¡Mayna admirakuypaqmi Diosninchikpa yachayninqa!

“¡Mayna allinmi Diosninchikqa! ¡Payqa tukuy yachayniyoq kaspanmi tukuy imata reqsin! ¡Pitaq yachanman imam munasqantawan imam ruranantaqa!” (ROM. 11:33.)

1. ¿Imatam Diosta serviq runaqa astawan chaninchan?

¿IMAWANMI ancha favorecesqa karqanki? Ichapas yuyarinki imapas ancha valorniyoq rurayta chaskisqaykipi. Bautizasqa cristianom ichaqa anchata chaninchan Jehová Dioswan amistadninta. Ancha favorecesqamá kanchik ‘Diospa reqsisqan’ kasqanchikwan (1 Cor. 8:3; Gal. 4:9).

2. ¿Imanasqataq ninchik Diosta reqsisqanchik hinaspa paypa reqsisqan kasqanchik ancha chaninchanapaq kasqanta?

² ¿Imanasqataq ninchik Diosta reqsisqanchik hinaspa paypa reqsisqan kasqanchik ancha chaninchanapaq kasqanta? Manam tukuy ima Unanchaq kasqanraykullachu aswanqa serviqninkunata Waqaychasqanraykum. Diosmanta willakuq Nahunmi nirqa: “Diosqa ¡mayna-mayna allinmi! Sasachakuy punchawpipas amparakuna hinaraqmi. Payman hapipakuqkunataqa payqa waqaychaykunmi”, nispa (Nah. 1:7; Sal. 1:6). Wiñay kawsayta chaskiyta munaspaqa allintapunim reqsinanchik sapallan cheqap Diosta hinaspa Churin Jesucristotapas (Juan 17:3).

3. ¿Ima ninanmi Dios reqsiyqa?

³ Ichaqa, ¿ima ninanmi Diosta reqsiyqa? Manam sutin yachayllachu. Aswanqa amistadninchikta hinam qawana, yachananchiktaqmi munasqankunatawan cheqnisqantapas. Chaymantapas paymanta yachasqanchikman hinam kawsananchik (1 Juan 2:4). Manam chayllachu. Allintapuni reqsinapaqqa tukuy ima rurasqanpim reparananchik, chaypaqqa yachananchikmi imayna hinaspa imanasqa rurasqanmanta. Munayninta astawan yachaspaqa, astawanmi admirakusun Diosninchikpa yachayninmantaqa (Rom. 11:33).

Munaynintam Jehová Diosqa ruran

4, 5. a) Bibliapiqa, ¿ima ninantaq ‘munaynin’ niq palabraqa? b) Huk rikchanachiywan willamuy imaña kaptinpas munasqanchikta haypay atikusqanta.

⁴ Jehová Diosqa munayninman hinam imatapas ruran. Arí, Bibliaqa willakunmi ‘ñawpaqmantaraq imam munasqanmanta’ (Efe. 3:10, 11). Bibliapiqa, ¿ima ninantaq ‘munaynin’ niq palabraqa? Chayqa imapas tanteasqaña kaqta haypaymi.

⁵ Kaywan rikchanachisun. Huk runam huk llaqtaman chayayta munan. Chay llaqtaman chayaymi munayninqa. Chayananpaqqa tanteanqachá imawan rinanta hinaspa mayninta rinanta. Risqanpi ichapas imapas karuptin huk lawnintaña rinanpaq tanteanman. Ichaqa imaña kaptinpas chay risqan llaqtamanmi chayan.

6. ¿Imaynatam Jehová Diosqa munasqanta rurananpaq mana nirqachu kaynatapunim rurasaq nispa?

