‘Sumaqllata’ rimaspaqa hukkunawanmi allin kasunchik

‘Sumaqllañayá kachun rimasqaykichikqa.’ (COL. 4:6.)

1, 2. ¿Imapim tukurqa huk iñiqmasinchikpa sumaqllata rimasqan?

HUK cristianom willakun: “Wasin-wasin predicaspaymi huk señorwan rimarqani, chaymi llumpayta piñakuruptin siminwan cuerponpas katkatatarqa. Hawkalla kaspaymi Bibliawan piensachinaypaq kallpanchakurqani, ichaqa aswanmi piñakururqa. Señoranwan churinkunapas mana allinta niwaptinmi pasakunaypaq tantearurqani. Nirqanim hawkalla hamusqayta hinaspa hawkalla pasakuy munasqaytapas. Leepurqanim Galatas 5:22, 23 nisqanta, chaypim willawanchik kuyakuymanta hinaspa sumaq sonqo, controlakuq chaynataq hawkalla kaymantapas; hinaspam pasakurqani.

² ”Chaymantam wasinpa chimpanpi vecinonkunata watukuchkaspay, paykunata rikururqani wasinpa gradasninpi tiyachkaqta. Qayamuwaptinkum piensarqani: ‘¿Imataraqchá niwanqaku?’, nispa. Insultaqniy señormi apamusqa jarrapi chiri yakuta hinaspam vasopi qoykuwarqa. Niwarqam mana allin rimasqanmanta pampachanaypaq hinaspa alabawarqa allin iñiyniyoq kasqaymanta. Tukuyninpiqa sumaqllatam despedinakurqaniku.”

3. ¿Imanasqataq hukkuna insultawaptinchik mana piñakunanchikchu?

³ Kunanqa runakunam imawanpas sasachaunku, chaymi predicacionpi otaq maypipas piñasqa runakunawan tupanchik. Chayna runakunawan tupaspaqa ‘humillakuspa hinaspa respetowanmi’ rimananchik (1 Ped. 3:15). Rimasqanchik cristiano piñakuruptinqa, uyariqnin señorqa manachá cambianmanchu karqa, astawanchá piñakurunman karqa. Iñiqmasinchikqa controlakuspanmi allinta tanteaspan rimarqa, chaymi allinpi tukurqa.

¿Ima ninantaq ‘sumaqllataña’ rimayqa?

4. ¿Imanasqataq respetowan hinaspa allin rimaq kananchik?

⁴ Pablopa consejo qosqantam maypipas kasukuna, congregacionpiwan wasipipas, nirqam: ‘Kachiyoq [. . .] hinam sumaqllaña kanan rimasqanchikqa’, nispa (Col. 4:6). Rimasqanchikqa respetowan hinaspa allinmi kanan. Chaynapim hukkunawan sumaqta rimasun hinaspa hawka kanapaq yanapasun.

5. ¿Imawantaq mana pantanachu allin rimayta? Huk ejemplowan willamuy.

⁵ Allin rimayqa manam piñasqa kachkaspa piensasqanchiktawan sientesqanchikta rimaychu. Chaylla piñakuruyqa manam allin kasqanchiktachu qawachin aswanqa mana allin kasqanchiktam, chaynatam Biblia nin (leey Proverbios 25:28 hinaspa 29:11). Moisesmi lliw ‘runamantapas ancha humillakuq’ kachkaspan, huk kutipi israelitakunapa mana kasukusqankuwan piñakuruspan Diosta mana hatuncharqachu. Imayna sientekusqanmantam clarota rimarqa, ichaqa manam Diospa agradonpaqchu karqa. Chaymi 40 wataña llaqtanta pusananpaq churaspanpas, mana saqerqachu israelitakunawan kuska Prometesqa Allpaman yaykunanta (Num. 12:3; 20:10, 12; Sal. 106:32).

6. ¿Ima ninantaq yachaywan rimayqa?

