1, 2. ¿Imaynataq Jehova Diosqa tarikun allin kaqta ruwananchikpaq kallpanchakuptinchikqa?

 KAYPI yuyaymanasun: Escuelanmanta kutichkaspan huk warmacha achka qullqita tarikuspan dueñonman quykapunman. Warmachapa mamanñataq anchata kusikunman chayna ruwasqanta yacharuspan.

² Yaqa lliw runakunam kusikunku warmanku allin kaqta ruwaptinkuqa. Taytanchik Jehova Diospas ‘chiqap Diosmi’, hinaspapas kusikunmi allin kaqta ruwaptinchikqa (Salmo 31:5). Chaymi kusichinanchikpaq kallpanchakunanchik ‘tukuy imapi allinta kawsakunapaq’ (Hebreos 13:18). Qatiqninpim yachasun imakunapim allin kaqta ruwanapaq sasachakusqanchikmanta hinaspa allin kaqta ruwayqa imakunapi yanapawasqanchikmantapas.

3-5. (1) ¿Imaynatam piensayta qallaykuchwan? (2) ¿Imataq yanapawasun kikinchik mana engañakunanchikpaq?

³ Llapallankupaqmi allin kaqta ruwananchik, chaypaqmi ichaqa imayna runa kasqanchikta qawakunanchik. Ichaqa imayna runa kasqanchikmanta imam kaqta  yachayqa sasam. ¿Imanasqa? Wakinpiqa piensachwanmi allin kaqta ruwasqanchikta mana allinkunata ruwachkaspapas. Ñawpaq tiempopi Laodicea llaqtapi iñiqkunapas, Diospa munaynin ruwasqankutam piensarqaku mana chayta ruwachkaspankupas (Apocalipsis 3:17).

⁴ Wakinpiqa sapa kuti allin kaqkunata ruwasqanchikwanmi, kaynata piensayta qallaykuchwan: “Diosqa manam imanawanqachu wakinpi mana respetakuq utaq llullakuq kaptiyqa”, nispa. Ichaqa bibliam nin: “Dios yupaychaq kasqanta piensachkaspa rimasqanta mana controlaq runaqa kikintapunim engañakuchkan, Dios yupaychasqanpas yanqapaqmi”, nispa (Santiago 1:26). Chaynaqa, ¿imataq yanapawasunchik kikinchik mana engañakunanchikpaq?

⁵ Yanapawasunmi espejopi qawakuchkaq hina bibliata qawasqanchik. Espejopiqa uyallanchiktam qawakunchik, bibliata ñawinchaspanchikmi ichaqa sunqunchikpi imayna kasqanchikta qawakunchik. Bibliaqa yanapawanchikmi pantasqanchikta hinaspa imakunapi allin ruwasqanchikta qawakunanchikpaq. Yanapawanchiktaqmi imayna piensasqanchikta, ruwasqanchikta hinaspa rimasqanchikta corregikunapaqpas (qaway Santiago 1:23-25). Imapipas mana pantasqanchikta piensaspaqa, manam corregikuytaqa atisunchu. Chaymi bibliata ñawinchaspanchikqa imayna kasqanchikta qawakunanchik (Lamentaciones 3:40; Hageo 1:5). Diosta mañakuypas yanapawanchikmi imayna kasqanchikta qawakunanchikpaqqa. Chayraykum Jehova Diosta mañakunanchik imakunapi pantasqanchikta corregikunanchikpaq (Salmo 139:23, 24). Yuyarinanchikmi Jehova Diosqa llulla rimaqkunata chiqnisqanta, allin ruwaqkunatañataq kuyasqanta (Proverbios 3:32).

6. ¿Imaynatam warmillanpaq utaq qusallanpaq kasqanta casadokunaqa qawachinmanku?