⁶ Chaynallataqmi, Jehová Diospas munasqanta rurananpaqqa manam ninchu kaynatapunim rurasaq nispaqa, aswanqa respetanmi unanchasqankunapa akllakuyniyoq kasqanta, payqa imatapas ruranmi munasqankunata rurananpaq. Qawasun imaynatam  munayninta rurananpaq prometesqa Mirayta servichikusqanmanta. Adantawan Evata unancharuspanmi Jehová Dios nirqa: “Wawa-churiyoqyá kaychik, kay pachamanyá huntaychik, munaychakuychikyá”, nispa (Gen. 1:28). Iskayninku Diospa contranpi churakuptinkuqa, ¿yaqachum Diospa munaynin yanqachakururqa? Manamá. Chay pasakusqanraykum Jehová Diosqa munasqanta rurananpaq huk ñanninta richkanmanpas hina hukmanpataña rurarqa. Willarqam huk ‘miray’ hamuspan tukuy mana allinkunata allichananmanta (Gen. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Juan 3:8).

7. ¿Imatam Exodo 3:14 nisqan Jehová Diosmanta yachachiwanchik?

⁷ Jehová Diosqa qawachirqam ancha yachayniyoq kasqanta munayninkunata rurasqanpi. Chayqa tupanmi Moisesman huk kamachikuyta qospan kikinmanta ima nisqanwan. Chay kamachikuyta mana atinanta Moises niptinmi Diosqa kaynata nispan hawkayachirqa: “‘ÑOQAM KASAQ IMAPAS RURASQA KANANPAQ’ nispa. Nirqataqmi: ‘Chaynaqa Israelpa mirayninkunamanmá ninki: “ÑOQAM KASAQ sutiyoqmi qamkunaman kachamuwan”’”, nispa (Exo. 3:14). Kaynata nispanmi Diosqa qawachirqa munayninta rurananpaq imapas ruray atisqanta. Chaytam apostol Pablo Romanos libropa 11 capitulonpi sumaqta qawachin aceitunas sachamanta rimaspan. Hanaq pachapi otaq kay pachapi kawsanapaq suyakuyniyoq kaspapas, kay sachawan rikchanachisqanmanta yachayqa yanapawasunmi Jehová Diospa mana tupachiy atina yachayninmanta entiendenapaq.

Prometesqa Miraymanta Diospa munaynin

8, 9. a) ¿Imakunam yanapawasun aceitunas sachamanta rikchanachiyta entiendenapaq? b) ¿Ima tapukuymantam yachasun hinaspa imatam qawachin Jehová Diosmanta?

⁸ Aceitunas sachawan apostol Pablopa rikchanachisqanmanta entiendeyta munaspaqa, puntatam yuyarinanchik Jehová Dios Prometesqan Mirayta servichikuspan munayninta rurananpaq imakuna rurasqanmanta. Punta kaq: Jehová Diosmi Abrahamta kaynata prometerqa: ‘Kay pachapi lliw runakunam miraynikirayku bendecisqa kanqa’, nispa (Gen. 22:17, 18). Iskay kaq: Abrahampa mirayninkunata otaq Israel naciontam Jehová Diosqa prometerqa paykunamanta gobiernaq “sacerdotekuna” lloqsinanpaq (Exo. 19:5, 6). Kimsa kaq: Yaqa lliw israelitakuna Jesucristota mana chaskisqankuraykum, Diosqa hukmanpataña rurarurqa gobiernaq ‘sacerdotekunata’ akllananpaq (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). Tawa kaq: “Abrahampa miraynin” Jesucristo kaptinpas, Jehová Diosqa huk runakunatam akllarqa chay miraypa parten kanankupaq (Gal. 3:16, 29).

⁹ Chaymantapas Apocalipsis librom kaytawanraq niwanchik: 144.000 runakunam hanaq pachaman rinqaku Cristowan kuska reykuna hinaspa sacerdotekuna kanankupaq (Apo. 14:1-4). Kay libroqa sutichantaqmi, ‘Israel ayllukuna’ nispa (Apo. 7:4-8). ¿Kaywanqa nichkanchikchu lliw 144.000 akllasqa runakuna judiokunalla kasqankuta? Kay tapukuypa kutichiyninmi qawachiwasun Jehová Dios munayninta rurananpaq mana hukllapi hapipakusqanta. Chaypaqyá qawasun Romapi iñiqkunaman Pablopa cartasqanpi ima nisqanta.

