1, 2. ¿Ima yuyariyninchiktaq lliw cristianokunapaq ancha allin, hinaspa imanasqa?

YUYARINAPAQ punchawmanta piensaptiki, ¿imam chaylla umaykiman hamun? Casarasqa kaqqa ichapas piensanman casarakusqan punchawpi, wakinkunañataqmi piensanmanku nacionninku ima watapi libre kasqan punchawpi. Ichaqa, ¿yachankichu achka runakuna huk punchawta 3.500 wata masninña yuyarisqankuta?

² Chay punchawqa Pascua Fiestam. Chay fiestawanqa achka runakunam Egipto nacionmanta Israel runakunapa librasqa kasqankuta yuyarinku, chayna kaptinpas ñoqanchikpaqqa ancha allinmi. Ichapas qamqa niwaq: “Judiokunallam Pascua Fiestataqa yuyarinku, ñoqaqa cristianom kani. ¿Imanasqataq ñoqapaqqa ancha allin kanman?”, nispa. Chay tapukuypaq qawasun Bibliapa kayna nisqanta: “[Cristoqa] Pascuapi ñoqanchikpaq wañuchisqa carnero hinam” (1 Cor. 5:7). Bibliapa chayna nisqanta allinta entiendenanchikpaq, Pascua Fiestamanta yachaspanchik qawasun cristianokunaman huk kamachikuy qosqanwan imayna tupasqanmanta.

3, 4. ¿Imakunam pasakurqa punta kaq Pascua Fiesta manaraq qallarichkaptin?

³ Enteron Pachapi millonnintin mana judio kaq runakunam yachanku Pascua Fiesta chayllaraq qallarinanpaq imakuna pasakusqanmanta. Ichapas chayta leerqaku Bibliapi kaq Exodo libropi otaq pipas willarqa otaq peliculapi qawarqaku. ¿Qam yuyankichu ima pasakusqanmanta?

⁴ Israel runakuna achka wataña Egipto nacionpi sirviente kachkaptinkum Jehova Diosqa Moisestawan Aaronta faraonman kacharqa chaynapi llaqtanta kacharinanpaq. Ichaqa, chay hatunchakuq faraon mana kachariyta munaptinmi Jehova Diosqa Egipto nacionta  castigarqa 10 castigokunawan. Chunka kaq castigowanmi Egipto nacionpi lliw piwikuna wañurqaku. Chaymanta qepamanñam faraonqa Diospa llaqtanta kacharirqa (Ex. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. ¿Imatam Israel runakunaqa ruwananku karqa manaraq Egipto nacionmanta librasqa kachkaspanku? (Qaway 17 kaq paginapi dibujota.)

⁵ Ichaqa, manaraq Egipto nacionmanta librasqa kachkaspankum Israel runakunaqa huk kamachikuyta kasukunanku karqa. Chayqa karqa poqoy tiempopim 1513 watapa abib sutiyoq killanpi, chaymanta qepamanñataqmi chay killata suticharqaku nisanwan. Diosmi paykunata kamachirqa 14 kaq punchawpaq 10 kaq punchawmanta alistakunankupaq. Hebreo runakunapaqqa punchawqa qallariq Inti seqaykusqanmantapacham, tukuqñataqmi qatiqnin Inti seqaykuyta. Nisan killapa 14 kaq punchawnin qallaykuptinmi, sapa familia huk carnerota otaq chivatota wañuchispanku yawarninwan punkupa chakaqninmanwan iskaynin law sarpunman hinananku karqa (Ex. 12:3-7, 22, 23). Chaymantañataqmi chay tutapi mikunanku karqa ninapi kankasqa carneropa aychanta, mana qonchuyoq tantata hinaspa verdurakunapa llaqentapas. Diospa angelninmi Egipto nacionninta pasanan karqa piwikunata wañuchistin, kasukuq Israel runakunaqa manam wañuchisqachu kananku karqa. Chaymanta qepamanmi librasqa lloqsinanku karqa (Ex. 12:8-13, 29-32).

