Hawkayay qokuqmi Jehová Diosqa

“Hawkayay qokuq Diosninchikyá llapallaykichikwan kachun” (ROM. 15:33, NM).

1, 2. ¿Imatam willawanchik Genesis libropa 32, 33 capitulonkuna hinaspa imapim tukurqa?

JORDAN mayupa hichpan Penuel llaqtapim, unay wataña karunchasqa mellizokuna tupanakunanku karqa. Paykunam karqaku Esau hinaspa Jacob. Esau wawqenmanta 20 wataña piwi kayninta Jacob rantiruspanpas, manchakurqam hinalla piñasqa kaspan Esau wañurachinanta. 400 runankunawan hamusqanta Jacob yacharuspanmi, payqa allinyanakuyta munarqa. Chaymi achka kutipi runankunawan uywakunata apachirqa. Llapanpiqa 550 uywankunatam qoykurqa hinaspa sapa apasqankupim Jacobpa runankunaqa Esauta nirqaku wawqenpa regalon kasqanmanta.

² Tupanakunankupaq punchaw chayaramuptinmi, Jacobqa mana iskayrayaspan wawqenman rirqa qanchis kutikama qonqorakuspan. Ichaqa manaraq chayta rurachkaspanmi, puntata Jehová Diosta mañakurqa Esaupa sonqonta llampuyachinanpaq. Mañakusqantaqa uyariykurqam, chaymi ‘wawqen Esauqa kallpaykurqa tupaykuq hinaspam Jacobta abrazaykuspan muchaykurqa’ (Gen. 32:11-20; 33:1-4).

3. ¿Imatam yachachiwanchik wawqenwan sasachakuyninta Jacob imayna allichasqanmanta?

³ ¿Imatam yachachiwanchik kay willakuyqa? Pi iñiqmasinchikwanpas sasachakuypi kaspaqa, tukuytam rurananchik allichanapaq chaynapi iñiqmasinchikkunawan hawkalla kanapaq. Chaytaqa rurananchikmi ñoqanchik mana huchayoq kaspapas. Chaytam Jacobpas rurarqa, Esau wawqenmi piwi kayninta mana chanincharqachu hinaspam  lenteja mikuyllapaq rantikururqa (Gen. 25:31-34; Heb. 12:16). Ichaqa Jacob hinam Jehová Diosta mañakunanchik hinaspa hawkalla kanapaq tukuy imatapas rurananchik. Chaynata ruraptinchikqa Jehová Diosqa yanapawasunmi. Qatiqninpi willakuykunapas yanapawasunmi piwanpas hawkalla kanapaq.

Diosninchikta qatipakusun

4. ¿Imatam Diosqa rurarqa runakunata huchamantawan wañuymanta salvananpaq?

⁴ Jehová Diosmi pimantapas tukuyta rurarqa hawkayaypi kanapaq. Chaymi Biblia nin: “Hawkayay qokuq Diosninchikyá llapallaykichikwan kachun”, nispa (Rom. 15:33, NM). Maynatachá ñakarirqa paywan allin kananchikpaq Churin wañunanpaq saqesqanmantaqa. Amayá qonqasunchu, Adanpawan Evapa miraynin kasqanchikraykum huchallikuq kanchik, chaymi ‘pagonchikqa’ wañuy (Rom. 6:23). Ichaqa Jehová Diosmi anchata kuyawaspanchik, kay Pachaman Churinta kachamurqa salvawananchikpaq. Jesusñataqmi Taytanpa munayninta kasukuspan wañuchinankuta saqekurqa (Juan 10:17, 18). Kawsarichisqa kaspanñataqmi, Jesusqa yawarninpa valorninta Taytanman qorqa, chaynapi huchankumanta wanakuqkuna wiñay wañuymanta librasqa kanankupaq (leey Hebreos 9:14, 24).

5, 6. ¿Imaynatam yanapawanchik Jesucristopa wañukusqan?

⁵ Jesucristopa wañukusqan imayna yanapawasqanchikmantam Isaias 53:5 kaynata nin: “Hawkayaypi kananchikpaqmi castigasqa karqa. Sanoyasqa kananchikpaqmi heridasqa karqa”, nispa. Hinalla pantaptinchikpas, Jesucristopa wañusqanpi iñiptinchikqa Jehová Diosqa manañam enemigonta hinaqa qawawanchikchu, aswanmi yanapawanchik paywan hawkayaypi hinaspa allin amistadnin kanapaqpas. Arí, Jesucristom “yawarninwan librawarqanchik otaq huchanchikkunata pampachaykuwarqanchik” (Efe. 1:7).

