1, 2. a) ¿Lliw runakunachu imatapas kikinku tanteayta munanku? b) ¿Imaynam tarikunki vidaykipi wakin tanteasqaykimanta piensaspayki?

SAPA punchawmi imapaqpas tanteananchik. Qamqa, ¿kikikichu imatapas tanteanki? Wakin runakunaqa kikillankupi hapipakuspankum imatapas tanteanku, manam munankuchu hukkuna paykunapa rantinpi tanteanankutaqa. Wakinñataqmi manchapakunku imatapas kikinkumanta tanteayta, astawanraqmi sasa kaptinqa. Hukkunañataqmi yanapakuykunata maskanku runakunapi otaq librokunapipas, wakinpiqa achka qollqetaraq gastaspanku.

² Ñoqanchikpas yaqapaschá imatapas tanteanapaq kikillanchikpi hapipakunchik otaq wakinpiqa manchapakunchik. Arí, wakinpiqa manamá ñoqanchikpa makinchikpichu kachkan imatapas tanteayqa. Wakinpiñataqmi ichaqa munasqanchikman hina imatapas tanteayta atichwan (Gal. 6:5). Chayna kaptinpas, yaqapaschá reqsikunchik imakunatapas tanteasqanchikmanta wakillanta yachaywan ruwasqanchikta.

3. a) ¿Ima yanapakuykunam kan allinta tanteanapaq? b) ¿Imanasqam wakinpiqa sasachakuchwan imatapas tanteanapaq?

³ Diospa serviqninkunaqa ancha kusisqam tarikunchik allin kawsakunapaq Jehova Dios yachachiwasqanchikmanta. Chay yachachikuykunata kasukuspa imatapas tanteasqanchikwanmi Jehova Diosta kusichisun hinaspapas allinninchikpaqmi kanqa. Wakinpiqa ichapas Biblia mana sutillatachu niwasun imatapuni ruwanamanta otaq imapas imayna kasqanmanta. Chayna kaptinqa, ¿imaynatam tanteachwan? Rimarisun suwakuymanta, yachasqanchikpi hinapas suwakuyqa manam allinchu (Efes. 4:28). Ichaqa, ¿suwakuychu kanman imapas mana chaninniyoq kaqta otaq necesitasqanchikrayku hukpata apakuyqa? Wakinpiqa pipas ninmanmi “kaypiqa manam sutillatachu Bibliaqa qawachin imayna ruwananmanta” nispa, chayna kaptinqa ¿imataq yanapawachwan allinta tanteanapaq?

4. Vidanchikpi imatapas tanteanapaq huk kaqnin iñiqmasinchikman willaptinchikqa, ¿imatam wakinpi niwanchik?

⁴ Vidanchikpi imatapas tanteanapaq huk kaqnin iñiqmasinchikman willaptinchikqa, yaqapaschá payqa niwasun yachaywan tanteanapaq. Chayna niwasqanchikqa allinpunimá. Imatapas mana chaylla tantearunamantam Biblia kaynata niwanchik: “Mana tanteaq runapa chaylla rurasqanqa wakchayachinqam”, nispa (Prov. 21:5). Ichaqa, ¿imaynatataq yachaywan imatapas tanteachwan? Chaypaqqa manamá tiempochakunallachu nitaq imakunapi tukunanmanta allinta piensayllachu. Chaykunata ruwayninchik allin kaptinpas manam chayllachu (Rom. 12:3; 1 Ped. 4:7).

5. ¿Imanasqam mana pantaspa tanteayta mana atinchikchu?

⁵ Manamá kanchu mana pantaspa allintapuni tanteaq runaqa. Llapanchikmi huchayoq hinaspa pantaq runakuna kanchik (Sal. 51:5; Rom. 3:23). Chaymantapas, Jehova Diosta chaynataq kamachikuyninkunata manaraq reqsichkaspaqa Satanaspa tutayayninpim karqanchik (2 Cor. 4:4; Tito 3:3). Chaymi imatapas tanteaspa kikillanchikpi hapipakuspanchikqa, allinta piensaspapas pantaruchwanmi (Prov. 14:12).

6. ¿Imataq yanapawasun imatapas yachaywan tanteanapaq?

