1. ¿Imaynatam ñawpaq tiempopi Jehova Diosqa serviqninkunata yanaparqa? ¿Kunan tiempopipas yanapawachkanchikchu?

 JESUSPA qatiqninkunaqa tukuy sunqunkuwanmi Diosmanta willakurqaku. Mana hatuntukuq kasqankuraykum Jehova Diosqa atiyninwan yanaparqa hinalla willakunankupaq. Autoridadkunapas manam upallachirqakuchu. Diosqa paykunawanmi karqa imapiña kaptinkupas. Paykunata hinam Jehova Diosqa kunan tiempopipas testigonkunata yanapawachkanchik.

2, 3. ¿Imanasqataq Hechos libroqa suma-sumaq?

² Hechos libromanta yachasqanchikqa Diosllapi hapipakunapaqmi anchata yanaparuwanchik. Ñawpaq tiempopi Jesuspa qatiqninkunamanta Dios qillqachisqanraykum Hechos libroqa suma-sumaq. Arí, kay libro hinaqa manam huk libroqa kanchu.

³ Hechos librollapim riman 32 nacionkunamanta kaq 95 runakunamanta, 54 llaqtakunamanta hinaspa 9 islakunamanta. Willakuntaqmi chakra runakunamantapas, religionpi hatuntukuq punta apaqkunamantapas, Dios hina kayta munaq autoridadkunamantapas, iñiqkunata ñakarichiqkunamantapas chaynataq sasachakuypi kaspankupas mana manchakuspa willakuq Diosta serviqkunamantapas.

4. ¿Imaynanpitaq Pablo, Tabita hinaspa wakin Diosta serviqkuna hina kanchik?

⁴ Tukuy sunqunwan willakuq Pablomantawan Pedromanta, kuyasqa doctor Lucasmanta, qukuykuqllaña Bernabeymanta, mana manchakuq Estebanmanta, kuyakuqllaña Tabitamanta, samaykachikuq Lidiamanta chaynataq wakin Diosta serviqkunamanta iskay waranqa wata masnin rakiwaptinchikpas paykuna hinam Diosmanta willakunchik (Mat. 28:​19, 20). ¡Mayna sumaqmi chayqa!

5. ¿Maylaw llaqtamantataq willakuyta qallaykurqaku hinaspa maykamataq chayarqaku?

⁵ Yuyaymanasunyá qatiqninkunaman Jesuspa nisqanpi, ­paymi nirqa: “Atiyninwan Dios yanapasuptikichikmi ñuqamanta willakunkichik Jerusalenpi, enteron Judeapi,  Samariapi chaynataq kay pachapa cantonkama”, nispa (Hech. 1:8). Diosmi yanaparqa puntata “Jerusalenpi” willakunankupaq (Hech. 1:1–8:3). Chaymantam yanaparqa “enteron Judeapi” chaynataq “Samariapi” willakunankupaq (Hech. 8:4–13:⁠3). Chaymantañataqmi yanaparqa “kay pachapa cantonkama” willakunankupaq (Hech. 13:4–28:31).

6, 7. ¿Imanchikkunataq kunanqa kapuwanchik Diosmanta willakunanchikpaq apostolkunapa tiemponpi iñiqkunapamantaqa?

⁶ Apostolkunapa tiemponpi iñiqmasinchikkunaqa biblianku mana llapan kachkaptinpas Diosmantam willakurqaku. Mateo libroqa yaqachusmi qillqasqa karqa yaqa 41 watapaqña. Pablopa wakin cartankuna qillqasqaña kaptinpas iñiqkunapaqa manam llapankupa makinkupichu karqa, manataqmi kunan hinachu qillqankupas karqa yachay munaqkunaman qunankupaqqa. Judiokunaqa Jesuspa qatiqnin manaraq kachkaspankuchá huñunakuna wasikunapi uyariqku Diospa palabrantaqa (2 Cor. 3:​14-16). Ichaqa hinallam astawan yachananku karqa, chaynapi umallankumanta willakunankupaq.

⁷ Kunanqa yaqa llapanchikpam biblianchikqa kapuwanchik, nana-nanaqtaqmi qillqanchikkunapas kapuwanchik. Chaymantapas yaqa 240 nacionkunapim Diosmanta willakunchik, hinaspapas imaymana idiomakunapim runakunaman yachachinchik.

8, 9. (1) ¿Imakunatataq ruwarqaku Jesuspa qatiqninkunaqa atiyninwan Dios yanapaptin? (2) ¿Imakunatataq yuyayniyuq sirvienteqa ruwan atiyninwan Dios yanapaptin?