⁶ Bibliaqa alabanmi yachaywan rimaqkunataqa, ninmi: ‘Rimaysapa runaqa huchallikurunqam. Pisi rimaq runañataqmi yachaysapallaña’, nispa (Pro. 10:19; 17:27). Ichaqa, yachayniyoq kaspaqa manamá upallallachu  kasun. Aswanqa rimasqanchikmi ‘sumaq’ kanan, heridapa nanaynin samaykachiq hampi hina manam ñawchi cuchillo hinachu (leey Proverbios 12:18 hinaspa 18:21).

“Kanmi upallanapaq” hinaspa “rimanapaq tiempo”

7. ¿Imaynatam mana rimananchikchu, hinaspa imanasqa?

⁷ Manam predicaspallachu otaq llamkayllanchikpichu sumaqta hinaspa controlakuspaqa rimana. Wasinchikpipas hinaspa congregacionpipas chaynatam rimananchik. Piñakuspa rimayqa manam allinchu saludninchikpaq, Dioswan amistadninchikpaq, imayna tarikusqanchikpaq hinaspa runamasinchikpaqpas (Pro. 18:6, 7). Rimasqanchikwan hukkuna imayna tarikusqankupim piensana hinaspa pantaq kaspanchik mana allin rimaymanta controlakunapaq kallpanchakunanchik. Imaña kaptinpas manam insultananchikchu, burlakunanchikchu, despreciananchikchu nitaq piñakuywanqa imatapas rurananchikchu (Col. 3:8; Sant. 1:20). Chayna rimayqa cancer onqoy hinam kanman Jehová Dioswan amistadninchikpaq hinaspa runamasinchikwan allin kawsakunanchikpaqpas. Chaymi Jesusqa nirqa: “Pipas wawqenpaq piñakuqqa juzgasqam kanqa, wawqen insultaqñataqmi cortepi juzgasqa kanqa, wawqenta mana valeq upallamanta kamiqñataqmi kachkan wiñaypaq ninawan [“Gehenapi”, NM] castigasqa kananpaqña”, nispa (Mat. 5:22).

8. ¿Haykapim hinaspa imaynatam rimananchik hukmanyasqa kasqanchikmanta?

⁸ Imayna rimasqanchikta cuidana kaptinpas, wakinpiqa rimananchikmi. Iñiqmasinchikpa rimasqan otaq rurasqan sientichiwaptinchikqa, amayá saqesunchu piñasqa kasqanchik sonqonchikpaq veneno hina kanantaqa (Pro. 19:11). Aswanqa hawkalla kanapaq hinaspa allinyanakunapaq kallpanchakusun. Pablom qellqarqa: “Amayá inti seqaykunankamaqa piñakuruychikchu”, nispa. Hinalla hukmanyasqa kaspaqa, sumaqllata hinaspa rimanapaq kaq tiempopim iñiqmasinchikwan rimananchik (leey Efesios 4:26,  27, 31, 32). Imam kaqtayá rimasun sasachakuyta allichanapaq hina, ichaqa ‘sumaqllata’ otaq kuyakuywan (Lev. 19:17; Mat. 18:15).

9. ¿Imanasqataq mana allinchu kanman piñasqa kachkaspa rimayqa?

⁹ Haykapi rimanapaq tiempota akllayqa Allinmi. “Kanmi upallanapaq” hinaspa ‘rimanapaq tiempo’ (Ecl. 3:1, 7). Allin ruraq runaqa contestananpaqmi allinta piensan (Pro. 15:28). Chaymi wakinpiqa rimanapaq suyananchik. Piñasqa kachkaspa sasachakuyta allichanapaq rimayqa astawanmi sasachanman, ichaqa chayllam allichana.

Allinkuna ruraymi yanapan hukkunawan allin kanapaq

10. ¿Imaynatam sumaq sonqo kayqa yanapawanchik hukkunawan allinlla kanapaq?

