1. ¿Imaynatam wakin runakuna forasterokunata qawanku, hinaspa imanasqam pantaypi kachkanku?

PASAQ yachachikuypi qawamusqanchikman hinam, wakin runakunaqa mana allinta qawanku otaq cheqninku huk llaqtayoq runakunataqa otaq forasterokunataqa. Chayna kaq runaqa mana respetoyoq kasqantawan mana yachayniyoq kasqantam qawachichkan. Huk qellqapa nisqanman hinaqa, lliw castamanta runakunaqa Bibliapa nisqanman hinam wawqe-pani kanchik (The Races of Mankind). Tayta-mamamanta kaq wawqe-panikuna mana chaynalla kaspankupas, hina wawqe-panim kanku.

2, 3. ¿Imaynatam Jehová Diosqa qawan forasterokunata?

² Lliw nacionkunapim forastero runakunaqa kan. Karqataqmi ñawpaq Israel nacionpipas, chay nacionqa Diospa akllasqan llaqtanmi karqa. Paykunawanmi Diosqa contratota rurarqa Kamachikuyninkunata qospan, chay Kamachikuykunapim Diosqa Israel runakunata nirqa forasterokunata allinta qawanankupaq hinaspa respetanankupaqpas. Chaynallataqmi cheqap cristianokunapas mana sayapakuspa lliw runakunata respetananchik. Apostol Pedropa nisqanman hinaqa, “Diosqa manam pimanpas sayapakunchu, payqa chaskinmi lliw nacionkunapi payta kuyaspa manchakuywan allin ruraq runakunataqa” (Hech. 10:34, 35).

³ Forastero runakunata Israel runakunawan kawsanankupaq Jehová Dios saqesqanqa, allintam qawachin paykunata Dios imayna qawasqanta. Tiempopa risqanman hinam apostol Pablo kaynata nirqa: “Diosqa ¿judiokunapa Diosnillanchu? ¿Manachu mana judio kaqkunapapas Diosnin? Arí, paykunapapas Diosninmi”, nispa (Rom. 3:29; Joel 2:32).

4. ¿Imanasqam nichwan ‘Diospa Israelninpiqa’ forasterokuna mana kasqanmanta?

 ⁴ Mosoq contratota ruraspanmi, Jehová Diosqa Israel nacionta qepancharurqa hinaspanmi paykunapa rantinpi akllarurqa ‘Diospa Israelninta’ otaq hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq cristianokunata (Gal. 6:16, NM). Pablopa nisqanman hinaqa, kay mosoq llaqtapiqa manam imananchu “judio kaypas otaq mana judio kaypas, señalasqa kaypas otaq mana señalasqa kaypas, huklaw nacionniyoq kaypas, chunchu kaypas, sirviente kaypas otaq libre kaypas, tukuy imamantapas allinqa Cristollam, payqa lliw iñiqkunapim kawsachkan” (Col. 3:11). Hinaptinqa, hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq cristianokunapiqa, manam kanchu forasterokunaqa.

5, 6. a) ¿Ima tapukuymi kanman Isaias 61:5, 6 willakuymanta? b) ¿Pikunataq kanku Isaiaspa willakusqanman hina ‘Diospa Sacerdotenkunaqa’ hinaspa ‘mana reqsisqa runakunaqa’ otaq forasterokunaqa? c) ¿Imatam iskayninku huk sonqolla ruranku?

⁵ Kunanñataq qawasun Isaias libropa 61 capitulonpa willakuyninta, chay willakusqanqa tupanmi cristiana congregacionwan. ¿Imanasqataq 5 hinaspa 6 kaq versiculokuna nin ‘mana reqsisqa runakuna’ otaq forasterokuna ‘Diospa Sacerdotenkunata’ yanapanankumanta?

