1, 2. (1) ¿Imaynatam qawachiwaq Jesucristopa kamachisqan llaqtanmanta kasqaykita? (2) ¿Imanasqataq wakinpiqa juezkunapa qayllanpi tarikunchik?

 ¿DIOSPA llaqtapi kaqchu kanki? Jehova Diospa testigon kaspaqa, ¡arí, ninkichá! ¿Imaynatam chay llaqtamanta kasqaykita qawachiwaq? Jehova Diosta imayna yupaychasqaykiwanmi. Diosta yupaychayqa Jesucristopa kamachiwasqanchikkunata kasukuymi. Chaytaqa qawachinchik imayna kawsakusqanchikpi, warmakunata imayna uywasqanchikpi hinaspa imayna hampichikunapaq tanteasqanchikpim.

² Diosta mana riqsiq runakunaqa manamá allinpaqchu qawanku Dios yupaychasqanchiktaqa nitaq pay kasukusqanchiktapas. Wakin nacionkunapi autoridadkunam Diosmanta willakusqanchikta michakurqaku. Chaymi wakinpiqa Diospa kamachisqankuna kasukusqanchikta pipas mana harkakunanpaq juezkunapa qayllanpi tarikurqanchik. Ñawpa tiempopipas Diosta serviqkunaqa yupaychayninkuta mana pipas sasachanankupaqmi tukuy imata ruwarqaku.

3. ¿Imanasqam Esterpa tiemponpi judiokunaqa defiendekurqaku?

³ Esterpa tiemponpim Diosta yupaychaq runakuna mana chinkachisqa kanankupaq defiendekurqaku. ¿Imanasqa? Persia nacionpi kamachiq Asueropa yanapaqnin Aman sutiyuq mana allin runam lliw Judio casta runakunata wañuchinanpaq Asueroman nirqa: Paykunapaqa “leyninkupas sapaqmi llapallan runakunapa leyninmantapas”, nispa (Est. 3:8, 9, 13). ¿Saqirurqachu Diosqa yupaychaqninkunata? Manam. Mardoqueowan Estermi kamachiq Asueropa yanapakuyninta maskaq rirqaku, hinaptinmi Asueroqa Dios yupaychaqkunata yanaparqa (Est. 9:20-22).

4. ¿Imakunamantam kay yachachikuypi yachasun?

⁴ ¿Kay tiempopipas kanchu chayna sasachakuykuna? 14 kaq yachachikuypi yachamusqanchikman hinam  autoridadkunaqa Jehova Diospa testigonkunata sasacharqaku. Kay yachachikuypim rimasunchik imakunapi sasachawasqanchikmanta: 1) Gobiernokunapa actanpi kanapaq hinaspa Diosta imayna yupaychananchikpaq tanteakusqanchikmanta, 2) Bibliapa nisqanta kasukuspa imayna hampichikusqanchikmanta 3) Tayta-mamakuna Diospa yachachisqanman hina wawa-churinku imayna uywasqankumanta. Chayna sasachakuykunapi tarikuspa iñiqmasinchikkuna imakuna ruwasqankumanta hinaspa paykunata Jesucristo imayna yanapasqanmanta.

5. ¿Imapim yanapawanchik gobiernokunapa actanpi kayninchikqa?

⁵ ¿Gobiernokunapa actanpiraqchu kananchik Diosta yupaychananchikpaqqa? Manam, ichaqa yanapawanchikmi mana pipapas harkakusqan huñunakunanchikpaq, qillqanchikkunata ruwanapaq, huk law nacionkunaman apachinapaq hinaspa mana pimantapas pakakuspa lliw runakunaman Diosmanta willakunapaq. Achka nacionkunapim gobiernopa leyninman hina actanpi kanchik wakin religionkuna hina respetasqa kananchikpaq, chaymi yanapawanchik Dios yupaychayninchikta mana pipas michakuwananchikpaq. Ichaqa, ¿imapim tarikunchik gobiernopa actanpi kananchikta mana munaptinkuqa utaq imayna kawsakunanchikpaq tanteakusqanchikta mana allinpaq qawaptinkuqa?

6. ¿Ima sasachakuykunapim tarikurqaku Australiapi kaq testigokuna yaqa 1940 wata pasayta?

