Jehová Dios serviyniymi ancha kusikuyniyqa

Kaytam willakun Fred Rusk

Salmo 27:10 nin: “Dios Taytalláy, ñoqataqa mamayña saqeruwaptinpas, ñoqataqa taytayña saqeruwaptinpas, ñoqataqa qamllañam uywakullawanki”, nispa. Willaykusqaykichik Bibliapi chayna nisqan warma kasqaymantapacha imanasqa yanapawasqanmanta.

GEORGIA (Estados Unidos) llaqtapim abueloywan wiñarqani, algodon tarpunanku chakrapi, chay 1930 watakunapiqa sasachakuy tiempom karqa. Mamaywan kuska chayraq nacesqa sullkachay wañukuptinkum, taytayqa llumpay llakisqa tarikuspan karu llaqtata llamkaq ripukurqa chaymi abueloywan saqeruwarqa, chay tiempopaqqa abuelayqa wañukurqañam. Achka kutipim taytayqa paywan yachaq rinaypaq niwarqa, ichaqa manamá atikurqachu.

Abueloypa wasinpiqa mayor warmi churinkunam kamachikuqku. Payqa manam ima religionmanpas hapipakuqchu, warmi churinkunam ichaqa Iglesia Bautista nisqa religionniyoq karqaku. Ñoqapas domingonkunapim riq kani, mana riyta munaptiyqa maqawanankupaqmi amenazawaq. Chayraykumá mana gustawaqchu religionkunaqa. Ichaqa llumpaytam gustawaq escuelaman riy hinaspa pukllaypas.

Watukamuwasqanmi vidayta cambiarqa

Huk tardem 1941 watapi, 15 wataypi kachkaptiy huk yuyaq runa señorantin watukamuwarqaku. Paytam reqsichiwarqaku “tio Talmadge Rusk” nispa. Ichaqa manam paykunamantaqa haykapipas uyarirqanichu. Jehová Diospa testigonmi kasqaku. Yachachiwarqakum kay pachapi wiñaypaq runakuna kawsanankuta Dios munasqanmanta. Chay willawasqankuqa tiaykunapa iglesianpi yachachisqanmantaqa huk rikchaqmi karqa, ichaqa yaqa lliwmi mana kaqpaqpas hapirqakuchu. Chaymantapacham manaña haykapipas chaskirqakuchu. Tiay Marym ichaqa Bibliatawan achka qellqakunata estudiananpaq chaskikurqa, payqa kimsa wata mayorniymi karqa.

Chayllam payqa cuentata qokururqa chay yachachikuykuna cheqap kasqanmanta, chaymi 1942 watapi bautizakururqa. Chay punchawmantapacham Jesuspa nisqanman hina cheqniqninqa karqa wasinpi kaqkunalla (Mat. 10:34-36). Manapas unaymantam, alcaldeta valekuspan huknin tiayqa tioy Talmadge nisqata presocharachirqa yanqakunamanta tumpaykuspan.

Chay alcaldeqa kikintaqmi juezpas karqa, chaymi periodicopi nirqa: “Kay tumpasqa runapa aypusqam qellqakunaqa [. . .], veneno hina mana allinmi”, nispa. Tioymi ichaqa valechikurqa,  chaykamaqa 10 punchawmi presochasqa karqa.

Tiaymi yanapaykuwarqa

Chaykamaqa, ñam tiay Maryqa Bibliamanta yachasqankunata willakuchkarqaña. Ñoqaman willawaspanpas, willarqataqmi vecinoykunamanpas. Huk kutipim tiaywan rirqani El Nuevo Mundo, * nisqa qellqawan Bibliamanta kaqlla huk runata yachachinanpaq watukuptin. Señoranmi willawarqaku chay librota tukuy tuta qosan leesqanmanta. Chay punchawkunapiqa manam ima religionmanpas yaykuyta munarqanichu, ichaqa tiaymanta uyarisqaykunaqa sumaqmi rikchakuwarqa. Testigokuna Diospa llaqtan kasqanmanta convencekunaypaqqa, yanapawarqam runakunata kuyasqanku manam yachachisqankuchu.

Tomate tarpuna chakramanta kutisqaykum mana qonqanapaq karqa. Qopa kañanayku lawninta pasaspaykum, tarirqaniku Marypa qellqankunata, tocadisconta hinaspa Bibliamanta willakuq disconkunatapas huknin tiaykuna kañarusqankuta. Chay rurasqankumanta piñakuptiymi, huknin tiayqa hatunchakuspan niwarqa: “Chay rurasqaykumantaqa huk punchawmi agradecekunki”, nispa.

