1, 2. (1) ¿Imam pasanqa kay pachapi mana allinkunata? (Qaway kay paginapi kaq dibujota). (2) Kay pachapi mana allinkuna chinkachisqa kaptinqa, ¿imaynam tarikusunchik?

ESTADOS UNIDOS nacionpim ñawpaq watakunapi llumpay mana allin ruwaq runakuna wañuchisqa kanankupaq juezkuna tanteaqku. Chay tanteasqankuwanmi lliw runakuna yachaqku chay mana allin runakuna wañuchisqa kanankumanta.

² Kunanpas chay mana allin runakuna hinam kay pachapi mana allinkunaqa ña chinkananpaqña kachkan (1 Juan 2:17). Chayta ruwananpaqmi Jehova Diosqa tantearunña. Wakin runakunaqa ichapas piensanmanku chay runa wañuchisqa kananpaq juezkunapa tanteasqan mana allin kasqanta, chayraykum harkakunmanku mana wañuchisqa kananpaq. Ichaqa manam chaynataqa piensachwanchu Jehova Diosmantaqa, payqa mana pantaq kasqanraykum allinta imatapas tantean (Deut. 32:4). Kay pachapi mana allinkunaqa ñam chinkachisqaña kanqa. Chaymi hanaq pachapi kaqkunapas hinaspa kay pachapi kaqkunapas nisunchik Jehova Diospa tanteasqanqa allin kasqanta. ¡Hawkañamá tarikusunchik!

3. ¿Ima tawa sasachakuykunatam Diospa munaychakuynin chinkachinqa?

 ³ Kay pachapi mana allinkuna chinkachisqa kaptinqa, ¿imakunam chinkachisqa kanqa? Imapas sapa punchaw ñakarichiwaqninchik kaqkunam chinkachisqa kanqa. Kayqa Diospa munaychakuyninmanta sumaq willakuymi (Mat. 24:14). Kay yachachikuypim rimasunchik mana allin runakuna, mana allin autoridadkuna, mana allin ruwaykuna hinaspa imapas ñakarichiwaqninchik kaqkuna chinkachisqa kananmanta. Kay sasachakuykunamanta rimaspanchikmi yachasunchik imaynata sasachawasqanchikmanta hinaspa allichananpaq Jehova Dios imakunata ruwananmanta.

4. ¿Imaynatam ñakarichiwanchik mana allin runakunapa ruwasqanku?

⁴ ¿Imaynatam sasachawanchik mana allin runakunapa ruwasqanku? Apostol Pablom nirqa: “Tukupay punchawkunapiqa mana haykapipas qawasqanchik sasallaña punchawkunam kanqa”, nispa. Nirqataqmi runakuna aswan mana allinkunata ruwanankumanta (2 Tim. 3:1-5, 13). Bibliapa chayna nisqantam kunanqa sutillata qawachkanchik. Yaqa llapanchiktam ñakarichiwanchik suwa runakuna, maqakuq runakuna hinaspa chiqnikuq runakuna. Wakin mana allin runakunaqa manam pakankupaschu imapas mana allin ruwasqankutaqa. Wakinkuqa runakunata yanapaq tukuspankum mana allinta ruwanku. Llapanchikmi ñakarinchik mana allin runakunapa imapas mana allin ruwasqankuwan. Wakin warmachakunata, yuyaqkunata hinaspa unquqkunata runakuna ñakarichiptinkum ñuqanchikpas ñakarinchik. Wakin runakunaqa llumpay mana allintam ruwanku purun animalkuna hina utaq demoniokuna hina (Sant. 3:15). Ichaqa Jehova Diosmi palabranpi sumaq suyakuyta quwanchik.

5. (1) ¿Imatam mana allin runakunaqa ruwananku? (2) ¿Imam pasanqa mana allin runakunata mana allin ruwasqankuta mana saqiptinkuqa?

