1, 2. ¿Imakunatam yachasun asambleamanta kay yachachikuypi?

UNAY watañam kimsa punchaw asambleakunaqa hinaspa huklaw nacionniyoqkunapaqwan asambleaqa Jehová Diospa llaqtanpi apakuchkan. Achkam chay asambleakunaman riytaqa atirqanchik, ichapas wakin asambleakunamanqa unay watakunaña.

² Waranqantin watakuna ñawpaqtapas Diospa llaqtanpiqa chayna asambleakunatam ruraqku. Ñawpaq tiempopi asambleakunamanta yuyarispaqa qawasunmi chay asambleakuna kay tiempopi kaqwan imakunapi tupasqanmanta hinaspa chaykunaman riy imakunapi yanapawasqanchikmantapas (Sal. 44:1; Rom. 15:4).

3. a) ¿Imakunam pasakurqa Diospa llaqtanpi punta kaq asambleapi? b) ¿Imaynatam israelitakunaqa huñunakuqku?

³ Diospa llaqtanpi punta kaq asambleaqa Sinai Orqopa ñawpaqninpim apakurqa, chaypim huñunakurqaku Diospa yachachikuyninkunata chaskinankupaq, chayqa ancha allinmi karqa Diosta yupaychanapaq. Chay mana qonqanapaq huñunakuypim Jehová Diosqa atiyninta qawachispan israelitakunaman Kamachikuyninkunata qorqa (Ex. 19:2-9, 16-19; leey Exodo 20:18; Deuteronomio 4:9, 10). Chay huñunakuymanta qepamanmi israelitakunaqa Dioswan aswan amistad karqaku. Chay qepamanñataqmi Jehová Dios Moisesta kamachirqa qollqemanta iskay cornetillata rurananpaq, chaytam servichikunanku karqa karpapa punkunpi ‘runakuna huñunakunankupaq’ (Num. 10:1-4). ¡Mayna kusisqachá paykunaqa tarikurqaku!

4, 5. ¿Imanasqataq ancha allin karqa Moisespawan Josueypa nisqan asambleakunaqa?

 ⁴ Tawa chunka watapa tukuyninpiña israelitakuna chunniqpi kachkaptinkum Moises paykunata huñurqa. Paykunaqa Prometesqa allpamanmi yaykunankupaqña kachkarqaku, chaymi paykunaqa yuyarinanku karqa paykunarayku Jehová Dios tukuy ima rurasqanta hinaspa imakunatawanraq rurananmantapas (Deut. 29:1-15; 30:15-20; 31:30).

⁵ Hina chay asambleallapipaschá Moisesqa israelitakunata nirqa sapa kuti huñunakuspanku Diospa yachachikuyninkunamanta yachanankupaq. Sapa qanchis watam qarikuna, warmikuna hinaspa huklaw nacionniyoq runakunapas Ramadakuna Fiestapi huñunakunanku karqa Jehová Diospa kamachisqan sitiopi. ¿Imapaq? Bibliam nin: ‘Yachachikuykunata uyarinankupaq chaynataq yupaychasqanchik Tayta Diosta respetanankupaq chaynataq chay yachachikuykunata kasukunankupaqmi’, nispa (leey Deuteronomio 31:1, 10-12). Arí, israelitakunaqa yacharqakum sapa kuti llapallanku huñunakuspanku Diospa Palabranmantawan munayninmanta yachanankupaq. Prometesqa allpaman yaykusqanku qepatam Josueyqa israelitakunata kallpancharqa Diosman sonqo hinalla kanankupaq. Paykunapa vecinon llaqtakunaqa manam Jehová Diostaqa yupaycharqakuchu. Israelitakunaqa Jehová Diosta servinankupaqmi prometekurqaku (Jos. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24).

6, 7. ¿Imanasqataq kay tiempokunapi Jehová Diospa testigonkunapa asambleankuqa ancha allin?