⁶ Casadokunaqa mana imatapas pakanakuspankum imam kaqta willanakunanku. Qaripas warmillanpaqmi kanan, warmipas qusallanpaqtaqmi kanan. Casarasqakuna mana llullakuspa imam kaqta willanakuspankuqa, manam mayqinninkupas hukninmantaqa iskayrayanqakuchu. Huk kaqnin qalalla kaqkunata televisionpi utaq imapipas qawaspanqa hinaspa hukwan asikachaspanqa utaq hukwan sunqunta suwachikuspanqa manañam warminman utaq qusanmanqa sunquñachu kachkanman. Chaymi bibliata qillqaq runa kaynata nirqa: “Iskay uya  [utaq llulla rimaq] runakunawanqa manam hukllawakurqanichu, nitaqmi kuskanchakurqanichu”, nispa (Salmo 26:4). Huk warmita utaq huk qarita munapayaspankupas casadokunaqa manañam qusallanpaqñachu nitaq warmillanpaqñachu kachkanku.

7, 8. ¿Imaynatam bibliawan tayta-mamakuna warmankuta yachachinmanku allin kaqta ruwanankupaq?

⁷ Tayta-mamakunaqa warmankutam yachachinanku allin kaqta ruwanankupaq, chaypaqqa bibliawanmi yanapachikunanku. Bibliaqa willakunmi allin ruwaq hinaspa mana allin ruwaq runakunamanta. Willakunmi Acan sutiyuq runa suwakusqanmanta, Giezi sutiyuq runa llullakuspan qullqita chaskikusqanmanta hinaspa Judas sutiyuq runa qullqita suwakusqanmanta chaynataq Jesusta 30 qullqillapaq qipanchasqanmantapas (Josuey 6:17-19; 7:11-25; 2 Reyes 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Juan 12:6).

⁸ Bibliaqa willakuntaqmi allin kaqta ruwaq runakunamantapas. Willakunmi Jacobmanta, Jefteymanta hinaspa Jesusmantapas. Jacobmi huk kutipi churinkunata kamachirqa qullqi tarikusqankuta dueñonman kutichipunankupaq. Jefteyñataqmi warmi churinwan Diosman prometekusqankuta ruwarqaku. Jesusñataqmi sasachakuypi tarikuspanpas imam kaqta rimarqa (Genesis 43:12; Jueces 11:30-40; Juan 18:3-11). Kay willakuykunam churi-wawakunata yanapanqa allin kaqta ruwanankupaq.

9. ¿Imanasqam tayta-mamakunaqa allin kaqta ruwananku?

⁹ Tayta-mamakunaqa yuyarinankutaqmi bibliapa kayna nisqanta, ninmi: “Hukkunata yachachiq kachkaspaykiqa, ¿manachu kikiki yachachikunki? ‘Manam suwakunachu’ nispa yachachichkaspaykiqa, ¿suwakunkichu?”, nispa (Romanos 2:21). Tayta-mamakuna rimasqankuman hina mana ruwaptinkuqa, warmankupas tayta-mamanku hinam kanqaku. Allin kaqta ruwanankupaq warmankuman  yachachispanku kikinku mana ruwaptinkuqa, warmankum iskayrayanqaku imam allin utaq mana allin kasqanmanta. Tayta-mamanku llullakuptinqa, warmankupas llullam kanqaku (qaway Lucas 16:10). Tayta-mamanku imam kaqta rimaptinkum ichaqa warmankupas imam kaqta rimanqaku, chaynam kanqaku churi-wawayuq kaspankupas (Proverbios 22:6; Efesios 6:4).

10. ¿Imaynam kanan iñiqmasinchikkunawan rimasqanchikqa?

¹⁰ Iñiqmasinchikkunawanpas imam kaqta rimananchikpaqmi kallpanchakunanchik. ¿Imanasqa? Wakinpim imamantapas rimaspanchik cuento qipi rikuriruchwan utaq mana sumaqta yachaykuspa hukkunamanta mana allinkunata rimayta qallaykuchwan. Chaymi controlakunanchik imapas rimasqanchiktaqa (Proverbios 10:19). Imam kaqta rimayqa manam tukuy ima piensasqanchikta, yachasqanchikta utaq uyarisqanchikta rimaychu. Rimasqanchik chiqap kaptinpas, wakinpiqa manam allinchu kanman hukkunaman willakachakuyqa (1 Tesalonicenses 4:11). Wakin runakunaqa nanay simiwan rimaruspankum ninku: “Ñuqaqa imam kaqtam pitapas uyanpipuni niykuni” nispa. Jehova Diosta yupaychaqkunam ichaqa kuyakuywan hinaspa sumaqta rimananchik (qaway Colosenses 4:6).

