki mana allin kasqanrayku”, nispa. Chaymantañataqmi wanakunanpaq hinaspa Dios pampachaykunanpaq nirqa: “Mana allin ruwasqaykimanta wanakuy hinaspa Jehova Diosta ruegakuy, ichapas sunquykipi mana allin tantiasqaykimanta pampachasunkiman”, nispa. Chaywanmi yachanchik Simonqa allin runa kaspanpas sunqunpi mana allin ruwaywan aysarachikusqanta. Chayraykum apostolkunata nirqa: “Ñuqapaqyá Jehova Diosta mañapullawaychik nisqaykichikman hina imapas mana pasawananpaq”, nispa (Hech. 8:20-24).

12. ¿Imatam pantay religionpi ruwanku?

¹² ¿Imatam kunan tiempopi iñiqkunata yachachiwanchik Simonta Pedropa qaqchasqan? Congregacionpiqa manam qullqitaqa chaskikunachu nitaq paganachu punta apaq kanapaqqa utaq imapipas yanapasqa kayta  munaspaqa. Chaykunaqa ñawpaqmantaraqmi pantay religionkunapiqa sutilla karqa. Huk libropim 1878 watapi kaynata nirqa: “Religion catolicapi papa kayta munaqkunaqa qullqitam paganku. Chayna ruwasqankumantaqa manam imaniraqllatapas pinqakunkuchu, aswanqa lliw runapa yachasqanmi”, nispa.

13. ¿Imakunatam mana ruwananchikchu?

¹³ ¿Imatam ruwachwan chay huchaman mana wichiykunapaq? Manam haykapipas punta apaqkuna sayapakuwananchikpaqqa utaq congregacionpi imapipas yanapakunapaqqa regalokunataqa qunanchikchu nitaq llumpaytaqa alabananchikchu. Chaykunata ruwaspaqa mana allintam ruwachkachwan. Punta apaq iñiqmasinchikkunapas cuidakunankutaqmi achka qullqiyuq kaqkunaman mana sayapakunankupaq. Diospa llaqtanpiqa llapallanchikmi iñiqkunamanta sullka kachkaq hina humilde kananchik. Chaymantapas, kikin Jehova Diosninchik chuya espiritunwan imapipas yanapakunanpaq pitapas akllanantam suyananchik  (Luc. 9:48). Diospa llaqtanpiqa manam pipas ‘hatunchasqa kayta maskaqqa’ kananchu (Prov. 25:27).

14, 15. (1) ¿Pitaq karqa Etiopia nacionpi kamachiq runa, imaynatam Felipe tarirurqa? (2) ¿Imata ruwananpaqmi chay kamachiqqa tantiakururqa Felipepa yachachisqanta uyarispan? ¿Imaynatam yachanchik mana tantiarispan mana bautizakusqanta? (Qaway willakuyta).

¹⁴ Kaqmanta rimarisun Felipemanta. Jehova Diospa angelninmi Felipeta nirqa Jerusalenmanta Gaza llaqtaman riq ñanman rinanpaq. Ichapas Felipeqa piensachkarqa imaman rinanpaq kamachisqanpi, ichaqa Etiopia nacionpi kamachiq runawan tuparuspanmi cuentata qukururqa imaman rinanpaq kamachisqanta. Chay runaqa carretapi tiyaykuspanmi Diosmanta willakuq Isaiaspa qillqasqanta kallpawan leechkarqa (qaway “ ¿Pitaq karqa Etiopia nacionpi kamachiq runaqa?” niqta). Jehova Dios chuya espiritunwan kallpanchaptinmi Felipeqa asuykuspan tapurqa: “¿Entiendenkichu chay leesqaykita?”, nispa. Payñataqmi nirqa: “¿Imaynataq entiendeyman pipas mana yachaykachiwachkaptinqa?”, nispa  (Hech. 8:26-31).

