1, 2. ¿Imanasqam ancha allin Diospa munayninman hina imatapas tanteayninchikqa, hinaspa imatam yachachwan Davidmanta?

MAY llaqtamanpas rispayki, ¿haykapipas orqoman qespirqankichu maylaw ñanninta rinaykipaq? Chayna alto patamanta qawasqaykiqa allintachá yanapasurqanki maynintapuni rinaykipaq. Chaynallataqmi vidanchikpi imatapas allinta tanteanapaqqa, hanaq pachapi Diosninchikpa qawasqanman hina imatapas qawananchik (Is. 30:21).

² Rey Davidqa yaqa tukuy vidanpi Diospa munayninman hina imatapas tanteasqanraykum qatipakunapaq hina. Payqa tukuy sonqonwanmi Diosta servirqa. Kay yachachikuypim qawasun sasachakuykunapi tarikuspan David ima rurasqanmanta (1 Rey. 11:4).

3, 4. a) ¿Imanasqataq Davidqa Goliat runawan peleananpaq rirqa? b) ¿Imaynatam Davidqa Diospa sutinta qawarqa?

³ Piensasun David mozollaraq kachkaspan mana vencey atina Goliat runawan peleasqanpi. ¿Imanasqataq chay hatunkaray hinaspa yaqa 3 metro sayayniyoq runawan peleananpaq rirqa? (1 Sam. 17:4.) ¿Qarinchakuq kasqanraykuchu? ¿Diospi iñisqanraykuchu? Chaykuna allinta yanapaptinpas, Jehová Diospa sutinta hatunchayta munasqanraykum astawanqa rirqa. Piñakuspanmi Davidqa nirqa: “¿Pi hinataq wak mana señalasqa Filistea runaqa kawsaq Diospa tropankunataqa insultan?”, nispa (1 Sam. 17:26).

⁴ Goliat runapa ñawpaqninpi kachkaspanñataqmi Davidqa nirqa: “Qanmi ñoqaman hamuchkanki espadawan hinaspa lanzakunawan, ñoqam ichaqa qanman hamuchkani Llapallan Kamachiq Tayta Diospa sutinpi. Paytam insultarqanki, payqariki Israel tropakunapa Tukuy Atiyniyoq Diosninmi”, nispa (1 Sam. 17:45).  Jehová Diospi hapipakuspanmi, huk rumichallawan chay hatunkaray runata wañurachirqa. Chay kutipi hinam, Davidqa tukuy vidanpi Jehová Diospi hapipakurqa hinaspa sutintapas anchata kuyaspan hatuncharqa. Chaymi llaqtamasinkunamanpas kaynata nirqa: “Chuya sutinmantayá qamkunaqa alabakuychik”, nispa (leey 1 Cronicas 16:8-10).

5. ¿Ima kaptinmi David hina Diospa sutinta hatunchana kanqa?

⁵ ¿Anchatachu kusikunki Jehová Dios qampa Diosniki kasqanmanta? (Jer. 9:24.) ¿Imatam ruranki vecinoykikuna, estudiaqmasikikuna otaq aylluykikuna Jehová Diosmanta mana allinta rimaptinku otaq Testigonkunamanta asikuptinku? ¿Yaqachu Jehová Diospi hapipakuspayki mana allin rimasqankuta yanqachanki? Wakinpiqa kanqachá “upallanapaq tiempo”, ichaqa manam penqakunanchikchu Jehová Diospa testigon kasqanchikmantawan Jesuspa qatiqnin kasqanchikmantaqa (Ecl. 3:1, 7; Mar. 8:38). Diosmanta mana uyariy munaqkunata llampu simillawan rimapayana kaptinpas, manam haykapipas Israel runakuna hinaqa kananchikchu, paykunaqa Goliat runa contrankupi churakuptinmi ‘hukmanyarurqaku hinaspam mancharisqallaña tarikurqaku’ (1 Sam. 17:11). Paykuna hina kanamantaqa, qarinchakusunyá Diospa sutinta hatunchanapaq. Ñoqanchikqa munanchikmi runakuna Diosta allintapuni reqsinankuta, chaymi Palabranta servichikunchik Diosman asuykunankupaq (Sant. 4:8).

6. ¿Imatam Davidqa munarqa Goliat runawan peleananpaq rispanqa, hinaspa imatam yachachiwanchik?