⁶ Llapanchikmá pantaq runakuna kanchik, Jehova Diosmi ichaqa mana pantaspan imatapas allintapuni ruwan (Deut. 32:4). Chaymi anchata kusikunchik allinta qawakuspa yachayniyoq kanapaq yanapawasqanchikmanta (leey 2 Timoteo 1:7). Cristianokunaqa llapanchikmi munanchik allin piensayta, allin yuyaymanayta hinaspa allin tanteaytapas. Chaypaqqa piensayninchiktawan munayninchikkunatam controlananchik, hinaspapas Jehova Diospa imayna piensasqantawan imayna ruwasqantam qatipakunanchik.

7, 8. ¿Imaynatam yachaywan tanteachwan sasachakuykunapiña tarikuspapas? Rimarimuy huk lawpi yachaq warmimanta.

⁷ Rimarisun huk lawman ripukuq runakunamanta. Chay runakunamantam wakinkuqa chayllaraq naceq wawachankuta llaqtankuman kutichinku chaypi familian uywananpaq chaynapi paykuna llamkaspanku qollqeta tarinankupaq. * Huk warmipam chayna huk lawpi yachachkaptin qari wawachan nacerapurqa. Chay tiempopaqqa Biblia estudiaytam qallaykurqa hinaspam iñiyninpi ñawparichkarqa. Hinaptinmi, amistadninkunawan ayllunkuna paytawan qosanta hikutayta qallaykurqaku, llaqtankuman wawankuta apaspanku chaypi tayta-mamanman saqenankupaq. Ichaqa, Biblia estudiasqanpim payqa yacharurqa tayta-mamakuna warmankuta uywanankupaq Jehova Dios kamachisqanmanta (Sal. 127:3; Efes. 6:4). ¿Imatam payqa tantearurqa? ¿Yaqachu hukkunapa piensasqankuman hina wawachanta tayta-mamanman aparurqa? ¿Icha Bibliapa nisqantachu kasukurqa sasachakuypiña tarikunan kaptinpas? ¿Imatam qamqa ruwawaq karqa?

⁸ Chayna sasachakuypi tarikuspanmi chay warmiqa tukuy sonqonwan Jehova Diosta mañakurqa yanapaykunanpaq. Yachachiqnin cristianawan hinaspa huk iñiqmasinchikkunawan rimaspanmi allinta musyakururqa Jehova Diospa imayna piensasqanta. Chaymantapas, yuyaymanarqam wawachakuna tayta-mamanwan mana kaspanku ñakarisqanmanta. Tukuy chaykunamanta Bibliapa nisqanman hina qawaspanmi, wawanta tayta-mamanman mana apananpaq tantearurqa. Hinaptinmi congregacionpi iñiqmasinchikkunaqa yanaparqaku,  wawachapas kuyayllapaqñam qespirqa. Tukuy chaykunata qosan qawaspanmi Biblia estudiayta qallaykuspan huñunakuykunamanpas riyta qallaykurqa.

9, 10. a) ¿Imaynatam yachaywan tanteachwan? b) ¿Imataq chaypaq yanapawasun?

⁹ Qawasqanchikman hinaqa yachaywan imatapas tanteanapaqqa manam ñoqanchikpa nitaq hukkunapa imayna piensasqankuwanqa apachikunachu allin rikchakuwaptinchikpas. Pantaq runapa yuyayninwan sonqonqa tupanmanmi mana allin willakuq relojwan. Chaypi hapipakuspa imatapas tanteayqa sasachakuykunamanmi apawachwan (Jer. 17:9). Chayna sasachakuypi mana tarikunapaqmi imayna tanteasqanchikqa Jehova Diospa munasqanman hina kanan (leey Isaias 55:8, 9).

¹⁰ Chayraykuchá Bibliaqa kaynata nin: “Diosllapiyá confiakuy tukuy sonqoykiwanqa. Amayá confiakuychu kikikipa entiendesqallaykipiqa. Tukuy kawsasqaykipiyá yuyariy Tayta Diosta. Paymi munasqanman hina kawsachisunki qamta”, nispa (Prov. 3:5, 6). Qawariy, Bibliaqa niwanchikmi “amayá confiakuychu kikikipa entiendesqallaykipiqa” nispa. Niwanchiktaqmi “yuyariy Tayta Diosta” nispa. Qawasqanchikman hinaqa, pimantapas aswan yachaywan tanteaqqa Jehova Diosllam. Chaynaqa, imatapas tanteanapaqqa Bibliapa nisqantam qawananchik, chaynapi Jehova Diospa imayna piensasqanta yachaspanchik allinta tanteanapaq. ¡Chaymi yachaywan tanteayqa!

