‘Llapallanwanyá hawkalla kawsaychik’

“Atisqaykichikman hinayá imatapas ruraychik llapallanwan hawkalla kawsanaykichikpaq.” (ROM. 12:18.)

1, 2. a) ¿Imamantam Jesusqa willarqaña qatiqninkunaman? b) ¿Maypim allin consejokunata tarichwan contranchikpi kaqkunawan imayna kanapaq?

JESUSQA qatiqninkunamanmi nirqaña cheqnisqa kanankumanta, manaraq wañukusqan tutam imanasqa chayna kanankumanta nirqa: “Kay pachapaq kaptikichikqa runakunachá kuyasunkichikman kikinta hina, aswanqa ñoqam akllakurqaykichik kay pachamanta chaymi runakunaqa cheqnisunkichik manaña kay pachapaq kasqaykichikrayku”, nispa (Juan 15:19).

² Pablom kikinpi qawakurqa Jesuspa nisqan cheqap kasqanta. Timoteoman iskay kaq cartanpim nirqa: ‘Qanmi ichaqa yacharunki yachachikuyniyta, imayna kawsasqayta, ima munasqayta, piman iñisqayta, pacienciakuq kasqayta, kuyakuq kasqayta, upallalla ñakarisqayta, perseguisqa kasqaytapas’, nispa. Nirqataqmi: “Cristo Jesuspa agradonpaq kawsakuy munaqqa Cristorayku ñakarichisqam kanqa”, nispa (2 Tim. 3:10-12). Romapi iñiqmasinkunaman qellqaspanmi 12 capitulopi Pablo qawachirqa contranchikpi kaqkunawan imayna  kanamanta. Chaypi consejokunaqa yanapawasunmi kay tukupay tiempopi.

‘Allin kaqkunatayá rurasun’

3, 4. ¿Imaynatam kasukunmanku Romanos 12:17 nisqanta a) Diosta qosallan otaq señorallan serviptin? b) vecinonkuwan?

³ (Leey Romanos 12:17.) Pablom qawachirqa runakuna mana allinkunata rurawaptinchik mana chaynallata kutichinapaq. Nisqanqa ancha allinmi, qosallan otaq señorallan Diosta serviq kaptinqa. Payqa controlakunanmi nanay simiwan rimapayaptinqa. Mana allinta contestasqanqa yanqapaqmi kanman, chaynata ruraspaqa astawanmi sasachakunqa.

⁴ Pablom nin: ‘Runakunapa qayllanpiqa allin kaqtayá ruraychik’, nispa. Qosa mana iñiq kaspan señoranpa iñisqanmanta burlakuptinqa, payqa sumaqllatam rimapayanan atipanakuy mana qallarinanpaq (Pro. 31:12). Betelpi serviq Carlosmi yuyarin, warmacha kaptin imaynatam taytanpa harkakusqanta maman kuyakuq hinaspa wasinpi allin ruraq kaspan vencesqanmanta. Paymi nin: “Mamaymi niwaqku taytayta respetanaykupaq. Sapa kutim niwaq huk pukllayta paywan pukllanaypaq. Chay pukllayqa manam gustawaqchu, taytaymi ichaqa chaywan kusikuq.” Tiempopa risqanman hinam taytanqa Bibliata estudiaspan bautizakurqa. Jehová Diospa testigonkunaqa runakunapa cheqnisqankutam vencerqaku ‘allin kaqkunata ruraspanku’. Chaytaqa ruranku desgracia pasakuptin vecinonkuta yanapaspam.

‘Rupachkaq sansam’ chulluchin harkakuyta

5, 6. a) ¿Ima ninantaq enemigonchikpa umanman ‘rupachkaq sansata’ huntachiyqa? b) Willamuy Romanos 12:20 nisqanta pipapas kasukusqan allinpi tukusqanmanta.

⁵ Bibliam nin: “Ichaqa, ‘enemigoyki yarqaymanta kaptinqa mikuykachiy. Yakunayaptinqa yakuta qoykuy. Kaynata ruraspaykiqa umanmanmi rupachkaq sansata huntachichkanki’”, nispa (Romanos 12:20, NM). Kay textota Pablo qellqaspanqa piensachkarqachá Proverbios 25:21, 22 kayna nisqanpi: “Cheqnisuqniki runata yarqaptinqa mikuykachiy [. . .], yakunayaptinqa tomaykachiy. Chaynata paywan ruraptikiqa penqakuymantam uyan pukayarunqa [otaq sansatam umanman huntachichkanki]”. Romanos libropa 12 capitulopi wakin consejokuna qosqanman hinaqa rupaq sansamanta Pablo rimaspanqa manam nichkarqachu contranchikpi kaqkunata dañanamantachu otaq penqachinamantachu. Pablopa hinaspa Proverbios libropi nisqanqa rimachkanchusmi fierrokunata ñawpaq tiempopi imayna chulluchinamanta. Bibliamanta yachaysapa Charles Bridges (1900-2000) runam nin: “Fierrotaqa amayá ninapa hawallanmanchu churay aswanqa rupachkaq sansatayá montonay chaynapi hawanmanta hinaspa ukunmanta qoninanpaq. Asllam rumi sonqo kasqankuta mana cambiankuchu  pacienciakuspa hinaspa kallpanchakuspa kuyasqaqa”, nispa.

