1. ¿Imaynam lliw runakunaqa tarikunchik?

JEHOVA DIOSQA manamá haykapipas munarqachu runakuna yuyaqyaspanku ñakarinankutaqa. Payqa lliw runakuna mana onqospa sumaqllaña huertapi kawsakunankutam munarqa. Ichaqa qawasqanchikman hinam, ‘Diospa tukuy ima unanchasqankunaqa ñakarichkan’ (Rom. 8:22). ¡Maynatachá Jehova Diosqa llakikun runakuna huchankurayku ñakarisqankumantaqa! Chaymantapas, ancha llakikunapaqmi yuyaq runakuna saqesqa kasqankuqa, paykunaqa chay tiempopim aswan yanapanata necesitanku (Sal. 39:5; 2 Tim. 3:3).

2. ¿Imanasqataq cristianokunaqa kusikunchik congregacionpi yuyaq iñiqmasinchikkuna kasqanmanta?

² Diospa serviqninkunaqa kusikunchikmi yuyaqkuna congregacionpi kasqankumanta. Yachayniyoq kasqankum allinta yanapawanchik, iñiyninkupi allin takyasqa kasqankupas qatipakunapaqmi. Achkamá paykunapa ayllunku kanchik. Ayllunchik otaq mana ayllunchik kaptinkupas, llapanchikmi munanchik paykuna allin kanankuta (Gal. 6:10; 1 Ped. 1:22). Chaynaqa, ancha allinmi kanqa yuyaq iñiqmasinchikkunamanta Jehova Dios ima piensasqanta yachayninchikqa. Qawasuntaqmi familiankuna hinaspa lliw iñiqkunapas ima ruwayniyoq kasqanchikmanta.

3, 4. a) ¿Ima ancha allin mañakuytam ruwarqa Salmo 71 capitulota qellqaq? b) ¿Imatam yuyaq iñiqmasinchikkunaqa Diosta mañakunmanku?

³ Salmo 71:9 nin: “Ñoqallay machuyaruptiyqa amayá wischurullawaychu.  Kallpallay tukuruptinqa amayá saqerullawaychu”, nispa. Kay rimaykunataqa yaqapaschá David qellqarqa. Payqa tukuy kawsakuyninpim Jehova Diosta servirqa. Chaymi Jehova Diosqa admirakuypaq kaqkunata ruwananpaq servichikurqa (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Rey. 2:1-3, 10). Chaywanpas, Davidqa yuyaqyaruspanmi Jehova Diosta mañakurqa waqaychananpaq (leey Salmo 71:17, 18).

⁴ Kunan tiempopim achka iñiqmasinchikkuna David hina kanku. Yuyaqyaruspanku ‘mana allin tiempokunapi’ tarikuspankupas, tukuy atisqankutam ruwanku Jehova Diosta hinalla servinankupaq (Ecl. 12:1-7). Yaqa llapankum Dios serviyninkupi manaña ñawpaqpi hinañachu ruwayta atinku. Chayna kaptinpas, David hinam Jehova Diosta hinalla mañakunmanku bendeciykunanpaq hinaspa waqaychananpaq. Paykunaqa manamá iskayrayanankuchu Dios uyarinantaqa. Davidpas chayna llakinmantamá Diosta mañakurqa.

5. ¿Imanasqam ninchik yuyaqña cristianokunata Jehova Dios ancha chaninchasqanta?

⁵ Bibliaqa sutillatam qawachin yuyaqña cristianokunata Jehova Dios ancha chaninchasqanta, munantaqmi lliw cristianokuna paykunata respetanankutapas (Sal. 22:24-26; Prov. 16:31; 20:29). Levitico 19:32 nin: “Yuyaqkunapa qayllanpi sayarispam paykunataqa respetanki. Respetankitaqmi Diosnikitapas. Ñoqa Tayta Diosmi chaynata nini”, nispa. Kay rimaykunapa qellqakusqan tiempopiqa ancha allinmi karqa congregacionpi yuyaqkunata respetayqa, chaynallataqmi kunan tiempopipas kanan. Ichaqa, ¿pikunataq yuyaqña cristianokunata atiendenanku hinaspa imapas pisipuqninta qonanku?