Gobiernaq “sacerdotekuna”

10. ¿Imapaqmi Israel nacion favorecesqa karqa?

¹⁰ Yachamusqanchikman hinam, qallariypiqa Israel nacionllamantam lloqsinan karqa gobiernaq sacerdotekuna hinaspa sapaqchasqa nacionpas (leey Romanos 9:4, 5). Ichaqa, ¿imataq pasarqa Prometesqa Miray chayaramuptin? ¿Judio kaqkunamantachu 144.000 akllasqa runakunaqa otaq Abrahampa mirayninpa parten kaqkunaqa lloqsinan karqa?

11, 12. a) ¿Haykapim qallarikurqa huñuyta hanaq pachapi gobiernanankupaq sacerdotekunata, hinaspa imaynatam chayta yaqa lliw judiokuna qawarqaku? b) ¿Imaynatam Jehová Diosqa huntachinman karqa Abrahampa mirayninta?

 ¹¹ (Leey Romanos 11:7-10.) Punta pachak watapiqa yaqa llapallan judiokunam Jesusta qepancharurqaku. Chaymi Abrahampa mirayninqa manaña paykunamantachu lloqsinan karqa. Ichaqa Pentecostes 33 watapim, hanaq pachapi gobiernanankupaq ‘sacerdotekunata’ huñuyta qallarikurqa, wakin judiokunam Diosman sonqo kasqankurayku akllasqa karqaku. Achka-achka judiokunamantaqa ‘wakillanmi’ akllasqaqa karqaku (Rom. 11:5).

¹² Hinaptinqa, ¿imaynatam Jehová Diosqa huntachinman karqa Abrahampa mirayninta? (Rom. 11:12, 25.) Pablopa nisqanpiyá reparasun, nirqam: ‘Ama piensaychikchu Diospa promesankuna mana cumplikusqantaqa. Manam Israel [nacionmanta] llapallan mirayninkunachu Diospa akllasqankunaqa kachkan. Manataqmi Abrahampa llapallan mirayninkunachu Diospa churinqa [. . .]. Chaynaqa manam imananchu pipa miraynin kaypas Diospa churin kanapaqqa. Aswanqa Diospa promesanman hina naceqkunallam Abrahampa cheqap mirayninkuna hinaqa kanku”, nispa (Rom. 9:6-8). Chaynaqa, Jehová Diosqa manañam suyanñachu Abrahampa mirayninmantapuni kanankupaqqa.

Aceitunas sachawan rikchanachiymanta

13. a) ¿Imawanmi tupan aceitunas sachaqa? b) ¿Imawanmi tupan sachapa sapinqa? c) ¿Pitaq sachapa kullunqa? d) ¿Pitaq sachapa kallmanqa?

¹³ Pablom Abrahampa mirayninkunata tupachin aceitunas sachapa kallmanwan (Rom. 11:21). Kay sacham allintapuni tupan Abrahanwan contrato rurasqanpi Diospa munaynin imayna cumplikusqanwan. Aceitunas sachapa sapinqa tupanmi Jehová Dioswan, paymi hanaq pachaman riq suyaqkunata rikurichirqa (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Sachapa kullunñataqmi tupan Jesuswan, Abrahampa miraynin kasqanrayku. Kallmankunañataqmi tupan Abrahampa mirayninpa parten kaqkunawan.

14, 15. ¿Pikunataq kanku allin aceitunas sachapa ‘kuchusqa’ kallmakuna hinaspa ratachisqa kallmakunapas?