⁶ Kuyakuywan rurayqa yaqa “rupachkaq sansa” hinam “chulluchinman” runakunapa contranchikpi kasqankuta. Runakunapas cambianmankum Diospa llaqtanta hinaspa willakusqanchikta imayna qawasqankuta. Pedrom qellqarqa: “Dios mana adoraqkunapa qayllanpipas allintayá kawsaychik, chaynapim hucha ruraqmanta hina contraykichikpi rimachkaspankupas allin rurasqaykichikta qawaspanku Diosta alabanqaku cuenta mañaq kutimuptin”, nispa (1 Ped. 2:12).

‘Llapallanwan hawka kawsaychik’

7. a) ¿Imaynam tarikunchik qatiqninkunaman Jesuspa hawkayay qosqanwan? b) ¿Imata ruranapaqmi yanapawanchik chayna tarikusqanchik?

⁷ (Leey Romanos 12:18.) Manaraq wañukusqan tutam apostolninkunata Jesus nirqa: ‘Hawkayayniytam qoykichik’, nispa (Juan 14:27). Hawkayay qowasqanchikwanmi mana llumpaytaqa preocupakunchikchu Diospa chaynataq Churinpa kuyawasqanchiktawan chaskiwasqanchikta yachaspa. Chayna tarikusqanchikmi yanapawanchik hukkunawan hawkalla kanapaq. Cheqap cristianokunaqa hawka kawsaspankupas hukkunatam chayna kanankupaq yanapanku, chaymi sutichachwan ‘amachakuqkuna’ nispa (Mat. 5:9).

8. ¿Imatam rurachwan familiapiwan congregacionpi hawkayay kananpaq?

⁸ Hawka kawsakuy munasqanchiktaqa qawachichwanmi familianchikpi ima sasachakuy kaptin utqayman allichaspa, chaynapi mana aswan sasachakuyman chayanapaq (Pro. 15:18; Efe. 4:26). Chaynatam congregacionpipas rurananchik. Pedrom nirqa hawka kawsakuyta tarinapaq rimasqanchikta controlanamanta (1 Ped. 3:10, 11). Santiagopas nirqam rimasqanchikta allinta servichikunamanta, mana piñakuq hinaspa mana envidiakuq kanamantapas. Nirqataqmi: “Diosmanta yachayniyoq kaqkunaqa kawsanku Diosllapaqñam, hawkallam hinaspa llampu sonqollam. Paykunaqa kanku kasukuqkunam, llakipayakuqkunam, allin sonqokunam, pimanpas mana sayapakuqkunam hinaspa cheqap sonqokunam. Allinyanachiqkunaqa tarpuchkaq hinam mirachinku hawkalla kawsakuyta chaynapi cosechachkaq hina allin kaqta horqonankupaq” (Sant. 3:17, 18).

9. ¿Imatam mana ruranachu ‘llapallanwan hawka kawsayta’ munaspapas?

⁹ Romanos 12:18 versiculopi Pablopa nisqanman hinaqa, manam wasinchikpi hinaspa congregacionllapichu hawkaqa kananchik. Payqa nirqam “llapallanwan” chayna kananchikpaq: vecinonchikwan, llamkaqmasinchikwan, estudiaqmasinchikwan hinaspa predicasqanchik runakunawanpas. Nirqataqmi: “Atisqaykichikman hinayá”, nispa. Nisqanman hinaqa, ‘llapallanwan hawkalla kawsananchikpaq’ kallpanchakuspapas, manam  Diospa nisqanta qepaman churaspachu chaytaqa rurasun.

Jehová Diosmi vengakunqa

10, 11. ¿Imanasqataq mana allinchu kikinchik vengakuyqa?

