Jehuqa cheqap yupaychaytam chanincharqa

JEHUQA cheqap yupaychayta chaninchaqmi karqa. Chaytam rurarqa kallpawan, utqayllaman, tukuy sonqowan hinaspa mana manchakuspa. Kayna allin kayninkunaqa qatipakunapaqmi.

Diospa kamachikuyninta Jehu chaskisqan tiempopiqa Israel nacionmi sasachakuypi tarikurqa. Kay naciontam kamachichkarqa millay ruraq Jezabel warmi, paymi karqa Acab runapa warmin hinaspa rey Jorampa maman. Jehová Diosta yupaychananmantaqa, Baal sutiyoq taytachata yupaychanankupaqmi runakunata kallpancharqa, Diosmanta achka willakuqkunatam wañuchirqa hinaspapas taytacha-mamacha yupaychaywan hinaspa layqakuna ruraywanmi runakunata huchallichirqa (1 Rey. 18:4, 13; 2 Rey. 9:22). Chaymi Jehová Dios tantearurqa Jezabeltawan wawan Joramta hinaspa ayllunkunatapas wañurachinanpaq, chayta rurananpaqmi Jehuta kamachirqa.

Jehumanta Bibliapi chayllaraq leespaqa Israel tropakunapa kamachiqninkunawan kuska tiyasqanmantam willawanchik. Jehuqa soldadokunapa capitanninmi karqa, payqa Ramot-galaad Siria soldadokunawanmi peleachkarqa. Diosmanta willakuq Eliseom willakuqmasinpa huk kaqnin churinta kamachirqa Jehuta rey kananpaq nombrananpaq hinaspam kamachirqa Acab runapa ayllunmanta Diosta qepanchaq qarikunata wañuchinanpaq (2 Rey. 8:28; 9:1-10).

Soldadokunapa capitanninkunam Jehuta tapurqaku chay willakuq imaman watukamusqanmanta, Jehuñataqmi mana willakuyta munarqachu. Ichaqa hikutaptinkum cheqapta willaykurqa hinaspam llapallanku Jorampa contranpi churakurqaku (2 Rey. 9:11-14). Yaqapaschá llapallanku hukmantaña qawarqaku reypa wasinpi kaqkunata hinaspa Jezabel warmipa mana allin rurasqantapas. Ichaqa manam chayllachu Jehuqa imatapas rurarurqa, aswanqa yuyaymanarqam Diospa kamachisqanta cumplinanpaq.

Rey Joramqa guerrapim yaqalla wañururqa, chaymi Jezreel llaqtaman apasqa karqa chaypi allinyananpaq. Tanteasqan allinpi tukunanta Jehu munaspanqa, manam Jezreel llaqtapiqa pipas chaytaqa yachananchu karqa. Chaymi nirqa: “Amayá pipas kay llaqtamantaqa lluptichunchu chaynapi Jezreel llaqtaman rispan ama willakamunanpaq”, nispa (2 Rey. 9:14, 15). Ichapas contranpi hatarirunankuta yachaspan mana munarqachu willakunankuta.

 LOCOLLAÑA KALLPASQAN

Joramta hapirunanpaqmi Jehuqa Ramot-galaad lawmanta Jezreel llaqtakama karu-karuta locollaña kallparqa. Torremanta llaqta cuidaqmi ‘Jehuwan riq tropa llaqtaman asuykamuqta’ rikururqa (2 Rey. 9:17). Yaqachusmi Jehuqa tropakunawan rirqa Diospa kamachisqanta rurananpaq.

Jehupa hamusqanta llaqta cuidaq rikuruspanmi nirqa: “Locollañam carretapi kallpamuchkan”, nispa (2 Rey. 9:20). Jehuqa utqayllamanña carretanta apaqmi karqa, kay kutipim ichaqa astawanraq kallpachirqa Diospa kamachisqanta rurananpaq.

