Piñakuq kayta controlasun mana allinta vencenapaq

“Kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá pitapas vengakuychikchu [. . .] aswanqa mana allintayá venceychik allin kaqkunata ruraspa.” (ROM. 12:19, 21.)

1, 2. ¿Imatam qawachirqaku avionpi viajaq cristianokuna?

JEHOVÁ DIOSPA testigonkunamantam 34 viajarqaku Betel wasita qespichisqanku huñunakuyman. Manaraq chayachkaptinkum aslla runakunapa yachasqan lawpi gasolinata churanankupaq viajasqanku avion tiyarurqa, huk horallam tiyanan karqa, ichaqa malograkuruptinmi 44 horata qeparurqaku. Yakuwan mikuy pisiptinmi chaynataq bañokunapas mana allin kaptinmi achka pasajerokuna piñakurqaku hinaspa aeropuertopi llamkaqkunatapas amenazarqaku. Ichaqa testigokunam tukuy tiempo hawkalla karqaku.

² Chaymantañam iñiqmasinchikkunaqa risqankuman chayarurqaku, huñunakuypa tukuyllantapas hayparqakum. Pisipasqa kaspankupas chaypi kaq iñiqmasinkunawan rimanankupaqmi qeparqaku. Tiempo pasaptinmi yacharurqaku pacienciakusqankutawan hawkalla kasqankuta hukkuna qawasqankumanta. Huk pasajerom aeropuertopi llamkaqta nirqa: “34 cristianokuna mana chaypi kaptinkuqa imach pasakunman karqa”, nispa.

Piñakuqkunapa chawpinpim kanchik

3, 4. a) ¿Pitaq piñakusqanrayku puntata mana allinta rurarqa hinaspa imakunatam piñakuyqa hatarichirqa? b) ¿Imanasqataq ninchik Cainqa atinmanmi karqa piñakuyninta controlaytaqa nispa?

³ Sasachakuykuna kasqanraykum runakunaqa piñasqa tarikunku (Ecl. 7:7, NM). Chayna kasqankum hatarichin cheqninakuyta, peleota, guerratawan familiapi sasachakuytapas. Kayqa manam kunanllachu. Envidiakuq hinaspa piñasqa kasqanraykum Adanpa piwi churin Cain, wawqen Abelta wañurachirqa. Chaynam pasarqa controlakunanpaq hinaspa chaynata ruraptin bendecinanmanta Dios nichkaptinpas (leey Genesis 4:6-8).

⁴ Cainqa pantaq kaspanpas, librem karqa imata rurananpaqpas, chaymi controlakuytaqa atinman karqa. Chayraykum mana allin rurasqanmanta Diosqa cuentata mañarqa. Pantaq kaspanchikmi ñoqanchikpas sasachakunchik piñakuyta controlanapaq. Chaynataq, kay “sasallaña” tiempopiqa kanmi imapas hukmanyachiwaqninchik kaqkuna (2 Tim. 3:1). Ejemplopaq, qollqemanta sasachakuymi pasaypaq hukmanyachiwanchik. Chaymi policiakunapiwan familiata yanapaq institucionkunapa nisqanman hinaqa qollqemanta sasachakuykuna hatarichin familiapi maqanakuytawan llumpay piñasqa kaytapas.

5, 6. ¿Runakunapa imayna kasqankutam qatipakuyta qallaykuchwan?

⁵ Sapa punchaw tupasqanchik yaqa lliw qarikunawan warmikunam kanku “kikillanpaq munaqkuna”, “hatun tukuspa alabakuqkuna” hinaspa “mana llakipayakuqkuna”. Chayna kasqankutaqa mana sasachakuspallam qatipakuyta qallaykuchwan (2 Tim. 3:2-5). Televisionpi hinaspa peliculakunapim qawachinku vengakuyqa hinaspa hukkunata maqayqa allin kasqanta. Peliculakunapim allin runa vengakun mana allin runamanta, chayna rurasqankum wakinpiqa maqanakuypi otaq wañuchinakuypi tukun, chayna qawaytam runakunaqa ganasllawanña suyanku.

⁶ Chaykunaqa manam Jehová Diospa piensasqantachu qawachin, aswanqa ‘kay pachapi kaq espiritupa’ otaq runakunapa hinaspa  piñasqallaña kamachiqnin Satanaspa piensasqantam (1 Cor. 2:12; Efe. 2:2; Apo. 12:12). Chayna rurasqankum mana allinkunaman runata tanqan, chaymantapas chuya espiritupa contranpim kachkan. Ichaqa Jesuspa huknin yachachisqanmi qawachin vengakuy mana allin kasqanta (leey Mateo 5:39, 44, 45). ¿Imam yanapawasun Jesuspa nisqanta kasukunapaq?