⁶ Australia. Australia nacionpi kamachiq gobiernom yaqa 1940 wata pasayta huk law nacionkunawan guerrapi kaspan testigokunapa yachachisqankuta mana allinpaq qawarqaku. Chaymi gobiernoqa leyta hurquspan huñunakunankuta hinaspa Diosmanta willakunankuta michakurqa, betel wasitapas wichqaruspam huñunakunanchik wasikunatapas hapikuykurqaku. Manam pipa makinpipas kananchu karqa mayqan qillqanchikkunapas. Unay watakunam pakakuspalla huñunakurqaku hinaspa Diosmantapas willakurqaku, chayñam Australia nacionpi kaq juezkunaqa 14 junio 1943 watapi testigokunapa favorninpi tantearqaku.

7, 8. ¿Ima sasachakuykunapim Rusia nacionpi kaq iñiqmasinchikkunaqa tarikurqaku, hinaspa imanasqa?

 ⁷ Rusia. Jehova Diospa testigonkunaqa achka watakunam autoridadkunapa qatikachasqan karqaku. Ichaqa 1991 watapim Jehova Diospa testigon niq suti gobiernopa actanpi qillqasqa karqa, hinaptinmi iñiqmasinchikkunaqa 1992 watamantapacha manaña qatikachasqañachu karqaku. Ichaqa manapas unaymantam chay nacionpi kaq ortodoxo religionniyuq wakin runakuna hukmanyarurqaku Jehova Diospa llaqtan mirayta qallaykusqanrayku. Chaymi 1995 watamanta 1998 watakama iñiqmasinchikkunata chiqniqkunaqa carcelman apanankupaq 5 kutikama quejakurqaku, hinaptinpas manamá juezkunaqa iñiqmasinchikkuna imapas mana allin ruwasqankutaqa tarirqakuchu. Chaymantapas huktawanmi 1998 watapi quejakurqaku. Chaypiqa juezkunam testigokunapa allinninpaq tantearurqaku, ichaqa chiqniwaqninchikkunam kaqmanta quejakurqaku hinaptinmi 2001 watapiqa paykunapa allinninpaqña juezkuna tantearurqaku. Chay watallapim octubre killapi chay quejanakuyqa kaqmanta juezkunapa makinman kutiykurqa. Hinaptinmi 2004 watapiqa juezkuna tantearurqaku Moscú llaqtapi kaq betel wasita wichqanankupaq.

⁸ Chayna tanteasqankuwanmi testigokunaqa astawan ñakarichisqa karqaku (leey 2 Timoteo 3:12). Maqaspankum qillqanchikkunatapas qichurqaku, ichaqa saqirqakuraqmi huñunakunapaq wasikuna ruwanankuta hinaspa arriendanankutapas. Mayna sasachakuypichá iñiqmasinchikkunaqa tarikurqaku. Hinaptinmi Europa lawpi kaq cortepi juezkunaman 2001 watapi quejakurqaku, 2004 watapiñataq imamanta quejakusqankumanta astawan willakurqaku. 2010 watapiñataqmi chay cortepi juezkunaqa Rusia nacionpi kaq autoridadkuna Jehova Diospa testigonkunata chiqnisqankuta musyaruspankum iñiqmasinchikkunapa allinninkupaq tantearurqaku. Yanqamanta tumpaykusqankuta yacharuspankum Rusia nacionpi kaq juezkunapa tanteasqankutaqa yanqacharurqaku. Europa lawpi kaq juezkunam Rusia nacionpi autoridadkunata kamachirqaku Dios yupaychayninchikta mana michakunankupaq. Chay juezkunapa kamachisqantaqa manamá llapan autoridadkunachu kasukurqaku,  ichaqa chaykuna pasasqanmi Rusia nacionpi iñiqmasinchikkunataqa anchata kallpancharqa.

9-11. (1) ¿Imatam Grecia nacionpi iñiqmasinchikkunaqa ruwarqaku huñunakunankuta autoridadkuna michakuptinku? (2) ¿Imapim chayqa tukurqa?

