1. ¿Ima suyakuyniyoqmi kanku “hatu-hatun ñakariymanta” librakuq ‘achkallaña runakuna’?

¡IMAYNARAQ kachwan allin hinaspa kuyapayakuq atiyniyoq rey waranqa wata kamachiwaptinchikqa! Chayna kuyapayakuq reywan kamachisqa kanankupaqmi suyanku “hatu-hatun ñakariymanta” librakuq ‘achkallaña runakuna’ (Apoc. 7:9, 14).

2. ¿Imatam qawanchik kay Pachapi soqta waranqa wataña runakunapa kamachisqanpi?

² Kay Pachapi soqta waranqa wataña runakunapa kamachisqanpiqa, llapallan runakunam ñakariyllapi tarikunku. Bibliaqa ñawpaqmantaraqmi nirqa runakuna runamasinta munaychakuspan ñakarichinanmanta (Ecl. 8:9). Chayraykum kunan tiempopi qawanchik guerrakunata, chaqwa ruraykunata, wakchayayta, onqoykunata, kay Allpa Pacha qachachakusqanta hinaspa rupaywan chiri llumpay kasqantapas. Achka kamachiqkunam ninku hinalla chaykunata ruraspaqa mana allinpi tukunanchikmanta.

3. ¿Imam pasanqa Jesuspa Waranqa Wata Kamachisqanpi?

³ Jesucristowan kuska 144.000 runakunapa kamachisqankupiqa, pisi-pisimantam runakunapa ñakariyninku chinkachisqa kanqa, kay Pachapas sumaq allichasqamá kanqa. Jesucristopa chayna Waranqa Wata Kamachisqanpim, Jehová Diospa kayna nisqan rurakunqa: “Ñoqam unanchasaq mosoq cielokunata. Ñoqam unanchasaq mosoq allpata. Punta kaqkunaqa kanqa qonqasqañam chaynataq mana pipapas yuyarisqanñam” (Is. 65:17). ¿Imakunataq chay tiempopiqa kanqa? Chaykunata manaraq rikuptinchikpas, Bibliapa willakuyninkunaqa musyachiwanchikmi chay ‘mana rikusqanchik kaqkuna’ imakuna kasqanmanta (2 Cor. 4:18).

4. ¿Ima sasachakuypim yaqa llapanchik tarikunchik?

⁴ ¿Pitaq mana munanmanchu familiantin hawka kawsakunanpaq sumaqllaña wasiyoq kayta? Kunan tiempopiqa yaqa llapanchikmi sasachakunchik sapakama wasiyoq kanapaq. Hatun llaqtakunapiqa manaña maypi yachanapaq kasqanraykum, achka runakunaqa ñitiy-ñitiy wakchayaypi yachanku. Chay runakunapaqqa mosqoy hinallam sumaq wasiyoq kayqa.

5, 6. a) ¿Imaynatam Isaias 65:21 hinaspa Miqueas 4:4 nisqan rurakunqa? b) ¿Imatam rurananchik chay willakuykuna rurakusqanta qawanapaq?

⁵ Jesuspa Waranqa Wata Kamachisqanpiqa lliw runakunam wasiyoq kanqaku, Isaiasmi kaynata willakurqa: “Wasikunatam hatarichinqaku hinaspam chaypi yachanqaku. Uvas huertakunatam plantanqaku hinaspam rurunta mikunqaku”, nispa (Is. 65:21). Arí, kunan tiempopiqa wakin runakunaqa wasiyoqmi kanku, wakinqa hatu-hatun wasiyoqraq. Ichaqa manchakunkum ima sasachakuypas kaptin mana wasiyoq qeparunankuta otaq pipas suwarunankumanta. Diospa Munaychakuyninqa chay sasachakuytapas chinkachinqam, Miqueasmi willakurqa: “Sapakamam uvas plantankupa llantuyninpi tiyakunqaku. Sapakamam higos sachankupa llantuyninpi tiyakunqaku. Manaña pipapas manchachisqanmi hawkaña kakunqaku”, nispa (Miq. 4:4).

