“Upallanapaq tiempo”

INTIPA qespimunan law nacionmanta kaqkunam kaynata ninku: “Rimay qollqe hina kaptinqa upallayqa qori hinam”, nispa. Huk libropas qawachinmi upallalla kayqa rimaymantaqa aswan valorniyoq kasqanta. Yachaysapa rey Salomonñataqmi kaynata qellqarqa: “Kay pachapiqa tukuy imam tiempoyoqlla. [. . .] Kanmi upallanapaq tiempo. Kanmi rimanapaq tiempo”, nispa (Ecl. 3:1, 7).

Hinaptinqa, ¿haykapitaq kanman upallanapaq tiempo? Upallay niq rimayqa achka kutitam Bibliapi rikurin. ¿Imanasqataq wakinpiqa upallalla kayqa ancha allin kanman? Kaykunaraykum, 1) respetakuq kasqanchiktam qawachin, 2) yachayniyoq kasqanchiktam qawachin, hinaspa 3) allinmi yuyaymananapaq.

Respetakuq kasqanchiktam qawachin

Upallalla kayqa respetakuq kasqanchiktam qawachin. Habacucmi kaynata qellqarqa: “Sapaqchakusqan templonpim kachkan Tayta Diosqa. Upallachunyá kay pachapi kaqkunaqa. Paypa qayllanpiyá upallachun”, nispa (Hab. 2:20). Bibliaqa kallpanchawanchikmi Dios salvawananchikpaq ‘upallalla suyananchikta’ (Lam. 3:26). Salmos libro qellqaqpas nirqam: “Upallayá Tayta Diospa qayllanpiqa. Amataqyá piñakuychu pipas mejorakuptinqa. Diospitaqyá pacienciawan suyay qamqa”, nispa (Sal. 37:7).

¿Atinchikmanchu Jehová Dios alabayta mana imatapas rimaspa? Atinchikmanmi, ¿manachu wakinpiqa upallalla kanchik Diospa sumaqllaña unanchasqankunata admirakuywan qawaspanchik? Unanchasqankunapi yuyaymanaspaqa Diosninchiktam mana imatapas nispa sonqollanchikpipas hatunchanchik. Bibliam nin: “Chaynaqa llapallan runakunayá upallachun Diospa qayllanpiqa”, nispa (Zac. 2:13).

Manam Jehová Diosllatachu respetananchikqa, nisqankunatapas respetananchikmi. Ejemplopaq, Moiseswan sacerdotekunam israelitakunata nirqaku: ‘Upallaspa uyariychik [. . .]. Yachachikuyninkunatam kasukuspa rurankichik’, nispa. Diospa Leyninta  uyarinankupaq israelitakuna huñunakuptinkuqa, warmachakunapas uyarinankum karqa. Moisesqa nirqataqmi: “Huñunkichikmá llapallan runakunata. Qaritapas-warmitapas, wawakunatapas [. . .] yachachikuykunata uyarinankupaq”, nispa (Deu. 27:9, 10; 31:11, 12).

Chaynallataqmi, kay tiempopipas Diosta serviqkunaqa huñunakuykunapi hinaspa asambleakunapipas atencionwan uyarinanku. Manachá respetaychu kanman Diospa yachachikuyninkunata ñawpaqmanta rimamuchkaptin hukkunawan yanqa rimayqa. Huñunakuypi kasqanchikqa upallanapaq hinaspa uyarinapaq tiempom.

Piwan rimaspanchikpas, uyarispam respetasqanchiktaqa qawachinchik. Jobmi acusaqninkunata nirqa: “Qamkuna yachachiwaptikichikqa upallakusaqmi”, nispa. Payqa upallaspanmi uyariyta munarqa acusaqninkuna rimaptinqa. Ichaqa rimarinanpaq tupaptinmi nirqa: “Kunanqa upallaptikichikyá ñoqañataq rimarisaq”, nispa (Job 6:24; 13:13).

Yachayniyoq kasqanchiktam qawachin

Bibliam niwanchik ‘pisi rimaq runaqa yachaysapallaña’ kasqanta. Nintaqmi: “Allin entiendeq runam [. . .] upallakun”, nispa (Pro. 10:19; 11:12). Qawasunchikyá imaynatam Jesuspas yachayniyoq kasqanta qawachirqa upallalla kaspan. Ejemplopaq, enemigonkuna contranpi rimayta qallaykuptinkum, payqa entienderqa chaypi rimayqa yanqapaq kasqanta chaymi ‘upallalla karqa’ (Mat. 26:63). Pilatopa qayllanpi acusasqa kaspanpas ‘manam imatapas nirqachu’. Aswanqa yachayniyoqmi karqa hinaspam munarqa imapas rurasqankuna imayna kasqanmanta qawachinanta (Mat. 27:11-14).