¹⁴ Aceitunas sachawan rikchanachiypim, sachamanta kuchusqa kallmakunaqa tupachisqa kachkanku Jesusta qepanchaq judiokunawan, qepanchasqankuraykum Abrahampa miraynin kayta chinkarachirqaku (Rom. 11:17). ¿Pikunataq paykunapa rantinpi akllasqa karqaku? Judiokunapa mana haykapipas piensasqanku runakunam. Yuyarisun, Bautizaq Juanmi judiokunataqa nirqaña Dios munaspanqa rumikunamantapas Abrahampa mirayninta hatarirachinanmanta (Luc. 3:8).

¹⁵ ¿Imatam Diosqa rurarqa munayninta qespichinanpaq? Pablopa nisqanman hinam  kuchusqa kallmakunapa rantinpi purun aceitunas sachapa kallmanta churarqa. Huk rimaypiqa allin aceitunas sachamanmi purun aceitunaspa kallmanta ratarachirqa otaq injertarqa (leey Romanos 11:17, 18). Kay textopa nisqanman hinaqa, huklaw nacionkunamanta hanaq pachaman rinankupaq akllasqa cristianokunam, allin aceitunas sachaman ratachisqa hina karqaku, wakinkum karqaku Roma congregacionpi mana judio cristianokuna. Chaynapim Abrahampa miraynin hinaña karqaku. Qallariypiqa paykunaqa manam atinmankuchu karqa Abrahampa miraynin kaytaqa purun aceitunaspa kallman hina kasqankurayku, ichaqa Jehová Diosmi paykunata akllarurqa judiokuna hinaña kanankupaq (Rom. 2:28, 29).

16. ¿Imatam Pedro nirqa huklaw nacionkunamanta hanaq pachaman riqkunamanta?

¹⁶ Huklaw nacionkunamanta hanaq pachaman riq cristianokunaman cartasqanpim Pedro nirqa: “Qamkunapaqqa chay rumiqa [otaq Jesucristoqa] ancha valorniyoqmi, mana iñiqkunapaqmi ichaqa Bibliapa nisqanman hina cumplikun: Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa. Paymi mitkana rumi hinaspa urmachikuq hatun rumi [. . .]. Qamkunam ichaqa kankichik akllasqa runakuna, reyta servinaykichikpaq sacerdotekuna, Diosllapaqña kawsaq nacion hinaspa Diospa runankuna chaynapi Diospa atiyninmanta willakunaykichikpaq. Paymi tutayaymanta qayasurqankichik admirakuypaq kanchayninpi purinaykichikpaq. Ñawpaqtaqa manam runankunachu karqankichik, kunanmi ichaqa Diospa runankunaña kankichik. Ñawpaqtaqa mana pipapas llakipayasqanmi karqankichik, kunanmi ichaqa Diospa llakipayasqanña kachkankichik”, nispa (1 Ped. 2:7-10).

17. ¿Imaynanpim ninchik taqrusqa otaq mana rurana kaqta Jehová Dios rurarusqanta?

¹⁷ Judiokunapa mana piensasqanku kaqtam  Jehová Diosqa rurarqa. Chaytam Pablo nirqa ‘taqrusqa’ otaq mana rurana kaqta Dios rurarusqanmanta (Rom. 11:24). ¿Imaynanpi? Purun sachata allin sachaman ratachiy mana rurana kasqanrayku. (Ichaqa punta pachak watapim chakrapi llamkaqkunamanta wakinkuna chayta rurarqaku.) * Chayna kaqllatam Diospas rurarqa. Huklaw nacionkunamanta runakunata mana allin ruruqta hina judiokuna qawaptinkupas, Diosqa chay runakunamanta wakintam akllarurqa huk nacion kanankupaq, paykunam Jehová Diospa munayninta rurananku karqa (Mat. 21:43, NM). Kimsa chunka soqtayoq watapim huk nacionniyoq hinaspa mana señalasqa Cornelio sutiyoq runa cristianoña rikurirurqa, hinaspam chuya espirituta chaskirqa. Chaymantapacham huklaw nacionmanta runakunaqa atinmanku karqa rikchanachisqa aceitunas sachaman ratachisqa kayta (Hech. 10:44-48). *

18. ¿Ima suyakuyniyoqraqmi karqaku judiokunaqa 36 wata qepaman?