⁶ Kay tiempopi Jehová Diospa serviqninkunapa asambleankupipas astawanmi Bibliamanta entienderqaku otaq Dios serviypipas ñawparirqaku (Prov. 4:18). Biblia Estudiaqkunapa punta kaq hatun asambleankuqa 1919 watapim karqa, chayqa apakurqa Cedar Point (Ohio, Estados Unidos) nacionpim. Chaypim huñunakurqaku qanchis waranqa runakuna, chaypitaqmi enteron Pachapi astawan Diosmanta willakunankupaq kallpancharqaku. Hina chaypitaqmi 1922 watapi isqon punchaw asambleapi Joseph F. Rutherford iñiqmasinchik uyariqnin runakunata kallpancharqa kaynata: “Diosman sonqo kaychik hinaspa cheqap testigonkuna. Hinalla kallpanchakuychik hatun Babilonia chinkachisqa kanankama. Diosmanta willakuychik tukuy hinastinpi. Lliw runakunam yachananku Diosqa Jehová kasqanmanta hinaspa Jesucristo reykunapa Reynin chaynataq señorkunapa Señornin kasqanmantapas. Kay punchawqa ancha allinmi. ¡Qawaychik, Reyqa kamachichkanñam! Qamkunam kankichik willakuqninkuna. Chaynaqa willakuychik, willakuychik, willakuychik Reymantawan gobiernonmanta”, nispan. Chay huñunakuypi kaqkuna hinaspa enteron Pachapi lliw Diospa serviqninkunam kusikuywan chay rurayta munarqaku.

⁷ Columbus (Ohio) lawpim, 1931 watapi Biblia Estudiaqkunaqa Jehová Diospa testigon nisqa sutiwanña reqsisqa karqaku. 1935 watapiñataqmi Washington llaqtapi Rutherford iñiqmasinchik willarqa ‘achkallaña runakuna’ pikuna kasqankumanta, paykunamantam Apocalipsis qellqapi nin: “Paykunaqa sayachkasqaku hatun tiyanapa ñawpaqninpim hinaspa Carneropa qayllanpim”, nispa (Apoc. 7:9-17). 1942 watapiñataqmi, enteron Pachapi iskay kaq hatun guerra kachkaptin Nathan H. Knorr iñiqmasinchik “Hawkayayqa... ¿unaypaqchu kanqa?” niq discursota qorqa. Chay discursopim Apocalipsis libropa 17 capitulonpi ‘manchakuypaq puka animal’ pi kasqanmanta willarqa, willarqataqmi guerra pasaruptinpas hinallaraq Diosmanta willakunankumanta.

8, 9. ¿Imanasqataq wakin asambleakunaqa aswan kusikunapaq karqa?

⁸ Cleveland (Ohio) lawpim 1946 watapi  “Naciones Alegres” sutiyoq asambleapi, iñiqmasinchik Knorr “Los problemas de la reconstrucción y la expansión” nisqa sumaq yachachikuyta rurarqa. Chay huñunakuypi kusisqa tarikusqankumantam huk iñiqmasinchik nirqa: ‘Knorr iñiqmasinchikpa yachachisqanpa qepa lawninpim chay tutaqa karqani, Diospa llaqtan imayna ñawparisqanmanta hinaspa Betel wasiwan Brooklynpi fabricakuna aswan kananmanta willaptinmi uyarirqani, unaytam chaypi kaqkunaqa taqllakurqaku. Runakunapa uyan mana rikukuptinpas, sutillam qawakurqa kusisqa kasqankuqa’, nispa. Nueva York llaqtapim 1950 watapi huklaw nacionniyoqkunapaqwan asamblea apakurqa, chaypi kaqkunam ancha kusikuywan chaskirqaku Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas sutiyoq Bibliata, chay Bibliapim Diospa sutin maymi kasqanpi churasqa karqa (Jer. 16:21, NM).

⁹ Chaymantapas, ancha kusikunapaqmi asambleakunaqa karqa Diosman sonqo Testigokunata qatikachasqanku tiempo pasaytapas. Alemania nacionpi Adolf Hitler runam willakurqa Jehová Diospa testigonkunata chinkachinanpaq. Núremberg llaqtapi militarkunawan Hitler huñunakuykuna rurasqanpim ichaqa 1955 watapi 107.000 iñiqmasinchikkuna asambleapi huñunakurqaku. ¡Yaqa llapankum kusikuymanta waqarqaku! Polonia nacionpiñataqmi 1989 watapi “Devoción Piadosa” sutichasqa asamblea kimsa hawaqpi apakurqa. 166.518 huñunakuypi tarikuq runakunamantam karqaku Unión Soviética hinaspa Checoslovaquia nacionkunamanta, karqakutaqmi Europa lawpi nacionkunamantapas. Wakinkuqa chayraqmi qawarqaku waranqantin Diospa serviqninkuna huklla huñunakusqankuta. 1993 watapim Kiev (Ucrania) nacionpi “Enseñanza Divina” sutiyoq Huklaw Nacionniyoqkunapaqwan Asamblea apakurqa. Maynatachá kusikurqaku 7.402 runakuna bautizakuptinkuqa, chay kutipim haykapimantapas aswan achka bautizakurqaku (Is. 60:22; Hag. 2:7.)