¹⁰ Kuyakuywan hinaspa imam kaqta rimaspanchikqa, manam sasachakusunchu hukkunawan hawka kananchikpaqqa otaq hukkunawan hawka kanapaq kallpanchakuspapas manam sasachakusunchu paykunawan imam kaqta rimananchikpaqqa. Sumaq sonqo kasqanchikrayku yanapakuq, regalo qokuq hinaspa chaskiykuq kaspaqa hukkunawanmi sumaqllata rimasun. Chaynataq, piwanpas sasachakuy kaptin chaynata ruraspaqa, ‘umanmanchá rupachkaq sansata huntachisunchik’ chaynapi paypas sumaq kayniyoq kasqanman hina ruraptin mana sasachakuspa paywan allichanapaq (Rom. 12:20, 21, NM).

11. ¿Imatam Jacob rurarqa, hinaspa imapim rurasqan tukurqa?

¹¹ Jacobqa yacharqam llampu sonqo kay ancha allin kasqanta. Mellizo wawqen Esau, piñakuspa wañurachinanmanta manchakuspanmi ayqekurqa. Ichaqa achka watamantam kutimurqa. Esauqa 400 runakunawanmi rirqa wawqenwan tupananpaq. Chayllam Jacobqa Jehová Diosta mañakurqa yanapananpaq. Chaynataq, achka animalkunata wawqenman regalananpaq apachirqa. Regalo qosqan Esaupa sonqonta tiyaykachiptinmi kallpaylla rispa Jacobta abrazaykurqa (Gen. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10).

Hukkunata kallpanchasun sumaq rimaykunawan

12. ¿Imanasqataq iñiqmasinchikkunata kuyakuywan rimapayananchik?

¹² Iñiqmasinchikkunaqa Diostam servinku manam ñoqanchiktachu nitaq huk runakunatachu. Ichaqa munankum allin qawananchikta. Kuyakuywan rimapayaspaqa yanapasunmi imapas preocupasqanpi, nanay simiwan paykunamanta mana allinta rimaspam ichaqa astawan sasachachwan hinaspa piensachichwan Jehová Dios manaña favorecesqanta. Kallpanchaytam munanchik sonqomanta lloqsiq allin rimaykunawan hinaspa yanapaqnin ‘allin kaqkunallata’ rimaspa, chaynapim paykunaqa allin kanqaku (Efe. 4:29).

13. a) ¿Imatam ancianokunaqa yuyananku consejota qospanku? b) ¿Imatam ancianokunaqa yuyananku cartata qellqaspanku?

¹³ Ancianokunam aswanqa kuyapayakuq kananku iñiqmasinkunapaq (1 Tes. 2:7, 8). Consejo qosqankuta mana uyariy munaqkunatapas ‘llampu sonqo kaspankum’ yanapananku (2 Tim. 2:24, 25). Chaynataq respetoyoq kasqankutam qawachinanku, ancianomasinkunaman otaq Betel wasiman cartata apachispankupas. Mateo 7:12 nisqanman hinam kuyakuywan hinaspa respetowan qellqananku.

Familiawan rimaymanta

14. ¿Ima consejotam qosakunaman Pablo qorqa, hinaspa imanasqa?

¹⁴ Manam chayllaqa cuentata qokunchikchu rimasqanchikwan hinaspa uyanchiktawan cuerponchikta imayna churasqanchikwan hukkuna imayna sientekusqankumanta. Wakin qarikunaqa manam cuentata qokunkuchu rimasqankuwan warmikunata imayna sientichisqankuta. Huk cristianam nirqa: “Manchakunim qosay piñakuspan nisyuta rimapayawaptinqa”, nispa. Chayna rimaymi qarimantaqa warmikunata astawan hukmanyachin hinaspa mana chayllaqa qonqayta atinkuchu (Luc. 2:19). Astawanmi paypa kuyasqan hinaspa respetasqan chaynata niptinqa.  Chaymi Pablo kayna consejota qorqa: “Qosakuna, kuyaychik warmikichikta, amayá qaqchakachariychikchu”, nispa (Col. 3:19).

