1, 2. a) ¿Imamantam rimanman Bibliapi “alabasqa” niq palabraqa? b) ¿Ima tapukuykunamantam kay yachachikuypi qawasun?

¿IMAPITAQ piensanki alabasqa niq rimayta uyarispa? Bibliapiqa hebreo rimaypi “alabasqa” niq palabraqa, rimanmantaqmi llasaq kaqmanta. Ñawpaq tiempokunapiqa, ancha llasaq qollqem aswan chaninniyoq karqa. Chaymi, hebreo rimaypi “alabasqa” niq palabraqa rimanman aswan chaninniyoq kaqmanta otaq admirakuypaq kaqmantapas.

² Runakunaqa yaqa llapanpim alabanku kapuqniyoq otaq reqsisqa runakunata. Ichaqa Diospa alabasqan kayta pipas munaspanqa, ¿imayna runataq kanan? Bibliam nin: “Jehova Diospa qayllanpi humillakuspa respetaqnin runaqa kapuqniyoq hinaspa alabasqam kanqa, chaymantapas unaypaqmi kawsakunqa”, nispa (Prov. 22:4, NM). Santiagopas nirqam: “Señorninchikpa qayllanpi humillakuptikichikqa paymi hatunchasunkichik [otaq alabasunkichik]”, nispa (Sant. 4:10). ¿Imaynatam Diospa alabakuyninta chaskinchik? ¿Imataq harkawachwan mana chaskinapaq? ¿Imatam ruwachwan runamasinchikpas chaskinankupaq?

3-5. ¿Imaynatam kasukuq serviqninkunaqa Diospa alabasqan kanku?

³ Bibliapi Salmo 73 capitulota qellqaqqa, manam iskayrayarqachu Jehova Dios makinmanta hapiykuspan allin reqsisqata otaq alabaykuspan chaskiykunanmantaqa (leey Salmo 73:23, 24). ¿Imaynatam kasukuq serviqninkunaqa Diospa alabasqan kanku? Chayna alabasqam kanchik paypa favorecesqan kaspanchik hinaspa paymanta achka bendicionkunata chaskispanchik (1 Cor. 2:7). Diosqa yanapawanchikmi munayninkunata entiendenapaq hinaspapas saqewanchikmi paywan allin amistad kanapaq (Sant. 4:8).

⁴ Chaymantapas, qowanchikmi ancha chaninchanapaq llamkayta, chayqa paymanta willakunapaq  saqewasqanchikmi (2 Cor. 4:1, 7). Chayna willakuyninchikwan Diosninchikta hatunchaspa chaynataq runamasinchikta yanapaspaqa, paypa alabasqanmi kasunchik. Jehova Diosmi nirqa: “Ñoqaqa alabawaqniytam alabasaq”, nispa (1 Sam. 2:30, NM). Jehova Diosqa paymanta willakuqkunatam alaban paypa qayllanpi allin qawasqa kaptinku. Iñiqmasinchikkunapas allintamá ñoqanchikmanta rimanqaku (Prov. 11:16; 22:1, NM).

⁵ Jehova Diospi hapipakuspa tukuy niwasqanchikta kasukuptinchikqa, sumaqllaña kawsakuytam qowasun. Bibliam kaynata niwanchik: “Hatunchaspam qoykusunki dueñoyanayki allpata. Puchukaqtam qawaykunki mana allinlla ruraqta”, nispa (Sal. 37:34). Arí, Diospa serviqninkunaqa wiñay kawsanapaq sumaq suyakuyniyoqmi kanchik (Sal. 37:29).

6, 7. ¿Imanasqataq achka runakuna Jesuspi mana iñirqakuchu?

⁶ ¿Imataq harkawachwan Diospa alabasqan mana kanapaq? Harkawachwanmi ñoqanchikmanta runakuna ima niwananchikmanta llumpayta piensayninchik. Chaynam karqaku Jesuspa tiemponpi achka kamachiqkuna. Paykunamanta rimaspanmi apostol Juan kaynata nirqa: “Chaywanpas achkaq kamachikuq judiokunam iñirqaku Jesusman. Fariseokunaraykum mana libretachu willakuqku chaynapi huñunakunanku wasimanta mana wischusqa kanankupaq. Chay kamachikuq judiokunaqa munarqa runakunapa alabanantam Diospa alabananmantapas”, nispa (Juan 12:42, 43). Chaynaqa, fariseokunapa ima ninankumanta llumpay piensayninkuqa manamá allinchu karqa.