⁹ Grecia. Titos Manusakis sutiyuq iñiqmasinchikmi 1983 watapi Iráklion llaqtapi kaq Jehova Diospa testigonkuna huñunakunankupaq huk cuartota arriendarurqa (Heb. 10:24, 25). Manapas unayllamantam ortodoxo religionpi sacerdote quejakururqa chay cuartota testigokuna huñunakunankupaq arriendasqanmanta. ¿Imanasqan quejakurqa? Testigokunapa yachachisqanku ortodoxo religionpa yachachisqankuwan mana tupasqanraykum. Chaymi juezkunaqa tantearurqaku Titoswan kimsa iñiqmasinchikkuna multata paganankupaq hinaspa carcelpi iskay killa tiyanankupaq. Juezkunapa chayna tanteasqanku iñiqmasinchikkunata Dios yupaychayninkupi sasachasqanraykum Greciapi kaq juezkunaman quejakurqaku hinaspam Europa lawpi kaq cortepi juezkunaman chayarqaku.

¹⁰ Chay cortepi juezkunañataqmi 1996 watapi Jehova Diospa testigonkunapa allinninpaq tantearqaku, chayqa maynatachá chiqniwaqninchikkunataqa hukmanyarachirqa. Chay Juezkunam kaynata kamachirqaku: “Jehova Diospa testigonkunaqa leypa nisqanman hinam gobiernopa actanpi sutinku churasqa kananpaq derechoyuq kanku”, nispa. Hinaspapas nirqam leyninkupa nisqanman hina testigokunata wakin juezkuna mana valechisqankuta. Chaymantapas nirqam: “Manam Grecia nacionpi gobiernochu tanteanan ima religion allin kasqantaqa nitaq Diosta imayna yupaychanamantapas”, nispa. Chaynapim Greciapi kaq testigokunapa mana allinninpaq wakin juezkunapa tanteasqankuta yanqacharuspa kamachirqaku leypa nisqanman hina testigokunapas gobiernopa actanpi kanankupaq.

¹¹ ¿Yaqachu Grecia nacionpi kaq iñiqmasinchikkunapa sasachakuyninkuqa chaywan tukururqa? Manam. Casandrea llaqtapi kaq iñiqmasinchikkunapas 12 watam quejapi karqaku ortodoxo religionpi kaq obispowan, ichaqa 2012 watapim Grecia nacionpi hatun cortepi kaq juezkuna testigokunapa allinninpaq tantearurqaku. Chayna tanteasqankupim qawachirqaku Dios yupaychayninchiktaqa leyninkupuni  amparasqanta, hinaspa tukuy hinastinpi riqsisqa kasqanchiktapas. Chay juezkunam kaynata kamachirqaku: “Lliw runakunam yachanku testigokuna imamanta yachachisqankutaqa, chaymi gobiernopas mana michakunanchu paykunataqa”, nispa. Chaymi kunan punchawqa Casandrea llaqtapi kaq iñiqmasinchikkunaqa kusisqa tarikunku huñunakunanchik wasikunapi huñunakuspanku.

12, 13. (1) ¿Imakunatam ruwarqaku Francia nacionpi chiqniwaqninchik autoridadkunaqa? (2) ¿Imapim tukurqa?

¹² Francia. Jehova Diospa llaqtanta chiqniq runakunam leyman hapipakuspa mana allinta ruwawananchikpaq tanteanku (leey Salmo 94:20). Yaqa 1995 watamantapacham Francia nacionpi autoridadkunaqa betel wasipi hayka qullqi chaskisqankuta hinaspa imakunapi gastasqankumanta yachayta munarqaku. Huk autoridadmi nirqa: “Qullqi gastasqanku leypa nisqanman hina mana tupaptinqa multatam pagananku utaqmi chaypi llamkaqkuna carcelman rinanku, chaywanqa yaqapaschá testigokunaqa manaña ima ruwayninkutapas ruwanqakuñachu”, nispa. Chay autoridadkunaqa manamá imatapas mana allintaqa tarirqakuchu ichaqa mana pagay atina impuestotam mañakurqaku. Chiqniwaqninchik runakunapa tanteasqankuman hina kaptinqa chaychika impuestota iñiqmasinchikkuna paganankupaqmi betel wasita rantikurunmanku karqa. Chaywanqa manamá Jehova Diosta yupaychaqkunaqa hukmanyarqakuchu, aswanqa mana iskayrayaspam autoridadkuna mana allin ruwasqankumanta quejakurqaku, chaymi 2005 watapi Europa lawpi hatun cortepi juezkunaman chayarqaku.