⁶ Bibliaqa Jesucristomantam kaynataraq nin: “Dios Taytamá munarqa paypi tukuy ima tarikuq Cristopi kananta”, nispa. Hinaptinqa, Jesusnintakamam Diospa munaynin cumplikunan karqa. ¿Imataq Diospa munayninqa? Munanmi Cristopa wañusqanwan “kay pachapi kaqkunawanpas chaynataq hanaq pachapi kaqkunawanpas” allinyanakuyta. Kaypi qawasqanchikman hinaqa, ‘hanaq pachapi kaqkunamantawan’ ‘kay pachapi kaqkunamantam’ rimachkan. ¿Pikunataq paykunaqa kanku? (Leey Colosenses 1:19, 20 *.)

7. ¿Pikunam kanku ‘hanaq pachapi kaqkuna’ hinaspa ‘kay pachapi kaqkunapas’?

⁷ ¿Pikunataq kanku ‘hanaq pachapi kaqkunaqa’? Hanaq pachapi kawsanankupaq suyakuyniyoqkunam kanku. Jesuspa wañukusqanwanmi Diospa churinkuna hina ‘mana huchayoqpaqña chaskisqa’ kanku hinaspa Dioswan hawkayaypi tarikunku (leey Romanos 5:1). Paykunaqa, ‘kay pachatam gobiernamunqaku’ hinaspa Diospa sacerdotenkuna hina servinqaku (Apo. 5:10). Chaymantapas, ¿pikunataq kanku ‘kay pachapi kaqkunaqa’? Paykunaqa kanku huchankumanta wanakuqkunam, hinaspam suyanku kay Pachapi wiñaypaq kawsayta (Sal. 37:29).

8. Jehová Dioswan hawkayaypi kanapaq tukuy rurasqanmanta yachaspanchik, ¿imaynam tarikunchik?

⁸ Pablom Efeso cristianokunaman qellqaspan nirqa: “Kuyapayarikuqllaña Diosmi [. . .] huchanchikrayku wañusqa hina kachkaptinchikpas Jesucristotawan kuskata kawsariykachiwarqanchik”, nispa. Nirqataqmi: “Favorninraykullam Diosqa salvaykusurqankichik”, nispa (Efe. 2:4, 5). Kay rimaykunam qawachin Jesuspa wañukusqanta anchata chaninchasqanta. Ima suyakuyniyoq kaspapas, llapallanchikmi llumpayta Jehová Diosta  debekunchik. Paywan hawkayaypi kanapaq tukuy ima rurasqanmanta yachasqanchikmi, tanqawanchik tukuy sonqonchikmanta anchata agradecekunapaq. Arí, Jehová Diosmi allintapuni qawachiwanchik hawkayay ima ninan kasqanta. Chaymi payta qatipakunanchik, astawanraqmi pi iñiqmasinchikwanpas pantanakuruspa.

Abrahampawan Isaacpa rurasqankumanta

9, 10. ¿Imaynatam Abrahamqa sobrinonwan hawkalla kay munasqanta qawachirqa?

⁹ Abrahampa rurasqanpas qatipakunapaqmi, Bibliam nin: “Diosman Abraham iñisqanraykum mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa”, nispa. Chaymi Abrahamqa Diospa amistadninwan sutichasqa karqa (Sant. 2:23). ¿Imaynatam Diospi iñisqanta qawachirqa? Kallpanchakurqam hawkayayta maskananpaq. Huk kutipim sobrinon Lotpa michiqninkuna Abrahampa michiqninkunawan lirianakururqaku, uywankunapaq yakuwan pasto mana kasqanrayku (Gen. 12:5; 13:7). Chayta allichanankupaqqa Abrahanwan Lotqa rakinakunankum karqa. Ichaqa, ¿imatam Abrahamqa rurarqa? Lotpa mayornin hinaspa Diospa akllasqan kaspanpas, sobrinontam saqerqa munasqan allpata akllakunanpaq. Abrahamqa munarqamá hawkayaypi kawsakuyta.

¹⁰ Qawasun imatam Lotman nirqa: “Amayá lirianakuyqa kachunchu ñoqanchikpiqa nitaq michiqninchikkunapipas, ñoqanchikqa ayllupuram kanchik. Kayqaya kay allpaqa kachkan ñawpaqnikipi. Ruegakuykim ñoqamanta rakikunaykipaq. Ichoq lawman riptikiqa ñoqam risaq alleq lawman otaq alleq lawman riptikiqa ñoqam ichoq lawman risaq”, nispa. Sobrinonqa allin allpatam akllakurqa (Gen. 13:8-11). ¿Chayraykuchu Abrahamqa piñasqa karqa? Manamá, huk kutipim enemigonkuna Lotta presocharuptinku chaylla yanapananpaq rirqa (Gen. 14:14-16).

