1-3. (1) ¿Imaynam runakunaqa llamkasqankuwan tarikunku? (2) ¿Ima tapukuykunamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

 RUNAKUNAQA maypiña kaspankupas llumpaytam llamkanku kikinkupaq hinaspa ayllunkupaq. Wakinkuqa manam kusisqachu llamkasqankuwan kanku, wakinkunañataqmi llamkanankupaqqa qillapakunku. Chayna tarikuspaykiqa, ¿imatam ruwawaq aswan kusisqa llamkanaykipaq?

² Kuyakuq kaspanmi Jehova Diosqa munan runakunaqa ‘mikusqanwan’, hinaspa ‘llamkasqanwan’ kusisqa kanankuta (Eclesiastes 3:13). Jehova Diosqa llamkay munaqtam unanchawarqanchik, hinaspapas munanmi kusisqa llamkananchikta (qaway Eclesiastes 2:24; 5:18).

³ Chaynaqa, ¿imataq yanapawachwan kusisqa llamkananchikpaq? ¿Ima llamkaykunapitaq mana llamkananchikchu? ¿Imaynatam llamkachwan Jehova Dios yupaychayninchikta mana saqispa? ¿Ima llamkaytaq aswan allinqa? Chaykunamantayá yachaykusun.

4, 5. ¿Imaynam Jehova Diosqa llamkasqanwan tarikun?

⁴ Jehova Diosqa kusikunmi llamkasqanwanqa hinaspa imapas ruwasqanwanqa. Genesis 1:1 nin: “Tukuy imapa  qallariyninpiqa Diosmi unancharqa hanaq pachatawan kay pachata”, nispa. Kay allpa pachata hinaspa tukuy imata unancharuspanmi Diosqa qawarqa unanchasqankunaqa ‘allinpuni kasqanta’ (Genesis 1:31). Jehova Diosqa unanchasqakunata qawaspanmi kusisqa tarikurqa (1 Timoteo 1:11).

⁵ Jehova Diosqa hinallam llamkachkan. Chaymi Jesus nirqa: “Taytayqa kunankamam hinalla llamkachkan, ñuqapas hinallam llamkachkani”, nispa (Juan 5:17). Manam yachanchikchu Jehova Diospa tukuy imakuna ruwasqantaqa, wakillantam yachanchik. Payqa churin Jesuswan kamachiqkunatapas akllachkanmi (2 Corintios 5:17). Chaymantapas Jehova Diosqa runakunatam yachachichkan, hinaspapas tukuypim yanapachkan. Chaymi achkallaña runakuna paymanta willakuchkanku. Diosmanta willakuy apakusqanraykum wara-waranqantin runakuna Diosmanta yachachkanku, hinaspam suyachkanku kay allpa pacha sumaq huerta kaptin wiñaypaq kawsakuyta (Juan 6:44; Romanos 6:23).

6, 7. ¿Imaynatam yachanchik Jesusqa allin llamkaq kasqanta?

⁶ Jesuspas kusisqam kachkan llamkasqanwan. Manaraq kay allpa pachaman hamuchkaspanmi Dioswan kuska llamkarqa, hinaspam hanaq pachapiwan kay pachapi tukuy imakunata ruwaysirqa (Proverbios 8:22-31; Colosenses 1:15-17). Jesusqa kay pachapi kaspanpas anchatam llamkarqa. Payqa musullaraq kasqanmantapacham carpintero karqa, yaqapaschá mesakunata, sillakunata hinaspa wasikunatapas ruwarqa. Tablamanta imatapas allinta ruwasqanraykum runakunaqa “carpintero” nispa suticharqaku (Marcos 6:3).

⁷ Ichaqa Diospa munaychakuyninmanta willakusqanmi hinaspa taytanmanta runakunaman yachachisqanmi Jesuspaqqa aswan allin llamkay karqa. Kimsa wata partellanpim chay ruwayta tukunan karqa, chaymi tutapaymanta  tutaykuykama Diosmanta yachachirqa (Lucas 21:37, 38; Juan 3:2). Karu-karukunamanmi rirqa runakunaman Diosmanta willananpaq (Lucas 8:1).

8, 9. ¿Imanasqam Jesusqa kusisqa llamkarqa?