¹³ Chay cortepi juezkunañataqmi 30 junio 2011 watapi iñiqmasinchikkunaman sayapakuspanku nirqaku: “Manam gobiernochu tanteanan runakuna ima religionpi kanankupaqqa nitaq Diosta imayna yupaychanankupaqpas”, nispa. Nirqataqmi: “Gobiernopa chayna impuesto mañasqanqa, testigokuna Dios yupaychanankupaq tukuy ima ruwasqankutam sasacharun”, nispa. Chay cortepi lliw juezkunam Jehova Diospa testigonkunaman sayapakurqaku. Francia nacionpi gobiernoqa lliw impuesto qusqanchiktam mirayniyuqtaraq kutichipuwarqanchik, cortepa kamachimusqanman  hinataqmi betel wasitapas kutichipuwarqanchik.

14. ¿Imaynatam qampas yanapakuwaq Dios yupaychasqanchikta mana pipas michakunanpaq?

¹⁴ Mardoqueopawan Esterpa kawsasqanku punchawkunapi hinam kay tiempopipas juezkunaman rinchik, Diospa kamachiwasqanchikman hina pay yupaychasqanchikta pipas mana michakuwananchikpaq (Est. 4:13-16). ¿Imaynatam qampas yanapakuwaq Dios yupaychasqanchikta pipas mana michakunanpaq? Chayna sasachakuykunapi tarikuq iñiqmasikikunapaqmi Diosta mañapuwaq, chayna ruwasqaykiqa qatikachasqa hinaspa ñakariypi tarikuq iñiqmasikikunatam kallpanchanqa (Santiago 5:16, NM). ¿Uyarinchu Diosqa paykunapaq mañapusqanchikta? Awriki. Allinninchikpaq juezkunapa tanteasqankum qawachin Jehova Diosqa uyariwasqanchikta (Heb. 13:18, 19).

15. ¿Imanasqam Diosta yupaychaqkunaqa yawarta mana churachikunchikchu?

¹⁵ Chunka hukniyuq kaq yachachikuypi yachamusqanchikman hinam Jesucristopa kamachisqan runankunaqa yawarta mana mikunapaq hinaspa mana churachikunapaq bibliapa nisqanta yachamurqanchik (Gen. 9:5, 6; Lev. 17:11; leey Hechos 15:28, 29). Yawarta mana churachikuspapas munanchikmi kikinchiktapas hinaspa ayllunchiktapas doctorkuna allinta hampiykuwananchikta, ichaqa bibliapa kamachisqanman hinam. Achka nacionkunapim hatun cortepi kaq juezkuna ninku: “Runakunaqa religionninkupi yachasqankuman hinam chaynataq concienciankuman hinam imayna hampichikunankupaqqa sapakama tanteakunanku”, nispa. Chayna kaptinpas wakin nacionkunapim Jehova Diosta yupaychaqkunaqa yawarta mana chaskiy munasqankurayku sasachakuypi tarikunku. Chayna sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunamantayá rimarisun.

16, 17. (1) ¿Imam pasarurqa Japón nacionpi huk iñiqmasinchikta operachikuq riptin? (2) ¿Imaynam payqa tarikurqa yawar churarusqankumanta yacharuspan? (3) ¿Imaynatam Diosqa yanaparqa?

¹⁶ Japón. 63 watayuq Misae Takeda sutiyuq iñiqmasinchikmi operachikunanpaq hospitalman yaykurqa. Payqa Diospa kamachisqanta kasukusqanraykum operaqnin doctorman willakurqa yawarta mana churaspalla operananpaq. Ichaqa killakuna pasaytam yacharurqa yawarta churaspa operasqankumanta. Chaywanqa  violasqa hina tarikuspanmi operaqnin doctorkunamantawan hospitalmanta junio 1993 watapi juezkunaman quejakurqa. Mana rimaysapa kaspanpas iñiyninpiqa qaqa hinam takyarqa, hinaspam unquq kaspanpas huk horapuni juezkunapa qayllanpi imanasqa quejakusqanmanta mana iskayrayaspa rimarqa. Wañukunanpaq huk killallaña kachkaptinpas juezkunapa qayllanmanqa rirqaraqmi. ¡Anchatam kallpanchawanchik mana manchakuspa iñiyninmanta willakusqanqa! Payqa sapa kutim Jehova Diosta mañakurqa yanapaykunanpaq. Manamá iskayrayarqachu Dios uyariykunanmantaqa.