¹⁰ (Leey Romanos 12:19.) Cristianoqa controlakunanmi mana allinkunamanta, hinaspapas ‘llampu sonqollam’ kanan predicacionta mana uyariy munaqkunawan otaq ‘contranchikpi kaqkunawanpas’ (2 Tim. 2:23-25). Mana vengakunamanta rimaruspanmi, Pablo kaynata kamachirqa: “Señorpa makinman churaychik”, nispa. Payqa manam piñakuspa vengakunamantachu nirqa, aswanqa Dios castigananpaq makinpi churanamantam. Cristianokunaqa yachanchikmi tanteasqanchikman hina ñoqanchik mana vengakunamanta. Salmos qellqaqmi nirqa: “Amataqyá piñakuychu llumpaytaqa. [. . .] Amataqyá rabiakuychu sinchitaqa. Llumpaytamá huchallirachisunkiman chaykunaqa”, nispa (Sal. 37:8). Salomonpas nirqam: “Ama haykapipas rimaychu: ‘Vengakurusaqmi’ nispaqa. Tayta Diosllapi hapipakuspa suyay librasunaykipaqqa”, nispa (Pro. 20:22).

¹¹ Enemigonchik imatapas rurawaptinchikqa Jehová Diospa makinpim saqenanchik, paymi castiganan kaptinqa tanteasqanman hina ruranqa. Pabloqa nirqataqmi: “[Diosmi] Bibliapi nin: Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq. Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq”, nispa. Kaymi qawachin Diospa piñakuyninpi piensasqanta (tupachiy Deuteronomio 32:35). Vengakuspanchikqa Diospa ruranantachá ruraruchwan. Chaymantapas, Diospa kayna nisqanpi mana confiasqanchiktam qawachichwan: “Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq”.

12. ¿Imaynatam hinaspa haykapim Diosqa piñakuyninta qawachimunqa?

¹² Romapi iñiqkunaman cartasqanpa qallariyninpim Pabloqa nirqaña: ‘Diosmi imayna piñakusqanta hanaq pachamanta qawachimunqa [. . .] mana allin kawsaqkunapaq. Paykunam mana allinta kawsaspanku cheqap kaqkuna reqsinata harkakunku’, nispa (Rom. 1:18). Diosqa Churinwanmi ‘hatu-hatun ñakariy’ qallaykuptin ‘hanaq pachamanta’ piñakuyninta qawachimunqa (Apo. 7:14). Chaynapim ‘qawakunqa Diospa juicion justo kasqanqa’, huk cartanpi Pablopa nisqanman hina: ‘Diosqa justom, qamkuna ñakarichisuqnikichiktaqa [. . .] ñakarichinqam. Kunan ñakariqkunamanmi wiñaypaq samayta qosunkichik ñoqaykumanwan, chaynataqa qosunkichik Señor Jesucristo hanaq pachamanta atiy qosqan angelninkunawan rupachkaq ninapi hina rikurimuspanmi. Hinaspam Dios mana reqsiqkunatawan Señorninchik Jesusmanta allin noticia mana kasukuqkunata vengakunqa’ (2 Tes. 1:5-8).

Mana allintayá vencesun allinwan

13, 14. a) ¿Imanasqataq mana hukmanyanchikchu runakuna contranchikpi churakuptinku? b) ¿Imatam rurananchik contranchikpi kaqkunapaq?

¹³ (Leey Romanos 12:14, 21.) Munasqanta Jehová Dios rurananpi confiasqanchikraykum, hawka tarikunchik hinaspa Gobiernonmanta willanchik “enterollan kay pachapi” (Mat. 24:14). Yachanchikmi predicaptinchik cheqniwananchikta, Jesusmi nirqa: “Ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunkichik”, nispa (Mat. 24:9). Chaymi mana hukmanyanchikchu runakuna contranchikpi churakuptinkuqa. Pedrom qellqarqa: “Kuyasqay wawqe-panillaykuna, sasachakuykuna hamusuptikichikqa amayá hukmanyaychikchu ima mana allinpas kanman hinaqa. Aswanqa Cristopa ñakariqmasin kasqaykichikraykuyá kusikuychik”, nispa (1 Ped. 4:12, 13).

¹⁴ Contranchikpi kaqkunata cheqninamantaqa cheqap yachaytam willanchik, wakinkuqa mana yachaspankum cheqniwanchik (2 Cor. 4:4). Pablopa kayna nisqantam kasukunchik: ‘Amayá ñakaychikchu ñakarichisuqnikichiktaqa, aswanqa Diospa bendicionnintayá mañapuychik’ (Rom. 12:14). Orqopi  yachachispanmi Jesusqa nirqa: ‘Enemigoykichikkunata kuyaspayá allintataq ruraychik cheqnisuqnikichik runakunapaqpas. Ñakasuqnikichikpaqpas [. . .] mañapuychik, mañapuychiktaqyá insultasuqnikichik runakunapaqpas’, nispa (Luc. 6:27, 28). Pabloqa yacharqam Diosman iñiqkunata ñakarichiqkunapas Jesuspa qatiqnin chaynataq Diospa serviqnin kayta atisqankumanta, kikinmi chayna karqa (Gal. 1:13-16, 23). Corinto llaqtapi iñiqmasinkunamanmi qellqarqa: ‘Insultawaptinkum [. . .] Diosta mañapuniku, ñakarichiwaptinkum aguantaniku. Mana allinta ñoqaykumanta rimaptinkum [. . .] sumaqllata rimapayaniku’, nispa (1 Cor. 4:12, 13).