6. ¿Imanasqataq israelitakunaqa Pascua Fiestata sapa wata yuyarinanku karqa?

⁶ Chaynatam Israel runakunaqa librasqa karqaku. Diosmi paykunata kamachirqa sapa wata chay punchawta yuyarinankupaq. Nirqam: “Chay punchawmi qamkunapaq kanqa yuyarinaykichik punchaw chaymi hatun adorawanaykichik fiestata rurankichik. Ñoqa Tayta Diospaq kay hatun adorawanaykichik fiestatam rurankichik tukuy miraynikichikpi wiñaypaq decretota hina”, nispa. 14 kaq punchawmanta qepanmanmi qanchis punchawtaraq fiestata ruwananku karqa. 14 kaq punchawpim Pascua Fiestaqa apakurqa, ichaqa chay punchawmanta qatiqnin qanchis punchaw fiestatapas Pascua Fiestawanmi sutichaqku (Ex. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14). Chay Pascua Fiestaqa karqa judiokunapa sapa wata ruwananku fiestam (2 Cron. 8:13).

7. Qepallataña Pascua Fiesta ruwasqankupi, ¿imataña yuyarinankupaqmi qatiqninkunata Jesus kamachirqa?

⁷ Jesuswan apostolninkunaqa judiom karqaku, chaymi Moisespa chaskisqan kamachikuykunata kasukuspanku sapa wata Pascuata yuyariqku (Mat. 26:17-19). Qepallataña chay Pascuata yuyarisqankupim qatiqninkunata Jesus kamachirqa Señorpa Santa Cenan nisqataña sapa wata yuyarinankupaq. Ichaqa, ¿imay punchawpim yuyarinanku karqa?

8. ¿Ima tapukuymi kan Pascua Fiestamantawan Señorpa Santa Cenanmanta?

⁸ Jesusqa Pascua Fiestapa qepallanmanmi Señorpa Santa Cenan nisqanchiktaqa qallarichirqa, chayraykum chay yuyarinapaq punchawqa Pascua Fiestawan tuparqa. Ichaqa, kunan tiempopi judiokunaqa manam Jesuspa wañukusqanta yuyarisqanchik punchawpichu Pascua Fiestataqa ruwanku. ¿Imanasqataq mana tupanchu? Chaypaqqa qawasun Pascua Fiestapaq Israel runakunaman Diospa ima kamachisqanmanta. Israel casta lliw runakuna carnerota otaq chivatota wañuchinankupaq nisqan qepallanmanmi, Moisesqa nirqa chay nisan killapa 14 punchawninpi imay hora chay carnerota otaq chivatota wañuchinankupaq (leey Exodo 12:5, 6).

9. Exodo 12:6 nisqanman hinaqa, ¿imay horatam ovejata wañuchinanku karqa?

 ⁹ Exodo 12:6 nisqanman hinaqa, ‘inti seqaykuruptinñam’ carnerotaqa wañuchinanku karqa. Wakin Bibliakunapas chayna kaqllatam tikranku. Judiokunapa Tanakh sutiyoq Bibliankum tikran “Inti seqaykuqta” nispa. Chaymi carnerotaqa Inti seqaykuruptinña wañuchinanku karqa, ichaqa achkillaraqmi kanan karqa. Chayqa karqa nisan killapa 14 punchawnin qallaykuptinmi.