6. ¿Imapim Jesusqa qatipakunapaq hina?

⁶ Bibliam niwanchik: “Tayta-mamaykitam respetanki”, nispa (Ex. 20:12; Efes. 6:2). Jesuspas chay kamachikuy ancha allin kasqantam qawachirqa. Chay tiempopim fariseokunawan Diospa leynin yachachiqkuna tayta-mamankuta mana yanapaqkuchu, chaymi Jesusqa paykunata qaqcharqa (Mar. 7:5, 10-13). Jesusmi ichaqa qatipakunapaq hina. Qerupi warkusqa kaspan wañunanpaqña kachkaspanmi mamanmanta llakirikurqa, chay tiempopaqqa yaqapaschá mamanqa viudaña karqa. Chaymi Jesusqa kuyasqan qatiqnin Juanta encargaykurqa mamanta atiendenanpaq (Juan 19:26, 27).

7. a) ¿Imatam apostol Pablo nirqa tayta-mamakunata atiendenamanta? b) ¿Imamantam Pabloqa rimachkarqa ayllukunata yanapanamanta rimaspanqa?

⁷ Apostol Pablom Timoteoman qellqaspan nirqa lliw iñiqkuna ayllunkuta yanapanankumanta (leey 1 Timoteo 5:4, 8, 16). Chaymanta manaraq rimachkaspanmi Pabloqa Timoteoman nichkarqa pikuna iñiqkunapa yanapakuyninta necesitasqankuta hinaspa pikuna mana necesitasqankuta. Chay rimasqanpim payqa sutillata nirqa yuyaqña viudakunata wawankuna otaq willkankuna otaq pi ayllunpas puntata atiendenankumanta. Chaynapi huñunakuyninpi kaq iñiqkuna paykunawan mana sasachakunankupaq. Kunan tiempopipas, cristianokunaqa Dios kuyasqankutam qawachinku yanapanapaq kaq familiankupa imapas pisipuqninta qospanku.

8. ¿Imanasqam Bibliaqa mana ninchu yuyaq tayta-mamakunata imaynatapuni atiendenamantaqa?

⁸ Huk rimaypiqa, lliw yuyayniyoq cristianokunam tayta-mamankupa imapas pisipuqninpi allinta yanapananku. Arí, Pabloqa iñiq ayllukunamantamá rimachkarqa. Chayna kaptinpas, cristianokunaqa allintam tayta-mamankutaqa atiendenanku mana iñiq kaptinkupas. Tayta-mamankuta churi-wawanku imayna atiendeyninkuqa manamá chaynallachu kanman. Yaqapaschá yuyaq tayta-mamakunapa imayna kayninku otaq imayna tarikusqankuqa  mana chaynallachu kanqa. Wakin yuyaqkunaqa achka churi-wawayoqmi kanku, wakinñataqmi huk warmayoqlla. Wakinqa gobiernopa yanapakuynintam chaskinku, wakinñataqmi mana. Chaymantapas, sapa yuyaqkunam ninku imayna atiendesqa kanankupaq. Chaymi mana allinchu kanman pipas tayta-mamanta imayna atiendenanpaq tanteasqanmanta rimakachayqa. Jehova Diosqa bendecinmanmi Bibliapa nisqanman hina tanteasqankutaqa, chaynatam Diosqa ruwachkan Moisespa tiemponmantaraq (Num. 11:23).

9-11. a) ¿Ima sasachakuypim wakin iñiqmasinchikkuna tarikunmanku? (Qawariy 20 kaq paginapi dibujota.) b) ¿Imanasqataq tukuy tiemponkuwan Dios serviqkunaqa chaylla serviyninkuta saqenankupaq mana tanteanankuchu? Rimarimuy wawqepura kaq iñiqmasinchikkunamanta.