Allin hinaspa mana allin ejemplokuna

7. ¿Imapim tukurqa Simeonpa chaynataq Leviypa mana controlakusqanku?

⁷ Bibliapim ejemplokunata tarinchik piñakuyta controlay hinaspa mana controlaypas imapi tukusqanmanta. Qawasunchik Jacobpa churinkuna Simeonwan Leviy vengakusqankumanta. Paninku Dinata Siquem sutiyoq runa abusarusqanmanta yacharuspankum “anchata piñakururqaku” (Gen. 34:7). Chaymantam Jacobpa wakin churinkuna paypa llaqtanta yaykuspa saquearqaku hinaspa wawakunatawan warmikunata presochaspa aparqaku. Manachusmi Dinata chayna pasasqanraykullachu chaytaqa rurarqaku, aswanqa piensarqakum paykunapa hinaspa taytanpa honorninta Siquem sutiyoq runa penqaypi churasqanta. ¿Imaynataq Jacobqa sientekurqa churinkunapa rurasqanmanta yacharuspan?

8. ¿Imatan yachachiwanchik Simeonpa chaynataq Leviypa vengakusqankumanta willakuyqa?

⁸ Dina abusasqa kasqanmanta Jacob llumpayta llakikuspanpas manam allinpaqchu qawarqa churinkunapa rurasqantaqa. Chaywanpas Simeonwan Leviyqa nirqakum: “¿Chuchumikata hinachu paniykuta ruranan karqa?”, nispa (Gen. 34:31). Rurasqankuqa manataqmi Diospa agradonpaqchu karqa. Achka wata pasaruptinmi Jacobqa nirqa mana allin ruraq otaq llumpay piñakuq kasqankurayku, mirayninkuna Israel nacionpi cheqesqa kanankumanta (leey Genesis 49:5-7). Arí, llumpay piñakuq kasqankuraykum Diospiwan taytanpas manaña favorecerqachu.

9. ¿Haykapitaq Davidqa piñakuruspan mana allinta yaqalla rurarurqa?

 ⁹ Davidqa manamá paykuna hinachu karqa, achka kutipim vengakuyta atinman karqa, ichaqa manam rurarqachu (1 Sam. 24:3-7). Huk kutipim ichaqa piñakuspan mana allinta yaqalla rurarurqa. Chayqa karqa Nabalpa animalninkunatawan michiqninkunata cuidachkaptinkupas Davidtawan soldadonkunata chay apu runa insultaptinmi. Yaqapaschá soldadonkuna humillasqa kasqanrayku Davidqa astawan piñakuruspan vengakuyta munarqa. Chaykuna pasachkaptinmi huk mozo rirqa Nabalpa señoran Abigailman willaq hinaspa nirqa imallatapas rurananpaq, Abigailqa allin tanteaqmi karqa. Chayllam achka mikuyta prepararqa hinaspa Davidwan tupananpaq rirqa, Davidqa soldadonkunawanmi hamuchkarqaña Nabaltawan runankunata wañuchinanpaq. Tuparuspanmi disculpakurqa qosanpa rurasqanmanta hinaspam Diosta David respetasqanrayku pampachaykunanpaq mañakurqa. Chaymi cuentata qokuspan David nirqa: “[Diosyá] bendecisunki allin piensaq kasqaykimanta. Kunanmi harkaykuwanki runakunapa yawarninta ama chaqchurunaypaq”, nispa (1 Sam. 25:2-35).

Cristianokuna imayna kananchikmanta

10. ¿Imaynatam vengakuyta qawananchik?

¹⁰ Simeonpawan Leviypa chaynataq Davidpawan Abigailpa rurasqankum qawachin, mana controlakuspa piñakuytawan wañuchinakuyta Jehová Dios cheqnisqanta hinaspa hawkalla kaqkunata bendecisqantapas. Chaymi Pablo nirqa: ‘Atisqaykichikman hinayá imatapas ruraychik llapallanwan hawkalla kawsanaykichikpaq. Kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá pitapas vengakuychikchu aswanqa Señorpa makinman churaychik pay castigananpaq. Paymi Bibliapi nin: “Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq. Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq”. Nichkantaqmi: “Enemigoyki yarqaymanta kaptinqa mikuykachiy. Yakunayaptinqa yakuta qoykuy. Kaynata ruraptikiqa enemigoykipa uyanmi penqakuymanta pukayanqa [“umanmanmi rupachkaq sansata huntachichkanki”, * NM]”. Amayá mana allinwanqa vencechikuychikchu aswanqa mana allintayá venceychik allin kaqkunata ruraspa’ (Rom. 12:18-21).

11. ¿Imaynatam huk cristiana piñakuq kasqanta controlayta yacharqa?