10. Wakin judiokunapa nisqanman hinaqa, ¿haykapitaq Pascua Fiestapaq carnerota wañuchiqku, ichaqa ima tapukuymi rikurin?

¹⁰ Watakuna pasaytam, wakin judiokunaqa piensarqaku temploman apasqa lliw carnerokuna achka horapi wañuchisqa kasqanmanta. Chaymi paykunaqa piensarqaku Exodo 12:6 nisqanqa, nisan killapa 14 punchawninpa tukupayninmanta rimasqanta, chayqa karqa chawpi punchawmanta Inti seqaykunankamam. Chayna kaptinqa, ¿haykapim carnerota mikunmanku karqa? Profesor Jonathan Klawans nisqanman hinaqa, chay carnerotaqa nisan killapa 15 punchawninpim mikunmanku karqa. Ichaqa, kikintaqmi nin Bibliapi kaq Exodo libropi chayta mana willasqanmanta. Payqa nintaqmi yachachiq judiokunapa qellqasqankupipas, 70 watapa ñawpaqninpi Pascua Fiesta imayna ruwakusqanmanta mana willakusqanta. Chay watapimá Jerusalenpa templon puchukachisqa karqa.

11. a) ¿Imakunam pasakurqa 33 wata Pascua Fiestapi? b) ¿Imanasqataq 15 kaq punchawqa ‘hatun samana punchaw karqa’? (Qaway uray patanpi willakuyta.)

¹¹ Hinaptinqa, ¿haykapim 33 watapi Pascua Fiestata ruwarqaku? Pascua Fiesta qallarinanpaqña kachkaptinmi, nisan killapa 13 punchawninpi, “Pedrotawan Juanta Jesus kacharqa pascua mikuyta alistamunankupaq” (Luc. 22:7, 8). Hinaptinmi, Inti seqaykuyta chay pascua mikuy hora chayaramurqa. Chayqa karqa nisan killapi 14 punchawninpa qallariyninmi (jueves tutaykuqta). Hinaptinmi, Jesusqa apostolninkunapiwan chay tuta pascua mikuyta mikurqaku, qatiqninmanñataqmi Señorpa Santa Cenan nisqanchikta qallarichirqa (Luc. 22:14, 15). Chay tutapitaqmi presochasqa hinaspa juzgasqa karqa. Hina chay nisan killaepa 14 punchawninpim, yaqa chawpi punchawta qerupi warkusqa karqa, tarde lawmanñataqmi wañukurqa (Juan 19:14). Chaynaqa, “kikin Cristom [warkusqa] wañurqa ñoqanchikrayku, payqariki Pascuapi ñoqanchikpaq wañuchisqa carnero hinam” (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Chaymantañataqmi manaraq nisan killapa 15 punchawnin qallarichkaptin pampasqa karqa (Lev. 23:5-7; Luc. 23:54). *

12, 13. Israel warmachakunapaqpas, ¿imaynam Pascua Fiestaqa karqa?

¹² Egipto nacionpi punta kaq Pascua ruwakusqan tiempopim, Israel runakunata Jehova Dios kamachirqa chay Pascuata ‘wiñaykama [“huk tiempokama”, NM]’ sapa wata ruwanankupaq. Sapa wata ruwakusqanpim churi-wawakuna tayta-mamankuta tapunmanku karqa imanasqa chay ruwakusqanmanta (leey Exodo 12:24-27; Deut. 6:20-23). Hinaptinqa, chay Pascuaqa warmachakunapas yuyarinankupaq hinam karqa (Ex. 12:14).

¹³ Chaymanta qepamanmi tayta-mamakunamanta churi-wawakunaqa Pascua Fiesta imanasqa yuyarinapaq kasqanmanta yachanmanku karqa. Hukninmi karqa serviqninkunata Jehova Dios imayna waqaychasqanmanta. Chaywanmi warmachakunaqa  yachananku karqa Jehova Diosqa kawsaq, cheqap hinaspa yanapakuq Dios kasqanta. Chayna kasqantam qawachirqa Israelpi piwikunata waqaychaspan, “Egipto runakunatam ichaqa wañuchirqa”.

14. ¿Pascua Fiestamanta rimaspa, ¿imamantam tayta-mamakunaqa churi-wawankuman yachachinmanku?