10. ¿Mayqan asambleakunataq mana qonqanaykipaq hina, hinaspa imanasqa?

¹⁰ Yuyachkankipaschá kimsa punchaw asambleata otaq huklaw nacionniyoqkunapaqwan asambleata ancha kusikuywan. Arí, chayllaraq asambleaman risqayki otaq bautizakusqayki asambleaqa mana qonqanapaqchá karqa cristiano kaynikipi. ¡Amayá qonqaychu chay sumaq asambleakunataqa! (Sal. 42:4.)

11. ¿Ima fiestakunata sapa wata ruranankupaqtaq Diosqa israelitakunata kamachirqa?

¹¹ Jehová Diosqa israelitakunatam kamachirqa sapa wata Jerusalenman rispanku kay kimsa fiestakunata ruranankupaq: Mana Qonchuyoq Tanta Fiestata, Ramada Fiestata hinaspa Semanakuna Fiestata (chaymantañataqmi sutichakurqa Pentecostes Fiestawan). Kamachikuypiqa nirqataqmi kaytapas: “Watapim kimsa kutita llapallan qarikuna ñoqa Señor Diosman asuykamuwanqaku”, nispa (Ex. 23:14-17). Achka qosakunam  yacharqaku chay huñunakuykuna iñiyninkupi yanapananmanta, chaymi paykunaqa familiankuwan riqku (1 Sam. 1:1-7; Luc. 2:41, 42).

12, 13. ¿Imaynataq israelita familiakunapaq karqa sapa wata fiestakunaman riyninku?

¹² Piensariy huk israelita familianwan illasqanpi. Joseywan Mariaqa yaqa 100 kilometrotam Nazaretmanta Jerusalenkama rinanku karqa. ¿Hayka tiempotaq qam chayawaq uchuy warmachantinkuna chakillawan rispayki? Jesus warmallaraq kaspan Jerusalenman risqanmanta willakuymi qawachin ayllunkunawan hinaspa reqsinakusqankunawan kuska risqanta. Sumaqchá karqa achka illayqa, paykunaqa achkapaqchá yanukuqku hinaspa maypi puñunankupaqpas maskaqku. Ichaqa, chay kasqanku lawpi mana imapas pasakusqanraykuch 12 watanpi mozochataqa sapallanta saqeqku. ¡Chaykunaqa mana qonqanapaq hinach karqa, astawanraqchá mozo-sipaschakunapaqqa! (Luc. 2:44-46.)

¹³ Wakin israelitakunaqa huklaw nacionkunapim yacharqaku nacesqanku llaqtamantaqa. Chaymi fiestamanqa huklaw nacionkunamanta achka hamuqku. Cristianokunapa tiemponpim 33 wata Pentecostes fiestapi, judiokuna hinaspa judiokunapa religionninman tikrakuqkuna Jerusalenman chayarqaku Italia, Libia, Creta, Asia Menor hinaspa Mesopotamia nacionkunamanta (Hech. 2:5-11; 20:16).

14. ¿Imaynatam israelitakunaqa sapa wata fiestakunaman risqankuwan yanapachikuqku?

¹⁴ Diosman sonqo israelitakunataqa chay illasqankum iñiyninkupi yanapaq, paykunaqa Jehová Diostam yupaychaqku Payta kuyaq waranqantin runakunawan kuska. ¿Imaynataq tarikunmanku karqa? Chaytaqa yachachwan Ramada Fiestata ruranankupaq Jehová Diospa kamachisqanta qawaspam, Bibliam nin: “Chay fiestapim kusikunkichik churikichikkunawan, sirvientekichikkunawan, llaqtaykichikpi yachaq Leviy casta runakunawan, forasterokunawan, mana tayta-mamayoqkunawan chaynataq viudakunawanpas. Chay fiestataqa yupaychasqanchik Tayta Diospaqmi rurankichik qanchis punchawpuni akllasqan sitiopi. Paymi cosechaykichikpi chaynataq tukuy ruranaykichikpipas bendecisunkichik hinaptinmi cheqaptapunipas kusikunkichik”, nispa (Deut. 16:14, 15; leey Mateo 5:3).

15, 16. ¿Imakunatam rurarqanki asambleakunaman rinaykipaq? ¿Imanasqataq ancha allin karqa?