11, 12. (1) ¿Imanasqam pipas huchallikuruspanqa imam kaqta willakunan? (2) Amistadninchikpa huchallikurusqanta yacharuspanchikqa, ¿imatam ruwananchik? (3) Diospa llaqtanpiqa, ¿imakunapim mana llullakunanchikchu?

¹¹ Jehova Diosmi iñiqkunapi punta apaqkunata churarqa yanapawananchikpaq. Chaymi mana sasachakuspallanku yanapawananchikpaqqa imam kaqta paykunaman willakunanchik. Kaypi yuyaymanay: Doctorman  rispaykiqa tukuy imaykikuna nanasusqaykitam mana pakaykuspa willakunayki. Mana chayqa doctorqa manam sumaqtachu yanapasunki. Chaynallataqmi imapipas pantaruspaqa mana imatapas pakaspa imam kaqta punta apaqkunaman willakunanchik (Salmo 12:2; Hechos 5:1-11). Kaypipas yuyaymanaytaq: ¿Imatam ruwawaq huk kaqnin amistadnikipa huchallikurusqanta yacharuspaykiqa? (Levitico 5:1). ¿Amistadniki kasqanraykuchu upallakuykuwaq, icha Dioswan kaqmanta kuyachikunanpaqchu punta apaqkunaman willawaq? (Hebreos 13:17; Santiago 5:14, 15).

¹² Chaymantapas Diospa llaqtanpi hayka hora willakusqanchikta hinaspa precursor kanapaq utaq imapipas yanapakunapaq papelta huntachispanchikqa imam kaqtam mana llullakuspa qillqananchik (qaway Proverbios 6:16-19).

13. ¿Imaynam kananchik iñiqmasinchikkunapaq llamkaspa utaq llamkapakuwaptinchik?

¹³ Huñunakuypi kaspaqa utaq Diosmanta willakuspaqa manam imatapas rantikunanchikchu. Manataqmi iñiqmasinchik kasqanraykuqa hikutananchikchu imatapas ruwapuwananchikpaqqa. Huk kaqnin iñiqmasinchik qampaq llamkaptinqa rimanakusqaykichikman hinam chaylla pagapunayki. Wakinpiqa kamachikuypa nisqanman hinam hampichikunanpaq hinaspa samasqan punchawkunamantapas paganayki kanqa (1 Timoteo 5:18; Santiago 5:1-4). Huk kaqnin iñiqmasinchikpaq llamkaspaykipas allintam llamkanayki, manam iñiqmasiki kasqanraykuqa munasqayki horatañachu llamkaymanqa chayanayki “payqa entiendewanqam” nispaykiqa (Efesios 6:5-8). Hayka hora llamkanaykipaq rimanakusqaykichikman hinam allinta llamkanayki (2 Tesalonicenses 3:10).

14. ¿Imatam ruwananchik iñiqmasinchikwan manaraq negociota ruwachkaspa?

 ¹⁴ ¿Imatam ruwananchik huk iñiqmasinchikwan negociota manaraq ruwachkaspa utaq qullqita manaraq prestanakuchkaspa? Chaypaqqa, bibliapa yachachisqanman hinam papelta ruwanakunanchik. Diosmanta willakuq Jeremiaspas chakrata rantiruspanmi iskay papelpi qillqachirqa, hinaspapas huknintam achka runakunawan firmachirqa hinaspam iskayninta waqaycharqa (Jeremias 32:9-14; qawaytaq Genesis 23:16-20). Wakinkum piensanku imapaqpas papelta ruwanakuspaqa iñiqmasinkumanta iskayrayasqankuta. Ichaqa manam chaynachu, aswanqa chayta ruwaspaqa iñiqmasinchikkunawanmi allinlla hinaspa hawkalla kasun. Negociota ruwaspapas kallpanchakunanchikmi iñiqmasinchikkunawan allinlla hinaspa hawkalla kanapaq (1 Corintios 6:1-8; qaway 30 kaq willakuyta).