⁸ Jesusqa Diospa munayninta ruwaspanmi kallpata hapiq, chaymi nirqa: “Ñuqapa mikuyniyqa kachamuwaqniypa munayninta ruwaymi”, nispa. Wakinpiqa tukuy ima ruwayniyuq kasqanraykum mikunanpaqpas tiemponqa manaña hayparqachu, chaywanpas kusisqam Diospaq llamkarqa (Juan 4:31-38). Maypi kaspanpas taytanmantam runakunaman willarqa. Chaymi taytanta nirqa: “Ñuqam kay pachapi hatuncharqayki, tukurunitaqmi ruwanaypaq kamachiwasqaykitapas”, nispa (Juan 17:4).

⁹ Yachamusqanchikman hinam, Jehova Dioswan Jesusqa anchata llamkanku, hinaspapas kusisqam llamkanku. Ñuqanchikpas Jehova Diosta hinaspa Jesustam qatipakunanchik (Efesios 5:1; 1 Pedro 2:21). Chayraykum tukuy imapi allinta ruwananchikpaq kallpanchakunanchik.

10, 11. ¿Imataq yanapawasun kusisqa llamkananchikpaq?

¹⁰ Jehova Diosta yupaychaqkunaqa anchatam llamkanchik kikinchikpaqpas hinaspa ayllunchikpaqpas. Kusisqa llamkaytam munanchik, ichaqa wakinpim chayqa sasa kanman. Hinaptinqa, ¿imatam ruwananchik kusisqa llamkananchikpaq?

¹¹ Llamkayninchik allinninchikpaq kasqanmantam mana iskayrayananchikchu. Ichapas mana atisunchu maypi utaq hayka horata llamkananchikpaq akllaytaqa, ichaqa kallpanchakuchwanmi kusisqa llamkananchikpaq. Chaypaqqa entiendenanchikmi imata ruwananchikta Dios munasqanmanta. Payqa munanmi taytakuna ayllunkuta atisqankuman hina sumaqta uywanankuta. Bibliapim nin:  “Pipas ayllunta mana yuyaspanqa [...], Diosman mana iñiq runakunamantapas aswan mana allinraqmi payqa rikurirun”, nispa (1 Timoteo 5:8). Tayta kaspaykiqa llamkanaykim aylluykiman imapas pisipusqanta qunaykipaq. Llamkayniki kusikunapaq utaq sasa kaptinpas aylluykipaq llamkaspaqa Diostam kusichinki.

12. ¿Imaynam tarikusun mana suwakuspa allin llamkaq kaspanchikqa? ¿Imanasqa?

¹² Mana suwakuspam allinta llamkananchik. Mana suwakuspa allin llamkaq kaspaqa kusisqam llamkasun (Proverbios 12:24; 22:29). Patronninchikpas manam ñuqanchikmantaqa iskayrayanqachu. Allin llamkaq runakunaqa kuyachikunkum, paykunaqa manam qullqita nitaq imatapas suwakunkuchu, manataqmi llamkay horaqa huk ruwaykunapiqa tiemponkutaqa usuchinkuchu (Efesios 4:28). Jehova Diosqa qawamuchkanmi allin llamkaq kasqanchikta hinaspa tiemponchikta mana usuchisqanchiktapas. Allin llamkaq kasqanchikwan Diosta kusichisqanchikta yachaspanchikmi sunqunchikpipas hawka tarikusunchik (Colosenses 3:22-24; Hebreos 13:18).

13. ¿Imakunapaqmi allin kanqa Diospa munasqanman hina llamkayninchikpi imapas ruwayninchik?

¹³ Llamkayninchikpim Diospa munasqanman hina imatapas ruwananchik, chaynatam Diosta hatunchasun. Llamkayninchikpi Diosta hatunchaspaqa kusisqam llamkasun (Tito 2:9, 10). Imayna kawsakusqanchikta qawaspankum llamkaqmasinchikkunapas bibliamanta yachayta munanmanku (qaway Proverbios 27:11; 1 Pedro 2:12).

14-16. ¿Imapim yuyaymanananchik llamkayta manaraq chaskichkaspa?