⁹ Churi-wawakuna tayta-mamankumanta karupi yachaspankuqa, llumpaytam sasachakunmanku yanapaykunankupaq. Ichapas chaylla yanapanapaq kanmanku huk kaqnin urmarusqanrayku llumpayta onqoruptin otaq tullunta pakikuruptin otaq huk onqoykunapas hapiruptin. Ichapas chaykunarayku unay tiempota atiendena kanqa. *

¹⁰ Huk lawpi tukuy tiemponkuwan Diosta serviqkunapaqqa, ichapas sasa kanqa tayta-mamanku yuyaqyaruptin imayna atiendenankumanta tanteayninkuqa. Anchatamá Betelpi llamkaqkuna, misionerokuna chaynataq congregacionkunata watukuq ancianokunaqa chaninchanku Jehova Dios serviyninkutaqa. Paykunaqa Diospa bendicionninta hinam qawanku. Ichaqa, tayta-mamanku onqoruptinkuqa ichapas chaylla kaynata ninakunmanku: “Saqenanchikmi tukuy tiemponchikwan Dios serviyninchikta hinaspam kutinanchik tayta-mamanchikta atiendeq”, nispa. Ichaqa ancha allinmi kanman manaraq chayta ruwachkaspa Jehova Diosta mañakuyninku, musyakunankutaqmi sichu cheqaptapuni yanapanapaq kasqankuta otaq munasqankuta. Manam utqayllamanqa tukuy tiemponkuwan Dios serviyninkutaqa saqerunankuchu, wakinpiqa manam chaytaraqchu ruwana. Ichapas onqosqankuqa mana unaypaqchu kanman, wakinpiqa ichapas chay lawpi iñiqmasinkuna yanapayta munanmanku (Prov. 21:5).

¹¹ Qawasun wawqepura kaq iñiqmasinchikkuna ima ruwasqankumanta. Hukninmi Sudamérica lawpi misionero karqa, hukninñataqmi Brooklyn (Nueva York) Betel wasipi llamkarqa. Paykunapa tayta-mamanku yanapanapaq kaptinmi, iskayninku señorantin Japón nacionman rirqaku tayta-mamankuta watukuq chaynapi imayna yanapanankumanta tanteanankupaq. Sudamérica lawpi yachaq iñiqmasinchikqa señorantinmi piensachkarqaku misionero kasqankuta saqespanku wasinkuman kutiyta. Chayna kachkaptinmi, tayta-mamanpa congregacionninpi kaq huk kaqnin anciano qayaramurqa. Chaypi ancianokunam rimanakururqaku yuyaqña tayta-mamankuta imayna yanapanankupaq hinaspam munarqaku hinalla misionero kanankuta. Chay ancianokunaqa anchatam chanincharqaku chay misionerokunapa tukuy ruwasqankuta chaymi tukuy atisqankuta ruwayta munarqaku tayta-mamankuta atiendenankupaq. Anchatamá llapallanku chay ancianokunapa ruwasqankumanta agradecekurqaku.

12. Yuyaqña tayta-mamankuta imayna atiendenankupaq tanteaspankuqa, ¿imapim cristianokunaqa astawan reparananku?

¹² Yuyaqña tayta-mamankuta lliw cristianokuna imayna atiendenankupaq tanteaspankuqa, allintam kallpanchakunanku imapas tanteasqankuwan Diospa sutinta mana yanqachanankupaq. Amayá Jesuspa tiemponpi fariseokuna otaq Moisespa leynin yachachiqkuna hinaqa kasunchu (Mat. 15:3-6). Ñoqanchikqa munanchikmi imapas tanteasqanchikwan Jehova Diosta hatunchayta hinaspa  iñiqmasinchikkunamanta runakuna allinta rimanankuta (2 Cor. 6:3).