⁷ Jesusmi kay Pachapi kachkaspan nirqa imanasqa achka runakuna paypi mana iñisqankumanta (leey Juan 5:39-44). Israel casta runakunaqa pachaknintin watakunañam Mesiasta otaq Cristotaqa suyachkarqaku. Danielqa willakurqañam haykapi chayamunanmanta. Wakinkuqa yaqapaschá musyakurqakuña Cristo chayaramusqantaqa. Chayraykuchá achka Israel runakunaqa Bautizaq Juanta qawaspanku kaynata tapukurqaku: “¿Paychuch Cristo kanman?”, nispanku (Luc. 3:15). Killakuna pasaytam Jesusqa predicayta qallaykurqa, suyasqanku Mesiasqa paykunawan kaspanmi yachachichkarqa. Ichaqa, Diospa Leyninmanta yachaq judiokunaqa manam paypi iñirqakuchu. Jesusmi sutillata nirqa imanasqa paypi mana iñisqankumanta, paykunatam nirqa: “Kikikichikpuralla alabanakuchkaspaqa hinaspa Diospa alabasunaykichikta mana maskachkaspaqa ¿imaynataq iñiyta atiwaqchik?”, nispa.

8, 9. ¿Imaynatam runakuna alabawananchikta munayqa harkawachwan Diospata mana chaskinapaq? Huk tupachikuymanta rimarimuy.

⁸ ¿Imaynatam runakuna alabawananchikta munayqa harkawachwan Diospata mana chaskinapaq? Kayta allinta entiendenapaq alabasqa kay munayta tupachisun kanchaywan. ¿Yuyarinkichu tutapi achkallaña lucerokunapa kanchaynin qawasqaykita? “Cielokunapi kaqkunapa sumaq kayninqa” admirachiwanchikmi (1 Cor. 15:40, 41). Ichaqa, wakin llaqtakunapi achkallaña luzkunapa kanchayninmi harkawanchik lucerokunapa sumaq kanchayninta mana qawanapaq. ¿Imanasqa? ¿Yaqachu chayqa kanman callekunapi, hatun wasikunapi hinaspa pukllananku wasikunapi kaq luzkunapa kanchaynin aswan sumaq otaq aswan kanchayniyoq kasqanrayku? Manamá. Aswanqa llaqtakunapi luzkunapa kanchaynin waqtallanchikpi kasqanraykum lucerokunapa sumaq kanchaynintaqa mana qawayta atinchikchu. Chaymi lucerokunapa sumaq kanchayninta qawanapaqqa, chay llaqtamanta karunchakuspa tutayay kasqan lawman rinanchik.

⁹ Llaqtakunapi luzkunapa kanchaynin hinam, runakunapa alabawasqanchikqa harkawanchikman Diospa alabasqan kayta mana chaninchanapaq. Achka runakunam Diosmanta willakusqanchikta mana uyariyta munankuchu,  familianku hinaspa amistadninku imapas ninankumanta manchakuspanku. Diospa serviqninkunapas manchakunmankum hukkuna imapas ninankumanta. Rimarisun huk mozomanta: paytam ninku runakunapa reqsisqanku lawpi predicananpaq. Ichaqa, chay lawpi runakunaqa manamá yachankuchu pay Testigo kasqantaqa. ¿Manchakunqachu pipas qawarunanmanta? Huk cristianoñataq kallpanchakunman congregacionpi astawan ñawparinanpaq, ichaqa chayna kallpanchakusqanmantam hukkunaqa asikunmanku. ¿Imatam payqa ruwanqa? ¿Yaqachu paykunawan intuchikuspan kallpanchakusqanmanta hukmanyarunqa? Wakinpiñataqmi pi iñiqmasinchikpas huchallikurunman. ¿Yaqachu huchallikusqanta pakanqa congregacionpi imapas llamkayninta mana saqenanrayku otaq familianta chaynataq amistadninkunata mana hukmanyachiyta munasqanrayku? Jehova Dioswan amistadninta anchata chaninchaspanqa, ancha allinmi kanman ‘iñiqkuna ukupi ancianokunapa’ yanapakuyninta maskayninqa (leey Santiago 5:14-16).

10. a) ¿Imapitaq tukunman ñoqanchikmanta runakuna imapas niwananchikmanta llumpayta piensayqa? b) ¿Imapim humilde kasqanchikqa tukunqa?

¹⁰ ¿Imaynam tarikuchwan iñiyninchikpi ñawparichkaptinchik huk iñiqmasinchik sonqomanta consejawaptinchik? Imapas niwasqanchikqa mana hatunchakuq kaptillanchikmi yanapawasun. Amayá niwasqanchikmantaqa piñakurusunchu, aswanqa reqsikusun imapipas pantasqanchikmanta. ¿Imaynataq tarikuchwan pitapas yanapananchikpaq kamachiwaptinchik? ¿Yaqachu imapas allin nisqanchikmanta otaq allin yanaparusqanchikmanta alabawananchikta suyasunchik? Haykapipas chaynapi tarikuspaqa, yuyarisunchik Bibliapa kayna nisqanta: ‘Humilde runaqa alabasqam kanqa’ (Prov. 29:23).