⁶ Diospa Sacerdotenkunaqa kanku hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq cristianokunam. “Paykunaqa punta kawsarimuqkunam” kanku, hinaspapas “paykunaqa kanqa Diospa hinaspa Cristopa sacerdotenkunañam, paykunaqa Cristowanmi gobiernanqaku waranqa wata” (Apoc. 20:6). Ichaqa Diosman sonqo achka cristianokunam kay Pachapi wiñaypaq kawsakuyta suyanku. Paykunam kanku ‘mana reqsisqa runakuna’ otaq forasterokuna, paykunaqa huk sonqollam llamkanku hanaq pachapaq cristianokunawan. Kusikuywantaqmi ‘Diospa Sacerdotenkunata’ yanapanku ‘chakrankupi’ chaynataq ‘uvas huertankupi’ llamkachkanmankupas hina. Arí, Jehová Dios hatunchasqa kananpaqmi cheqap yachachikuykunata runakunaman yachachinku hinaspa cristianokuna kanankupaq yanapanku. Chaynaqa, hanaq pachapaq cristianokunawan ‘sapaq ovejakunaqa’, huk sonqollam Diosta wiñaypaq serviy munaqkunata maskaspanku allinta yanapanku (Juan 10:16).

7. ¿Imayna kasqankupitaq cheqap cristianokunaqa tupanchik ñawpaq tiempopi Diospa serviqninkunawanqa?

⁷ Pasaq yachachikuypi qawamusqanchikman hinaqa, cheqap cristianokunaqa forasterokuna otaq huk llaqtayoqkuna hinam kanchik Satanaspa munaychakusqan kay Pachapiqa. Chayna kasqanchikqa tupanmi Abraham hina ñawpaq tiempopi Diospa serviqkunawan, paykunapas “kay pachapiqa forasterolla hinaspa huklaw llaqtayoqlla” runakunam karqaku (Heb. 11:13). Ima suyakuyniyoqña kaptinpas, llapanchikmi Jehová Dioswanqa Abraham hina allin amistad kayta atichwan. Santiagopas nirqam ‘Diosman Abraham iñisqanrayku mana huchayoqpaqña chaskisqa’ kasqanmanta, hinaspa “Diospa amistadninwan sutichasqa” kasqanmantapas (Sant. 2:23).

8. ¿Imatam Diosqa prometerqa, hinaspa imamantam Abrahamqa mana iskayrayarqachu?

⁸ Diosqa prometerqam Abrahampa miraynintakama kay Pachapi lliw runakuna bendecisqa kanankumanta (leey Genesis 22:15-18). Chay nisqan cumplikunanpaq achka watakuna pasanan kaptinpas, Abrahamqa manamá iskayrayarqachu chay rurakunanmantaqa. Payqa yaqa tukuy vidanpim familianwan kayman-chayman astakuspan purirqa, chaywanpas hinallam Jehová Dioswan allin amistad karqaku.

9, 10. a) ¿Imatam Abrahanmanta yachachwan? b) ¿Imapim ñoqanchikpas yanapakuchwan?

⁹ Hayka tiemporaq suyananta mana yachaspanpas, Abrahamqa manam haykapipas saqerqachu Dios kuyaynintawan yupaychaynintaqa. Diospa prometesqantam mana iskayrayaspan suyarqa, chaymi mana ima naciontapas akllakurqachu chaypi yachananpaqqa (Heb. 11:14, 15). ¿Imatam paymanta yachachwan? Ñoqanchikpas Abraham hinam imapas kapuqllanchikwan kusikunanchik, amayá afanakusunchu tukuy kapuqniyoq chaynataq reqsisqa runa kanapaqqa. ¡Yanqachá kanman kay tiempokunapi tukuy imayoq kanapaq kallpanchakuyqa chinkananpaqña kachkaptinqa! Arí, ¡yanqachá kanman tukuruqlla kaqpi hapipakuyqa! Ñoqanchikqa Abraham hinam aswan allin kaqkunata suyanchik, chaymi pacienciakunchik chay suyakuyninchikta qawananchikkama (leey Romanos 8:25).

¹⁰ Jehová Diosqa hinallaraqmi munachkan Abrahanman hinaspa mirayninkunaman prometesqan bendicionkunata tukuy nacionmanta runakuna chaskinankuta. Chaymi ‘Diospa Sacerdotenkuna’ otaq hanaq pachapaq cristianokunawan forasterokunaqa otaq sapaq ovejakunaqa enteron Pachapi soqta pachak masnin rimaykunapi Diosmanta willakuchkanku.