¹⁴ Bibliaqa manam ninchu imakunapi llamkanamantaqa,  ichaqa yanapawanchikmi llamkayta allinta akllanapaq (Proverbios 2:6). Imakunapi llamkananchikmanta yachananchikpaqqa bibliapa yachachikuyninkunam yanapawanchik, chaymanta yachanapaqyá qatiqninpi tapukuykunamanta yachaykusun.

¹⁵ ¿Jehova Diospa chiqnisqankunatachu kay llamkaypiqa ruwasaq? Yachamusqanchikman hinam Jehova Diosqa chiqnin suwakuyta hinaspa llullakuyta (Exodo 20:4; Hechos 15:29; Efesios 4:28; Apocalipsis 21:8). Chaynaqa ima llamkaypas Jehova Diospa kamachikuyninman hina mana  kaptinqa manam llamkapakunanchikchu (qaway 1 Juan 5:3).

¹⁶ ¿Kay llamkaywanqa Diospa mana munasqanta ruwanankupaqchu yanapakusaq? Kaypi yuyaymanay: Ichapas pipas nisunkiman wasi ruwaypi llamkapakunaykipaq. Chaypi llamkapakuyqa manam imananchu. Ichaqa, ¿imatam ruwawaq iglesia ruwaypi llamkapakunaykipaq pipas nisuptikiqa? Chayta ruwaspaqa manam taytacha-mamachatachu yupaychachkanki. Ichaqa iglesiata ruwaspaykiqa, ¿manachu yanapakuchkawaq Diospa palabranmanta pantayta yachachinankupaq wasi ruwaypi? (Apocalipsis 18:4).

17. ¿Imataq yanapawasunchik Diospa munasqanman hina tantiananchikpaq?

¹⁷ Bibliapa yachachikuyninkunaqa yanapawasunmi imam “allin kaqtapas” hinaspa imam “mana allin kaqtapas” yachananchikpaq hinaspa allinta tantiananchikpaq (Hebreos 5:14). Chaymi imapi llamkananchikpaq tantiaspaqa tapukunanchik: “Kay llamkayta chaskiruptiyqa, ¿pipas hukmanyanqachu? ¿Ima ninqakutaq aylluyqa? ¿Warmichaymanta utaq qusaymanta hinaspa warmaykunamanta karupichu yachanay kanqa?”, nispa.

18. ¿Imanasqam sasa kanman Diospa munayninta puntata ruwayqa?

¹⁸ ‘Sasallaña punchawkunapi kawsasqanchikraykum’ Diospa munayninta imamantapas puntata ruwayqa sasa (2 Timoteo 3:1). Kunanqa llamkayta tariypas sasam, tariruptinchikpas wakinpiqa chayllam qarquruwanchik. Yachanchikmi ayllunchikpaq llamkananchikmanta, ichaqa llamkaspapas Diosninchikpa munasqantam imamantapas puntataqa ruwananchik. Manam imapas kapuqniyuq kaytaqa puntapiqa churananchikchu (1 Timoteo 6:9, 10). Chaynaqa, ¿imaynatam yachachwan “imakuna aswan allin  kasqanmanta” hinaspa ayllunchiktapas sumaqta uywachwan? (Filipenses 1:10). Chaymantayá yachaykusun.

19. ¿Imaynatam Jehova Diospi hapipakuyqa yanapawanchik llamkayninchikpi?

¹⁹ Jehova Diospim tukuy sunquwan hapipakunanchik (qaway Proverbios 3:5, 6). Jehova Diosqa yachanmi imakuna pisipuwasqanchikta hinaspa imakuna llakichiwasqanchikta (Salmo 37:25; 1 Pedro 5:7). Chaymi biblia nin: “Amayá qullqilla maskaymanqa qukuruychikchu, aswanqa imam kapusuqnikichikwanyá hawka kawsakuychik”, nispa. Diosqa niwanchiktaqmi: “Manapunim ñuqaqa haykapipas qunqasqaykichu nitaqmi saqisqaykichu”, nispa (Hebreos 13:5). Jehova Diosqa manam munanchu ayllunchikta imayna uywananchikmanta llakisqallaña kananchiktaqa. Payqa yupaychaqninkunataqa manam haykapipas saqinchu (Mateo 6:25-32). Chaymi imaynaña llamkayninchik kaptinpas mana saqinanchikchu biblia estudiaytaqa, Diosmanta willakuytaqa nitaq huñunakuyninchikman riytapas (Mateo 24:14; Hebreos 10:24, 25).