⁶ ¿Imaynam tarikunanchik chay sumaq willakuymanta yachaspanchikqa? Sumaqllaña wasiyoq kayta munaptinchikpas, manam allinchu kanman chayna wasiyoq kanapaq kunkanchik kuchukama manukuyninchikqa. ¿Manachu aswan allin kanman Jehová Diospa munayninta puntapi churayninchik? Jesusmi kikinmanta rimaspan nirqa: “Kanmi atoqkunapa uchkun, kantaqmi alton pawaq urpikunapapas qesan, Diosmanta Hamuq Runapaqmi ichaqa mana kapuwanchu maypim puñuykunaypas”, nispa (Luc. 9:58). Jesuspaqqa makillanpim karqa sumaqllaña wasiyoq kayqa. Ichaqa, ¿imanasqataq chaypiqa mana afanakurqachu? Payqa manamá Diospa munayninta puntapi churasqanta imapas harkanantaqa munarqachu. ¿Atichwanchu payta qatipakuyta chaynapi tukuy kapuqniyoq kay munayman mana wichiykunapaq? (Mat. 6:33, 34.)

7. ¿Imatam Diosqa munarqa runakunapaq?

⁷ Kay Pachapi tukuy imakunata Dios unancharuspanmi runakunatapas unancharqa. ¿Imatam Diosqa paykunapaq munarqa? Kikinmi piwi Churinman nirqa: “¡Runata rurasun ñoqanchikman rikchakuqta, ñoqanchik kaqllata chaynapi challwakunapi, alton pawaqkunapi, uywa animalkunapi, purun animalkunapi hinaspa kay pachapi qasqonpa puriq animalkunapi munaychakunanpaq!”, nispa (Gen. 1:26). Arí, Jehová Diosqa munarqam Adanwan Eva hinaspa mirayninkunapas animalkunapi munaychakunankuta.

8. ¿Imayna kasqankutam animalkunaqa qawachinku?

⁸ ¿Atinmankuchu runakunaqa llapallan animalkunapi munaychakuspa hawkalla kawsayta? Arí, atinmankum. Achka runakunaqa hawkamá kawsanku allqochankuwan, misichankuwan hinaspa huk animalninkuwanpas. Ichaqa, ¿imatam nichwan purun animalkunamanta? Purun animalkunamanta yachaq runakunam ninku: “Chay animalkunapa hichpanpi yachaspanku estudiaq yachaysapa runakunam yacharunku purun animalkunapas kusisqa  hinaspa llakisqa kasqankuta”, nispa. Llapanchikmi yachanchik animalkuna pipas otaq imapas wañuchiyta munaptin manchapakusqankuta hinaspa piñapakusqankuta. Ichaqa, ¿qawachinkuchu kuyakuq hinaspa cheqnikuq kasqankuta? Hina chay yachayniyoq runakunataqmi ninku: “Hatunyaruspankuqa kuyapayakuq kasqankutam animalkunaqa qawachinku”, nispa.

9. ¿Imaynataq animalkuna kanqaku?

⁹ Manamá iskayrayananchikchu, Bibliapa nisqanman hina lliw animalkunawan hamuq tiempopi hawkalla kawsananchikmantaqa (leey Isaias 11:6-9; 65:25). ¿Imanasqa? Noeywan familian buquemanta lloqsiruptinkum Jehová Dios kaynata nirqa: “Qamkunatam katkatataspa manchakusunkichik purun animalkuna”, nispa. Chayna manchakuyniyoq kasqankum animalkunataqa yanapan imamantapas lluptikunankupaq (Gen. 9:2, 3). Jehová Diosmi ichaqa chay manchakuyninkuta chinkarachinman chaynapi munaynin rurakunanpaq (Os. 2:18). ¡Mayna kusisqachá kanqaku kay Pachapi yachaqkunaqa!

10. ¿Imamantam yaqa llapanpi waqanchik?

¹⁰ Salomonmi ‘kay Pachapi tukuy ñakariykunata rikuspan’ nirqa: “Ñakariqkunam waqanku ichaqa manam pipas consuelaqnin kanchu”, nispa (Ecl. 4:1). Kunanqa hinallam ñakariykunaqa kachkan, hinaspapas astawanraqmi yapakurun. ¿Pitaq mana haykapipas waqarqachu? Wakinpi kusikuymanta waqaspapas, yaqa llapanpim waqanchik sonqonchikpi llakisqa tarikusqanchikrayku.

11. ¿Bibliapi mayqen willakuytaq qampaq aswan llakikuypaq hina kanman?

