Sasachakuypipas Jehová Dios servisqaymantam agradecekuni

Kaytam willakun Maatje de Jonge-van den Heuvel

KUYASQAY Jehová Diosniytam 70 watataña servini, kunanqa 98 wataypiñam kachkani. Ichaqa manam facilchu karqa iñisqayman hina kawsayqa. Iskay kaq hatun guerrapim presochasqa karqani. Chaypim llumpayta hukmanyarurqani mana allin rurarusqaymanta hinaspam vidaypi ñakakurqani. Chaymantapas llumpay sasachakuytaraqmi pasarqani. Chaywanpas Jehová Diostam anchata agradecekuni sasa tiempokunapipas servisqaymanta.

1940 watapa octubre killanpim viday cambiarurqa. Ñoqam Países Bajos nacionpa Hilversum llaqtapi yacharqani, chayqa kachkan Ámsterdam llaqtamanta 24 kilometropim. Chay tiempopiqa Alemania tropakunam yaykuramurqaku. Jaap de Jonge sutiyoq qosayqa kuyakuqllañam karqa. Pichqa watañam casarasqa karqaniku, hinaspam Willy sutiyoq 3 watachayoq kuyayllapaq warmi warmachayku kapuwarqaku. Huk kaqnin vecinoykum llumpay wakcha karqaku, hinaspam llumpayta sasachakuqku 8 warmankunata mikuchinankupaq. Chayna kaptinpas, huk mozotam wasinpi samachiqku hinaspa mikuchiqkupas. Chaymi tapukurqani: “¿Imanasqam llumpaytaraq sasachakunku chay mozota uywaspanku?”, nispay. Huk kutipim rirqani mikuyta apaspay hinaspam precursor kasqanmanta yacharurqani. Paymi willawarqa Diospa Gobiernonmantawan ima bendicionkuna apamunanmantapas. Chaykuna anchata kusichiwasqanraykum Biblia estudiayta qallaykurqani. Chay watallapim Jehová Diosman qokuspay bautizakurqani. Qosaypas huk wata pasaruptinmi bautizakurqa.

Ñoqaqa manam anchatachu Bibliamantaqa yacharqani, ichaqa entienderqanim Testigo kaspay gobiernopa cheqnisqan religion kanaymanta. Yacharqanitaqmi achka cristianokuna predicasqankumanta presochasqa kasqankuta. Chaywanpas predicaytam wasi-wasin qallaykurqani hinaspa precursorkunatawan congregacionkuna watukuqkunatapas samachirqaniku. Wasiykupitaqmi waqaycharqaniku Bibliamanta qellqakunatapas Ámsterdam lawmanta warmi-qari iñiqmasinchikkuna apamuptinku. Paykunaqa allin wankisqatam hatun bicicletakunapi apamuqku. ¡Mana manchakuspa kuyakuqmi karqaku! Iñiqmasinkuraykum vidankutapas wañuy patanpi churarqaku (1 Juan 3:16).

“¿Mamaya llumpaytachu qepamunki?”

Bautizakusqaymanta soqta killa pasaruptinmi, kimsa policiakuna wasiyta qawaq hamurqaku. Manam tarirqakuchu Bibliamanta qellqakunataqa, cama ukupi pakasqa librokunatam ichaqa tarirurqaku. Chayllam niwarqa Hilversum llaqtapi comisariaman rinaykupaq. Pasanaypaqña wawayta abrazaykuptiymi tapuwarqa: “¿Mamaya llumpaytachu  qepamunki?”, nispa. Ñoqañataqmi nirqani: “Manam wawallay, chayllam kutimusaq”, nispay. Ichaqa 18 killakunam pasarurqa kaqmanta abrazaykunaypaq.

Willasqaykichikyá imam pasawasqanmanta. Huk policiam Ámsterdam llaqtaman trenpi apawarqa tapupayawanankupaq. Chay tapuwaqniy runakunam hikutawarqa Hilversum llaqtapi kimsa runakunamanta pikuna Testigo kasqanta reqsichinaypaq. Ñoqañataqmi nirqani: “Kay leche rantikuq runallatam reqsini”, nispa. Chayna nisqayqa cheqapmi karqa, chay iñiqmasinchikqa wasin-wasinmi lecheta rantikuq. Hinaspam nirqani: “Testigo otaq mana testigo kasqanta ñoqata tapuwanaykichikmantaqa, kikintayá tapuychik”, nispa. Manaña imatapas niptiymi, uyaypi laqechuruwaspanku carcelman aparuwarqaku, chaypim 2 killa karqani. Maypi kasqayta qosay yacharuspanmi, mikuytawan pachata apamuwarqa. 1941 watapa agosto killanpim, aparuwarqaku Alemania nacionpi warmikunapa kasqan Ravensbrück sutiyoq manchakuypaq carcelman, chayqa karqa Berlín lawmanta 80 kilometropim.