20. ¿Imatam ruwananchik imawanpas mana harkachikuspa Diosta yupaychanapaq?

²⁰ Ama imawanpas harkachikuspayá Diospa munayninta ruwasunchik (qaway Mateo 6:22, 23). Jehova Diosta yupaychananchikpaqmi kapuqllanchikwan kawsakunanchik. Manam allinchu kanman qullqita maskasqanchikrayku, kapuqniyuq kayta utaq musuq aparatokunata rantisqanchikrayku Diosmanta karunchakuruyninchikqa. Hinaptinqa, ¿imataq yanapawasunchik Diospa munayninta imamantapas puntata hinalla ruwananchikpaq? Chaypaqqa manam manukunanchikchu. Manuyuqña kaspapas kallpanchakunanchikmi chaylla paganapaq. Imapas kapuqninchikkunapim wakinpiqa tiemponchikta utaq kallpanchiktapas usuchichwan, chayraykum manaña tiemponchik haypawanchikmanchu Diosta mañakunapaq,  bibliata estudianapaq utaq Diosmanta willakunapaqpas. ‘Mikunanchikpas pachanchikpas kaptinqa, chaykunawanmi hawka kawsakunanchik’, manam tukuy imayuq kananchikpaqqa afanakunanchikchu (1 Timoteo 6:8). Kapuqniyuq utaq mana ancha kapuqniyuq kaspanchikpas, sapa kutim sunqunchikpi kaynata tapukunanchik: “¿Atiymanchu Jehova Diospa munayninta astawan ruwayta?”, nispa.

21. ¿Imanasqam Diospa munayninta puntata ruwananchik?

²¹ Diospa munaynintam puntataqa ruwananchik. Chaypaqqa tiemponchikta, kallpanchikta hinaspa kapuqninchikkunatam allinta servichikunanchik. Chayta mana  ruwaptinchikqa imapaqpas estudiaspam utaq qullqita maskaspam tiemponchikta usuchichwan. Chaymi Jesusqa nirqa: ‘Hinallayá puntata maskaychik Diospa munaychakuyninta’, nispa (Mateo 6:33). Imapipas imaynata tantiasqanchikwanmi hinaspa sapa punchaw imata ruwasqanchikwanmi cuentata qukusun Diospa munayninta puntata ruwasqanchikmanta utaq manapas.

22, 23. (1) ¿Ima ruwaymi imamantapas aswan allinqa? (2) ¿Imataq yanapawasunchik kusisqa llamkananchikpaq?

²² Jehova Diospa munayninta ruwaymi imamantapas aswan allinqa. Diospa munaynintaqa ruwachwanmi runakunaman paymanta willaspanchik (Mateo 24:14; 28:19, 20). Jesus hinam tukuyta ruwananchik Diosmanta willakunanchikpaq. Wakin iñiqmasinchikkunam huk law llaqtachakunapi Diosmanta willakuchkanku. Wakinkuñataqmi huk rimaykunata yachachkanku chay rimaypi runakunaman Diosmanta willakunankupaq. Allinmi kanman paykunawan rimayninchikqa, chaynapim Diosmanta paykuna hina kusisqa willakusun. Paykunaqa niwasunchá kunanqa kusisqa hinaspa hawka kawsakusqankumanta (qaway Proverbios 10:22).

²³ Ichapas tukuy punchaw utaq iskay-kimsa llamkaykunapi llamkananchik kanqa ayllunchikta uywananchikpaq. Ichaqa kusisqa llamkananchikpaqmi kaykunata yuyarinanchik: Jehova Diosqa qawamuwachkanchikmi, hinaspapas kusikunmi ayllunchikpaq tukuy ima ruwasqanchikmanta. Chayraykum imapiña llamkaspanchikpas Jehova Diosta hinaspa Jesusta qatipakunanchik, chaynapi allin llamkaq kananchikpaq. Yuyarinanchiktaqmi Jehova Diospa munayninta ruway hinaspa kamachimunanmanta runakunaman willakuy ima llamkaymantapas aswan allin kasqanta. Chayta ruwaspallam kusisqaqa kasunchik.