⁵ ¿Imatam Jehova Diosqa ruwanqa? Jehova Diosqa suyachkanmi mana allin runakuna mana allin ruwasqankuta saqinankuta (Is. 55:7). Kay allpa pachapi mana allinkunaqa ñam chinkachisqaña kanqa, mana allin runakunam ichaqa manaraq juzgasqachu kachkanku. ¿Imam paykunata pasanqa llumpa-llumpay ñakariy punchaw chayamunankama mana allin ruwasqankuta mana saqiptinku? Jehova Diosmi nirqa kay pachamanta chinkachisqa kanankupaq (qaway Salmo 37:10). Kunan tiempopiqa achka runakunam imapas mana allin ruwasqankuta pakanku (Job 21:7, 9). Ichaqa bibliam nin: ‘Diosqa qawachkanmi runakunapa imaynam kawsasqantaqa. Diosqa rikuchkanmi runakunapa imaynam purisqantaqa. Mana allin ruwaq runa pakakunanpaqqa manam kanchu tutayaypas. Mana allin ruwaq runataqa manam pakaykunmanchu maynaña yanay-yanay tutayaypas’, nispa (Job 34:21, 22). Chaynaqa, manam pipas Jehova Diosmantaqa pakakunmanchu. Payqa qawachkanmi mana allin runakunapa ruwasqanta. Diospa piñakuynin chayaramuptinqa manañam paykunaqa kanqakuñachu. Manañam haykapipas rikusunñachu (Sal. 37:12-15).

6. ¿Pikunataq mana wañunqakuchu mana allin runakuna chinkachisqa kaptinku, hinaspa imanasqam chayqa allin kanqa?

⁶ ¿Pikunataq mana wañunqakuchu mana allin runakuna chinkachisqa kaptinku? Jehova Diosmi kaynata nin: ‘Llampu  sunquyuqkunam ichaqa herenciankupaq allpata chaskinqaku, paykunaqa kusikuywanmi hawkayaypi kawsanqaku’, nispa. Nirqataqmi: ‘Allin ruwaq runakunam herenciankupaq allpata chaskinqaku, paykunaqa wiñaypaqmi chaypi kawsakunqaku’, nispa (Sal. 37:11, 29, Chuya Qellqa 2012). ¿Pikunataq kanku ‘llampu sunquyuqkunaqa’ hinaspa ‘allin ruwaqkunaqa’? Paykunaqa Jehova Diosmanta yachaq hinaspa kasukuq llampu sunqu runakunam kanku. Paykunaqa ‘allin ruwaqtaqmi’ kanku Diospa nisqanta ruwasqankurayku. Kunanqa asllam kanku allin ruwaq runakunaqa, musuq pachapim ichaqa allin ruwaq runakunalla kanqaku. Paykunam kay allpa pachataqa sumaqta huertayachinqaku.

7. ¿Imaynatam ñakarichiwanchik mana allin runakuna?

⁷ ¿Imaynatam sasachawanchik mana allin autoridadkunapa ruwasqanku? Kay pachapi mana allinkuna qawasqanchikqa manam huk runapa ruwasqallanchu, aswanqa mana allin autoridadkunapa huchanpim. Wakin religionkunapas millonnintin runakunatam pantaykunata yachachinku. Chaymi runakunaqa mana allintaqa yachankuchu Diosmanta nitaq hamuq tiempopi imakunata ruwananmantapas. Bibliapa nisqanpipas manam hapipakunkuchu. Wakin kamachiqkunañataqmi guerrakunata rikurichinku hinaspa huk law castayuq runakunata chiqninachinku. Chay autoridadkunaqa wakcha runakunatapas ñakarichinkum. Chaymantapas aswan apu runaraqmi rikurinku wakin runakunallata yanapaspanku utaq yanqamanta qullqita chaskikuspanku. Hatun fabricakunapas qullqita astawan chaskinankuraykum kay allpa pachata qachachanku. Runakunatam llumpayta llamkachinku paykunalla qullqisapa kanankupaq. Kay mana allin runakunam aswan huchayuq kanku kay pachapi runakuna ñakarinanchikpaqqa.

8. Bibliapa nisqanman hinaqa, ¿imam pasanqa mana allin autoridadkunatawan religionkunata?

⁸ ¿Imatam Jehova Diosqa ruwanqa? Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunaqa qallarinqa pantay religionkunata gobiernokuna puchukachiptinmi, kay pantay religionkunatam biblia sutichan chuchumika hatun Babilonia nispan (Apoc. 17:1, 2, 16; 18:1-4). Pantay religionkunaqa llapankum puchukachisqa kanqaku. Ichaqa, ¿imataq pasanqa mana allin autoridadkunata? Bibliapa nisqanman hinaqa maynaña atiyniyuq kaspankupas chinkachisqam kanqaku (qaway Apocalipsis 6:14). Diospa munaynin ruwakunanpaq mana yanapaq autoridadkunaqa hinaspa mana allin ruwaq runakunaqa puchukachisqam kanqaku. Chayqa pasakunqa llumpa-llumpay ñakariypa tukupayninpim (Jer. 25:31-33). Chaymanta qipamanqa manañam kanqañachu mana allin ruwaq runakunaqa.