¹¹ ¿Imaynatam Pablopa nisqanta kasukuchwan? Qawasun huk cristianapa pasasqanta, llamkayninpi sasachakusqanmantam ancianoman willarqa. Nirqam llamkayninpi mosoq encargada warmi qacha simi hinaspa mana allin ruraq kasqanrayku piñasqa kasqanta, hinaspa llamkayninmanta lloqsinanpaq tanteasqantapas. Ancianom nirqa allinta tanteananpaq, cuentatam qokurqa iñiqmasinchik piñasqa contestasqanrayku sasachakuypi kasqanta (Tito 3:1-3). Qawachirqam huk llamkayta tarispanpas runakuna mana allinta rimapayaptin allinlla contestayta yachananpaq. Nirqataqmi Jesuspa nisqanta kasukuspan kikinpaq munasqanman hina llamkayninpi mosoq encargasqa warmipaq allinkunata rurananpaq (leey Lucas 6:31). Cristianaqa kasukurqam, tiempo pasaptinmi chay warmiqa manaña llumpay piñakuqchu karqa hinaspam agradecekurqaraq allin llamkaq kasqanmanta.

12. ¿Imanasqataq iñiqmasinchikwan sasachakuypi tarikusqanchikqa llumpayta llakichiwanchik?

¹² Manam admirakunchikchu mana iñiqkunawan chayna sasachakuypi tarikuspaqa. Yachanchikñam Diosta mana serviqkuna mana allin ruraq kasqankumanta hinaspa mana allin rurawasqanchikta aguantanamantapas (Sal. 37:1-11; Ecl. 8:12, 13; 12:13, 14). Ichaqa manam suyanchikchu iñiqmasinchikkunawan sasachakuytaqa, chayqa llumpaytam llakichikun. Huk cristianam yuyarispa nin: “Testigo karuspaymi sasata entienderqani Dios serviqkuna pantaq kasqankuta”,  nispa. Mana kuyapayakuq hinaspa kikillankupaq munaq runakunapa chawpinpi tarikusqanchikraykum munanchik respetowan hinaspa kuyakuywan hukkuna qawawananchikta. Chaymi huk iñiqmasinchik mana kuyakuywan otaq cristiano hina mana ruraptinqa sientikuruchwan hinaspa piñasqa tarikuchwan, aswanraq congregacionpi punta apaq kaptinqa. Ichapas tapukuchwan: “¿Imaynamá Diospa llaqtan ukupiqa kaykuna pasanman?”, nispa. Apostolkunapa tiemponpipas chaynaqa pasakurqañam hanaq pachaman riy suyakuyniyoq cristianokunawan (Gal. 2:11-14; 5:15; Sant. 3:14, 15). ¿Imatam rurananchik chayna pasawaptinchik?

13. ¿Imanasqam sasachakuyninchikta allichananchik, hinaspa imaynatam rurachwan?

¹³ Rimasqanchik cristianam nin: “Sientichiwaqniypaqmi mañakuyta yacharuni, chayqa anchatam yanapakun”, nispa. Jesusqa yachachirqam ñakarichiwaqninchikkunapaqpas orakunanchikpaq (Mat. 5:44). ¡Aswanraqchá iñiqmasinchikkunapaqqa chayta rurananchik! Imaynam taytapas munan churinkuna kuyanakunankuta, chaynam Diospas munan lliw serviqninkuna allinlla kananchikta. Hawkayaypi hinaspa kusisqa wiñaypaq kawsakuytam suyachkanchik, chaymi kunanmantapacha Diosqa yachachiwachkanchik chayna kawsananchikpaq. Kamachiwasqanchikta huñulla rurananchiktam munan. Chaymi piwanpas sientinakuspaqa allinyanakunanchik otaq ‘ofiendewaqninchikta pampachananchik’ hinaspa huñulla kananchik (leey Proverbios 19:11). Chaymi iñiqmasinchikwan sasachakuy kaptin karunchakunamantaqa, congregacionpi hinalla kananchikpaq yanapanakunanchik, chaynapim Diospa ‘marqayninpi’ hina amparasqa kasunchik (Deu. 33:27).

Llapanwan kuyakuq kayqa allinpunim

14. ¿Imaynatam atipachwan rakinasqa kananchikpaq Diablopa rurasqanta?

¹⁴ Satanaswan demonionkunam mana munankuchu predicananchikta, chaymi familiapiwan congregacionpi hawkayay mana kananpaq tukuyta ruran. Rakinasqa tarikuy mana allin kasqanta yachaspanmi imatapas  ruran (Mat. 12:25). Chay rurasqanta atipanapaqqa Pablopa kayna nisqantam kasukunanchik: “Señor serviqqa manam peleollapichu purinan, aswanqa llapallanwanmi allinlla kanan” (2 Tim. 2:24). ‘Manam peleachkanchikchu aychayoq tulluyoq runakunawanchu aswanqa [. . .] mana allin espiritukunapa contranpim’. Vencenapaqqa Diospa qowasqanchik llapallan armakunatam servichikunanchik, ejemplopaq ‘hawkayachikuq allin noticiatam’ willakunanchik (Efe. 6:12-18).