15. ¿Ima nintaq Jehova Diosqa negociopi suwakuymanta?

¹⁵ Diosta mana yupaychaqkunawanpas tukuy imapim allin kaqta ruwananchik. Jehova Diospaqqa ancha allinmi allin kaqta ruwasqanchikqa. Palabranpim niwanchik: “Diosqa millakunmi suwakuq balanzataqa, cabal pesaqtam ichaqa allinpaq qawan”, nispa (Proverbios 11:1; 20:10, 23). Ñawpaq tiempopim balanzata servichikuspanku suwakuqku. Wakin runakunaqa imatapas rantikuspankum mana allinta pesaspanku utaq precio-preciota mañaspanku runamasinkuta suwakuqku. Ñawpaq tiempopi hinam kunanpas runakunaqa chayta ruwaspanku suwakunku. Jehova Diosqa hinallam chiqnin chayna ruwasqankutaqa.

16, 17. ¿Imakunatam mana ruwananchikchu?

 ¹⁶ Wakinpiqa llamkayta maskaspa, ima papeltapas huntachispa utaq estudiasqanchikpi tapuwaptinchikmi llullakuyta munachwan. Wakin runakunaqa llullakuspanku hinaspa pantachinankupaq yapa-yapaykuspa rimaspankum ninkuraq: “Manam imananchu”, nispa. Runakuna kay tukupay punchawkunapi chayna kanankumantam bibliaqa willakurqaña, nirqam runakuna allin kaqta kuyanankumantaqa kikillankupaq munaq hinaspa qullqilla kuyaq kanankumanta (2 Timoteo 3:1-5).

¹⁷ Wakinpiqa nichwanmi: “Mana allin ruwaqkunaraqmi allinta kawsakunku”, nispa (Salmo 73:1-8). Chaymantapas mana allinkunata mana ruwasqanchikraykum llamkayninchikmanta qarqusqa kanchik, sasatam llamkaytapas tarinchik, llamkayninchikpipas ñuqanchikmantam asikunku. Ichaqa manam yanqapaqchu allin kaqta ruwananchikpaq kallpanchakusqanchikqa.

18. ¿Imanasqataq allin ruwaq kasqanchikwan riqsichikuyqa ancha allin?

¹⁸ Allin kaqta ruwasqanchikwan hinaspa confianapaq kasqanchikwan riqsichikusqanchikqa ancha allinmi. Manam chayna runakunaqa achkañachu kanku (Miqueas 7:2). Ichaqa llapanchikmi atichwan allin kaqkunata ruwaytaqa. Wakin runakunaqa ichapas qanmanta asikunqaku utaq upa kasqaykita ninqaku, wakinkum ichaqa chaninchanqaku hinaspa qanmanta mana iskayrayanqakuchu. Enteron allpa pachapim Jehova Diospa testigonkunaqa riqsichikunchik allin ruwaq kasqanchikwan. Chaymi wakin runakunaqa munanku ñuqanchik paykunapaq llamkapunanchikta. Chaymantapas mana allinta ruwasqankurayku llamkaqkuna qarquchikuptinkum,  Jehova Diospa testigonkunaqa mana qarquchikunkuchu.

19. ¿Imaynataq Jehova Diosqa tarikun allin kaqta ruwaptinchikqa?

¹⁹ Tukuy imapi allin kaqta ruwaspanchikqa hawkam sunqunchikpipas tarikusun. Pablo hinam nisunchik: “Ñuqaykuqa manam iskayrayanikuchu allin concienciayuq kasqaykumantaqa”, nispa (Hebreos 13:18). Jehova Diospas kusikunqam tukuy imapi allin kaqta ruwananchikpaq kallpanchakuptinchikqa, Diosta kusichiymiki ima ruwaymantapas aswan allin ruwayqa (qaway Salmo 15:1, 2; Proverbios 22:1).