Tiay Maryqa wasinmantam ripukurqa predicayta mana saqeyta munasqanrayku. 1943 watapiqa kusisqam tarikurqani Diosmanta yacharusqaykunawan, yacharurqanim Diospa sutinmanta, kuyakuyninmanta, llakipayakuyninmanta hinaspa runakunata infiernopi mana kañananmantapas. Yacharqanitaqmi llaqtanqa kuyakuq kasqanmanta, ichaqa manam haykapipas huñunakurqanichu paykunawanqa.

Pastota rutuchkaptiymi huk runa carronwan chayaramurqa, hinaspam tapuwarqa: “¿Qamchu Fred kanki?”, nispa. Testigo kasqankuta yacharuspaymi chaylla nirqani: “Carroykichikmanyá qespichiwaychik chaynapi hawka parlananchik sitioman pusanaypaq”, nispay. ¡Tiaymi paykunataqa kacharamusqa! Huknin runam Shield Toutjian sutiyoq karqa, payqa congregacionkunata watukuq ancianom kasqa, hukmanyasqa kachkaptiymi kallpanchaykuwarqa Jehová Diospa testigonkunapa iñisqankunata defiendenaypaq, chaynataq aylluykunapa harkakuwasqanta atipanaypaqpas.

Virginia llaqtaman astakuruq tiay Marym, 1943 watapi huk cartata apachimuwarqa. Chaypim niwarqa sichu Dios servinaypaq tanteakuruspayqa paypa kasqanman ripukunaypaq. Chaypaqqa manam piensanayraqchu karqa. Viernes chisinkuytam octubre killapi, tukuy imaykunata cajaman hinaruspay wasiypa hichpanpi kaq sachaman warkururqani. Achikyaramuptinmi maskaq pasarqani, hinaspam wasiy qepallanta rirqani vecinoypa wasinkama, chay vecinoymi pusawarqa hatun  llaqtaman. Chaymantam Roanoke llaqtaman rirqani hinaspam Edna Fowlkes señorapa wasinman chayarurqani, paypapim tiayqa yachapakurqa.

Ñawparini, bautizakuni hinaspa Betelman yaykuni

Edna cristianaqa hanaq pachaman rinanpaq suyakuyniyoqmi karqa, payqa ñawpa tiempopi Lidia sutiyoq cristiana hinam sinchi kuyakuq chaynataq hukkunapa allinninta munaq karqa. Wasinpim yachapakuqku tiay hinaspa cuñadanpas wawantinkuna. Ichaqa tiempopa risqanman hinam, Gladys hinaspa Grace Gregory sobrinankuna misionera karqaku. Kunanqa 90 wata masniyoqñam Gladysqa kachkan, hinallataqmi Japón nacionpi kaq Betel wasipi Diosta servichkan.

Ednapa wasinpi yachaspayñam lliw huñunakuykunaman rirqani hinaspam allin predicaytapas atirqani. Huñunakuypi uyarisqaykuna hinaspa Bibliamanta yachasqaykunam iñiyniypi yanapawarqa. Chaymantam 1944 watapi junio killapa 14 punchawninpi bautizakurqani. Tiay Marytam Ednapa iskay sobrinankunatawan kuskata precursora hina servinankupaq Virginia llaqta lawman kacharqaku. Chay lawpi paykuna predicasqankuraykum Leesburg llaqtapi congregacionpas qallaykurqa. 1946 watapa qallariyninpim ñoqapas precursorña karqani, hinaspam yaqa paykunapa kasqanku lawman predicaq rirqani. Chay watallapitaqmi paykunawan kuska Cleveland (Ohio) llaqtaman rirqaniku, chaypim agosto killapi 4 punchawmanta 11 punchawkama huk law nacionniyoqkunapaqwan asamblea karqa.

Chay asambleapim Nathan Knorr sutiyoq iñiqmasinchik willakurqa Brooklyn Betel wasipi, qellqakuna ruranapaqwan yachanapaq hatun wasikuna hatarichinankumanta, chaypaqmi achka yanapaqkunata necesitakurqa. Jehová Diosta chaypi serviy munasqaytam tantearurqani, chaymi papelta huntachirqani riy munasqaymanta yachanankupaq. Manapas unayllamantam 1946 watapi diciembre killapi Betelman yaykurqani.

Huk wataña qellqakuna apachina oficinapi llamkachkaptiymi, Max Larson asuykamuwaspan willaykuwarqa predicacionmanta encargakuq oficinapiña llamkanaypaq. Chaypim allinta yacharqani Bibliapi textokunata imayna servichikunamanta hinaspapas llaqtanpi imakunapas imayna rurakusqanmanta, aswantaraqmi yacharqani Thomas J. Sullivan iñiqmasinchikwan llamkaspayqa.