“Kallpanchakuy ñañay”

Chay lawman chayaruptiykum niwarqaku iñiyniykuta qepanchaq papelta firmaykuspa wasiykuman kutikunaykupaq. Manamá chaytaqa rurarqanichu chaymi imaykunatapas qorqani hinaspam niwarqa bañopi qalatukunaypaq, chaypim reqsirqani Países Bajos nacionmanta ñañaykunata. Qowarqakum huk platota, huk vasota, huk cucharata hinaspa carcelpi kaqkunapa pachankuta, chaypim violeta colorniyoq sirasqa triangulo karqa reqsiwanankupaq. Punta kaq tutapim presokunapa kasqan sitiopi churaruwarqaku. Chaypim chayllaraq presochawasqanmanta waqayta qallaykurqani. Nirqanim: “¿Imaraq pasawanqa? ¿Haykapikamaraq kaypiqa kasaq?”, nispa. Arí, chayllaraq bautizakusqayraykum iñiyniyqa manaraq allin takyasqachu karqa. Hinallamá Diosmanta yachanay karqa. Paqarinnintinta sutiykumanta qayawaptinkum, Holanda nacionmanta iñiqmasinchik llakisqata qawawaspan niwarqa: “¡Kallpanchakuy ñañay, kallpanchakuy! ¿Imatataq rurawanchikman?”, nispa.

Qayayta tukuruspankum, huklawmanña aparuwarqaku, chaypim Países Bajos hinaspa Alemania nacionmanta achka cristianakuna chaskiykuwarqaku. Wakinkuqa huk wata masñam chaypiqa kachkarqaku. Paykunawan kasqaymi cheqaptapuni kallpanchawarqa. Admirakurqanim yachasqanku sitio hukkunapamantaqa limpio kasqanwan. Lliwtaqmi yacharqaku chay sitio limpio kasqanta, chaypi mana suwakusqankuta, mana peleasqankuta nitaq mana allinkunata rimasqankutapas. Chay carcelpi llumpay ñakariy kaptinpas, samasqayku sitiom ichaqa kallpanchanakunaykupaq karqa.

Carcelpi imayna kawsasqayku

Carcelpiqa asllata mikuspam llumpayta llamkana karqa. Madrugawllatam hatariq karqaniku hinaspam sutiykumanta qayawaqku. Warmi guardiakunam parakamuptinpas hawapi huk horata sayachiwaqku. Inti chinkaykuptinñataqmi, kaqmanta sutiykumanta qayawaqku. Chaymantañataq aslla sopachatawan tantachata mikuspayku llumpay pisipasqa puñuq kaniku.

 Lunesmanta sabado punchawkamam, trigota rutuspa haciendapi llamkaq kani, yarqakunata hinaspa kuchikunapa wasintapas limpiaqmi karqani. Sasa hinaspa millakuypaq kaptinpas atirqanim sipasllaraq kasqayrayku. Anchatam yanapawarqa llamkaspay Diosmanta takikunata takisqay. Ichaqa llumpaytam llakikurqani qosaymantawan wawaymanta.

Aslla mikuyta qowaptinkupas, llapallan iñiqmasiykunawanmi tantapa partenta sapa punchaw sapaqcharqaniku domingo punchawpi aschatawan mikunaykupaq, chay punchawpim huñunakurqaniku Bibliapa yachachisqanmanta rimanaykupaq. Manamá ima qellqaykupas kapuwarqakuchu, ichaqa atencionwanmi uyarirqaniku Alemania nacionmanta yuyaq ñañaykupa yachachiwasqankuta. Yuyarirqanikutaqmi Señorninchik Jesucristopa wañukusqan punchawtapas.

Ancha munasqay, pesakusqay hinaspa kallpanchawasqanku

Wakinpiqa Alemania tropakunapaq llamkanaykupaqmi kamachiwaqku. Politicapi mana chaqrukuyta munaspam lliw testigokunaqa chayta mana rurayta munaqkuchu, ñoqapas paykunatam qatipakurqani. Achka punchaw mikuyta mana qowaspankum castigawaqku hinaspam unaysuta sayachiwaqku sutiykumanta lliwta qayawaspanku. Huk kutim chirillaña tiempopi 40 punchawta huk sitiopi wichqaruwarqaku.

Jehová Diospa testigonkunataqa sapa kutim niwaqku iñiyniykuta qepanchaq papelta firmaspayku wasiykuman kutikunaykupaq. Ravensbrück lawpi huk wataña kachkaspaymi llumpayta hukmanyarurqani. Anchatam rikuykuyta munarqani qosaytawan wawayta hinaspam guardiakunaman rispay chay documentota firmarurqani.