¹⁷ Chay iñiqmasinchikpa wañukusqanmanta kimsa wata pasaytam Japón nacionpi kaq hatun cortepi juezkuna 29 febrero 2000 watapi tantearurqaku iñiqmasinchikpa favorninpi, qawachirqakum willakuchkaptin yawarta churasqankuqa mana allin kasqanta. Hinaspam nirqaku: “Sapa runa imayna hampichikunanpaq tanteasqankutaqa doctorkunam uyarispanku chayman hina ruwananku”, nispa. Misae Takeda iñiqmasinchikqa bibliapa nisqanman hina imayna hampichikunanpaq tanteakusqanta valechinanpaqmi quejakurqa. Paypa favorninpi juezkuna tanteasqankuraykum Japón nacionpi kaq testigokunaqa doctorkunaman hampichikuq rinku, yawar churarunankumanta manaña manchakuspa.

18-20. (1) ¿Ima nirqakum Argentinapi kaq hatun cortepi juezkunaqa yawarta mana churachikunamanta rimaq documentomanta? (2) ¿Imata ruwaspam Jesucristota kasukuy munasqanchikta qawachichwan?

¹⁸ Argentina. Wakinpiqa desmayasqa tarikuspam imayna hampiwananchikpaq rimayta mana atichwanchu. ¿Imatam Jehova Diospa testigonkunaqa ruwachwan chayna sasachakuypi tarikuspaqa? Pablo Albarracini sutiyuq iñiqmasinchik hinam yawarta mana churachikunapaq tanteasqanchikmanta rimaq documentota mayman rispapas apananchik. Mayo 2012 watapim paytaqa suwayta munaspanku achka kutikama balearurqaku. Hospitalmanmi desmayasqataña aparqaku, chaymi yawarta mana churanankupaq niytaqa mana atirqachu. Ichaqa yawarta mana churachikunanpaq tanteasqanmanta rimaq documentotam mayman rispanpas tawa wataña apaykacharqa. Doctorkunaqa yawarta churaptillanku kawsananta piensaspankupas Pablopa tanteakusqantam respetarqaku. Ichaqa Pablopa  taytanmi mana testigochu karqa, chaymi juezkunamanta huk documentota hurquramurqa churinpa tanteakusqanta mana kasuspan yawarta churachinanpaq.

¹⁹ Pablopa warminmi yanapaqninku abogadota maskarqa, chay abogadom chaylla rimarirqa huk juezkunaña chaymanta tanteanankupaq. Chay punchawllam chay juezkunaqa tantearurqaku yawarta mana churachikunanpaq Pablopa tanteakusqan documentonpi nisqanman hina doctorkuna ruwanankupaq. Pablopa taytanñataqmi Argentinapi hatun cortepi kaq juezkunaman quejakurqa, ichaqa chay juezkunam nimurqaku: “Pabloqa yawarta mana churachikunanpaq tanteasqanmanta rimaq documentotam allin yuyaywan, pipapas mana obligasqan firmarqa, manam chaytaqa pipas yanqachananchu”, nispa. Hinaspapas  nirqakuraqmi: “Imayna hampichikunankupaq yuyayniyuq runakunapa puntamantaraq tanteakusqankutaqa leypas amparanmi, hinaspapas chay documentopa nisqanman hinam hampiqnin doctorkunaqa ruwananku”, nispa.

²⁰ Iñiqmasinchik Pabloqa allinyarunñam. Warmichanpiwanmi anchata kusikunku yawarta mana churachikunanpaq tanteasqan documentota mayman rispanpas apasqanmanta. Chayta ruwasqanwanmi payqa qawachirqa kamachiwaqninchik Jesucristota kasukuy munasqanta. ¿Chaynatachu qampas hinaspa wasikipi kaqkunapas ruwachkankichik?

21-24. (1) ¿Imaynanpim Canadá nacionpi kaq hatun cortepi juezkunaqa allin yuyayniyuq warmakunapa tanteakusqankuta allinpaq hapirqaku? (2) ¿Imaynatam chayqa Diospa llaqtanpi kaq jovenkunatawan sipaskunata yanapan?