9. ¿Pitaq hamuq tiempopi kamachinqa hinaspa imaynata?

⁹ ¿Pitaq kamachinqa mana allin autoridadkuna chinkachisqa kaptinqa? Bibliam nin: “Ñuqanchikmi ichaqa suyachkanchik prometewasqanchik musuq cielokunatawan musuq allpata, chaypim ichaqa tukuy imapas Diospa munasqanman hina suma-sumaq kanqa”, nispa (2 Ped. 3:13). ‘Musuq cielokunaqa’ musuq gobiernom, chaypim Jesucristo hinaspa 144.000 runakuna paywan kamachinqaku. ‘Musuq allpañataqmi’ Jesucristopa kamachisqan runakuna kanqaku. Kay runakuna huk sunqulla kanankupaqmi Jesucristo kamachimuspan yanapanqa. Jesusqa Jehova Diospa munasqanman hinam kamachinqa,  Diosqa hawka kawsakunanchiktam munan (1 Cor. 14:33). Chayna kawsakunanchikpaqmi allin runakuna akllasqa kanqaku, paykunam Jesuspa hinaspa 144.000 runakunapa kamachisqanta kasukunqaku (Sal. 45:16). Mayna sumaqchá kanqa mana allin autoridadkuna hinaspa pantay religionkuna chinkachisqa kaptinqa. Hamuq tiempopiqa huk kamachiqllam kanqa, ichaqa manam mana allinkunataqa ruwanqachu.

10. (1) ¿Ima mana allinkunataq llaqtaykipi mirarun? (2) ¿Imaynatam mana allinkunaqa qamta hinaspa aylluykita sasachasunkichik?

¹⁰ ¿Imaynatam sasachawanchik mana allin ruwaykuna? Kay punchawkunapiqa llumpaytam mirarun huchapakuy, suwakuy, llullakuy hinaspa wañuchinakuy. Tukuy kay mana allinkunam televisionpi utaq internetpi astawan lluqsimun, hinaspa Jehova Diospa chiqnisqankunata allinpaq kasqanta qawachinku (Is. 5:20). Chayraykum tayta-mamakunaqa kallpanchakunanku kay mana allinkunawan warmanku mana intuchikunankupaq. Ichaqa Diosta llapallan yupaychaqkunam kallpanchakunanchik kay mana allinkunawan ama kusirikunapaq, chaynapi Jehova Dioswan hinalla kuyachikunanchikpaq.

11. ¿Imatam yachachiwanchik Sodoma hinaspa Gomorra llaqtakunata Jehova Dios puchukarachisqanqa?

¹¹ ¿Imatam Jehova Diosqa ruwanqa? Chayta yachanapaqyá yuyaymanasun imatam Jehova Dios ruwarqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtakunata mana allinkunata ruwasqankurayku (qaway 2 Pedro 2:6-8). Lotqa allin runam karqa, ichaqa paywan ayllunqa anchatam sasachakuqku mana allin runakunapa chawpinpi yachasqankurayku. Jehova Diosqa mana allinkunata chinkachinanpaqmi chay llaqtakunata puchukarachirqa. Chaywanmi “qawachirqa qipa punchawkunapi mana kasukuq runakunata ima pasananmanta”. Imaynam ñawpaqpi Jehova Diosqa huchapakuytawan mana allinkunata chinkarachirqa, chaynam hamuq tiempopipas enteron pachapi mana allinkunata chinkachinqa.

12. ¿Imakunata ruwaytam munanki mana allinkuna manaña kaptin?

¹² ¿Imataq kanqa mana allinkuna manaña kaptinqa? Hamuq tiempopiqa tukuy imam kusikunapaq kanqa. Kay allpa pacha sumaq huerta kananpaqmi llamkasun, wasikunatam ruwasun, waranqantin kawsarimuq runakunatam chaskisun hinaspa Jehova Diospa tukuy ima ruwasqanmanta yachachisun (Is. 65:21, 22; Hech. 24:15). Tukuy chaykunata ruwaspanchikmi kusisqallaña kasunchik hinaspa ruwasqanchikwan Jehova Diosta hatunchasunchik.