⁸ Qatiqninkunatam Jesus nirqa willakuptinku atiyninwan Dios yanapananmanta. Dios yanapaptinmá willakunanku karqa “kay pachapa cantonkama”. Dios atiyninwan yanapaptinmi Pedrowan Pablopas runakunata sanoyachirqaku, demoniokunata qarqurqaku hinaspa wañusqakunata kawsarichirqaku. Chaywanpas qatiqninkunataqa astawanqa Diosqa yanaparqa imam kaqta runakunaman willakunankupaqmi, chaynapi runakuna wiñay kawsayta haypanankupaq ( Juan 17:3).

⁹ 33 kaq watapim pentecostes punchawpi Jesuspa qatiqninkunaqa “chuya espiritupa rimachisqanman hina tukuy rikchaq rimaykunapi rimayta qallaykurqaku [...] Diospa admirakuypaq ruwasqankunamanta” (Hech. 2:​1-4, 11). Kunanqa manañam ­Diosqa qunqayllamantaqa huk idiomataqa rimachiwanchikchu. Ichaqa atiyninwanmi yuyayniyuq sirvienteta yanapachkan imaymana idiomapi qillqanchikkunata ruwanankupaq. Kapuwanchikmi Willakuq chaynataq ¡Rikchariy! qillqanchik. Chay qillqanchikkunataqa sapa killam ruwanku wara-waranqantinta. Internetpi jw.org niqpipas qillqakunawan videokunam 1.000 masnin idiomapi kachkan. Chaykunawanmi “Diospa admirakuypaq ruwasqankunamanta” willakunchik imaymana idiomata rimaq llapallan nacionmanta hinaspa kastamanta runakunaman (Apoc. 7:9).

10. ¿Imatam astawan ruwayta qallaykurqaku 1989 watamantapacha?

¹⁰ 1989 watamantapacham yuyayniyuq sirvienteqa huk idiomaman bibliata astawan ruwachichkan. Chaymi Musuq allpa pachapi kawsaqkunapaq  bibliaqa 200 masnin idiomakunapi kachkan, hinaspapas wara-waranqantin runakunapa makinpim kachkan. Huk idiomakunapipas hinallam ruwakunqa. Tukuy chaykunaqa manam atikunmanchu karqa atiyninwan Dios mana yanapaptinqa.

11. ¿Imanasqataq qillqanchikkunaqa huk idiomakunapi kachkan?

¹¹ 150 masnin nacionkunapi hinaspa llaqtakunapim waranqantin iñiqmasinchikkuna qillqanchikkunata huk idiomakunaman ruwaypi yanapakuchkanku. ¿Chaywanqa admirakunanchikchu? Manam. Jehova Dios chuya espiritunwan yanapawaptinchikmi testigokunalla ’lliwta willakuchkanchik’ Jehova Diosmanta, gobiernonmanta hinaspa chay gobiernopi kamachiq Jesusmanta (Hech. 28:23).

12. ¿Imanasqataq Pablowan wakin iñiqkunaqa Diosmanta willakuyta atirqaku?

¹² Yuyaymanasun apostol Pablopi. ¿Imatam ruwarqa Pisidia lawpi Antioquia llaqtapi? Diosmantam willakurqa judio kaqkunaman chaynataq mana judio kaqkunaman, hinaptinmi achka iñikurqaku (Hech. 13:48). Chaymanta watakuna pasaytapas Hechos libropa tukupayninpi Lucaspa qillqasqanman hinaqa Pabloqa ‘mana manchakuspanmi chaynataq mana pipapas harkakusqanmi Diospa gobiernonmanta willakurqa’ (Hech. 28:31). Chaypaqqa, ¿maypitaq Pabloqa kachkarqa? Roma llaqtapim. Pablowan wakin Jesuspa qatiqninkunaqa tukuytamá ruwarqaku Diosmanta willakunankupaq hinaspa yachachinankupaq, chaytaqa ruwarqaku atiyninwan Dios yanapaptillanmi.

13. ¿Imaynanpitaq autoridadkuna harkakuwaptinchik Diosta mañakuyqa ancha allin?

¹³ Jesuspa qatiqninkunata autoridadkuna harkakuptinkuqa ­Diostam mañakurqaku mana manchakunankupaq. ¿Diosqa uyarirqachu? Arí, uyariykuspanmi atiyninwan huntaykurqa, hinaptinmi mana manchakuspa hinalla paymanta willakurqaku (Hech. 4:​18-31). Ñuqanchikpas munanchikmi yachaytawan atiyta quykuwaspanchik yanapaykuwananchikta, chaynapi autoridadkuna harkakuptinkupas ­hinalla ­willakunanchikpaq (Sant. 1:​2-8). Diosninchik atiyninwan mana yanapawaptinchikqa manam imatapas ruwayta atichwanchu. Manamá imataña ruwasqankupas Diosmanta willakunanchiktaqa harkawachwanchu. Ichaqa hinalla willakunanchikpaqqa Jehova Diostam mañakunanchik atiyninwan yanapawananchikpaq, yachaywan imatapas ruwananchikpaq hinaspa mana manchakuq kanapaq (Luc. 11:13).