⁶ ¿Imatawanmi yachachwan Goliat runawan David peleasqanmanta? Tropakunapa kasqanman chayaruspanmi, Davidqa nirqa: “¿Imatataq qonqaku kay Filistea runata wañurachispa Israel tropakuna penqaypi kasqankumanta libraqmanqa?”, nispa. Hinaptinmi, Israel runakunaqa kaqmanta nirqaku Goliat runata pipas venceruqman qori-qollqewan rey Saul apuyachinanmanta hinaspa ‘warmi churinwan casarachinanmantapas’ (1 Sam. 17:25-27). Ichaqa, Davidqa manamá chayraykuchu peleaytaqa munarqa, aswanqa Jehová Diospa sutin hatunchasqa kananta munaspanmi (leey 1 Samuel 17:46, 47). ¿Imatam nichwan ñoqanchikmanta? ¿Llumpaytachu afanakuchkanchik kapuqniyoq kanapaq hinaspa reqsisqa kanapaq? Chayta ruranamantaqa Davidtam qatipakunanchik, paymi nirqa: “Tayta Diospa sutillanta huk sonqolla hatunchasun”, nispa (Sal. 34:3). Hinaptinqa, Jehová Diospi hapipakuspayá sutinta hatunchasun (Mat. 6:9).

7. ¿Imaynatam iñiyninchikta kallpanchachwan Diosmanta hinalla willakunapaq?

⁷ Hatunkaray runawan David peleananpaqqa tukuy sonqonwanmi Jehová Diospi hapipakurqa. Davidpa iñiyninqa allin takyasqam karqa, ¿imanasqa? Sapa punchaw oveja michiq kayninpi Jehová Diospi hapipakusqanraykum (1 Sam. 17:34-37). Ñoqanchikpa iñiyninchikpas allin takyasqamá kanan Diosmanta hinalla willakunanchikpaqqa, astawanraqmi willakusqanchikta mana uyariyta munaptinkuqa. Chayna iñiyniyoqmi kasun imapas rurayninchikkunapi Diospi hapipakuspaqa. Piensariy, ima rurananchikpaqpas carropi rispaqa, atichwanmi waqtanchikpi tiyaq runamasinchikman Diosmanta willaytaqa. Wasin-wasin Diosmanta willakuspapas atichwanmi chayninta puriq runakunaman willakuytaqa (Hech. 20:20, 21).

8, 9. Saul qatikachaptin, ¿imaynatam Davidqa qawachirqa Jehová Diospi hapipakusqanta?

⁸ Davidqa Jehová Diospi hapipakusqantam qawachirqataq rey Saulta imayna qawasqanpi.  Saulqa hukmantaña Davidta qawaspanmi kimsa kutipi lanzawan yaqalla wañurachirqa. Davidqa contranpi hoqarikunanmantaqa ayqekurqam (1 Sam. 18:7-11; 19:10). Hinaptinmi rey Saulqa kimsa waranqa akllasqa runankunawan chunniqpi qatikacharqa (1 Sam. 24:2). Huk kutipim Saulqa mana musyakuspan Davidpa chaynataq runankunapa pakakusqan machayman yaykururqa. Davidpa makinpiñamá kachkarqa wañurachinanpaq. Davidqa yacharqam Saulpa rantinpi rey kananpaq Diospa munaynin kasqanta (1 Sam. 16:1, 13). Chaymantapas, runankunata kasukuspanqa Davidqa wañurachinmanmi karqa. Chayta rurananmantaqa nirqam: “Amayá chaynataqa Tayta Diospas munachunchu. Payqariki rey kaspaqa kachkan kikin Tayta Dios reypaq nombrasqanraykum”, nispa (leey 1 Samuel 24:4-7). Saulqa hinallamá Diospa churasqan rey karqa, chaymi Davidqa mana wañuchiyta munarqachu. Capanpa puntallanta kuchusqanwanmi qawachirqa mana wañuchiy munasqanta (1 Sam. 24:11).

⁹ Davidqa kaqmantam qawachirqa Jehová Diospa akllasqan kamachiqta respetasqantaqa. Huk kutipim Abisaipiwan Davidqa, Saulpa campamentonman chayaruspanku puñuchkaqta tarirurqaku. Chaymi Abisaiqa Davidta nirqa: “Kunanmi enemigoykita Dios makikiman churaykun. Kunanyá kikinpa lanzallanwan wañurachisaq”, nispan. Davidmi ichaqa harkarurqa (1 Sam. 26:8-11). Diospa munasqanman hina imatapas rurayta munasqanraykum, mana intuchikurqachu Abisaipa hikutasqanwanqa.