15. ¿Imanasqam qosakunaqa señorankuta sumaqllata rimapayananku? Huk rikchanachiywan rimarimuy.

¹⁵ Achka wataña casarasqa cristianom nin imanasqa qosakuna señorankuta ‘pakiq vasota hina cuidanankumanta’, nirqam: “Achka qollqepa chanin chaylla pakikuq imapas makinchikpi kaptinqa cuidadowanmi hapinchik mana pakikurunanpaq. Pakisqata laqaruptinchikpas pakikusqanqa sutillam qawakun. Chaynam qosapa nanay simiwan rimasqanqa señoranta hukmanyachinman, chayna rimasqanwan sasachasqanpas manam chayllaqa chinkarunqachu” (leey 1 Pedro 3:7).

16. ¿Imaynatam warmiqa familianta yanapanman?

¹⁶ Qaritapas kallpanchanmanmi otaq mana allintapas tarichinmanmi hukkunapa chaynataq señoranpa imayna rimasqanqa. ¿Imaynataq qosanpa confianan ‘yachayniyoq warmiqa’? Payqa piensanmi qosanpa sientesqanpi hinaspa piensasqanpipas, chaytaqa ruran paypaq imapas rurananta munasqanman hinam (Pro. 19:14; 31:11). Casada warmiqa familianpaqmi allinta otaq mana allintapas rurarunman, Bibliam nin: “Familianmantam nanachikun yachayniyoq warmiqa. Familiantam pierdechin mana yuyayniyoq warmiqa”, nispa (Pro. 14:1).

17. a) ¿Imaynatam wawa-churikunaqa tayta-mamanwan rimananku? b) ¿Imaynatam mozo-sipaskunawan rimananchik, hinaspa imanasqa?

¹⁷ Wawa-churikunapas respetowanmi tayta-mamanwanqa rimananku (Mat. 15:4). Tayta-mamakunapas chaynatam rimapayananku. Cuidadowan rimaspankum wawa-churinkutaqa ‘mana piñachinqakuchu’ (Col. 3:21; Efe. 6:4). Correginanku kaptinpas respetowanmi rimananku, chaynatam congregacionpi ancianokunapas rurananku. Chaynata rurasqankum yanapanqa pantasqankumanta corregikunankupaq hinaspa Jehová Dioswan allin amistad kanankupaqpas. Chayna rurayqa aswan allinmi mana corregiy atina kasqanta piensachinamantaqa, chaynata piensachiyqa astawanmi hukmanyachinman. Yaqapaschá mozo-sipasqa mana yuyanqachu consejaqninpa imakuna nisqantaqa, ichaqa manam qonqanqachu imayna nisqantaqa.

 Sonqonchikmantam lloqsinan kallpanchaq rimaykunaqa

18. ¿Imatam rurananchik mana allinkunamanta sonqonchikta limpianapaq?

¹⁸ Piñasqa kachkaspa hawka kasqanchikman rikchakuyqa manam piñakuyta controlaychu. Chayna kayqa manam allinninchikpaqchu hinaspapas onqoruchwanmi. Chayqa carro utqayman kallpananpaqwan sayananpaq chay ratolla manejay hinam, chaywanqa carrom malograkurunman. Chaynaqa, amayá sonqonchikpiqa waqaychasunchu piñakuyta, mana chayqa mana allintam ruraruchwan. Mana allinkunamanta sonqonchikta limpiananpaq Diosta mañakusun hinaspa munayninta ruranapaq yuyayninchiktawan sonqonchikta espiritunwan cambiananpaq saqekusun (leey Romanos 12:2 hinaspa Efesios 4:23, 24).