¹⁸ Chaynaqa, ¿nichkanchikchu 36 wata qepaman manaña pi judiopas Abrahampa miraynin kay atinankumanta? Manam. Pablom nin: “Judiokuna iñikuptinkuqa huktawan injertachkaq hina sitionman Dios paykunata kutiykachinqa. Diosqa atiyniyoqmi huktawan kutiykachinanpaq. Mana judio kaptikichikmi purun aceitunas sachamanta kuchusurqankichik allin sachamanña injertachkaq hina taqrusunaykichikpaq, chaynatam rurarqa mana taqrunapaq hina kachkaptikichikpas. Chay allin aceitunas sachapa kikin kallmanpuni kachkaspaqa judiokunaqa aswan faciltam kutiykunqaku”, nispa (Rom. 11:23, 24).

‘Llapallan judiokunam salvakunqa’

19, 20. Aceitunas sachawan rikchanachiypa nisqanman hina, ¿imatam runakuna haypanqaku?

¹⁹ ‘Diospa Israelninmanta’ willakuyqa admirakuypaqmi cumplikuchkan (Gal. 6:16, NM). Pablopa nisqanman hinaqa ‘llapallan judiokunam salvakunqa’ (Rom. 11:26). Diospa tanteasqan punchaw chayaramuptinmi ‘llapallan judiokuna’ otaq lliw hanaq pachaman riqkuna cielopi rurayninkuta ruranqaku. Arí, paykunam kanqaku reykuna hinaspa sacerdotekuna. ¡Manam imapas harkayta atinmanchu Diospa munaynin rurakunantaqa!

²⁰ Abrahampa mirayninwanmi otaq Jesucristowan 144.000 akllasqa runakunawanmi, llapallan runakuna atinqaku suma-sumaq kawsakuy chaskiyta, chaynapim Diospa munaynin cumplikunqa (Gen. 22:18; Rom. 11:12). Qawasqanchikman hinaqa Diospa llaqtanpi lliw kaqkunam bendecisqa kanqaku. Diospa munaynin imayna rurakusqanmanta yachasqanchikraykum nichwan: “¡Mayna allinmi Diosninchikqa! ¡Payqa tukuy yachayniyoq kaspanmi tukuy imata reqsin! ¡Pitaq yachanman imam munasqantawan imam ruranantaqa!”, nispa (Rom. 11:33).

[Willakuykuna]

¿Yacharunchikchu?

• ¿Imatam Jehová Diosmanta yacharunchik munaynin cumplinanpaq imayna rurasqanmanta?

• Imawantaq tupan Romanos 11 nisqanpi:

Aceitunas sachaqa

Sachapa sapinqa

Sachapa kullunqa

Sachapa kallmanqa

• ¿Imaynanpim ninchik taqrusqa otaq mana rurana kaqta Jehová Dios rurarusqanta?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[24 kaq paginapi dibujo hinaspa recuadro]

¿Imapaqmi purun aceitunaspa kallmantaqa injertana?

▪ Punta pachak watapi, Lucio Junio Moderato Columela soldado hinaspa chakrapi llamkaq romano runam, ancha reqsisqa karqa La labranza niq chunka iskayniyoq libronkunawan.

  Pichqa kaq libronpim kaynata nin: “Aceitunas sachata tarpuqqa rurunantam suyan, wanuchaqñataqmi rurunanta mañakun, kallmaqñataqmi rurunanpaq hikutan”, nispa.

Nintaqmi: “Ichaqa kantaqmi sumaqllaña sachakunapas mana ruruq. Chaykunataqa kullunta uchkuspam purun aceitunaspa sumaqllaña kallmachanta chay uchkuman hinana, hinaptinmi chay mana ruruq sachaman rataruspan allintaña rurun”, nispa.

[23 kaq paginapi dibujo]

¿Entiendenkichu aceitunas sachawan rikchanachiyta?