15. ¿Imatam rurananchik enemigonchikkuna mana allinta rurawaptinchik?

¹⁵ Mana allin runakunam tukuyta ruranku hawka tarikuq Diospa llaqtanpa contranpi. Wakinkuqa maqawanchik, hukkunañataqmi noticiakunapi hinaspa juzgadopipas contranchikpi llullakunata rimanku. Jesusqa willarqañam chayna kananmanta (Mat. 5:11, 12). Hinaptinqa, ¿imatam rurananchik? Runakuna mana allinta rurawaptinchikqa ruraspapas otaq rimaspapas ‘manam chaynatachu kutichinanchik’ (Rom. 12:17; leey 1 Pedro 3:16).

16, 17. ¿Ima llumpay sasachakuypim huk congregacion tarikurqa?

¹⁶ Diablo imataña rurawaptinchikpas ‘mana allinkunatam vencesun allin kaqkunata ruraspa’. Ejemplopaq, Pacífico law islapim Jesucristopa wañukusqanta Yuyarinapaq huk congregacion wasita alquilarqaku. Chaymanta yacharuspankum llaqtapi religionpa punta apaqkuna willakurqaku chay horalla hinaspa chay wasillapi huñunakuyninku kananmanta. Policiakunapa jefenmi nirqa chay wasimanta tiempowan lloqsinankupaq, ichaqa Jesucristopa wañukusqanta Yuyarinapaq hora chayaramuptinmi chay religionniyoq runakuna hunta kachkasqaku chaymantam qallaykurqa paykunapa huñunakuyninku.

¹⁷ Runakuna lloqsinankupaq policiakuna obligananpaq kachkaptinmi, chay religionpa punta apaqninmi huk ancianota tapurqa: “¿Kay tutachu huñunakunaykichik karqa?”, nispa. Arí niptinmi chay runa nirqa: “¡Manam yacharqanichu!”, nispa. Chayllam huk policia nirqa: “¡Yacharqankim! ¡Kay madrugawllataq willaykikuqa!”, nispa. Chay religionniyoq runam iñiqmasinchikta qawarispan asikuywan tapurqa: “¿Imatam kunanqa rurankichik? Huntacham kachkaniku. ¿Policiawanchu qarqochiwankiku?”, nispa. Sacrellaña kaspanmi tukuyta rurarurqa Jehová Diospa Testigonkuna mana allin ruraq hina qepanankupaq. ¿Imatam iñiqmasinchikkuna rurarqaku?

18. ¿Imaynam cristianokuna karqaku sasachakuypi kaspanku, hinaspa imapim tukurqa?

¹⁸ Testigokunam nirqaku manaraq huñunakuchkaptinku chay religionniyoq runakuna 30 minutota huñunakunankupaq. Ichaqa tardearurqakum, pasakuptinkuñam Cristopa wañukusqanta Yuyarinapaq huñunakuyta rurarqaku. Paqarinnintintam autoridadkuna nirqa imanasqa chayna pasakusqanmanta yachakunanpaq. Yacharuspankum chay religionpi kaqkunata nirqa punta apaqninku huchayoq kasqanmanta willakunankupaq. Autoridadkunam iñiqmasinchikkunata agradecekurqaku sasachakuypi kaspankupas pacienciakusqankumanta. Qawasqanchikman hinaqa ‘llapanwan hawkalla kawsasqankum’ allinpi tukurqa.

19. ¿Imatawanmi rurananchik runamasinchikwan hawkalla kananchikpaq?

¹⁹ Runakunawan hawkalla kanapaqqa Bibliapa kayna nisqantapas kasukunanchikmi: “Sumaqllañayá kachun rimasqaykichikqa”. Qatiqninpim yachasunchik chayna nisqan ima ninanmantawan imayna ruranamantapas.

[Willakuy]

¿Atiwaqchu explicayta?

• ¿Imanasqataq runakunaqa piñasqallaña kanku?

• Bibliapi, ¿ima ejemplokunam qawachin piñakuyta controlay allin kasqanta hinaspa mana controlay mana allinpi tukusqanta?

• ¿Imaynam kananchik iñiqmasinchik piñachiwaptinchikqa?

• ¿Imaynam kananchik enemigonchikkuna mana allinta rurawaptinchik?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[16 kaq paginapi dibujo]

Piñakuspanku mana allinkunata ruraruspankuñam Simeonwan Leviyqa karpankuman kutirqaku

[18 kaq paginapi dibujokuna]

Sumaq sonqo kayqa yanapanmanmi runakuna cambiananpaq