¹⁴ Kunan tiempopi tayta-mamakunaqa, manam obligasqachu kachkanku chay Pascua Fiesta imanasqa yuyarinapaq kasqanmanta churi-wawankuman sapa wata willanankupaqqa. Ichaqa, ¿yachachinkichikchu llaqtanta Dios waqaychasqanmanta chay yachachiwasqanchikta? ¿Allintachu paykuna yachanku Diosqa serviqninkunata hinalla waqaychasqanmanta? (Sal. 27:11; Is. 12:2.) ¿Chayta yachachinkichu paykunawan kuyakuywan rimaspayki? Chayna ruwaspaykim yanapanki Jehova Diospi astawan hapipakunankupaq.

15, 16. ¿Imatawanmi Jehova Diosmanta yachachiwanchik Pascua Fiestamanta willakuyqa hinaspa Egiptomanta Israel runakunapa librasqa kasqankuqa?

¹⁵ Serviqninkunata Jehova Dios imayna waqaychasqanmantam qawaramunchik, ichaqa manam chayllatachu Pascuamanta willakuyqa yachachiwanchik. Payqa llaqtantaqa librantaqmi. Piensarisun Israel runakuna ‘Egipto nacionmanta horqomusqa’ kasqankupi. Paykunaqa sayanpa puyuwan hinaspa sayanpa ninawanmi pusasqa karqaku. Puka lamar qochapa chawpintam rirqaku. Chimparuspankuñataqmi qawarqaku Egipto tropakunata lamar qocha imayna chinkaykachisqanta. Hinaptinmi salvasqa karqaku. Chayraykuchá kaynata nirqaku: “Tayta Diosmanmi takisaq [. . .] caballotapas sillakuqnintapas lamar qochamanmi wischuykurqa. Tayta Diosmi kallpanchawaqniy. Tayta Diosmi salvawaqniy”, nispanku (Ex. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

¹⁶ ¿Warmaykita yanapankichu Librawaqninchik Dios kasqanpi hapipakunanpaq? ¿Chayna kasqanta qawachinkichu imatapas tanteaspayki otaq warmaykikunawan rimaspayki? Chaymantapas, Familiawan Diosta Yupaychanapaq Tutapim leewaqchik Exodo libropa 12-15 capitulonkama willakusqanta, hinaspam astawan qawachiwaq llaqtanta Jehova Dios imayna librasqanmanta. Huk kutipi familiawan estudiaspaykichikñataqmi leewaqchik Hechos 7:30-36 willakusqanta otaq Daniel 3:16-18, 26-28 willakusqantapas. Hinaptinqa, llapallanchikmi mana iskayrayaspa Diospi hapipakunanchik. Imaynam Moisespa tiemponpi llaqtanta librarqa chaynam ñoqanchiktapas hamuq tiempopi librawasunchik (leey 1 Tesalonicenses 1:9, 10).

17, 18. ¿Imanasqataq Jesuspa chaqchusqan yawarqa ancha chaninniyoq Pascua Fiestapi carneropa yawarninmantaqa?

¹⁷ Cheqap cristianokunaqa manamá judiokunapa ruwasqanku Pascua Fiestataqa ruwanchikchu. Chayqa karqa Moisespa chaskisqan Kamachikuymi, ñoqanchikqa  manamá chayta fiestata ruwanapaq kamachisqachu kanchik (Rom. 10:4; Col. 2:13-16). Ñoqanchik cristianokunaqa Diospa Churinpa wañukusqantam yuyarinchik. Chayna kaptinpas, Egipto nacionpi qallarichisqanku Pascuamantaqa allintam yachachwan.