11. ¿Imatam ruwananchik yachaywan imatapas tanteanapaq?

¹¹ Yachaywan imatapas tanteayqa hinaspa ruwayman apayqa sasaniraqmi. Aswanraqmi chayllaraq bautizakuqkunapaq otaq chayllaraq iñiyninkupi ñawpariqkunapaq. Chayna kaptinpas, Bibliapa nisqanman hina chayna lechellawanraq kawsaqkunaqa iñiyninkupi allin takyasqam kayta atinmanku. Piensariy warmachakuna puriyta imayna yachasqankupi. Yaqa llapanpiqa puriyta qallarinankupaqqa taksa ichiychakunatam sapa kuti qonku. Chaynallataqmi iñiyninkupi wawallaraq kaqkunapas chayllaraq imatapas yachaywan tanteayta qallarichkanku. Apostol Pablom nirqa iñiyninkupi  yuyayniyoq cristianokunaqa “entiendeqña kaspankum allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas reqsinku”. Chayna kanapaqqa sapa kutim kallpanchakunanchik. Chaytam ruwananku chayllaraq bautizakuqkunapas (leey Hebreos 5:13, 14).

12. ¿Imaynatam aswan yachaywan imatapas tanteachwan?

¹² Qallariyllapi nisqanchikman hinaqa sapa punchawmi imapaqpas tanteanchik. Estudioyoq runakunam ninku imapas tanteasqanchikta allinta piensaspa ruwanamantaqa, achka kutipis costumbrenchikman hinalla ruwanchik. Rimarisun imayna pachakuymanta. Arí, llapanchikmi sapa punchaw tanteananchik imayna pachakunapaq. Wakinpiqa ichapas mana piensanchikchu imayna pachakunamanta, astawanraqmi utqayllaman maymanpas rinanchik kaptinqa. Ichaqa ancha allinmi Jehova Diospa serviqnin kaspaqa imayna pachakuyninchikpi piensayqa (2 Cor. 6:3, 4). Pachanchikta rantispaqa ichapas munasqanchikman hinalla otaq runakunapa imayna pachakusqankuman hinalla rantiyta munachwan, ichaqa ¿humildadwan pachakuychu chayqa kanman? Chaykunapi allinta akllayninchikqa yanapawasunmi aswan yachayniyoq otaq allin tanteoyoq kanapaq, chaynapim imapas sasa kaqkunapi yachaywan allinta tanteasun (Luc. 16:10; 1 Cor. 10:31).

13. ¿Imataq yanapawasun imapas tanteasqanchikman hina ruwanapaq?

¹³ Yachaywan allinta tanteaptinchikpas, wakinpiqa sasam kanman chayman hina ruwayninchik. Rimarisun cigarro pitaqkunamanta. Achkam pitasqankuta saqeyta munanku, ichaqa manam atinkuchu, ¿imanasqa? Cigarro pitayta saqenankupaq tukuy sonqonkuwan mana kallpanchakusqankurayku. ¿Imataq yanapawachwan imapas tanteasqanchikta tukuy sonqowan ruwanapaq? Chaypaqqa Jehova Diospa yanapakuynintam mañakunanchik (leey Filipenses 2:13).

14. ¿Imataq Pablota yanaparqa tanteasqanman hina ruwananpaq?

¹⁴ Arí, apostol Pablopaqpas sasam karqa imapas tanteasqanman hina ruwayninqa, chaymi nirqa: “Allin rurayta munaspaypas manam atinichu chaymi yachani allin rurayqa sonqoypi mana kasqanta”, nispa. Payqa yacharqam ima ruwananmantawan ima mana ruwananmanta, ichaqa manam wakinpiqa atiqchu, chaymi nirqa: “Diospa leyninmantam kusikuni sonqoymantapuni. Ichaqa musyakunitaqmi allin munasqaypa contranpi imapas peleasqanta, arí, chayqa presocharuwaspan huchaman pusawaqniymi”, nispan. ¿Chayraykuchu nichwan mana atisqanmanta? Manamá, paymi nirqa: “Diosllanchikmi Señorninchik Jesucristowan libraykuwan. ¡Paymanyá gracias kachun!”, nispa (Rom. 7:18, 22-25). Huk kutipipas nirqataqmi: “Tukuy imataqa rurani [Dios] kallpanchawaptillanmi”, nispan (Filip. 4:13).