Watakuna pasasqanman hinam taytayqa Diosmanta yachayta munarqa. Achka kutipim Betelmanpas watukamuwarqa. 1965 watapi hamuspanmi niwarqa: “Haykapipas watukamuwankimanmi, ñoqam ichaqa manaña kutimusaqñachu”, nispa. Chaymantam manaña watukamuwarqachu. Achka kutipimá wañukunankama watukurqani. Payqa piensarqam  hanaq pachaman rinanmanta, chayna kaptinpas Jehová Dios yuyarinantam munani, chaynapi kawsarichiptin sumaq huertapi wiñaypaq kawsakunanpaq.

Mana qonqanapaq asambleakunawan wasi hatarichiykuna

Asambleakunataqa puntamantaraqmi qawani iñiyninchikpi imayna wiñanapaq kallpanchawasqanchikta hina. Chayqa sutillamá qawakurqa hatun asambleakunapi. 1958 watapim 123 nacionkunamantawan huk llaqtakunamanta 253,922 runakuna Nueva York llaqtapi Polo Grounds hinaspa Yankee nisqa estadiokunaman huntarqaku. Chaypim mana qonqanapaq hina pasawarqa. Asamblea oficinapi kachkaptiymi Nathan Knorr iñiqmasinchik asuykamuwaspan niykuwarqa: “Fred, llapallan precursorkunam suyachkanku huk localpi, ichaqa qonqarusqanim chay huñunakuypaq pitapas kamachiyta. ¿Utqayllaman riruwaqchu allin discurso qoq imapas umaykiman chayamusqanmanta?”, nispa. Anchatamá Jehová Diosta mañakurqani, hinaspam llumpay pisipasqa chayaspaypas discursota qorqani.

Nueva York lawpi congregacionkunaqa achka watam huñunakunankupaq arriendaqku. Ichaqa 1950 watamanta 1960 watakama chaylla yapakuyta qallaykusqanraykum, chay rurayqa manaña allinñachu karqa. Chaymi 1970 watamanta 1990 watakama kimsa hatun wasikunata rantirqaniku Manhattan llaqtapi, hinaspam munasqaykuman hina allicharqaniku. Ñoqam chaymanta encargakurqani. Admirakuypaqmi karqa iñiqmasinchikkunata Jehová Dios imayna kallpanchasqanqa, paykunamá yanapakurqaku hinaspa qollqenkutapas qorqaku chay sumaq huñunakuy wasikuna hatarichisqa kananpaq.

Kusikuyniykuna

Huk punchawmi 1957 watapi Betel wasimanta qellqakuna rurana lawman llamkaq richkaptiy parayta qallaykamurqa. Chay horam kamas chimpaypi rikurqani kuyayllapaq qori chukcha Betelman chayraq yaykuq sipasta. Parapi nuyuchkaqta qawaspaymi utqayllaman paraguaywan llantuchirqani. Chaynapim Marjorie sipaswanqa reqsinakurqani, hinaspam 1960 watapi paywan casarakurqani. Chaymantapacham Jehová Diosta kusisqa servirqaniku allinpipas mana allinpipas, parapipas rupaypipas. 2010 watapa septiembre killapiqa 50 watañam casarakusqaykumantaqa.

Casarakuspa illasqaykumanta chayraq kutiramuptiykum, Nathan Knorr iñiqmasinchik willaykuwarqa Galaad Escuelapi profesor kanaypaq akllawasqankumanta. ¡Mayna kusikuypaqmi karqa! 1961 watamanta 1965 watakamam yachachirqani pichqa kutipi huklaw nacionkunapi Betel wasikunamanta encargakuqkunata. 1965 watapiñataqmi kaqmanta yachachiyta qallarirqani iñiqmasinchikkuna misionero kanankupaq.

 1972 watapim runakunapa tapukuyninkunata contestaq oficinapi llamkanaypaq kamachiwarqaku. Achkatam estudiaq kani sasachakuykunamantawan tapukuyninkumanta kutichinaypaq, chaymi ñoqatapas yanapawarqa Bibliamanta aswantaraq yachanaypaq hinaspa chaykunawan runamasiyta yanapanaypaqpas.

Chaypim llamkarqani 1987 watakama, chaymantam cambiaruwarqaku hospitalkunapi hampichikuqkunata yanapaq oficinaman. Achka kutipim ancianokunata huñuykuspa yachachirqaniku yawar mana chaskisqanchikmanta doctorkunawan hinaspa abogadokunawan parlaspa allinta qawachinankupaq. Wakinpim doctorkunaqa tayta-mamakunapa imapas nisqankuta qepanchaspanku churi-wawankuman yawarta churaqku juezman valekuspanku, chaykunam hatun sasachakuy karqa.