¹⁵ Diosta serviqkunaqa ñawpaqpi asambleakunamantaqa kunanpas anchatam yachachwan. Ñawpaqpi asambleakunamanta kunan asambleanchikkuna achkapi cambiakuruptinpas, hina kaqllam Diosmanta yachayninchikqa. Ñawpaq tiempopiqa anchatam kallpanchakunanku karqa asambleakunaman rinankupaqqa, kunanpas chayna rurasqanchikqa manamá yanqapaqchu. Chay huñunakuykunaqa ñawpaqpipas hinaspa kunanpas ancha allinmi Diosmanta yachanapaq chaynataq paywan amistadninchik allin kananpaqpas. Yanapawanchiktaqmi yachasqanchikta kasukunapaq, sasachakuykunaman mana wichiykunapaq hinaspa Diosta serviyninchikpi imatapas haypayta atinapaq (Sal. 122:1-4).

¹⁶ Huñunakuypi kaqkunaqa kusisqam tarikunku. 1946 watapi asambleamanta willakuymi nin: “Ancha kusikunapaqmi karqa waranqantin Testigokunapa tiyasqanta hinaspa orquesta tocasqankuta qawayqa, paykunam chaypi kaqkunawan takirqaku Jehová Diospaq takikunata”, nispa. Willakuyqa nirqataqmi imapas ruraykunapi achka yanapakusqankumanta. Iñiqmasinkuta yanapasqankuwanmi paykunaqa anchata kusikurqaku. ¿Chaynachu qampas tarikurqanki kimsa punchaw asambleapi otaq huklaw  nacionniyoqkunapaqwan asambleapi? (Sal. 110:3; Is. 42:10-12).

17. ¿Imakunapim asambleanchikkunaqa mana chaynallachu ñawpaqpi asambleakunawanqa?

¹⁷ Asambleakuna imayna apakunanpaqqa achkapim cambiarun. Wakin iñiqmasinchikkunam yuyarinku pusaq punchaw kasqanmanta. Huñunakuyqa temprano, tarde hinaspa tuta lawtapas kaqmi. Chay huñunakuymantaqa Diosmanta willakuqpas lloqsiqkum. Wakin yachachikuykunaqa 9 hora tempranotam qallariq hinaspapas yaqa llapanpim 9 hora tutakama huñunakuyqa apakuq. Yanapakuqkunaqa anchatam llamkaqku madrugawpaq, chawpi punchawpaq hinaspa tutaykuqpaq mikuyta ruranankupaq. Kunan asambleakunaqa manam tutaykuqkamañachu nitaq achka punchawñachu apakun, sapakamañam mikuytapas apakunku, chaynapim yachachikuykunataqa aswan allinta uyarinku.

18, 19. ¿Imataq asambleakunamanta astawan gustasunki, hinaspa imanasqa?

¹⁸ Ñawpaqmantaraqmi asambleapi tukuy ima yachananchikmanta kusikuywan suyanchik. Chaypiqa ‘imam horapi mikuchkaq’ hinam Diosmanta yachanchik, Bibliapi willakuykunatawan yachachikuykunata allinta entiendenapaqmi yanapawanchik, chaytaqa manam asambleapi yachachikuyllawanchu chaskinchik aswanqa qellqakuna chaskisqanchikpiwanmi (Mat. 24:45). Kaykunam runakunata yanapan cheqap yachachikuykunata kuyanankupaq. Dramakuna rurakusqanmi mozo-sipaskunatawan yuyaqkunata yanapan imayna kawsayninkuta qawakunankupaq hinaspa kay Pachapi mana allinkunata atipanankupaq. Bautizakunapaq discursoqa llapanchiktam yanapawanchik imakunata puntapi churasqanchikta kaqmanta qawakunapaq hinaspa hukkuna Diosman qokuspa bautizakusqankuta qawaspa kusisqa tarikunapaqpas.

¹⁹ Ñawpaqmantaraqmi asambleakunaqa Dios yupaychayninchikpa parten karqa. Chayqa Diospa serviqninkunatam yanapan sasachakuykuna kaptinpas payman sonqo kasqankuta qawachinankupaq. Yanapawanchikmi iñiyninchikpi allin kanapaq, allin amistadkunata tarinapaq, Diospa llaqtanta chaninchanapaqpas, chaynintakamataqmi Diosqa waqaychawanchik. Chaynaqa, llapallanchikchá tiempowanraq kallpanchakusun lliw asambleakunaman rinapaq hinaspa yachachikuyninkunawan yanapachikunapaqpas (Prov. 10:22).