13. ¿Ima sasachakuykunam rikurirqa Adanwan Eva huchallikurusqankurayku?

¹³ ¿Imaynatam sasachawanchik imapas ñakarichiwaqninchik kaqkuna? Mana allinkuna kasqanrayku hinaspa mana allin autoridadkuna kasqanraykum llumpayta ñakarinchik. Llapallanchikmi ñakarinchik guerrakunawan, wakchayaywan, chiqninakuywan, unquykunawan utaq wañuywan. Kay sasachakuykunaqa rikurirurqam satanas hinaspa Adanwan Eva Diospa contranpi huchallikusqankurayku. Paykunapa huchanpim kay mana allinkunawan llapallan runakuna ñakarinchik.

14. ¿Imakunatam Jehova Diosqa ruwanqa?

¹⁴ ¿Imatam Jehova Diosqa ruwanqa?  Jehova Diosqa sumaqta kawsakunanchikpaqmi kaykunata ruwanqa: Guerrakunatam chinkachinqa (qaway Salmo 46:8, 9). Manañam pipas unqunqañachu (Is. 33:24). Wañuypas wiña-wiñaypaqmi chinkanqa (Is. 25:8). Wakchayaypas manañam kanqachu (Sal. 72:12-16). Jehova Diosqa tukuy ima ñakarichiwasqanchikkunatam chinkachinqa. Satanastawan demoniokunatapas chinkachinqam (Efes. 2:2).

15. ¿Imakunam chinkanqa hamuq tiempopi?

¹⁵ Mayna sumaqtam kawsakusun guerrakuna, unquykuna hinaspa wañuypas chinkaptin. Guerrakuna manaña kasqanraykum manaña pipas wañunqañachu. Manañam kanqachu hospitalkunapas, doctorkunapas nitaq panteonkunapas. Mana allin runakuna manaña kaptinmi policiakunapas manaña kanqachu. Wasinchiktapas manañam tukuy imakunawanqa wichqasunñachu. Imapas llakichiwasqanchikkunaqa wiñaypaqmi chinkachisqa kanqa.

16, 17. (1) ¿Imaynam Armagedon qipataqa runakuna tarikunqaku? (2) ¿Imatam ruwananchik kay pachapi mana allinkunawan kuska mana chinkachisqa kanapaq?

¹⁶ ¿Imaynataq tarikusun imapas ñakarichiwasqanchikkuna chinkaptinqa? Manam yachanchikchu mayna kusisqa tarikunanchikmantaqa. Una-unay watakuna kayna mana allinta kawsasqanchikraykum manaña musyakunchikchu llumpa-llumpayta ñakarisqanchikta. Hatun llaqtakunapi yachaq runakunaqa amañankum carrokunapa chaqwa ruwasqanta uyariyta. Wanu wischusqanku lawpi yachaq runakunapas manañam musyakunkuchu wanupa asnasqantaqa. Ichaqa sichu chay carrokunapa chaqwa ruwasqanta utaq wanupa asnasqanta chinkarachiptinkuqa, kusisqam chaypi yachaq runakunaqa yachanmanku. Ñuqanchikpas kusisqam tarikusun tukuy kay ñakariykunata Jehova Dios chinkachiptinqa.

¹⁷ Bibliaqa niwanchikmi imayna tarikunanchikmanta, Salmo 37:11 versiculom nin: ‘Paykunaqa kusikuywanmi hawkayaypi kawsanqaku’, nispa. ¿Kusikunchikchu Jehova Dios hawkayaypi kawsananchikta munasqanwan? Mayna sasachakuypi kaspapas kallpanchakusunyá kay punchawkunapi Diosmanta hinaspa llaqtanmanta ama rakikunapaq. Hamuq punchawkunapi suyakuyninchikqa ancha allinmi, chaypiyá sapa kuti yuyaymanasun. Amayá iskayrayasunchu Diospa tukuy ima ruwananmantaqa hinaspa runamasinchikkunaman hinalla willakusun tukuy chaykunamanta (1 Tim. 4:15, 16; 1 Ped. 3:15). Chayta ruwaspaqa, kay allpa pachapi mana allinkuna chinkachisqa kaptinmi wiñaypaq kusisqa kawsakusunchik.