Jorampa iskay willakuqninkunata mana uyariyta munaspanmi, Jehuqa kikin rey Joranwan hinaspa Juda nacionpa reynin Ocoziaswan tuparunanpaq rirqa. Hinaptinmi Joram tapurqa: “¿Hawkallachum hamuchkanki Jehu?”, nispa. Payñataqmi nirqa: “¿Ima hawkayaytaq kanman mamayki Jezabel huk taytachakunataña qatichkaptinqa chaynataq tukuy brujeriakunatapas rurachkaptinqa?”, nispan. Chayta uyariruspanmi Joramqa ayqekurqa. Ichaqa chaylla flechanta hapiykuspanmi Jehuqa Joramta sonqonpi flecharurqa wañunankama. Ocozias lluptiruptinpas Jehuqa tariruspanmi paytapas wañurachirqa (2 Rey. 9:22-24, 27).

Chaymantañataqmi Acab runapa ayllunmanta millay ruraq reina Jezabelta wañuchinanku karqa. Jezreel llaqtaman Jehu yaykuruspanmi palaciopa ventananmanta qawamuchkaq Jezabelta rikururqa hinaspam reypa serviqninkunata chaylla kamachirqa wischuykamunankupaq. Hinaspapas caballonwanraqmi saruparurqa. Chaymantaqa wañuchirqataqmi Acab runapa wakin ayllunkunatapas (2 Rey. 9:30-34; 10:1-14).

Chayna wañuchinakuypi piensay hukman kaptinpas, Jehová Diosqa chay tiempopim serviqninkunata valekurqa chayta ruranankupaq. Bibliaqa ninmi: “Diosmi munarqa Rey Joramta watukusqanpi Rey Ocozias wañunanta, chayaruspanmi Joranwan lloqsirqaku Nimsipa churin Jehupa contranpi peleaq. Jehutam Tayta Dios akllarqa Acabpa castankunata chinkarachinanpaq”, nispa (2 Cro. 22:7). Nabot runata wañuchisqanraykum Diosqa willarqaña Acab runa castigasqa kananta, chaymi cumplikurqa churin Joram wañuruptin Nabotpa allpanman wischuykuptinku, chayna kananmantam Jehuqa yacharqaña. Chaymantapas Jehutam Diosqa  kamachirqa serviqniykunata Jezabel wañuchisqanmanta vengakunanpaq (2 Rey. 9:7, 25, 26; 1 Rey. 21:17-19).

Kunan tiempopi Dios serviqkunaqa manam chaytaqa rurankuchu. Diosmi nin: “Kikiypunim castigasaq”, nispa (Heb. 10:30). Ichaqa Jehu hinam ancianokunaqa qarinchakuq kananku mana allin ruraqkunamanta iñiqmasinkuta waqaychanankupaq (1 Cor. 5:9-13). Chaymi lliw cristianokunaqa congregacionmanta qarqosqa kaqkunawanqa mana hukllawakunankuchu (2 Juan 9-11).

JEHUQA MANAM DIOSPA CONTRAPI KANANKUTAQA SAQERQACHU

Jehupa ruray munasqanqa sutillam qawakun Jonadabman kayna nisqanpi: “Hakuchik ñoqawan, qamqa qawankim Tayta Diospa favorninpi tukuy ima rurasqayta”, nispa. Chayna nisqanta kasukuspanmi Jehupa carretanman qespirqa hinaspam kuskanku Samaria lawman rirqaku. Chaypim Jehuqa ‘llullakurqa Baal adoraqkunata tukurunanrayku’ (2 Rey. 10:15-17, 19).

Jehum nirqa: “Animalkunata wañuchipuspaymi Baalta adorasaq”, nispa (2 Rey. 10:18, 19). Bibliamanta yachaq runam nin: “Yuyaywanmi pantachinanpaq hina rimarqa”, nispa. Chaynata nispanqa Dios qepanchaqkunata wañuchinanmantam rimachkarqa. Jehuqa munarqam Baal taytachata lliw yupaychaqkuna temploman rinankuta hinaspam hukmanpata pachakunankupaq kamachirqa. ‘Baalpaq lliw kañapuyta tukuruptinkum’ Jehuqa 80 runakunata kamachirqa Baal yupaychaqkunata wañuchinankupaq. Chaymantapas templonkutam taqmarurqaku hinaspam ispakunapaq sitiotaña rurarurqaku (2 Rey. 10:20-27).