11. ¿Imatam Salomonpa mañakusqan qawachin forasterokunamanta?

¹¹ Rey Salomonmi Diospa templonta qespirachisqanku qepaman, 1026 kaq watapi, Jehová Diosta mañakurqa tukuy nacionniyoq runakunapa mañakuyninta uyariykunanpaq. Chaynata ruraspallankum paykunaqa Abrahanman prometesqan bendicionkunata chaskiyta atinmanku karqa. Salomonmi kaynata mañakurqa: “Forastero runakunapas mana Israel casta runaykikuna kachkaspam qamrayku karu llaqtakunamantaraq hamunqaku. Uyarinqakum hatun sutikimanta, atiynikimanta chaynataq hatun castigoykimantapas. Chaynaqa kay temploykiman qawarispa mañakamuptinkum hanaq pacha yachasqaykimanta uyariykamunki, chay forastero runapa mañakususqaykiman hinamá ruraykunki, chayna kaptinqa kay pachapi llapallan runakunapas sutikitam reqsinqaku, paykunapas Israel casta runaykikuna hina respetasuspaykim kay rurachisqay temploqa sutikiwan  sutichasqa kasqanta yachanqaku”, nispa (1 Rey. 8:41-43).

12. ¿Imanasqam Jehová Diospa testigonkunata wakin runakuna hukmanta qawanku?

¹² Forasterokunaqa manamá nacionninkupichu yachanku. Jehová Diospa testigonkunapas forasterokuna hinam kanku. Enteron Pachapi kaq nacionkunapi yachaspankupas, Diospa gobiernollanmanmi sayapakunku. Chayraykum mana chaqrukunkuchu kay Pachapi gobiernokunawanqa, chaymi wakin runakunaqa hukmanta qawanku.

13. a) ¿Imataq yanapawasun forasterokunata hukmanta mana qawanapaq? b) ¿Imanasqam nichwan achka nacionkuna kananta Jehová Dios mana haykapipas munasqanmanta?

¹³ Yaqa llapanpim forasterokunaqa sutilla huklawmanta kasqankuta reqsichikunku imayna rimayninkuwan, costumbrenkuwan, rikchayninkuwan hinaspa imayna pachakuyninkuwanpas. Ichaqa, imakunapipas rikchakusqanchikmi imamantapas aswan allinqa may llaqtayoqña kaptinchikpas. Chaynaqa, sichu pipas ninqa forasterokuna hukman kasqankuta hinaspanqa astawanmi reparachkan sutilla reqsichisqan kaqkunallapi. Chaykunapi mana reparaspaqa, chayllam musyakusun lliw runakuna chaynalla kasqanchikta. Sichu enteron Pachapi huklla kamachinman hinaptinqa manam forasterokunaqa kanmanchu. Chaytapunim Jehová Diosqa munarqa qallariyninmantapacha. Munarqam munaychakuyninpi lliw runakuna ayllu hina kawsanankuta. ¿Atichwanchu kunan tiempopi chayna kawsakuyta?

14, 15. ¿Imatam Jehová Diospa testigonkunaqa chaninchanku?

¹⁴ Kunan tiempopi runakunaqa kikillankupaq munaqmi kanku, hinaspam piensanku nacionninku aswan allin kasqanmanta. Chayna kaptinpas, wakin runakunaqa kuyankum huklaw nacionniyoq runakunataqa. Chayta ruranapaqqa yaqapaschá wakinpiqa allinta kallpanchakuna. Rimarisun CNN nisqa sutiyoq televisionpi canalta qallarichiq Ted Turner sutiyoq runamanta. Payqa tukuy rikchaq nacionniyoq runakunawanmi llamkarqa. Paymi nirqa: “Huklaw nacionniyoqkunata forasterota hina qawanaymantaqa, kay Pachapi llaqtamasiyta hinam qawarqani”, nispa. Payqa llamkaqninkunatam kamachirqa “forastero” rimayta mana rimanankupaq.