15. ¿Imaynatam mana allinta vencechwan allinta ruraspa?

¹⁵ Cheqap cristianokunaqa kallpanchakunchiktaqmi Romanos 12 capitulopa tukuyninpi kayna nisqanta kasukunapaq: “Amayá mana allinwanqa vencechikuychikchu aswanqa mana allintayá venceychik allin kaqkunata ruraspa”. Mana allin ruray rikurichiqqa Diablom (Juan 8:44; 1 Juan 5:19). Juanman revelasqanpim Jesus nirqa, hanaq pachaman riqkuna ‘Carneropa yawarninwan hinaspa willakusqanku palabrawan’ Diablota vencesqankuta (Apo. 12:11). Kay textopa nisqanman hinaqa predicaspam Satanastawan mana allin kaqkunatapas vencesun, chaynatam allinkunata rurachkanchik.

Suyakuyninchikwanyá kusikusun

16, 17. Romanos libropa 12 capitulopa nisqanman hina, a) ¿imaynatam kawsananchik? b) ¿imaynam kananchik congregacionpi? c) ¿imaynam kananchik contranchikpi kaqkunawan?

¹⁶ Romanos libropi 12 capitulomanta yachasqanchikmi achkata yuyarirachiwanchik. Yacharunchikmi Diosta serviqkunaqa payllapaqña kawsanapaq kallpanchakunamanta. Chayta ruranapaqqa Diospa espiritunmi yanapawanchik, entiendenchiktaqmi chayqa Diospa munasqan kasqanta. Diostam servinchik espiritun yanapawaptinchik hinaspa ima ruray atisqanchiktapas allinta servichikunchik. Servinchiktaqmi humillakuspa, kikinchikmanta mana llumpayta piensaspa hinaspa tukuy atisqanchikpi kallpanchakunchik congregacion huñulla kananpaq. Hukkunatapas chaskiykunchikmi hinaspa kallpanchakunchik hukkunapa sientisqanta sientinapaq.

¹⁷ Romanos libropi 12 capituloqa yachachiwanchiktaqmi contranchikpi kaqkunawan imayna kanamantapas. Manam vengakunanchikchu. Aswanmi allinkunata paykunapaq rurananchik. Kallpanchakunchikmi lliw runakunawan hawka kananchikpaq, ichaqa Diospa nisqankunata mana qepanchaspa. Yanapanchikmi hawkayay kananpaq: ayllupi, congregacionpi, vecinonchikkunawan, llamkaypi, escuelapi hinaspa predicasqanchikpipas. Runakuna cheqniwaptinchikpas kallpanchakunchikmi allinwan mana allinkunata vencenapaq hinaspa Diospa makinpi saqenchik pay vengakunanpaq.

18. ¿Ima kimsa consejokunatam Pablo qowanchik Romanos 12:12 versiculopi?

¹⁸ (Leey Romanos 12:12.) Pabloqa kimsa consejokunatawanmi qowanchik. Ninmi ‘tukuy tiempo Diosta mañakunamanta’, mana chayqa Romanos 12 capitulopa nisqantaqa manam kasukuyta atichwanchu. Chay ruraymi yanapawasun kayna nisqantapas kasukunapaq: “Ñakarispaqa yachaychiktaq pacienciakuyta”. Chaynataq, confianzawanmi suyananchik Jehová Diospa prometesqankunata. Chaynapim hanaq pachapi otaq kay Pachapi wiñaypaq kawsakuy ‘suyasqanchikmanta kusikusun’.

Yuyarisun

• ¿Imaynam kananchik contranchikpi churakuptinku?

• ¿Pikunawan hawka kanapaqmi kallpanchakunanchik, hinaspa imaynata?

• ¿Imanasqataq mana vengakunanchikchu?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[8 kaq paginapi dibujo]

Hukkunata yanapaptinchikmi mana allin qawawasqanchikta cambianmanku

[9 kaq paginapi dibujo]

¿Kallpanchakunkichu congregacionpi hawkayay kananpaq?