11. ¿Imaynam tarikunanchik pipas alabawaptinchik, hinaspa imanasqa?

¹¹ Pipas congregacionpi anciano kayta munaspanqa otaq ancianoña kaspanqa, manam hukkunapa alabasqan kaytaqa maskananchu (1 Tes. 2:6; 1 Tim. 3:1). Hinaptinqa, ¿imaynam pi cristianopas tarikunan allin ruwasqanmanta pipas alabaykuptin? Manachá rey Saul hinachu allin reqsisqa kananpaqqa huk saywata hatarichinqa (1 Sam. 15:12). Ichaqa, ¿reqsikunqachu Jehova Diospa yanapakuynillanwan imapas ruway atisqanmanta hinaspa imapas tanteasqan Diospa yanapakuynillanwan allinpi tukunanmanta? (1 Ped. 4:11.) Alabawasqanchikmanta imayna sientekusqanchikmi qawachiwanchik piwan allin qawasqa kay munasqanchikta (Prov. 27:21).

12. ¿Imanasqam wakin judiokunaqa Jesusta mana uyarirqakuchu?

¹² Mana allin munasqanchikkunapas harkawanchikmanmi Diospa alabasqan kayta mana chaskinapaqqa. ¿Imanasqa? Mana allin munaykunawan inturachikuspaqa, manachá munasunchu cheqap kaqta uyariyta (leey Juan 8:43-47). Jesusmi nirqa wakin judiokuna Diablopa munasqallanta ruwayta munasqankurayku yachachisqanta mana uyarisqankuta. Jesusmi paykunata nirqa: “Paypa munasqallantam rurankichik”, nispa.

13, 14. a) ¿Imatam yachaysapa runakuna ninku uyariymanta? b) ¿Imamantam kanqa pitapas uyarinapaqqa?

¹³ Yachaysapa runakunam ninku runakuna rimapayawaptinchik hukllapa rimapayawasqallanchikta uyariy atisqanchikmanta. Iskay runakuna rimapayawaptinchikqa huknillantam akllananchik allinta uyarinapaqqa. Manamá iskay runakuna rimapayaptinchikqa mayqanninkutapas allintaqa uyariyta atisunchu. Mayqannintapas uyarinapaqqa ima uyariy munasqanchikmantam kanqa. Judiokunaqa Diablopa munasqanta ruwayta munasqankuraykum, tantearurqaku Jesuspa nisqanta mana uyarinankupaq.

¹⁴ Bibliaqa ninmi yachayqa hinaspa sonso  kayqa runa hina qayawasqanchikmanta (Prov. 9:1-5, 13-17). Chaynaqa, ¿mayqentam uyarisun? Mayqentapas uyarinapaqqa pita kusichiy munasqanchikmantam kanqa. Jesusmi nirqa ovejankunaqa rimasqanta uyarisqankuta (Juan 10:16). Paykunaqa ‘cheqap kasukuqkunam’ hinaspapas manam uyarinkuchu mana reqsisqankupa rimaynintaqa (Juan 10:5; 18:37). Pipas chayna ruwaqkunaqa humildem kanku, chayraykum Diospa alabasqan kanqa (Prov. 3:13, 16, NM; 8:1, 18, NM).

15. ¿Imanasqam Pablopa ñakarisqanwan hukkuna alabasqa karqaku?

¹⁵ Ima sasachakuypipas tarikuspa iñiyninchikpi mana hukmanyaruspaqa, yanapakusunmi hukkunapas Diospa alabasqan kanankupaq. Apostol Pablom Efeso llaqtapi cristianokunaman nirqa: “Qamkunarayku ñakarisqaywanqa amayá hukmanyaruychikchu, chayqa aswanraq alabakunaykichikpaqmi [otaq alabasqa kanaykichikpaqmi]”, nispa (Efes. 3:13). ¿Imanasqam Pabloqa nirqa ñakarisqanwan Efeso llaqtapi cristianokuna alabasqa kanankumanta? Sasachakuykunapi tarikuspanpas iñiqmasinkunata Pablo hinalla yanapasqanwanqa, qawachichkarqam Dios serviyqa ancha chaninchanapaq kasqanta. Sichu ñakarisqankunawan Pablo hukmanyarunman karqa hinaptinqa, yaqapaschá iñiqmasinkunaqa piensanmanku karqa Jehova Dioswan amistadninta, Diosmanta willakuyninta hinaspa suyakuynintapas mana ancha allinpaq hapisqanta. Ichaqa, ñakarisqankunawan mana hukmanyaruspanmi Pabloqa qawachirqa Jesuspa qatiqnin kayqa imamantapas ancha allin kasqanta.