11. ¿Imaynatam Abrahamqa Filistea runakunawan hawkayaypi kawsarqa?

¹¹ Kunanñataq qawasun Canaan runakunawan hawkayaypi kananpaq Abrahampa ima rurasqanmanta. Hichpanpi kaq Filistea runakunam pozo yakunta qechururqaku. Payqa atinmanmi karqa defiendekuyta, ñawpaqpim tawa reykunata atiparurqa sobrinonta presocharuptinku. Hinaptinqa, ¿imatam rurarqa yaku pozonta qechuruptinku? Contranpi hoqarikunanmantaqa manam chaypiqa imatapas rurarqachu. Ichaqa chay Filistea runakunapa reynin huk kutipi watukamuptinmi rimarirqa. Kay reymi Abrahamta mañakurqa paypa hinaspa mirayninkunapa contranpi mana hoqarikunanpaq, chaypaqmi hawkalla kanankupaq huk contratota rurarqaku hinaptinñam willarqa yaku pozonta runankuna qechurusqanmanta. Reyñataqmi nirqa chaymanta mana yachasqanta, chaymi kutichipurqa. Abrahamqa hinallam chay llaqtapi hawkalla kawsakurqa (Gen. 21:22-31, 34).

12, 13. a) ¿Imaynatam Isaacqa taytanta qatipakurqa? b) ¿Imaynatam Jehová Diosqa Isaacta bendecirqa?

¹² Isaacpas taytan hinam piwanpas hawkalla kawsakuyta munarqa. Qawasun imam pasakurqa yachasqan lawpi yarqay kaptin Filisteapi Guerar sutiyoq llaqtaman astakuptin. Chay llaqtapim Jehová Diosqa bendecirqa achka mikuywan hinaspa achka uywakunawan. Filistea runakunam ichaqa mana munarqachu Abraham hina apuyanantaqa, chaymi Isaacpa toqochisqan pozonkunata allpawan huntarachirqaku. Chaymantañataqmi filisteokunapa reynin Isaacta nirqa: “Huklawman ripukuy”, nispa. ¿Imatam payqa rurarqa? Atipanakuypi kananmantaqa kasukurqam (Gen. 24:62; 26:1, 12-17).

¹³ Isaacqa yachasqan karpantam huk lawman astarqa, chaypim michiqninkuna huk pozota uchkurqaku. Chaywanpas Filisteamanta michiqkunam chay yaku pozomanta  michakurqaku. Chaypipas taytanpa rurasqantam qatipakurqa. Contranpi hoqarikunanmantaqa runankunatam kamachirqa huk lawpiña pozota uchkunankupaq. Chaypipas filisteokunaqa kaqmantam michakurqaku. Hawkalla kawsakunanraykum lliw runankunawan huk lawman astakurqaku, chaypim huk pozota uchkuchirqa, hinaspam Rehobot nispa suticharqa. ¿Chay rurasqanmanta Jehová Dios bendecirqachu? Arí, Beerseba lawman astakuruptinmi Diosqa nirqa: “Ama manchakuychu qanwanmi kachkani. Ñoqam bendecisqayki qamtaqa, Abraham serviqniyraykum mirachisaq miraynikikunataqa”, nispa (Gen. 26:17-25).

14. ¿Imaynatam Isaacqa Filisteapa reynin paywan rimananpaq hamuptin hawkalla kawsakuy munasqanta qawachirqa?

¹⁴ ¿Atinmanchu karqa pozonkunamanta Isaac harkakuyta? Atinmanmi karqa. Paytaqa Diosmi yanaparqa. Tiempo pasaruptinmi chayta yachaspanku, Filisteapa reynin iskay runankunawan Beerseba lawman rirqaku Isaacwan hawkalla kanankupaq contratota ruraq. Chaypim nirqaku: “Yachanikum Tayta Dios qanwan kasqanta”, nispa. Hinaptinqa, ¿imanasqam Isaacqa astakururqa? Hawkayaypi kayta munaspanmi. Chaymi runankunawan kay rey hamuptin kaqmanta Isaacqa hawkalla kawsakuy munasqanta qawachirqa. Hinaptinmi “convidarqa paykunaman hinaspam mikurqaku tomarqaku. Tutapayta hatarispankum juramentota ruranakurqaku chaymi Isaac aviarqa paykunata, paykunapas hawkallam ripukurqaku” (Gen. 26:26-31).

Joseypa rurasqanmanta

15. ¿Imanasqam Joseytaqa wawqenkuna llumpayta cheqnirqaku?