Chay rurarusqaymanta yacharuspankum, wakin iñiqmasiykunaqa ñoqawan mana hukllawakuyta munarqakuchu. Ichaqa Alemaniamanta Hedwig hinaspa Gertrud yuyaqña cristianakunam kuyawasqanta qawachiwarqaku. Kuchikunapa wasinpi llamkachkaptiykum ancha kuyakuywan paykunaqa niwarqa Jehová Diosman sonqo kayqa ancha allin kasqanta, hinaspa Diosta kuyaspa iñiyniyta mana qepanchanaypaq. Mamay hina cuidawasqan hinaspa kuyawasqanmi sonqoyman chayarurqa. * Yacharqanim mana allin rurasqayta, hinaspam munarqani chay firmasqay papel mana valenanta. Huk kutim chay ruray munasqaymanta huk kaqnin iñiqmasiyman nirqani. Yaqachusmi huk guardia chay rimasqaykuta uyarirurqa hinaspam chay tutalla kachaykuwarqa nacionniyman kutikunaypaq. Kunankamam yuyarini warmi capataspa niwasqanta: “Qamqa hinallam Biblia estudiaqkunamanta kanki hinaspapas hinallamá kanki”. Ñoqañataqmi nirqani: “Arí, Jehová Dios munaptinqa”, nispa. Hinallam tapukurqani: “¿Imatam rurayman chay firmasqay manaña valenanpaq?”, nispa.

Firmasqay documentopim huk kaqninpi nirqa: “Kay documentowanmi qawachini Asociación Internacional de Estudiantes de la Biblia nisqawan manaña haykapipas hukllawakunaypaq”, nispa. Chayta yuyarispaymi piensarurqani kaqmanta predicanaypaq. Chaynatamá rurarqani 1943 watapa enero killapi wasiyman kutisqay qepallata. Yacharqanim Diospa Gobiernonmanta kaqmanta willakuchkaptiy guardiakuna tariruwaspan astawanraq castigawananmanta.

Diosta tukuy sonqoywan serviy munasqayta qawachinaypaqmi, kaqmanta wasiypi samachirqani cartakunata apamuq cristianokunata hinaspa congregacionta watukuq ancianokunatapas. ¡Anchatam Jehová Diosta agradecekuni payta hinaspa llaqtan kuyasqayta qawachinaypaq kaqlla saqewasqanmanta!

 Llumpay llakikuy

Guerra tukunanpaqña kachkaptinmi, qosaywan kuska llumpay llakipi tarikurqaniku. 1944 watapa octubre killapim warmayku difteria onqoywan hapirachikurqa. Llumpayta onqosqanwanmi kimsa punchaw pasayllata 7 watallanpi wañukurqa.

Sapallan warmaykupa wañukusqanqa llumpay llakikunapaqmi karqa. Niymanmi Ravensbrück lawpi preso kasqaymantaqa astawan ñakarisqayta. Chayna tarikuptiykupas consuelawarqakum Salmo 16:8 nisqan, ninmi: “Siemprem yuyallasaq Diosniytaqa. Alleq lawnillaypim kachkan payqa. Manam urmasaqchu ñoqallayqa”, nispa. Qosaypas ñoqapas iñirqanikum Diospa prometesqan kawsarimuy kananmanta. Hinalla kallpanchakuspaykum sapa kuti predicarqaniku. 1969 watapi wañukunankamam qosayqa allinta yanapawarqa Jehová Diosta agradecesqa servinaypaq.

Kusikuykunawan bendicionkuna

Pasaq watakunapim anchata kallpanchawarqa Jehová Diosta tukuy tiempo serviqkunawan amistad rurasqay. Guerra tiempopi hinam, kunanpas congregacionta watukuq ancianokunatawan señorankuta wasiypi samachini. Arí, huk kaqnin watukamuq Maarten Kaptein hinaspa Nel sutiyoq señoranmi 13 watata wasiypi samarqaku. Señoran wañunanpaqña kaptinmi wasiypi kimsa killata cuidarqani wañukunankama. Paykunawan hinaspa chay lawpi iñiqmasinchikkunawan amistad rurasqaytam anchata chaninchani.

Anchatam yuyarini 1995 watapi pasawasqanta, invitawarqakum Ravensbrück lawman rispa carcelpi pasasqaykuta yuyarinaykupaq. Chaypim kaqmanta tuparqani 50 wata masnin mana tupasqay cristianakunawan. Paykunawan kasqayqa mana qonqanapaqmi karqa, hinaspam wañukuq familiaykuwan tupaykunaykupaq suyakuypi hinalla hapipakunaykupaq kallpanchanakurqaniku.

Pablom Romanos 15:4 nirqa “pacienciakuspa hinaspa kallpanchakuspa” Bibliapa nisqanpi confianzawan suyananchikta Dios munasqanta. Diostam anchata agradecekuni chay suyakuymanta, chaymi yanapawarqa sasa tiempopipas payta hinalla sonqomanta servinaypaq.

[Willakuy]

[10 kaq paginapi foto]

Jaap qosaywan (1930)

[10 kaq paginapi foto]

7 watanpi, Willy sutiyoq warmayku

[12 kaq paginapi foto]

1995 watapi kaqmanta tupasqayku. Ñoqam kani punta filapi qaripa waqtanpi tiyaq warmi