14, 15. (1) ¿Imataq pasakurqa “Estebanta wañuchisqanku” qipaman? (2) ¿Imaynatataq pasaq watakunapi Siberia lawpi yachaq runakuna Diosmanta yacharqaku?

¹⁴ Achkaqmi wañuytapas mana manchakuspanku Diosmanta willakurqaku. Paykunamanta hukninmi Esteban (Hech. 6:5; 7:​54-60). Estebanta wañurachisqankumanta qipamanmi Jerusalenpi “iñiqkunata ñakarichiyta qallaykurqaku”. Chaymi Jerusalenpi kaqkunaqa Judeaman hinaspa Samariaman chiqirurqaku, apostolkunallañam manaqa. Chaywanpas willakuytaqa manam saqirqakuchu. “Felipepas Samaria llaqtaman rispanmi chaypi runakunaman Cristomanta willakurqa”, chaynapim achka runakuna Jesuspi iñikurqaku (Hech. 8:​1-8, 14, 15, 25). Huklawkunapipas iñiqkunaqa hinallam willakurqaku. Bibliapim nin: “Estebanta wañuchisqanku qipatam ñakariy kasqanrayku chiqirurqaku Feniciaman, Chipreman hinaspa Antioquiaman. Paykunaqa judiokunallamanmi Diospa palabranmantaqa willakurqaku. Chipremanta hinaspa Cirenemanta wakin iñiqkunam ichaqa Antioquiaman chayaruspanku griego rimaq runakunaman señor Jesusmanta sumaq willakuyta willakurqaku”, nispa (Hech. 11:​19, 20). Yachasqanchikman hinaqa autoridadkunapa mana allinkunata ruwasqanqa Diosmanta astawan willakunankupaqmi yanaparqa.

 ¹⁵ Pasaq watakunapipas chaynam karqa Union Sovietica nacionpi. 1950 wata qipamanmi testigokunata Siberiaman aparurqaku, hinaspam chay llaqtapi tukuy hinastinman chiqirachirqaku. Chayna tukuy hinastinman aparuptinkupas hinaspa karu-karupi kaspankupas (10.000 kilometro) Diosmantam achka runakunaman willakurqaku. Manachayqa hukchu qullqichankupas haypanman karqa chayna karu-karuta rispa willakunankupaqqa. Huknin iñiqmasinchikmi nin: “Manam yacharqanikuchu [...] allin sunquyuq runakunaman Diosmanta willanaykupaq kikin autoridadkuna chaylawkunaman apawanankumantaqa”, nispa.

16, 17. ¿Hechos libropi ima willakusqanwantaq yachanchik willakuptinku Dios yanapasqanta?

¹⁶ Apostolkunapa tiemponpi Jesuspa qatiqninkunataqa Diosmi yanaparqa. Pablowan wakin iñiqkuna ‘tarpuspa’ ‘parquptinkupas’ ‘Diosmi wiñachirqa’ (1 Cor. 3:​5, 6). Chaymi Hechos libropi willakun Dios yanapaptin tukuy hinastinpi willakusqankumanta, Jerusalenpi iñiqkunapas achkayarqam (Hech. 6:⁠7). “Hinaptinmi llapa iñiqkunaqa tukuy Judeapi, Galileapi hinaspa Samaria lawpi hawkaña karqaku, paykunaqa ancha kallpanchasqam karqaku, paykunaqa hinallam achkayarqaku Jehova Diosta respetasqankurayku hinaspa chuya espiritupa consuelasqanman hina kawsasqankurayku” (Hech. 9:31).

¹⁷ Siria law Antioquia llaqtapi hebreo chaynataq griego idiomata rimaqkunapas uyarirqakum Diosmanta willakusqankutaqa. Iñiqkunawanmi Jehova Dios karqa, chaymi ‘achkallaña runakunapas iñikuspanku señorninchikman kutirikurqaku’ (Hech. 11:21). ¿Imataq chaymanta qipamanqa pasarqa chay llaqtapi? ‘Jehova Diospa palabranta willakuptinkum’ achka iñikurqaku (Hech. 12:24). Pablowan wakin iñiqkuna tukuyta ruwaspa willakusqankuraykum mana judio kaqkunapas uyarirqaku, chaytaqa manamá imapas harkayta atirqachu (Hech. 19:20).

18, 19. (1) ¿Imaynatataq yachanchik ñuqanchikwanpas Jehova Dios kasqanta? (2) ¿Imaynatataq yachanchik Diosqa runankunata sasachakuypi kaptinku yanapasqanta?