16. ¿Ima sasachakuypim Pablo tarikurqa Listra llaqtapi?

¹⁶ Pablopa kusikuywan Dios servisqanqa hinaspa ñakarisqankunawan mana hukmanyarusqanqa, achka cristianokunatachá kallpancharqa. Bibliapa nisqanman hinaqa, “Antioquia llaqtamantawan chaynataq Iconio llaqtamanta judiokuna chayaruspankum llapa runakunata umacharurqaku, Pablota rumiwan choqaparuspankum ‘wañurunñam’ nispanku [Listra] llaqtapa cantonman aysarurqaku. Aswanqa iñiqmasinkuna Pablopa muyuriqninpi huñunakuruptinkum hatarispan huktawan yaykurqa chay llaqtaman. Paqarinnintinñataqmi Bernabeywan pasarqa Derbe llaqtaman” (Hech. 14:19, 20). ¡Pablopa chay ruwasqanqa qatipakunapaqmi! Yaqalla wañurachiptinkupas, payqa paqarinnintam karu-karuta (100 kilometrota) illarqa, ichaqa manam kunan tiempopi tukuy imakunawan illasqankuman hinachu.

17, 18. a) ¿Imaynatam Timoteoqa yachanman karqa Listra llaqtapi apostol Pablo ñakarisqanmanta? b) ¿Imaynatam Pablopa ñakarisqankunawan mana hukmanyarusqanqa Timoteota yanaparurqa?

¹⁷ Biblia mana willakuptinpas, yaqapaschá  Pablota rumiwan choqaparuptinku huk kaqnin yanapaqnin Timoteo karqa. Qawasun apostol Pablo Timoteoman cartaspan ima nisqanmanta, nirqam: “Qanmi ichaqa yacharunki yachachikuyniyta, imaynam kawsasqayta”, nispa. Arí, Timoteoqa allintamá yacharqa Pablota Listra llaqtapi rumiwan choqaparusqankuta, Antioquia llaqtamanta judiokuna qarqosqankuta chaynataq Iconio llaqtapi wakin judiokuna maqaparuytawan rumiwan choqaparuy munasqankutapas (2 Tim. 3:10, 11; Hech. 13:50; 14:5, 19).

¹⁸ Timoteoqa yacharqam achka ñakariykunapi Pablo tarikuspanpas mana hukmanyarusqanmanta. Timoteoqa allintachá paytaqa qatipakurqa. Listra llaqtaman Pablo watukuptinqa, Timoteoqa iñiyninpi allin takyasqa cristianoñam karqa, chaymi ‘Iconio llaqtapi hinaspa Listra llaqtapi iñiqkunaqa Timoteomanta allinta rimaqku’ (Hech. 16:1, 2). Tiempopa risqanman hinaqa, Timoteoqa ñamá congregacionpi ima llamkaytapas chaskinanpaqña karqa (Filip. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3).

19. ¿Imaynatam hukkunata yanapanman iñiyninchikpi allin takyasqa kasqanchik?

¹⁹ Mana hukmanyaruspa Jehova Diosta servispaqa, huk iñiqmasinchikkunatapas yanapaytam atisun, astawanraqmi mozo-sipaskunataqa. Iñiyninchikpi allin takyasqa kasqanchikqa, yanapanmanmi allin cristianokuna kanankupaq. Paykunaqa qawachkankum runakunaman Diosmanta imayna willakusqanchikta hinaspa sasachakuykunata imayna atipasqanchiktapas. Pabloqa nirqam ñakariykunapi tarikuspanpas mana hukmanyasqanwan hukkuna wiñay kawsayta haypanankupaq yanapasqanmanta (2 Tim. 2:10).

20. ¿Imanasqam hinalla maskananchik Diospa alabasqan kayta?

²⁰ Chaynaqa, ancha allinmi Dios alabawananchikta hinalla maskayqa (Juan 5:44; 7:18). Diospa munasqanman hina kawsanankupaq kallpanchakuqkunaqa wiñay kawsayta chaskispankum Diospa alabasqan kanqaku. Chaymantapas, iñiyninchikpi allin takyasqa kasqanchikqa hukkunatam yanapanman paykunapas wiñay kawsayta chaskinankupaq. Hinaptinqa, amayá imawanpas harkachikusunchu Jehova Diospa alabasqan kayta chaskinapaqqa.