¿Chaynallachu kanman siqsipakuywan mikuy mana armawasqanchikqa?
Emiliam nin: “Mikuyta qallaykuptillaymi simiy siqsipakuspan punkiyta qallaykuwarqa, umaypas muyuytam qallaykuwarqa, chaymi samaytapas manaña atirqanichu. Chaymantañataqmi kunkaypi hinaspa makiykunapi muruyay rikuriruwarqa. Hinaptinmi chaylla hospitalman kallparqani”, nispa.
WAKIN runakunataqa Emiliata hinam wakin mikuyqa mana armanchu. Chaymi paykunapaqqa venenopas hinaña chay mikuykunaqa. Emilia hina mikuywan ñakariqkunatam doctorkuna ninku anafilaxia nisqa unquywan kasqanta, chay unquywanqa wañuruchwanmi. Ichaqa manam llapan runakunachu imatapas mikusqankuraykuqa chaynataqa unqunku.
Kay watakunapim achka runakunaña mikuy mana armaptin ñakarillanku. Ichaqa yachayniyuq runakunam ninku chayna unquqkunaqa mana llapanku doctorman risqankuta.
¿Imanasqataq mikusqarayku siqsipakuy hapikun?
Jennifer Schneider Chafen sutiyuq doctoram JAMA sutiyuq qillqapi kaynata nirqa: ‘Manam allintaqa yachakunchu imanasqa wakin mikuyta mikurusqankurayku wakin runakuna siqsipakuywan hapichikusqankumantaqa’, nispan. Ichaqa achka doctorkunam ninku ima mikuypas mana armawaptinchikqa cuerponchikpi ima unquymantapas harkawaqninchik kaqkuna siqsipakuyta rikurichisqanta.
Cuerponchikqa siqsipakuyta qallaykun imapas mikusqanchikwan yawarninchik mana tupasqanraykum, chaymi unquykunamanta harkawaqninchik Inmunoglobulina E nisqanta cuerponchik rikurirachin. Chay mikuyllata kaqmanta mikuruptinchikñataqmi histamina nisqankutaña Inmunoglobulina E nisqanku rikurirachin. Chaymi cuerponchikqa siqsipakuyta, punkipakuyta hinaspa nanayta qallaykuwanchik.
Ichaqa histamina nisqankuqa cuerponchikpi ima unquytapas chinkachiqmi, chaymi doctorkunaqa tapukunku imanasqa wakin runakunata siqsipachisqanta.
Wakinpiqa ima mikuypas qallariypiqa manam imanawanchikchu, ichaqa hina chay mikuyllata mikuruptinchikmi cuerponchik siqsipakuyta qallaykun.
¿Imanasqataq wakintaqa mikuyqa mana armanchu?
Wakinninchiktaqa wakin mikuykunaqa manam armawanchikchu. ¿Imanasqa? Wiksanchikpaq hina mana kaptin. Chaynaqa kan mikusqanchikkunata alimentopaq rikurichiq kaqkuna cuerponchikpi mana kaptinmi, manam unquykunamanta harkawaqninchik Inmunoglobulina E nisqanku cuerponchikpi rikurirusqanraykuchu. Chaymi wakin runakunataqa lecheqa mana armanchu.
Ima mikuypas mana armawasqanchiktaqa chayllam yachanchik achkata mikuruspa. Chayna kaptinqa, ancha allinmi mana armawasqanchikta asllata mikuyninchik. ¿Imanasqa? Asllata mikuspanchikqa manam wiksanchikwanqa unqusunchu. Siqsipakuyñataqmi asllata mikuruptinchikpas rikuriruwanchikman.
¿Imaynatam yachawaq mayqinwan unqusqaykitapas?
Sichum pitapas wakin mikuy siqsipakuyta cuerponpi rikurichiptinqa ñawinpas, qallunpas, kunkanpas punkinmanmi. Wakinpaqqa cuerponmi pukata muruyarun, wischunayachinmi utaqmi qichachin. Aswanraqmi wakinqa mana kallpayuq hina rikurirunku, yuyayninkupas chinkarunmi utaqmi wañuymanpas chayanku. Chayna llumpayta ñakariqkunatam ninku Anafilaxia nisqa unquywan kasqankuta. Paykunaqa chayllam wañurunmanku.
Ima mikuyñapas siqsipakuytaqa pitapas qallaykachinmanmi. Ichaqa kay mikuykunam achka runata ñakarichin: leche, runtu, challwa, maniy, soya, trigo, lamar quchapi mikuna kaqkuna (mariscos) hinaspa mikunapaq chakisqa frutakuna (frutos secos). Siqsipakuy unquyqa pitañapas hapinmanmi hayka watayuqña kaptinpas. Yachayniyuq runakunam ninku tayta-mama chayna unquywan ñakariptinqa warmanpas hina chay unquyllawan wakinpiqa ñakarinanta. Ichaqa achka warmakunam wiñasqankuman hinaqa manaña siqsipakuywanqa hapichikunkuñachu.
Ima mikuypas mana armawaptinchikqa manam llumpaytaqa llakikunachu, ¿imanasqa? Siqsipakuy unquy hina mana kasqanrayku. Pitapas wakin mikuy mana armaptinqa ñakarinmi wiksa nanaywan, uma nanaywan, wiksanpas huntarayanmi, hinaspapas supikunmi, cuerponpas muruyarunmi, mana kallpayuq hinam rikurirun. Mana armawaqninchikqa kanmanmi leche, trigo, trago hinaspa levadura.
¿Imatam ruwawaq mana llumpayta unqunaykipaq?
Sichum qam musyakunki ima mikuypas siqsipakuyta cuerpoykipi rikurichisqanmanta utaq mana armasusqaykita hinaptinqa, doctorman rispa qawachikamuy. Ama kikillaykiqa tantearuychu ima mikuytapas mana mikunaykipaqqa. ¿Imanasqa? Ichapas cuerpoykipaq allin kaq mikuytaraq mana mikuchkawaqchu.
Llumpay siqsipakuy unquypaqqa manam hampi kanchu, chaymi pipas chay unquywan ñakariqqa manaña mikunanñachu unquchiqnin mikuytaqa. * Sichum qamta wakin mikuykuna mana llumpayta unquchisuptikiqa utaq mana armasuptikiqa mikuwaqmi asllata utaq wakin kutillapi, ichapas chayna ruwaynikiqa yanapasunki mana unqunaykipaq. Wakinpiqa yachaqkunam ninku llumpay unquchikuq mikuykunataqa manaña mikunapaq utaq unaymantaña mikunapaqpas.
Sichum qamtapas ima mikuypas mana armasuptikiqa utaq siqsipachisuptikiqa, ama llakikuychu, atiwaqmi achkaq runakuna hina tukuy rikchaq allin miski mikuykunataña mikuspa kawsakuyta.
^ par. 19 Chay unquymanta yachaqkunam ninku pipas llumpay siqsipakuywan unquqkunaqa adrenalina (epinefrina) nisqa hampita apaykachaspanku kikillanku vacunakunankupaq. Wakin doctorkunaqa ninkuraqmi chayna unquq warmakuna unqusqankumanta willakuyta suti rikuyllata apaykachanankumanta, chaynapi profesorninku utaq pipas yanapananpaq.