¹⁸ Jehova Diosmi ñuqanchikwanpas kachkan. Chaymi achkallay-achka runakuna Diosta servinankupaq tantiakuspanku bautizakunku. Pablotawan wakin iñiqkunata hinam ñuqanchiktapas chiqniwanchik hinaspa ñakarichiwanchik. Chaywanpas Diosmi yanapawanchik, pay mana yanapawaptinchikqa manam atichwanchu hinalla willakuytaqa (Hech. 14:​19-21). Jehova Diosqa ñuqanchikwanmi kachkan, chaynapi yanapaykuwananchikpaq (Deut. 33:27). Amayá qunqasunchu, Diosqa sutinraykum runankunataqa mana saqiwasunchu (1 Sam. 12:22; Sal. 94:14).

 ¹⁹ Rimarisun iñiqmasinchik Harald Abtpa ayllunmanta. Paytaqa iskay kaq hatun guerrapim hinalla willakusqanrayku Sachsenhausen carcelman hinarurqaku. 1942 watapa mayo killanpim militarkuna wasinkuman yaykururqa, hinaspankum warmin Elsamanta warmankuta qichuruspanku Elsata carcelman aparurqaku. Elsaqa manam huk hawaqllapichu karqa, aswanqa achka carcelpim. Elsam nirqa: “Achka wata carcelkunapi kasqayraykum yacharuni Jehova Diosqa serviqninkunataqa llumpay sasachakuypi kaptinku atiyninwan yanapasqanta. Manaraq hapiwachkaptinmi huk iñiqmasinchikpa cartamuwasqanta leerqani, chaypim nirqa sasachakuykunapi tarikuspa hawkalla kanapaq Jehova Dios atiyninwan yanapawasqanchikmanta. Chaytaqa manam creerqanichu. Ichaqa carcelman aparuwaptinkum cuentata qukurqani chay nisqanqa cierto kasqanta. Sasachakuypi kaspam cuentata qukunchik Dios yanapaykuwasqanchiktaqa, chaytam ñuqapas cuentata qukurqani”, nispa.

20. ¿Imatam Pablo ruwarqa yachasqan wasipi preso kaspan? ¿Imata ruwanankupaqmi Pablopa ruwasqanqa iñiqmasinchikkunata kallpanchan?

²⁰ Hechos qillqapa tukupayninpim willawanchik Pabloqa runakunaman “Diospa gobiernonmanta” willakusqanmanta (Hech. 28:31). Yachasqan wasipi preso kasqanraykum mana wasin-wasinchu Roma nacionpiqa willakurqa. Chayna tarikuspanpas haykam watukuqninkunamanmi Diosmanta willarqa. Kunanpas achka iñiqmasinchikkunam unqusqankurayku camallapiña kachkanku, utaqmi yuyaqña kasqankurayku yuyaqkunapaq wasipi kachkanku. Ichaqa Diosta kuyasqankuraykum paymanta hinalla willakuyta munanku. Jehova Diostayá mañakusun paymanta yachay munaq runakunata chay iñiqmasinchikkunaman chayachinanpaq, chaynapi Diosmanta hinaspa promesankunamanta willanankupaq.

21. ¿Imaynanpitaq Diosmanta willakunapaq anchata kallpanchakunanchik?

²¹ Wakiqninchikqa atinchikmi wasin-wasin willakuyta chaynataq runakunapa kasqanpiqa maypipas willakuytaqa. Chaymi anchata kallpanchakunanchik Diospa gobiernonmanta allinta willakuq kanapaq, chaynapi “kay pachapa cantonkama” Diospa palabran willakusqa kananpaq. Kay tiempopa tukupayllanpiña kawsasqanchikraykum astawanraq kallpanchakunanchik chay ruwaytaqa imamantapas puntata ruwanapaq (Mat. 24:​3-14). Chaynaqa tiemponchikta ama usuchispayá “señorninchikpa ruwayninpi tukuy tiempo astawan” llamkasun (1 Cor. 15:58).

22. ¿Imatam ruwananchik Jehova Diospa piñakuynin punchaw chayamunankama?

²² Jehova Diospa piñakuynin punchaw chayamunankamayá mana manchakuspa hinalla willakusun ( Joel 2:31). ‘Yachaykuyta munaspanku Diospa palabranta sumaqta uyariq’ Berea llaqtayuq runakuna hinam kunanpas achkaraq kachkanku (Hech. 17:​10, 11). Chaynaqa, hinallayá willakusun “¡tukuy sunqumanta ruwaq allin sirviente, allintam ruwarunki!” niwachkachwanpas hina manaña willakunapaq Dios niwananchikkama (Mat. 25:23). Tukuyta ruwaspa willakuspanchikqa chaynataq Jehova Diosman sunqu kaspanchikqa wiñaypaqmi kusisqa kasunchik ‘Diospa gobiernonmanta [...] lliwta willakusqanchikrayku’.