²¹ Canadá. Juezkunaqa yaqa llapankum tayta-mamakuna warmankuta imayna hampichinankupaq tanteasqankutaqa allinpaq hapinku. Wakinpiqa allinpaqtaqmi qawanku warmakuna yuyaysapaña kaptinkuqa imayna hampichikunankupaq tanteakusqankutapas. Chaynam pasarqa April Cadora sutiyuq warmi warmawan, payqa 14 watanpi kachkaspanmi hospitalman yaykurqa yawarnin ususqanrayku. Killakuna ñawpaqtaraqmi payqa wañuy patanpiña tarikuspanpas yawarta mana churachikunanpaq huk documentota ruwachikurqa. Hampiqnin doctorñataqmi chay documentota mana kaqpaqpas hapispan juezmanta papelta hurquramuspan April mana munachkaptin yawarta churarurqa. Chayna ruwasqanwanmi Aprilqa violasqa hina tarikurqa.

²² Chaymi Aprilqa tayta-mamanpiwan doctorpa chay ruwasqanmanta juezkunaman quejakurqa. Iskay watamantam quejanqa Canadá nacionpi kaq hatun cortepi juezkunapa makinman chayarqa, hinaptinmi chay juezkunaqa Aprilpa favorninpi tantearurqaku, chaymantapas nirqakum: “Manaraq 16 watanpi kachkaspa warmakunapa imayna hampichikunankupaq tanteakusqankutaqa manam pipas yanqachananchu sichum allin yuyayniyuq kasqankuta qawachiptinkuqa”, nispa.

²³ Chay hatun cortepi juezkunam tantearqaku allin yuyayniyuq warmakunapa tanteakusqankuta respetanankupaq, chayqa ancha allinmi karqa. Ñawpa watakunapiqa juezkunam kamachiqku manaraq 16 watanpi  kaq warmakuna unquptin doctorkuna imayna hampinanpaq. Kunanqa manaraq 16 watanpi kachkaspanpas allin yuyayniyuq kaspanqa kikin warmam imayna hampichikunanpaq tanteakunan.

²⁴ Aprilpa juiciopi kimsa wata kasqanqa allinpaqmi karqa. Kunanqa precursorañam hinaspapas unqusqanmantam allinyarunña. Paymi nin: “Juiciopi kasqayqa Diospa sutinta hatunchaspa Satanas llulla kasqanta qawachinaypaqmi karqa, chaymi anchata kusichiwan”, nispa. Aprilta chaykuna pasasqanqa Diospa llaqtanpi jovenkunatawan sipaskunatam iñiyninkupi allin takyanankupaq yanapan, chaynapi Jesucristopa kamachisqan kasqankuta qawachinankupaq (Mat. 21:16).

25, 26. ¿Ima sasachakuymi kan tayta-mamakuna rakinakuptinkuqa?

²⁵ Jehova Diosqa tayta-mamakunatam kamachin warmankunata Diospa yachachisqanman hina uywanankupaq (Deut. 6:6-8; Efes. 6:4). Sasam warma uywayqa, ichaqa aswan sasaraqmi tayta-mamakuna rakinakuptinkuqa. Manamá tanteanakuyta atinkuchu warmanku imayna uywasqa kananmantaqa. Testigo kaq taytaqa utaq mamaqa warmanmanmi Diosmanta yachachiyta munan, mana testigo kaqñataqmi ichapas mana munanmanchu warman chayna uywasqa kanantaqa. Testigo kaqqa yachanmi rakinasqa kaspanpas Diospa yachachisqanman hina warmanta uywananpaq kasqantaqa.

²⁶ Mana testigo kaq taytaqa utaq mamaqa warmankuta payña uywananpaqmi juezkunata valekun. Warmanpa mana allinninpaq kasqanta piensaspam mana munankuchu Jehova Diospa testigon hina uywasqa kanantaqa. Ninkum: “Testigo kaq taytaqa utaq mamaqa manam munanqachu warman santokunanta, fiestakunaman rinanta, manataqmi munanqachu wañuy patanpiña kaptinpas yawar churanankuta”, nispa. Yaqa llapan juezkunam warmakunapa allinninpi puntataqa piensanku, manam tayta-mamanpa religionnin allin utaq mana allin kasqanpichu.

27, 28. ¿Ima nirqataq Ohio llaqtapi kaq hatun cortepi juezkunaqa warmakuna testigo hina uywasqa kanankumanta?