¹⁵ Jehová Diospa testigonkunallam enteron Pachapi lliw runakunata Diospa qawasqanman hina qawanku. Chaymi imayna piensasqankuta cambiarqaku. Huklaw nacionniyoq runakunata hukmanta qawanankumantaqa otaq cheqninankumantaqa, chaninchankum imayna kasqankutawan imapas ruray yachasqankuta. Mayna allinmi Testigokunapa chayna rurasqankuqa,  ñoqanchiktapas allintam yanaparuwarqanchik.

16, 17. ¿Imaynam kawsakuyninchikqa kanqa Apocalipsis 16:16 hinaspa Daniel 2:44 willakuykuna rurakuptin?

¹⁶ Ñamá kay Pachapi llapallan nacionkunaqa Jesucristopa chaynataq hanaq pachapi kaq tropankunapa contranpi peleanqakuña. Chay guerraqa “hebreo rimaypi Armagedonwan” sutichasqam (Apoc. 16:14, 16; 19:11-16). Iskay waranqa pichqa pachak masnin wata ñawpaqtaraqmi, Diosmanta willakuq Daniel kaynata willakurqa: “Chay hamuq reykuna gobiernachkaptinmi Hanaq Pacha Dios hatarichinqa mana tuñichiy atina gobiernota, chay gobiernoqa huk runamanqa manam qosqachu kanqa wiñaypaqpas. Aswanqa chay gobiernom llapallan wakin gobiernokunata ñutupaspan chinkachinqa hinaptinmi chay puchuruq gobiernollaña takyanqa wiña-wiñaypaq”, nispa (Dan. 2:44).

¹⁷ ¿Piensarqankichu chay willakuy rurakuptin kawsakuyniki imayna kananmanta? Manañamá kanqañachu runakunapa rakinachisqan nacionkunaqa, chaymi manaña pipas forasteroñachu kanqa. Chay tiempopiqa, runakunapa imaymana rikchayniyoq kasqankuqa sutillatam qawachinqa tukuy imaymanata Dios unanchasqanta. ¡Mayna sumaqmi chayqa kanqa! Chaynaqa, hinallayá kallpanchakusun Unanchawaqninchik Jehová Diosta hatunchanapaq.

18. ¿Imataq qawachiwanchik ima nacionniyoq kaptinchikpas huk sonqolla kawsakuy atikusqanta?

¹⁸ ¿Iskayrayachwanchu hamuq tiempopi manaña pipas forastero kananmanta? Manamá. Jehová Diospa testigonkunaqa manamá anchatachu reparanchik iñiqmasinchikkuna maylaw nacionniyoq kasqankupiqa. Piensariy kaypi: imapas allin kananpaq chaynataq Diosmanta willakuypas allinta apakunanpaqmi, qayninpakunalla achka Betel wasikuna hukllawasqa karqa (Mat. 24:14). Chayna hukllawasqa kaptinqa manamá may nacionniyoq kasqankupiqa repararqakuchu, chaywanpas nacionninkupa leynintaqa kasukurqakum. Jehová Diospa churasqan Rey Jesucristoqa chinkachichkanñam runakuna huk sonqolla kawsananpaq rakinachiq kaqkunataqa. Hinaspapas hichpallapiñam kachkan ‘astawanraq vencenanpaq’ (Apoc. 6:2).

19. ¿Imapaqmi yanapawanchik chuya rimayta otaq cheqap yachachikuyta yachayqa?

¹⁹ Jehová Diospa testigonkunaqa imaymana nacionkunamantam kanchik, hinaspapas tukuy rikchaq rimayniyoqmi kanchik. Ichaqa llapallanchikmi kallpanchakunchik chuya rimayta otaq cheqap yachachikuyta yachanapaq, kaymi yanapawanchik huk sonqolla kanapaq (leey Sofonias 3:9 *). Mana allin runakunapa kasqanpi yachaspapas, manam rurayninkunamanqa chapukunchikchu. Enteron Pachapi iñiqmasinchikkunawan huk sonqolla kawsakusqanchikqa, sutillatam qawachin hamuq tiempopi pipas forastero mana kananmanta. Hinaptinmi sapakama kay Pachapi kusisqa qawasunchik lliw castamantawan nacionkunamanta runakuna, llapallanchik wawqe-pani hina kasqanchikta.