Jehuqa achka runakunatamá wañuchirqa, Bibliam ichaqa nin Jezabel warmipa ñakarichisqanmanta Israel nacionta qarinchakuspan librasqanta. Chayta rurananpaqqa mana manchakuqmi karqa. Huk qellqam nin: “Chay rurasqanqa sasamá karqa, ichaqa chaynatapunim rurarqa. Hukmanpata ruraspankuqa manam Israel nacionpi Baal taytacha yupaychaytaqa chinkachinmankuchu karqa”, nispa.

Cristianokunapas Jehupa imayna kasqantam qatipakunanchik sasachakuypi tarikuspaqa. ¿Imatam rurachwan Diospa cheqnisqanta ruranapaq hikutasqa kaspaqa? Mana manchakuspam chaylla qepanchanchik. Jehová Diosta yupaychayninchikpiqa qepanchananchikmi mana allin ruraykunataqa.

JEHOVÁ DIOSPA KAMACHIKUYNINMAN HINA KAWSASUN

Kay willakuyqa kaynata nispanmi tukun: “[Jehuqa] Betel llaqtapipas chaynataq Dan llaqtapipas qorimanta malta torokunatam hinalla adorarqa”, nispa (2 Rey. 10:29). ¿Imaynanpitaq tukuy sonqowan Diosta yupaychachkaspanqa taytacha-mamacha yupaychayman wichiykurqa?

Yaqapaschá Jehuqa piensarqa Juda llaqtawan Israel nacion mana kuskanchakunankupaq, yupaychayninkupi sapaqchasqa kanankuta. Chaymi Israelpi ñawpa reykuna hina malta torokunata yupaychanankupaq saqerqa. Kay rurasqanwanmi ichaqa qawachirqa Jehová Diospi mana iñisqanta.

Jehutaqa Diosmi alabarqa allin rurasqanmanta hinaspa chaylla ruraq kasqanmantapas. Ichaqa Bibliam Jehumanta nin: “Manam tukuy sonqonwanchu kasukurqa Israelpa yupaychasqan Tayta Diospa yachachikuyninkunataqa”, nispa (2 Rey. 10:30, 31). Jehupa rurasqanmanta yachaspaqa yaqapaschá llakikusun hinaspa imapi tukusqanmanta admirakusun. Chayna kaptinpas kaytam yachachiwanchik, Dios serviytaqa manam yanqata hinallachu qawananchik. Diosman sonqo kanapaqmi sapa punchaw Bibliata leenanchik, yuyaymananchik chaymantapas sonqomantam mañakunanchik. Chaynaqa kallpanchakusunyá Jehová Diospa kamachikuyninta kasukunanchikpaq (1 Cor. 10:12).

[4 kaq paginapi recuadro]

Jehumantawan ima rurasqanmanta

Achka runakunam nirqaku Bibliapi tarikuq runakuna mana haykapipas kasqankumanta. ¿Kanchu Bibliamanta sapaq willakuykuna Jehumanta?

Kanmi ñawpa Asiria llaqtamanta yaqa kimsa willakuykuna, chaypim Israelpa reynin Jehu kasqanmanta willakun. Huk kaqninpim Jehumanta otaq hukkaqnin serviqninmanta qawachin Salmanasar III runaman kumuykuspa pagon qochkaqta. Chay qellqasqankupim nin: “Omri (hu-um-ri) runapa churin Jehuqa (ia-ú-a) pagotam chaskirqa: qollqeta, qorita, qorimanta huk matita, qorimanta huk vasota, reypa varanta (hinaspa) kullumanta rurasqa tukuy imakunatapas”, nispa. Jehu mana Omri runapa churin kaptinpas, chaynatam servichikun Israelpa reyninkunamanta rimaspan, yaqapaschá Omri ancha reqsisqa kasqanrayku hinaspa Samaria lawpi imakunatapas rurasqanrayku.

Salmanasar reypa qayllanpi Jehu qonqorakusqanmantaqa manam yachakunchu. Ichaqa chay reymi kimsa kutikama Jehumanta willakurqa rumipa perqanpi, monumentonpi hinaspa Asiria nacionpa qellqankunapipas. Kaykunam qawachin Bibliapa willakusqan runaqa cheqap kasqanta.