²⁷ Estados Unidos. Huk runam Ohio llaqtapi taksa cortepi kaq juezkunaman kaynata quejakurqa:  “Jehova Diospa testigon hina warmay uywasqa kasqanqa manam allinninpaqchu”, nispa. Chay cortepi juezkunam chay runapa nisqanta allinpaq hapispanku payña warmanta uywananpaq kamachirqaku. Chay warmapa maman Jennifertañataqmi kamachirqaku watukunallanpaq, nirqakum testigonkunapa yachachisqankutaqa imaniraqllatapas warmanman ama yachachinanpaq. Chaywanqa yaqachá juezkunaqa nichkarqaku bibliamanta nitaq allin kawsakunanpaq yachachikuykunamanta ama rimapayananpaq. Mayna hukmanyasqachá Jenniferqa tarikurqa. Chayna tarikuspanpas Jehova Diospim payqa hapipakurqa. Chaymi nirqa: “Jehova Diosmi tukuy imapi yanapawarqa”, nispa. 1992 watapim betel wasipi kaqkunapa yanapayninwan Jenniferpa abogadanqa Ohio llaqtapi kaq hatun cortepi juezkunaman quejanta chayachirqa.

²⁸ Chay hatun cortepi juezkunaqa manam allinpaqchu qawarqaku taksa cortepi juezkunapa tanteasqankutaqa, chaymi nirqaku: “Leymi amparan tayta-mamakuna warmankuta uywanankupaq, chaytaqa ruwanmanku allin kawsakunankupaq hinaspa iñiyninkumantapas yachachispankum”, nispa. Nirqakutaqmi: “Jehova Diospa testigonkunapa yachachikuyninkuna warmapa cuerponta hinaspa yuyayninta mana imanaptinqa manam juezkunaqa warmataqa mamanpa makinmanta qichunankuchu”, nispa. Chay hatun cortepi juezkunaqa manamá testigokunapa yachachisqankupiqa warmapa mana allinninpaq yachachikuytaqa tarirqakuchu.

29-31. (1) ¿Imanasqam Anita iñiqmasinchikpa wawantaqa paypa makinmanta qichurqaku? (2) ¿Imatam Dinamarcapi hatun cortepi juezkunaqa tantearqaku?

²⁹ Dinamarca. Anita Hansen sutiyuq iñiqmasinchikpas chayna sasachakuypim tarikurqa Amanda sutiyuq wawan qanchis watanpi kachkaptin. Amandapa taytanmi taksa cortepi juezkunaman quejakaramurqa mamanmanta qichunanpaq. Ichaqa 2000 watapim chay cortepi juezkunaqa tantearurqaku Amandata maman uywananpaq, Amandapa taytanñataqmi hatun cortepi kaq juezkunaman quejakururqa hinaptinmi chay cortepi juezkunañataq tantearurqaku Amandata taytanña uywananpaq. Taytanwan mamanqa sapakamam huk religionniyuqkama karqaku chaymi  mana chaynallatachu qawaqku imam allin kawsakuy kasqantaqa, chaymi hatun cortepi kaq juezkunaqa mamanpa religionninta qawaykuspanku tantearurqaku warmachataqa taytan uywananpaq. Chaynapim Anitamanta Jehova Diospa testigon kasqanrayku wawanta qichururqaku.

³⁰ Chayna sasachakuypi tarikuspanmi Anitaqa mana atiqchu Dios mañakuytapas. Paymi nin: “Romanos 8:26, 27 nisqanmi sunquyta hawkayaykachiwarqa. Jehova Diosqa yacharqam ima munasqaytapas. Payqa manam saqiwarqachu, tukuy tiempom yanapawarqa”, nispa (leey Salmo 32:8; Isaias 41:10).

³¹ Iñiqmasinchik Anitaqa Dinamarca nacionpi hatun cortemanmi chay quejanakuywanqa chayarqa. Chay cortepi juezkunam nirqaku: “Kaytaqa tanteasaqku imam warmapa allinninpaq kasqanpi piensaspam”, nispa. Chaynataqa tantearqaku manam testigokunapa yachachikuyninkuna imayna kasqanpi piensaspachu aswanqa tayta-mamakuna sasachakuyninkuta imayna allichasqankupi piensaspam. Chay  cortepi juezkunaqa Anita allin mama kasqantam qawarqaku, chaymi tantearqaku Amandataqa payña uywananpaq.

32. ¿Imaynatam Europa lawpi kaq hatun cortepi juezkunaqa testigo kaq tayta-mamakunata yanaparqaku?