10. ¿Ima sasachakuypim tarikuchwan, hinaspa imataq yanapawasun chaykunapi mana wichinapaq?

¹⁰ Ñoqanchikpas sasachakuypim tarikuchwan Diospa munasqanman hina ruranamantaqa piensasqankuman hina rurananchikpaq pipas hikutawaptinchik. Ichapas Abisai hina kallpanchawachwan Diospa munayninpi mana reparaspa ruranapaq. Chaykunapi mana wichinapaqqa allintapunim yachananchik Diospa munaynin imapuni kasqanmanta, hinaspapas sonqomantam munananchik Diospa ñanninkunapi hinalla puriyta.

11. ¿Imatam Davidmanta yachachwan?

¹¹ Davidmi Jehová Diosta kaynata mañakurqa: ‘Munasqaykiman hina ruranaypaqyá yachachillaway’, nispa (leey Salmo 143:5, 8, 10). Davidqa piensasqallanta rurananmantaqa otaq hukkunapa hikutasqanta kasukunanmantaqa, anchatamá munarqa Dios yachachinanta. Nirqataqmi: ‘Llapa rurasqaykikunapim yuyaymanani. Atiynikiwan  rurasqaykikunapim piensani’, nispa. Ñoqanchikpas Diospa munaynin imapuni kasqanmantam yachachwan Bibliata allinta estudiaspa chaynataq ñawpaq runakunawan Jehová Dios imayna kasqanpi yuyaymanaspapas.

12, 13. ¿Imanasqataq Davidqa apamusqanku yakuta pampaman tallirurqa?

¹² Diospa Kamachikuyninkunata David allinta entiendesqanpas chaynataq chayman hina rurasqanpas qatipakunapaqmi. Huk kutipim yakunayaruptin nirqa: “¡Piraq tomaykachiwanman Belen llaqta zaguanpa waqtanpi pozomanta yakuta!”, nispa. Chay pozopa kasqan lawqa Filistea tropakunapa munaychakusqanmi karqa. Ichaqa kimsa runankunam chay lawman yaykuruspanku yakuta aparamurqaku. ‘Davidmi ichaqa mana munarqachu chay yaku tomaytaqa’. ¿Imanasqa? Diospaq ofrendata hina tallispanmi nirqa: “¡Diosnilláy ¿tomaymanraqchu kay runakunapa yawarninpa chanin yakuta otaq wañuyman wischukuspanku apamuwasqanku yakuta?! ¡Chaytaqa amayá piensayllapas-piensasaqchu!”, nispa. (1 Cron. 11:15-19).

¹³ Davidqa yacharqam Diospa Kamachikuyninpi yawarta mikuyqa mana allin kasqanmanta hinaspa pampaman tallinamantapas. Yacharqataqmi imanasqa mana mikuna kasqanmantapas. Diospa Kamachikuyninpim nirqa: “Animalpa [“runapa”, NM] vidanqa kachkan yawarninpim”, nispa. Ichaqa Davidman apamusqankuqa manam yawarchu karqa. ¿Imanasqamá manaqa tomarqachu? Payqa allintamá Diospa Kamachikuyninkunamanta yacharqa. Runankunaqa wañuchisqam kanmanku karqa yaku apamusqankupi, chaymi chay apamusqanku yakuqa yawarninku hina karqa. Chayraykum mana tomayta munarqachu. Aswanmi Diospa kamachisqanman hina pampaman tallirurqa (Lev. 17:11; Deut. 12:23, 24).

14. ¿Imataq Davidta yanaparqa Jehová Diospa munasqanman hina imatapas tanteananpaq?