13, 14. ¿Imaynatam Biblia qawachiwanchik congregacionpi lliw cristianokuna yuyaqña cristianokunata yanapanankumanta?

¹³ Wakinpiqa manapaschá congregacionpi iñiqkunaqa atinqakuchu tukuy tiemponkuwan Diosta serviq cristianokunata qawamusqanchikman hina yanapaytaqa. Ichaqa, punta cristianokunapa tiemponpi pasasqanmi qawachiwanchik congregacionpi iñiqkuna yuyaqña cristianokunata yanapanankupaq kallpanchakunankumanta. Bibliam willawanchik Jerusalen congregacionpi ‘mana pipas pisichikuq’ kasqanmanta. Wakiqninkuqa wakcham karqaku, chayna kaptinpas ‘sapakamamanmi necesitasqankuman hina qoqku’ (Hech. 4:34, 35). Tiempopa risqanman hinam chaymanta sasachakuy rikurirurqa. Wakin viudakunam ‘sapa punchaw mikuyta aypuptinku’ mana allin atiendesqa karqaku. Chaymi apostolkunaqa wakin cristianokunata akllarurqaku lliw viudakuna allin atiendesqa kanankupaq (Hech. 6:1-5). Chay ‘sapa punchaw mikuy aypusqankuqa’ manamá unaychu karqa. Chayqa karqa Pentecostes 33 watapi cristianokunaman tikrakuqkunata yanapanapaqmi, paykunam iñiyninkuta kallpanchanankupaq Jerusalenpi qeparurqaku. Ichaqa, apostolkunapa chayna tanteasqankum sutillata qawachiwanchik yanapanapaq kaq cristianokunata congregacionpi iñiqkuna atiendey atisqankuta.

¹⁴ Qawamusqanchikman hinaqa, apostol Pablom Timoteoman nirqa viudakuna imayna tarikuptin congregacionpi iñiqkuna imapas pisipuqninpi yanapanankumanta (1 Tim. 5:3-16). Santiagopas nirqam lliw cristianokuna mana tayta-mamayoqkunatawan viudakunata hinaspa llakipi tarikuqkunata yanapanamanta (Sant. 1:27; 2:15-17). Apostol Juanpas kaynatam nirqa: “Pipas kapuqniyoq kachkaspan runamasinta qawakunman imamantapas muchuqta hinaspa mana llakipayarispanqa ¿yaqachum Diosta kuyanman?”, nispa (1 Juan 3:17). Sapa cristiano yanapakuq kasqanta qawachiptinqa, ¿manachu congregacionpi lliw iñiqkunapas chayna kanku?

15. ¿Imamantam kanqa yuyaqña cristianokuna allin atiendesqa kanankupaq?

¹⁵ Wakin nacionkunapim yuyaqña kaqkunaqa gobiernomanta chaskinku qollqeta otaq ima yanapakuytapas (Rom. 13:6). Wakin nacionkunapim ichaqa mana chaykunaqa kanchu. Chaymi sapa congregacionpi yuyaqkunata imayna atiendesqankuqa mana chaynallachu. Achka cristianokunam  yuyaqña tayta-mamankupa kasqankumanta karupi yachanku, chaymi mana atinmankuchu allin atiendeyta. Chayraykum allin kanman tayta-mamankupa huñunakusqankupi kaq ancianokunawan ima sasachakuypi tarikusqankumanta allintapuni rimayninku. Ichapas ancianokunaqa yuyaqña kaqkunata yanapanmanku gobiernopa yanapakuy qosqanta chaskinankupaq. Wakinpiñataqmi churi-wawankuman willanmanku yuyaqña tayta-mamanku imapi sasachakusqankumanta, ichapas recibokunata mana qawasqankumanta otaq hampinkuta mana tomasqankumantapas. Churi-wawakuna ancianokunawan allinta parlayninkuqa yanapakunmanmi aswan sasachakuykuna mana kananpaq hinaspa imapas sasachakuyta allichanankupaq. Churi-wawakunataqa anchatam yanapanqa yuyaqña tayta-mamanku sasachakuptinku pipas yanapaykunanpaq hinaspa imamantapas willaykunanpaq chaypi kaptinqa.