¹⁸ Israel runakuna punkunkupa chakaqninman chaynataq iskaynin law sarpunman yawarta hinasqankuqa piwikuna salvakunankupaqmi karqa. Kunanqa manañam animalkunataqa Diospaqqa kañapunchikñachu Pascuapi nitaq huk punchawpipas. Ichaqa kachkanmi imamantapas ancha chaninniyoq ofrenda, chaywanmi wiñay kawsay haypayta atichwan. Apostol Pablom rimarqa puntallaraq iñiqkunapa sutin ‘hanaq pachapi qellqasqa kasqanmanta’, chaymanta rimaruspanmi nirqa chay hanaq pachapaq cristianokuna Jesuspa ‘chaqchusqan yawarninwan’ wiñay kawsay haypasqankumanta (Heb. 12:23, 24). Chay yawarninwantaqmi achkallaña cristianokunapas kay Pachapi wiñay kawsayta atinqaku. Chayraykum llapanchik kayta yuyarinanchik: “Llumpa-llumpayta favorecewaspanchikmi Diosqa Churin Jesucristopa yawarninwan librawarqanchik otaq huchanchikkunata pampachaykuwarqanchik” (Efes. 1:7).

19. ¿Imaynatam Jesuspa imayna wañukusqan yanapawanchik Bibliapa willakusqankunamanta mana iskayrayanapaq?

¹⁹ Israel runakunaqa Pascua Fiestapaq carneropa tullunkunataqa manam mayqantapas pakinankuchu karqa (Ex. 12:46; Num. 9:11, 12). ¿Imaynatam chayqa tupan salvawananchikpaq ‘Diosmanta Hamuq Carnerowanqa’ otaq Jesuswanqa? (Juan 1:29.) Payqa qerupim warkusqa karqa iskay suwakunapa chawpinpi. Judiokunam Pilatota nirqaku kimsanku chaylla wañunankupaq piernankupa tullunta pakinankupaq. Chaynapi nisan killapa 15 punchawninpi mana hinalla warkusqa kanankupaq, chay punchawqa hatun samana punchawmi karqa. Soldadokunaqa chay iskay suwakunapa piernantaqa pakirurqakum, ichaqa “Jesusman asuykuspa qawaykuptinkuñataqmi payqa wañurusqaña, chaymi paypa piernantaqa manaña pakirqakuchu” (Juan 19:31-34). Chaymi tuparqa Pascuapaq carnerota wañuchispanku tullunta mana pakisqankuwan, chaynapim chay wañuchisqanku carneroqa ‘llantuy’ hina karqa 33 wata nisan killapa 14 punchawninpi imakuna pasakunanmanta (Heb. 10:1). Chaymantapas, chay pasakusqankunaqa Salmo 34:20 nisqanpi willakuykunatam cumplirqa, chayqa iñiyninchiktam kallpanchan Bibliapi kaq willakuykunamanta mana iskayrayanapaq.

20. ¿Imapim mana chaynallachu Pascua Fiestawan Señorpa Santa Cenanqa?

²⁰ Ichaqa, ¿imapim mana chaynallachu Pascua Fiestawan Señorpa Santa Cenanqa? Judiokunapa Pascua ruwasqankuqa manam tuparqachu Jesucristo qatiqninkunaman wañukusqanta yuyarinankupaq kamachisqanwanqa. Egipto nacionpi Israel runakunaqa carneropa aychantaqa mikurqakum, yawarnintam ichaqa mana. Chayna kasqanqa manam tupanchu qatiqninkunaman Jesus kamachisqanwanqa. Payqa nirqam ‘Diospa munaychakusqanpi’ kamachinankupaq kaqkunaqa tantata mikunankupaq hinaspa vinotapas tomanankupaq, chay taytawan vinoqa aychanwan hinaspa yawarninwanmi tuparqa. Chaymantam astawan qatiqnin yachachikuypi qawasunchik (Mar. 14:22-25).

21. ¿Imanasqataq Pascua Fiestamanta yachananchik?

²¹ Pascua Fiesta punchawqa ancha allinmi karqa Israel runakunapaqqa. Paykunalla chayta ‘yuyarinanku’ kaptinpas, cheqap cristianokunaqa chaymantam yachananchik chaynapi yanapachikunanchikpaq, “Bibliapi llapallan qellqasqa kaqkunaqa Diospa Espiritunpa qosqanmi” (2 Tim. 3:16).