15. ¿Imanasqam imapas tanteasqanchikta tukuy sonqonchikwan ruwananchik?

¹⁵ Hinaptinqa, Diosta kusichinapaq imapas tanteasqanchiktam tukuy sonqowan ruwananchik. Yuyariy Diosmanta willakuq Elias, Carmelo orqopi Baal taytacha yupaychaqkunatawan Diosta qepanchaq Israel runakunata kayna nisqanta: “Haykapikamataq iskayrayankichik, sichu Tayta Dios cheqap Dios kaptinqa paytayá qatiychik, sichu Baal cheqap Dios kaptinqa paytañayá qatiychik”, nispa (1 Rey. 18:21). Israel runakunaqa ima ruwanankuta yachaspankupas, paykunaqa ‘iskayrayachkarqakum’. Josueymi ichaqa mana chaynachu karqa, paymi ñawpaq watakunapi Israel runakunata nirqa: “Sichum [Jehova] Dios adorayta mana munaspaqa, kunanpuni akllakuychik  pim adoranaykichikta. [. . .] Ñoqam ichaqa familiaykunapiwan [Jehova] Diosllata adorasaqku”, nispa (Jos. 24:15). ¿Imapim tukurqa chay suni takyasqanqa? Josueywan yanapaqninkunaqa Prometesqa Allpamanmi yaykurqaku, “chay allpaqa tukuy imakunapapas kasqan allpam” karqa (Jos. 5:6).

16, 17. ¿Ima allinkunapim tukun Diospa munasqanman hina tanteayninchikqa? Huk iñiqmasinchikmanta rimarimuy.

¹⁶ Qawasun kimsa churiyoq casado iñiqmasinchikta ima pasasqanta, payqa chayllaraqmi bautizakururqa. Huk kutipim payta llamkaqmasin niykurqa aswan qollqeyoq kananpaq huk llamkayman pasakunankupaq. Iñiqmasinchikqa chay nisqanpim yuyaymanarqa hinaspanmi Jehova Diosta mañakurqa yanapaykunanpaq. Paymi qallariypiqa chay llamkayninta akllarurqa huñunakuykunaman riyta hinaspa familianwan kuska Diosmanta willakunanpaq yanapasqanrayku. Chaynatam tantearurqa chay llamkaypi mana achka qollqeta chaskinan kaptinpas. Chaymi yuyaymanarqa chay munachisqan llamkayman pasakuptinqa huñunakuyta hinaspa Diosmanta willakuyta mana atinanmanta. ¿Imatam qamqa chaynapi tarikuspa ruwawaq karqa?

¹⁷ Chay iñiqmasinchikqa llamkaqmasinpa munachisqan llamkaytam qepancharurqa Jehova Diospa munayninta puntapi churananrayku. ¿Ñakakurqachu chayna tantearusqanmanta? Manamá. Payqa musyakurqam achka qollqeyoq kanamantaqa Dioswan amistadnin imamantapas aswan allin kasqanta. Señoranwanmi anchata kusikurqaku 10 watachayoq warmi churin Jehova Diosta hinaspa paykunatawan iñiqmasinkunatapas ancha kuyasqanta niykuptin, chaynataq bautizakuy munasqanta niykuptinpas. Chaypaqqa anchatamá yanaparqa Jehova Diospa munayninta puntapi taytanpa churasqan.

18. ¿Imanasqam sapa punchaw tanteayninchikqa Diospa munasqanman hina kanan?

¹⁸ Moises hinam señorninchik Jesucristopas Diospa serviqninkunata Satanaspa munaychakusqan mana allin runakunapa chawpinta pusawachkanchik. Josuey hina kaspanñataqmi kay Pachapi tukuy mana allinkunata chinkachinanpaqña kachkan, chaynapi lliw qatiqninkunata mosoq pachaman yaykuchinanpaq (2 Ped. 3:13). Manamá allinchu kanman ñawpaqpi imayna piensasqanchikman, imayna kawsasqanchikman hinaspa costumbrenchikman kutiyqa. Aswanqa musyakunanchikmi Jehova Diospa munaynin ima kasqanmanta (Rom. 12:2; 2 Cor. 13:5). Chaynaqa, sapa punchaw imapas tanteasqanchikpiyá qawachisun Jehova Diospa bendicioninkuna chaskiy munasqanchikta (leey Hebreos 10:38, 39).