WARA-WARANQANTIN runakunam cruztaqa kuyaspanku yupaychanku. Enciclopedia Hispánica nisqa librom nin: “cristiana religionqa reqsichikun cruzta yupaychasqankuwanmi”, nispa. Ichaqa, ¿cheqap cristianokunaqa cruzta servichikunankuchu?

Puntataqa kaytaraqmi yachanapuni: Jesusqa manapunim cruzpichu wañurqa. Griego simipi “cruz” nisqa palabraqa staurós ninanmi chay ninanqa “qeru otaq kaspi” ninanmi. The Companion Bible sutichasqa librom staurós nisqa palabramanta nin: “Manapunim chay palabraqa chakasqa qeruwanqa tupanchu [. . .]. Griego simipi qellqasqa  (Mosoq Testamentopiqa) manapunim chakasqa qerumantaqa otaq cruzmantaqa rimanchu”, nispa.

Bibliata qellqaqkunaqa huk textokunapim huk palabrata qellqanku imapipuni Jesus wañusqanmanta willawananchikpaq. Chay palabraqa griego simipi xýlon nisqam, chay ninanqa “qeru”, “viga” otaq “kaspi” ninallanmi (Galatas 3:13).

Allin yachaq Hermann Fulda runam willakun imaraykum qerupi runakunata wañuchisqankumanta, paymi nin: “Runakunata wañuchinapaq akllasqanku sitiopiqa manam karqachu sachakunaqa. Chaymi qeruta sayachirqaku, chaypitaqmi mana allin ruraq runakunata warkuqku makinkunata umanpa hawanta wataspa otaq clavaqku, chaynallatataqmi chakinkunatapas ruraqku”, nispa (Das Kreuz und die Kreuzigung [La cruz y la crucifixión] nisqa qellqa).

Diospa Palabranmi ichaqa cheqaptapuniqa willakun. Apostol Pablom nirqa: “Leyrayku ñakawasqanchikmantam Cristo librawarqanchik. Paymi ñakasqa karqa ñoqanchikrayku, Bibliam nin: Sachapi warkusqa wañuq runaqa Diospa ñakasqanmi”, nispa (Galatas 3:13). Chaynatam apostol Pablo qellqarqa Deuteronomio 21:22, 23 nisqanmanta, chaypiqa rimachkan sachamantam otaq qerumantam, manam cruzmantachu. Qerupi otaq sachapi warkusqa runaqa ‘ñakasqa’ runam karqa. Chayraykum cristianokunaqa wasinkupiqa cruzkunataqa mana hatallinankuchu.

¿Imataq sucedekurqa Jesuspa wañusqan qepata? Kimsa pachak watakuna pasasqanpim cristianom kaniku niqkunaqa cruztaqa mana yupaycharqakuchu. Chay watakuna qepamanmi kamachikuq Constantino religionninta saqespan pantasqa cristianokunapa religionninman hukllawakurqa. Chaymantapacham cruz yupaychaytaqa religionninpi qallarichirqa. Imaraykuña kamachikuq Constantino cruzta yupaychachiptinpas Jesucristoqa manapunim cruzpiqa wañurqachu. Cruz yupaychayqa pantasqa ñawpaq religionkunamantam rikurimurqa. New Catholic Encyclopedia nisqa librom nin: “Runakunaqa cruztaqa yupaycharqakuñam manaraq Jesucristo kay pachaman hamuchkaptin chaynataq pantasqa dioskunata yupaychaq llaqtakunapipas”, nispa. Wakin yachaysapa runakunañataqmi tupachinku Inti yupaychaywan chaynataq huchapakuykunawan tupaq pantasqa dioskunata yupaychaywanpas.

Chaynaqa, ¿imaynanpitaq cruz yupaychayqa tukuy hinastinman cheqerirurqa? Cruz yupaychaywan gentilkunata “cristiano” nisqa religionman aysanankuraykuch. Bibliapa nisqanman hinaqa Diosqa cheqninpunim cruz yupaychaytaqa (2 Corintios 6:14-18).  Huchataqmi taytacha-mamachakuna yupaychaypas (Exodo 20:4, 5; 1 Corintios 10:14). Chayraykum cheqap cristianokunaqa manapuni cruztaqa servichikunkuchu Diosta yupaychanankupaqqa. *