¹⁵ Isaacpa churin Jacobmi hawkalla kakuq runa karqa (Gen. 25:27). Qallariypi qawamusqanchikman hinaqa, payqa tukuytam rurarqa Esau wawqenwan hawkalla kananpaq. Chayna kaytam taytanmanta yacharurqa. Ichaqa, ¿imatam nichwan 12 churinkunamanta? Ancha kuyasqan Joseymi qatipakunapaq karqa, paymi taytanta respetarqa, kasukurqa hinaspa imapipas yanaparqa (Gen. 37:2, 14). Ichaqa ¡manamá chaynachu karqaku wakin wawqenkunaqa! Anchata cheqnispankum paywanqa mana hawkallaqa rimaqkuchu. Chaymi sirvienteta hina rantikururqaku, hinaspam taytankumanpas nirqaku purun animal mikurusqanta (Gen. 37:4, 28, 31-33).

16, 17. ¿Imaynatam Joseyqa qawachirqa hawkalla kay munasqanta?

¹⁶ Jehová Diosmi Joseyta yanaparqa, tiempopa risqanman hinam faraonpa akllasqan kamachikuq karqa. Canaan lawpi yarqay kaptinmi, wawqenkunaqa Egiptoman mikuy rantiq rirqaku. Joseypa qayllanman chayaruspankupas manam reqsirqakuchu, ichapas kamachikuq pachanwan kasqanrayku (Gen. 42:5-7). Paypa makillanpim kachkarqa vengakunanpaq. Ichaqa wawqenkuna llumpay cheqnikuq kaptinkupas, payqa allinyanakuytam munarqa. Wanakusqanku sutilla kaptinmi willarqa pim kasqanta. Nirqam: “Amayá kunan llakikuychikchu nitaq pesakuychikchu kayman rantikamuwasqaykichikmantaqa. Achka runakunata kawsachinaypaqmi Dios puntachimuwarqa”, nispa. Chaymantañataqmi ‘llapallan wawqenkunata muchaykarispan abrazaykuspa waqarqa’ (Gen. 45:1, 5, 15).

¹⁷ Tiempopa risqanman hina taytan Jacob wañukuptinmi, wawqenkunaqa manchakurqaku Josey imatapas rurarunanta. Chayna mancharisqa kasqankuta Josey yacharuspanmi, kaqmanta qawachirqa paykunawan hawkalla kay munasqanta. Waqaspanmi nirqa: “Amayá manchakuychikchu. Ñoqam qamkunatapas churikichikkunatapas mantienesaq”, nispa. Chaymantapas paykunata consuelaspanmi kuyakuywan rimapayarqa (Gen. 50:15-21).

 Willakuykunaqa yachananchikpaqmi kachkan

18, 19. a) ¿Imatam yacharunchik kay yachachikuypi ejemplokunamanta? b) ¿Imamantam qatiqninpi yachasun?

¹⁸ Pablom qellqarqa: “Bibliapi imapas qellqasqa kaqkunaqa yachananchikpaqmi kachkan. Chaynapi pacienciakuspa hinaspa kallpanchakuspa, confianzallawanña suyananchikpaq”, nispa (Rom. 15:4). Anchatamá Jehová Diosmanta yachanchik chaynataq Abrahanmanta, Isaacmanta, Jacobmanta hinaspa Joseymantapas.

¹⁹ ¿Imaynam tarikunchik Jehová Dios runakunawan allinyanakunanpaq tukuy rurasqanmanta? Ancha agradecekusqanchikmi tanqawananchik hukkunawanpas hawkalla kanapaq. Chaymantapas Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa chaynataq Joseypa rurasqankum allinta qawachin taytakunapa imayna kasqanku churinkuta yanapasqanta. Yachachiwanchiktaqmi piwanpas hawkalla kanapaq kallpanchakuqta Jehová Dios yanapasqanta. Arí, Pablopa nisqanman hinaqa ‘hawkayay qokuq Diosmi’ (leey Romanos 15:33 *; 16:20). Qatiqnin yachachikuypim qawasun imanasqam Pabloqa anchata rimarqa hawkalla kanamanta hinaspa imayna ruranamantapas.

[Willakuykuna]

¿Imatam yacharunki?

• ¿Imakunatam Jacobqa rurarqa Esau wawqenwan allinyanakunanpaq?

• ¿Imatam rurananchik Jehová Dioswan hawkalla kanapaq tukuy rurasqanmanta agradecekuspaqa?

• ¿Imatam yachachiwanchik Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa hinaspa Joseypa rurasqanku?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[23 kaq paginapi dibujokuna]

¿Imatam Jacobqa puntata rurarqa Esau wawqenwan allinyanakunanpaq?