³² Europa. Chay law nacionkunapi kaq hatun cortekunapi juezkunapas manamá tayta-mama rakinakuptin warmankuta mayqannin uywananpaq tanteaytaqa atirqakuchu. Chaymi Europa lawpi kaq hatun cortepi juezkunaña chaykunamantaqa tanteayta atirqaku. Chay juezkunam iskay kutipi qawachirqaku wakin nacionpi juezkunaqa testigo kaq tayta-mamakunata religionninkurayku favorninkupi mana kasqankuta. Chaymi Europa lawpi hatun cortepi juezkunaqa nirqaku, runakuna ima religionniyuq kasqanta qawaykuspa tanteayqa mana allin kasqanta. Chay juezkunapa chayna tanteasqankuwan yanapachikuq mamam nirqa: “Warmaykunataqa allin kanankuta munaspaymi Diospa nisqanman hina yachachispay uywarqani, ichaqa mana allinninkupaq yachachisqaymanta yanqa tumpaykuwasqankum llumpayta llakichiwarqa”, nispa.

33. ¿Imayna kaspankum testigo kaq tayta-mamakunaqa qawachinku Filipenses 4:5 nisqan kasukusqankutaqa?

³³ Testigo kaq taytaqa utaq mamaqa entiendeq kasqantam qawachin warmanman Diosmanta ama yachachinanpaq juezkuna kamachiptinqa (Filipenses 4:5, NM). Anchatataqmi agradecekunku warmankuman Diosmanta yachachinankupaq juezkuna favorninkupi kaptinkuqa, manataqmi harkakunchu mana testigo kaq tayta utaq mama warmankuta uywaysinantaqa. ¿Imaynatam testigo kaq taytaqa utaq mamaqa kallpanchakun warmankunata allinta uywanankupaq?

34. ¿Imaynatam kay tiempopi tayta-mamakunaqa qatipakunmanku Nehemiaspa tiemponpi judio casta runakunata?

³⁴ Nehemiaspa kawsasqan punchawkunapi pasasqanmi allinta yachachiwanchik. Judio casta runakunaqa Jerusalen llaqtapa pirqankunata allichaypi hinaspa musuqmanta ruwaypim kallpanchakurqaku. Chaytaqa ruwarqaku kikinkutawan ayllunkunata enemigonkuna mana wañuchinankupaqmi. Chaymi Nehemiasqa paykunata nirqa: “Peleaychikyá aylluykichikrayku, churikichikkunarayku, warmikichikrayku hinaspa wasikichikrayku”, nispa (Neh. 4:14). Judiokunapa chayna kallpanchakusqankuqa allinpaqmi karqa. Kay tiempopi testigo kaq tayta-mamakunapas Diospa nisqanman hinam warmankunata uywaypi kallpanchakunku.  Yachankum mana allin yachachikuykunaqa maypipas kasqanta: Escuelankupi, yachasqanku lawpi, televisionpi hinaspa internetpipas. Tayta-mamakuna, manam yanqapaqchu Diosmanta yachachispa warmaykichikta uywasqaykichikqa. Amayá haykapipas chaytaqa qunqaychikchu.

35, 36. (1) ¿Ima ruwaytam atirqanchik Diospa yanapakuyninwan? (2) ¿Pikunatawantaq yanapan juezkunapa tanteasqankuqa, hinaspa imatam hinalla ruwanayki?

³⁵ Jehova Diosmi yanapawanchik pay yupaychanapaq tukuy ima ruwasqanchikta mana pipas harkawananchikpaq. Chaymi testigokunaqa cortepi juezkunaman hinaspa llapan runakunaman Dios yupaychaq kasqanchikta qawachirqanchik (Rom. 1:8). Favorninchikpi juezkunapa tanteasqankuqa manam ñuqallanchiktachu yanapawanchik, mana testigo kaqkunatapas yanapachkanmi leypa nisqanman hina amparasqa kanankupaq. Juezkunapa qayllanpiqa manamá runakunapa sasachakuyninkuna allichayta munaspachu karqanchik, aswanqa Jehova Dios yupaychayninchikta mana pipas michakunanta munaspam, hinaspa Jehova Diosmanta runakunaman yachachiyta munaspanchikmi (leey Filipenses 1:7).

³⁶ Dios yupaychayninchikta mana pipas michakunankupaq iñiqmasinchikkunapa tukuy ima ruwasqankutaqa amayá haykapipas qunqasunchu. Hinallayá Diosman sunqu kasun, payqa hinallam yanapawasun munayninta ruwananchikpaqqa (Is. 54:17).