Yawarpa rantinpi huk rikchaq yanapakuymanta huk doctorwan rimaptiymi niwarqa, chaykunaqa chaninniyoq kasqanta, otaq tarinapaq sasa kasqantapas. Hinaptinmi nirqani: “Ama hina kaspa makikita qawaykachiway”, nispa. Qawaykachiwaptinñataqmi nirqani: “Chaypim kachkan huknin allin yanapakuy”, nispay. Chaywanmi qawachirqani operaspan sumaqllata kuchuspanqa mana ancha yawarta usuchinanmanta.

20 pasaq watakunapim, doctorkunatawan juezkunata yachachiypi kallpanchakusqaykuta Jehová Diosqa anchata bendeciwarqaku, paykunaqa uyarinkuñam mana yawarllawan hampikunapaq niptiykuqa. Kunankamaqa yacharunkuñam mana yawarllawan hampiyqa aswan allin kasqanmanta hinaspam achka doctorkunapiwan hospitalkuna mana sasachakuspalla munanku chayna operayta.

Señoraypiwanmi 1996 watapi astakurqaniku Patterson (Nueva York) nisqa sitioman, chayqa kachkan 110 kilometropiraqmi Brooklynmantaqa. Chaypim qallariypi llamkarqani predicacionmanta encargakuq oficinapi, chaymantañataqmi Betel wasipi punta apaqkunapawan congregacionta watukuqkunapa yachachiqnin karqani. 12 wata pasayllatam Brooklyn lawmanta Patterson lawman runakunapa tapukuyninkunata contestaq oficina astakurqa, hinaptinmi encargakunaypaq niwarqaku. Kunankamam chaypi llamkachkani.

Yuyaqyaywanmi sasachakuni

Kunanqa sasachakunim Betelpi ima llamkayniypipas 80 wata masniyoqña kasqayrayku, chaymantapas 10 watañam cancerwan onqochkani. Niymanmi Ezequias hina kasqayta, chay reytam Jehová Diosqa chunka pichqayoq watakuna kawsananpaqraq yapaykurqa (Isa. 38:5). Chaynataq Marjorie señoraypas alzhéimer onqoywanmi kachkan, iskayniykumá ñakariniku onqoyniykuwanqa. Payqa tukuy tiempom Jehová Diosta serviyninpi allinta ruraq, mozo-sipaskunatapas allintam yanapaq, chaynataqmi ñoqapaqpas allin vida-pasaqmasiy karqa. Bibliata allin estudiaq hinaspa allin yachachiqmi karqa. Kunankamapas hinallaraqmi parlaniku Biblia estudiachisqankunawan.

Tiay Marym wañukurqa 2010 watapa marzo killapi 87 watanpi. Payqa achka watam precursora karqa hinaspam allin yachachiq kaspan achka runakunata yanaparqa Diosmanta allinta yachanankupaq. Paytaqa anchatam agradecekuni Diosta reqsinaypaqwan llaqtanpi kanaypaq yanapawasqanmanta. Qosanmi Israel llaqtapi misionero karqa, kunanqa iskayninkum wañukunkuña, ichaqa segurom kachkani paykunata mosoq pachapi Jehová Dios kawsarichinanmanta.

Jehová Diosta 67 wataña servispaymi yuyarini qepa watakunata hinaspam anchata agradecekuni tukuy imakuna qowasqanmanta. Pay serviyniymi ancha kusikuyniyqa. Anchatam munani Dios kuyapayawaspan Jesuspa kayna prometesqanta ñoqamanpas qowananta: “Pipas wasinkunata, wawqe-paninkunata otaq turi-ñañankunata, tayta-mamankunata, churi-wawankunata, chakrankunata ñoqarayku saqeqqa pachak kuti mastam chaskinqa, chaskinqataqmi wiñaypaq kawsaytapas” (Mat. 19:29).

[Willakuy]

[19 kaq paginapi dibujo]

1928 watapi abueloypa algodon tarpusqan chakranpi (Georgia, Estados Unidos)

[19 kaq paginapi dibujo]

Tiay Mary hinaspa tioy Talmadge

[20 kaq paginapi dibujo]

Mary, Gladys hinaspa Grace

[20 kaq paginapi dibujo]

1944 watapi junio killapa 14 punchawpi bautizakusqay

[20 kaq paginapi dibujo]

Betelpi predicacionmanta encargakuq oficinapi

[21 kaq paginapi dibujo]

1958 watapi, Yankee Estadiopi tiay Marywan huk law nacionniyoqkunapaqwan asambleapi

[21 kaq paginapi dibujo]

Marjorie señoraywan casarakusqay punchawpi

[21 kaq paginapi dibujo]

2008 watapi Marjorie señoraywan