19. ¿Imatam rurananchik hukkunawan mana piñanakunapaq?

¹⁹ Piñakuyta controlanapaqqa imatapas rurananchikmi. Piwanpas atipanakuspa piñakuyta munaspaqa, allinmi hawka kananchikkama asurikuyqa (Pro. 17:14). Ichaqa, ¿imatam rurachwan piñakuyta qallariptinqa? Allinlla hinaspa sumaq sonqollam paywan kananchik. Ama qonqasunchu: “Allin simillawan contestaq runaqa runamasinpa piñakusqantam tanichin. Nanay simiwan contestaq runam ichaqa astawanraq runamasinta piñachin” (Pro. 15:1). Mana nisyuta rimaspallapas nanay simiwan otaq mana allinta rimayqa ninaman yantata yapay hinam kanman (Pro. 26:21). Imawanpas paciencianchik pruebasqa kaptinqa, ‘allinta tanteaspam’ rimananchik, ‘manam piñakuqllañaqa kananchikchu’. Chaymantapas, Diostam mañakunanchik espiritunta qowananchikpaq, chaynapim allin kaqkunallata hinaspa yanapakuq kaqkunallata rimasun (Sant. 1:19).

Sonqomanta pampachasun

20, 21. ¿Imanasqam pampachananchik, hinaspa imataq yanapawasun chayta ruranapaq?

²⁰ Pipas rimasqantaqa manam allintaqa controlanmanchu (Sant. 3:2). Familianchikwan iñiqmasinchikkunapas rimaspankuqa sientichiwanchikmanmi. Chaylla piñakurunamantaqa pacienciakusun hinaspa piensasun imanasqa chayna nisqanmanta (leey Eclesiastes 7:8, 9). Ichapas achkallaña rurayniyoq, imatapas manchakuspa hinaspa hukmanyasqa karqaku chaynataq mana yachasqanchik sasachakuykunawan preocupasqa tarikurqaku.

²¹ Chayna kaptinpas manamá allinchu piñakuyqa, ichaqa chaykunapi piensaspam imanasqa mana rimanakunata nisqanmanta entiendesun hinaspa pampachasun. Haykapipas llapallanchikmi rimaspa otaq ruraspa hukkunata sientichirqanchik, suyanchikmi pampachaykuwananchikta (Ecl. 7:21, 22). Jesusmi nirqa hukkunata pampachaptillanchik Diospas pampachawananchikta (Mat. 6:14, 15; 18:21, 22, 35). Chaymi pampachawananchikpaq mañakuna kaptinpas otaq pampachananchikpaqpas utqayman rurananchik. Chaynata ruraspam familiapiwan congregacionpipas hinalla kuyanakusun, ‘kuyakuyqa tukuy imatapas sumaqtam allinyanachin’ (Col. 3:14).

22. ¿Imanasqataq kallpanchakunanchik sumaqllata rimanapaq?

²² Mana allin ruraqkunapa puchukaynin asuykamuptinqa, astawanmi sasachakusun kusisqa hinaspa huñulla kanapaq. Diosta kasukuspanchikqa manam rimasunchu mana allintaqa aswanqa sumaqllatam. Chaynapim hawka tarikusun congregacionpiwan familianchikpipas, hukkunapas yachanqakum ‘kusikuq Diosninchikmanta’ (1 Tim. 1:11, NM).

¿Atiwaqchu contestayta?

• ¿Imanasqam sasachakuyta allichanapaq yachana haykapi rimayta?

• ¿Imanasqataq familiapi llapanku sumaqllata rimananku?

• ¿Imatam rurana rimasqanchikwan hukkunata mana sientichinapaq?

• ¿Imam yanapawasun pampachanapaq?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[21 kaq paginapi dibujokuna]

Pacienciakunaykim hinaspa yachanaykim ima tiempopi rimayta

[23 kaq paginapi dibujo]

Qosaqa kuyakuywanmi señoranta rimapayanan