¹⁵ Chay kamachiq runam carretanman qispinanpaq Felipeta nirqa. Pachaknintin watakunam Isaias 53:1-12 nisqanpi “oveja” hinaspa ‘allin ruwaq yupaychaq’ pi kasqanqa mana yachakurqachu. Ichaqa risqankupim Felipe willarqa chay ‘ovejaqa’ chaynataq ‘allin ruwaqqa’ Jesucristo kasqanta. Chaymi 33 watapi pentecostes fiestapi bautizakuq runakuna hina judiokunapa religionninman yaykukuq chay kamachiqqa chaylla tantiakururqa bautizakunanpaq. Felipetam kaynata nirqa: “¡Kayqaya yakuqa! ¿Imaraqtaq faltawan bautizakunaypaq?”, nispa. Hinaptinmi chay ratulla Felipeqa yakuman chinkaykachispan bautizarurqa (qaway “ Achka yakupi bautizakusqanmanta” niqta). c Chaymantam Jehova Diosqa atiyninwan Felipeta Asdod llaqtaman pusarurqa. Chaypim hinalla sumaq willakuykunata willakustin purirqa (Hech. 8:32-40).

16, 17. ¿Imaynatam angelkunaqa Diosmanta willakuptinchik yanapawanchik?

¹⁶ Ñuqanchikpas Felipe hinam Diosmanta sumaq willakuykunata willakunanchik. Ichaqa manam wasin-wasinllachu, willakuchwanmi viajaspapas utaq maypiña kaspapas. Yaqa llapanpim llampu sunqu runakunataqa tarinchik angelkuna yanapawaptinchik. Bibliapim niwanchik ‘llapallan nacionkunaman, kastakunaman, tukuy rimayniyuqkunaman hinaspa lliw llaqtakunaman’ ‘sumaq willakuy’ chayananpaq angelkuna yanapawasqanchikmanta (Apoc. 14:6). Jesuspas nirqam chayna kananmanta. Paymi trigowan hinaspa mana allin qurawan rikchanachisqanpi nirqa cosecha tiempopi utaq tukupay tiempopi ‘rutuqkunaqa’ “angelkuna” kananmanta. Paykunaqa manam ‘Diospa gobiernonpi huchallichiqkunatawan mana allin ruwaqkunallatachu qarqunqa’ (Mat. 13:37-41).  Huñunqakutaqmi Jesuswan kuska kamachimunankupaq akllasqa kaqkunatapas chaynataq llaqtanman Jehova Diospa pusamusqan ‘achkallay-achka runakunatapas’ (Apoc. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).

¹⁷ ¿Imawanmi yachanchik angelkuna Diosmanta willakuypi yanapawasqanchikmanta? Yanapaykunanpaq Diosta mañakuq runamasinchikkunata tarisqanchikwanmi. Chaynam pasarqa iskay iñiqmasinchikkuna huk warmachapiwan willakuptinku. Paykunaqa yaqa chawpi punchawña kasqanraykum pasakunankupaqña kachkarqaku. Ichaqa warmacham paykunata hikutarqa huk punkutawan takanankupaq, hinaspam sapallan pasarqa chay punkuta takaq. Wasiyuq sipas lluqsiramuptinmi iñiqmasinchikkuna asuykurqaku paywan rimanankupaq. Chay sipasmi nirqa: “Kunallanmi Diosta mañakuchkarqani pipas hamuspan bibliamanta yachaykachiwananpaq”, nispa. Chaymi iñiqmasinchikkunaqa estudiachiyta qallaykurqaku.

18. ¿Imanasqataq Diosmanta willakunapaq hinalla kallpanchakunanchik?

¹⁸ ¡Mayna kusikunapaqmá angelkunawan kuska Diosmanta willakusqanchikqa! Kunan tiempopi willakuy hinaqa manam haykapipas karqachu. Chaynaqa, Jesusmanta sumaq willakuyta hinalla willakunapaqyá kallpanchakusun (Hech. 8:35). Chayta ruwaspallam ancha kusisqaqa kasun.