¹⁴ Davidqa anchatam munarqa Diospa Kamachikuyninkuna sonqonman chayananta.  Chaymi kaynata takirqa: “Diosnilláy, munachkanim munallasqaykiman hina rurallayta. Diosnilláy, sonqollaypim waqaychani qampa yachachisqaykita”, nispa (Sal. 40:8). Davidqa Moisespa chaskisqan Kamachikuykunata estudiaspanmi allinta yuyaymanarqa. Payqa chay Kamachikuykuna allinninpaq kasqanta yachaspanmi kasukurqa. Chay kamachikuykunata kasukuspanpas, tukuy imapim kasukurqa. Bibliata estudiaspaqa, allinmi kanman leesqanchikpi yuyaymanayqa hinaspa sonqonchikpi takyachiypas. Chaynata ruraspam Diospa munasqanman hina imatapas tanteasun.

15. ¿Imaynatam Salomonqa qawachirqa Diospa Kamachikuyninkuna qepanchasqanta?

¹⁵ Davidpa churin Salomontaqa achkanpim Diosqa yanaparqa. Chayna kaptinpas, tiempopa risqanman hinam Diospa Kamachikuyninta qepancharurqa. Salomonqa manamá Israelpi reykunaman Diospa kamachisqantaqa kasukurqachu, Diosmi nirqa: “Amam achka warmiwanqa casarakunqachu”, nispan (Deut. 17:17). Salomonmi ichaqa achkallaña huklaw nacionniyoq warmikunawan casarakururqa. Chaymi machuyaruptin “chay warmikunaqa taytacha-mamachakunataña” yupaychayta qallaykachirqa. Chaynata ruraspanmi “Diospa qayllanpi mana allinta rurarqa, manam taytan David hinachu mana pantaspa Tayta Diosta qatirqa” (1 Rey. 11:1-6). ¡Mayna allinmi Diospa kamachikuyninman hina tukuy imapi kasukuyqa! Kayqa ancha allinmi casarakuy munaqkunapaqpas.

16. ¿Imatawanmi rurasun ‘Señorpi iñiqllawan’ casarakunapaq kamachikuyta allintapuni entiendespaqa?

¹⁶ Sichu mana iñiq qari otaq warmi paywan kananchikpaq rimapayawaptinchikqa, ¿David hina kasqanchiktachu icha Salomon hina kasqanchiktachu qawachisun? Cheqap cristianokunaqa ‘Señorpi iñiqllawan’ casarakunapaq kamachikuytam kasukunanchik (1 Cor. 7:39). Pi cristianopas casarakuyta munaspanqa Jehová Diosta serviqllawanmi casarakunan. Kay kamachikuyta allinta entiendespaqa qepanchasuntaqmi chay rimapayawaqninchikpa tukuy ima munachiwasqanchiktapas.

17. ¿Imataq yanapawasun millakuypaq qalalla kaqkunata mana qawanapaq?

¹⁷ Diospa munasqanman hina imatapas rurananpaq Davidpa kallpanchakusqanqa, yanapawanchiktaqmi millakuypaq qalalla kaqkunata mana qawanapaq. Kaymanta rimaspa, qatiqninpi textokunata leespa kallpanchakuy ima niy munasqantawan Jehová Diospa munaynin ima kasqanmanta allinta entiendenaykipaq (leey Salmo 119:37; Mateo 5:28, 29; Colosenses 3:5). Diospa kamachikuyninkunapi yuyaymanayqa yanapawasunmi chay millakuypaq qawaykunata qepanchanapaq.

18, 19. a) Pantaq kaspanpas, ¿imanasqam Davidqa Diosman sonqo kayta atirqa? b) ¿Ima ruranaykipaqmi qamqa kallpanchasqa tarikunki?

¹⁸ Davidqa qatipakunapaq kaptinpas, vidanpiqa hatun huchakunamanmi wichiykurqa (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Cron. 21:1, 7). Ichaqa sapa huchallikusqanpim wanakusqanta qawachirqa. Nichwanmi ‘tukuy sonqonwan’ Diospa qayllanpi kawsasqanmanta (1 Rey. 9:4). ¿Imanasqa? Davidqa haykapipas Diospa munasqanman hina rurananpaqmi kallpanchakurqa.

¹⁹ Pantaq runakuna kaspanchikpas, atichwanmi Jehová Diosman sonqo kaytaqa. Chayta ruranapaqqa kallpanchakusun Bibliata estudianapaq, leesqanchikpi yuyaymananapaq hinaspa yachasqanchikman hina kawsanapaqpas. Chaynata ruraspaqa, salmista hinamá Jehová Diosta kaynata nisun: ‘Munasqaykiman hina ruranaypaqyá yachachillaway’, nispa.