Ñoqanchikpas allintam ruranchik pipas llumpayta piñachiwaptinchik upallakuspanchikqa. Proverbios librom nin: “Anaq piñakuq runaqa ancha entiendeq runam. Chaylla piñakuruq runaqa mana tanteoyoq runam”, nispa (Pro. 14:29). Pipas piñachiwaptinchik chaylla kutipakuq kaspanchikqa mana rimananchikkunatam rimaruchwan. Chaymantañam cuentata qokuchwan mana allin rimarusqanchikmanta hinaspa conciencianchikpas acusawachwan.

Diosta mana kasukuq runakunawan tarikuspaqa, imayna rimasqanchiktam cuidananchik. Chaymi predicaptinchik burlakuptinkuqa aswan allinqa kanman upallalla kaymi. Llamkaqmasinchik otaq estudiaqmasinchik asichinankupaq penqakuypaq otaq qacha rimaykunata rimaptinkuqa, upallalla kaspam qawachisun chayna rimasqanku mana allin kasqanta (Efe. 5:3). Salmos qellqaqmi nirqa mana allin runakunapa qayllanpi kaspan ‘siminta senqachananmanta’ otaq rimayninta cuidananmanta (Sal. 39:1).

 ‘Allin entiendeq [otaq yachayniyoq] runaqa’ manam traicionanchu paypi hukkuna confiasqantaqa (Pro. 11:12). Chaynaqa, manam mayqan cristianopas hukpa secretontaqa willakunanchu. Ancianokunam astawanqa kaymanta cuidakunanku, congregacionpi iñiqmasinkuna paykunapi hinalla confianankupaq.

Upallalla kayqa manam chayllapichu ancha allinqa kanman. Inglaterramanta Sydney Smith sutiyoq runam reqsisqan runamanta nirqa: “Rimaptiykum payqa wakinpiqa upallalla uyarin, chaymi paywan parlayqa ancha allinllaña”, nispa. Amistadninchikwan sapa kuti rimaspanchikqa manam hukllanchikchu rimana aswanqa iskayninchikmi. Chaymi piwanpas allinta rimanapaqqa allin uyariq kananchik.

Rey Salomonmi kaynata nirqa: “Rimaysapa runaqa huchallikuqllañam. Pisi rimaq runaqa yachaysapallañam”, nispa (Pro. 10:19). Arí, pisillata rimaspaqa manachá sapa kutiqa pantasunchu. Chaymi ‘mana tanteoyoq runatapas upallakuptinqa yachayniyoqpaqraq hapinku. Upallakuq runataqa entiendeq runapaqraqmi hapinku’ (Pro. 17:28). Chaynaqa, Jehová Diostayá mañakusun ‘siminchikta waqaychananpaq’ (Sal. 141:3).

Upallalla kayqa allinmi yuyaymananapaq

Bibliapa nisqanman hina, allin ruraq runaqa tuta punchawmi Diospa “sumaq yachachisqanpi yuyaymanaykuspan cumplen” (Sal. 1:2). ¿Maypitaq hinaspa imay horataq aswan allinqa kanman yuyaymananapaq? Qawasunchikyá.

Huk kutipim Abrahanpa churin Isaac campota lloqsirqa “tardeykuq horataña pasearikuq [“yuyaymanaq”; NM]” (Gen. 24:63). Payqa yuyaymanananpaqmi tiempochakurqa hinaspa allin sitiota akllarqa. Rey Davidñataqmi tutapi yuyaymanaq (Sal. 63:6). Chaymantapas, Jesusqa mana pantaq kachkaspanpas kallpanchakurqam sapallan yuyaymanananpaq, chaytaqa rurarqa runakunapa mana kasqan orqokunapi hinaspa chunniqkunapipas (Mat. 14:23; Luc. 4:42; 5:16).

Arí, upallalla kayqa anchatam yanapawanchik. Imayna kasqanchikta qawakunanchikpaqmi yanapawanchik, chay rurayqa ancha allinmi hinaspa hawkayaytapas tarichiwanchikmi. Sapanchikpi yuyaymanayqa yanapawanchiktaqmi atisqanchikta otaq mana atisqanchikta reqsikunapaq, humilde kanapaq chaynataq vidanchikpi aswan allin kaqkunata astawan chaninchanapaqpas.

Upallalla kay ancha allin kaptinpas, “kanmi rimanapaq tiempo” (Ecl. 3:7). Kay tiempopiqa Jehová Diosta yupaychaqkunam Paypa Gobiernonmanta “enterollan kay pachapi” willakuchkanku (Mat. 24:14). Achkallaña kaptinkum willakusqankuqa sutilla uyarikuchkan (Miq. 2:12). Chaynaqa, hinallayá ganaswan willakuy Diospa Gobiernonmanta hinaspa rurasqankunamantapas. Chayta ruraspaqa amayá qonqaychu wakinpiqa upallalla kayqa qori hina ancha allin kasqanta.

[3 kaq paginapi dibujo]

Huñunakuypiqa uyarispam yachananchik

[4 kaq paginapi dibujo]

Predicaptinchik pipas insultawaptinchikqa upallalla kayqa aswan allinmi

[5 kaq paginapi dibujo]

Upallalla kayqa allinmi yuyaymananapaq