16. ¿Imatam wakin cristianokunaqa ruwanku congregacionpi yuyaqkunata yanapanankupaq?

¹⁶ Wakin cristianokunaqa kikinkumantam tukuy atisqankuta ruwanku yuyaq iñiqmasinkunata yanapanankupaq, chaynataqa ruwanku kuyasqankuraykum. Wakinpiqa huk iñiqmasinkunawanmi atiendenankupaq rimanakunku. Chay cristianokunaqa tukuy tiemponkuwan Dios serviyta mana atisqankuraykum, chay yuyaqkunapa churi-wawankuta hinalla Diosta servinankupaq yanapaspanku anchata kusikunku. ¡Mayna allinmi chayna ruwasqankuqa! Chayna kaptinpas, churi-wawankunaqa tukuy atisqankutam ruwananku yuyaqña tayta-mamankuta yanapanankupaq.

17, 18. ¿Imaynam yuyaqkunapas chaynataq atiendeqkunapas kananku, hinaspa imanasqa?

¹⁷ Yuyaqña cristianokunapas chaynataq atiendeqkunapas, llumpayta mana sasachakunankupaqmi allin kaqkunapi piensanmanku. Yuyaqkunaqa wakinpim llumpayta hukmanyanku hinaspa llakikuywan hapichikunku. Chayrayku ichapas qamqa kallpanchakunayki kanqa respetanaykipaq hinaspa kallpanchanaykipaq. ¿Imaynatam chayta ruwawaq? Chaypaqqa manam hukmanyanapaq hina kaqkunamantaqa rimanaykichu. Yuyaq cristianokunaqa Diosman sonqo kasqankuraykum kallpanchanapaq hina kanku. Jehova Diosqa manam qonqanchu servinankupaq tukuy ruwasqankutaqa, ñoqanchikpas manataqmi qonqanchikchu (leey Malaquias 3:16; Hebreos 6:10).

¹⁸ Asichikuq kaypas allintam sasachakuykunapi yanapakunman (Ecl. 3:1, 4). Achka yuyaqkunam kallpanchakunku mana llumpay hikutakuq kanankupaq. Paykunaqa yachankum allin atiendesqa kanankupaqqa otaq achka iñiqmasinkuna watukunankupaqqa imayna kayninkumanta kasqanta. Chaymi wakinpiqa uyarinchik pipas yuyaqkunata watukuspanku kayna nisqankuta: “Ñoqaqa kallpanchanaypaqmi rirqani, ichaqa paymi kallpancharamuwan”, nispa (Prov. 15:13; 17:22).

19. ¿Imataq llapanchikta yanapawasun sasachakuypi tarikuspa mana hukmanyarunapaq?

¹⁹ Kusikuywanmi suyanchik kunan tiempopi ñakariykuna hinaspa pantaq kasqanchikrayku sasachakuykuna chinkachisqa kananta. Chaykamaqa sumaq suyakuyninchikpim yuyaymanananchik. Chay suyakuyninchikpi iñiyninchikqa sasachakuy tiempokunapim allinta yanapawasun. Chaypi iñisqanchikraykum ‘mana hukmanyasunchu, cuerponchik machuyaptinpas espiritunchikqa aswanmi sapa punchaw mosoqyachkan’ (2 Cor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19). Ichaqa, suyakuyninchikmanta mana iskayrayaptinchikpas, ¿imataq yanapawasun yuyaqña tayta-mamanchikta allinta atiendenapaq? Chaypaqmi qatiqnin yachachikuy allin yanapakuykunata qochkan.