¹¹ Yuyaymanasun Bibliapi tarikuq llakikuypaq wakin willakuykunapi. Bibliapa nisqanman hinaqa 127 watanpi Sara wañukuptinmi, Abrahamqa ‘Saramanta llakikuspan waqarqa’ (Gen. 23:1, 2). Chaymantapas, llumchuyninkunamanta Noemiy rakikuptinmi paykunaqa iskay kutipi “qaparispa waqarqaku” (Rut 1:9, 14). Rey Ezequiaspas onqoruspan wañunanta yachaspanmi Diosta mañakuspan “llumpayllataña waqarqa”, chaymi Jehová Diosqa llakipayaspan uyariykurqa (2 Rey. 20:1-5). Yuyaymanasuntaq Pedropi, payqa Jesusta qepancharusqanmantam “aminankama waqakurqa” (Mat. 26:75).

12. ¿Imakunam chinkanqa Diospa Munaychakuyninpi?

¹² Llapallanchikmi imawanpas ñakarinchik, chaymi pipas yanapaykuwananchikta hinaspa kallpanchaykuwananchikta munanchik. Chaytapunim apamunqa Jesuspa Waranqa Wata Kamachikuynin, Bibliam nin: “Diosmi pichanqa paykunapa weqenta, manañam kanqachu wañuypas, lutokuypas, waqaypas nitaq nanaypas”, nispa (Apoc. 21:4). Anchatamá kusichiwanchik ima llakikuypas, waqaypas hinaspa nanaypas chinkachisqa kananmanta yachasqanchikqa. Llumpay llakichiwaqninchik wañuypas chinkachisqamá kanqa. ¿Imaynatam Dios chayta chinkachinqa?

13. ¿Imaynatam Adan huchallikurusqanmantapacha wañuyqa runakunapi munaychakun?

¹³ Adan huchallikurusqanmantapacha llapallan runakunapi wañuy munaychakuruptinmi llapanchik llumpayta ñakarinchik (Rom. 5:12, 14). Chaymi millonnintin runakuna wañuyta manchakuspanku ‘tukuy tiempo wañuypa sirvienten hina kawsanku’ (Heb. 2:15).

14. ¿Imam pasanqa wañuy ‘chinkachisqa’ kaptin?

¹⁴ Bibliaqa ninmi ‘qepallaña chinkachinapaq kaq enemigoqa wañuy’ kasqanta  (1 Cor. 15:26). Chinkachisqa kaptinqa, Diosman sonqo runakunam mosoq pachaman kawsaqlla yaykuspanku haykapipas manaña wañunqakuñachu. Chaymantapas, millonnintin wañukuq runakunapas kawsarimunqakum. ¡Maynatachá Diosman sonqo runakunaqa kusikunqaku mosoq pachapi kawsarimuqkunata chaskispankuqa! Imayna tarikunanchikmanta musyakunapaq, yuyaymanasun kawsarimuymanta willakuq wakin textokunapi (leey Marcos 5:38-42; Lucas 7:11-17).

15. ¿Imaynam qamqa tarikunki kuyasqayki kaqkuna kawsarimuptinku?

¹⁵ Leemusqanchik textokunam nirqa ‘chaypi kaqkuna admirakuspanku sasa-sasata creesqankumanta’ hinaspa ‘Diosta mancharisqallaña alabasqankumantapas’. Ñoqanchikpas chaypi tarikuspaqa maynatachá kusikuchwan karqa. Arí, maynatachá kusikusun kuyasqanchik familianchikkunawan kaqmanta tupaykuspanchikqa. Jesusmi nirqa: “Huk punchawmi Diospa Churinpa qayasqanta uyarispanku llapallan wañuqkuna kawsarimunqaku”, nispa (Juan 5:28, 29). Kawsarimuyqa kunan tiempopi ‘mana rikusqanchik kaptinpas’, hamuq tiempopi chay pasakusqanta qawasqanchikqa mana qonqanapaqmi kanqa.

16. a) ¿Imanasqataq kusikuywan rimananchik ‘manaraq qawasqanchik kaqkunamanta’? b) ¿Ima nispanmi Pablo kallpancharqa Corintopi kaq cristianokunata?

¹⁶ Kunan tiempopi Diosman sonqo runakunaqa hamuq tiempopi ancha bendecisqam kanqaku. Chay bendicionkunata manaraq rikuptinchikpas chaykunapi yuyaymanaymi yanapawasun kay Pachapi mana allinkunata qepanchaspa Diospa agradonpaq kaqta ruranapaq (Luc. 21:34; 1 Tim. 6:17-19). Familianchikwan Diosta yupaychaspanchik, iñiqmasinchikkunawan parlaspanchik hinaspa  Diosmanta yachachispanchikpas kusikuywanmi suyakuyninchikmanta rimananchik. Chaynata ruraptinchikqa suyakuyninchikmi suni takyanqa yuyayninchikpiwan sonqonchikpi. Apostol Pablopas chayna kusikuywan rimaspanmi iñiqmasinkunata kallpancharqa, payqa sumaqllatañam rimarqa Jesuspa Waranqa Wata Kamachikuynin imayna kananmanta. Yuyaymanasun 1 Corintios 15:24, 25, 28 (leey) nisqanpi Pablopa ima rimasqanmanta.

17, 18. a) ¿Imanasqam ninchik ñawpaqmantaraq ‘Diosqa tukuy imakunapi’ munaychakusqanmanta? b) ¿Imatam Jesusqa ruranqa runankuna hawkalla hinaspa huk sonqolla kawsanankupaq?

¹⁷ “Diosña[m] tukuy imakunapipas [. . .] munaychakunqa”, nispa Pablo nispanqa rimachkarqa Jesuspa Waranqa Wata Kamachikuyninpa tukuyninpi imayna kananchikmantam. ¿Imaynataq kasunchik? Adanwan Eva manaraq huchallikuchkaptinkuqa Jehová Diosmi Tukuy Kamachiq kaspan kikin munaychakurqa runakunapi chaynataq angelkunapipas, chaymi Adanwan Eva Diospa churinkuna hina kaspanku Diospa llapallan churinkunawan hawkalla kawsakurqaku. Paykunaqa Jehová Diospa bendecisqan kaspankum yupaychayta atiqku, manataqmi pipas harkaqchu Dioswan rimanankutaqa. Chay tiempopiqa Jehová ‘Diosmi tukuy imakunapipas’ munaychakurqa.

¹⁸ Runakunaqa Satanasta qatipakuspa Jehová Diosta manaña kasukuyta munaptinkum Diosqa manaña paykunapiqa munaychakurqañachu. Ichaqa 1914 watamantapacham Diospa Munaychakusqanqa tukuyta rurachkan runankuna hawkalla hinaspa huk sonqolla kawsanankupaq (Efes. 1:9, 10). Jesuspa Waranqa Wata Kamachikuyninpiqa rikusunmi kunan tiempopi manaraq qawasqanchik kaqkunata. Hinaptinmi Jesuspa Waranqa Wata Kamachisqanqa tukunqa. ¿Imataq chaymanta pasanqa? Kay Pachapi hinaspa hanaq pachapi kamachinanpaq tukuy atiyta chaskispanpas, manam munanqachu Taytanpa rantinpi wiñaypaq kamachiytaqa. Aswanmi “Taytanmanña munaychakusqanta qoykunqa”, chaynapi Jehová Dios yupaychasqa kananpaq (Mat. 28:18; Filip. 2:9-11).

19, 20. a) ¿Imaynatam Diospa Munaychakuyninpi kaqkunaqa qawachinqaku Diosman sonqo kasqankuta? b) ¿Ima suyakuyniyoqmi kanchik?

¹⁹ Chay tiempopaqqa Diospa Munaychakuyninpi kaq runakunaqa mana pantaqñam kanqaku. Paykunaqa Jesusta qatipakuspankum ancha kusikuywan Jehová Diospa kamachisqanta kasukunqaku. Ichaqa Diosman sonqo kasqankutam qawachinqaku tukuyninpi Satanas kacharisqa kaptin (Apoc. 20:7-10). Chaymantam llapallan demoniokunawan Diosta mana kasukuq runakunapas wiñaypaq chinkachisqa kanqaku. ¡Mayna kusikunapaqmá chayqa kanqa! Hanaq pachapipas kay Pachapipas Jehová Diospa llapallan churinkunam kusikuywan Payta yupaychanqaku, chaypim “Diosña tukuy imakunapipas [. . .] munaychakunqa” (leey Salmo 99:1-3).

²⁰ ¿Imatam qamqa ruranki Diospa Munaychakuynin imayna kananmanta kaypi yachasqaykiwanqa? ¿Kallpanchakuwaqchu Diospa munayninta astawanraq ruranaykipaq? ¿Atipankichu Satanaspa munaychakuyninpi qollqella maskay munayta? ¿Kallpanchasqachu tarikunki Jehová Diospa llapallan kamachiq kasqanmanta willakunaykipaq? Chayna kaptinqa, kunan tiempopi imayna kawsasqaykiwanyá qawachiy wiña-wiñaypaq Diosta kasukuy munasqaykita. Chayta ruraspaykiqa hawkam kawsakunki waranqa wata hinaspa wiña-wiñaypaqpas.