1950 watapim septiembre killapa 7 kaq punchawninpi Brooklyn Betelpi llamkayta qallaykurqani. Chay tiempopiqa tukuy rikchaq nacionkunamantam 355 iñiqkuna llamkarqaku, paykunaqa karqaku 19 watayoqmanta 80 watayoqkamam. Yaqa llapankum hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq karqaku.

Mamaymi Diosta servinaypaq yanapawarqa. Payqa warmachallaraq kachkaptiymi Dios serviyta qallaykurqa. Ñoqaqa 10 wataypi kachkaspaymi 1939 watapi julio killapa 1 punchawninpi bautizakurqani. Chayqa karqa Columbus (Nebraska, Estados Unidos) llaqtapim iskay punchaw kaq asambleapi. Chay kutipim alquilasqa taksa localpi pachak runakuna huñunakururqaniku, Joseph Rutherford iñiqmasinchikpa “Fascismo o libertad” nisqa sutiyoq grabasqa yachachikuyninta uyarinaykupaq. Chawpitaña uyarichkaptiykum achka runakuna yaykuramuspanku chaqwata ruwarurqaku hinaspankum llaqtamanta qarqoruwarqaku. Chaymi huk Testigopa wasinpiña huñunakuspayku chay yachachikuy uyariyta tukurqaniku. ¡Manamá haykapipas qonqanichu bautizakusqay punchawtaqa!

Mamayqa anchatam kallpanchakurqa Diosmanta yachachiwananpaq. Taytaytaqa manam religionqa gustaqchu allin runa hinaspa allin tayta kaptinpas, manataqmi Diosmantaqa yachachiwaqchu. Mamay hinaspa Omaha sutiyoq congregacionpi kaq Testigokunam ichaqa, Diosta servinaypaq anchata kallpanchawarqa.

Colegioyta tukuykuchkaspaymi tanteanay karqa vidaypi ima ruwanaymanta. Samasqay tiempokunapim wiñaymasiy Testigokunawan kuska precursor auxiliar karqani.

John Chimiklis hinaspa Ted Jaracz sutiyoq soltero iñiqmasinchikkunam 7 kaq Galaad Escuelamanta chayllaraq lloqsiramurqaku, paykunam kasqayku lawman kamachisqa karqaku congregacionkunata watukuq kanankupaq. Admirakurqanim 20 masnin watayoqlla kasqankuta yacharuspay. Ñoqaqa 18 wataypim karqani hinaspapas colegioytam tukuykuchkarqaniña. Yuyachkaniraqmi vidaypi ima ruwanaymanta iñiqmasinchik Chimiklis tapuwasqanta. Ima ruwanaymanta willaykuptiymi niwarqa: “Allinpunim chayqa, Diostayá tukuy tiempoykiwan serviy. Manam yachankichu chaynata ruwaspayki vidaykipi  imakuna haypanaykimantaqa”, nispa. Chayna niwasqan hinaspa Jehova Diospa munayninta puntapi churasqankuta qawasqaymi anchata kallpanchawarqa. Chaymi 1948 watapi colegioyta tukuruspay precursor kayta qallaykurqani.

1950 watapa julio killanpim tayta-mamaypiwan rirqaniku huklaw nacionniyoqkunapaqwan asambleaman, chayqa apakurqa Nueva York llaqtapim Yankees sutiyoq Estadiopi. Chaypim Betelpi llamkay munaqkunapaq huñunakuyman rirqani. Chaymanta qepamanmi papelta huntachispay apachirqani.

Precursor kaspay wasiypi yachanayta taytay mana harkakuspanpas, niwarqam mikuypaq hinaspa wasipi gastokunapaq yanapanayta. Chaymi agosto killa qallariypi llamkay maskaq lloqsichkaspay cartakuna churanata qawaykurqani. Chaypim kachkasqa Brooklyn Betelmanta apachimuwasqanku carta. Chaytaqa Nathan H. Knorr sutiyoq iñiqmasinchikmi firmamusqa, chaypim nisqa: “Huntachimusqayki papeltam chaskiruniku. Entiendenim kay Betel wasipi unaypaq llamkay munasqaykita. Chayraykum allin kanman 1950 watapa septiembre 7 punchawninta Betel wasiman hamuyniki, chayqa kachkan Columbia Heights 124 (Brooklyn, Nueva York) sutiyoq callepim”, nispa.

Chay punchawpi taytay llamkayninmanta kutiramuptinmi llamkay tarisqaymanta willarqani. Paymi niwarqa: “Allinpunim chayqa. ¿Maypitaq llamkankiqa?”, nispa. Ñoqañataqmi nirqani: “Brooklyn Betel wasipim, chaypim 10 dolarta killapi qowanqaku”, nispa. Chay nisqaywan admirakuspanpas, kallpanchawarqam chay llamkay ñoqapaq hina kaptinqa haypanaypaq. Taytayqa 1953 watapi apakuq asambleapim bautizakururqa.

Alfred Nussrallah sutiyoq precursormasiypas chay tiempollapim Betel wasipi llamkananpaq invitacionta chaskirurqa, chaymi kuska rirqaniku. Chaymanta qepaman casarakuruspanmi Joan sutiyoq señoranpiwan Galaad Escuelaman rirqaku. Chaymantam kamachisqa karqaku Líbano nacionpi misionero kanankupaq, chaymantañataqmi Estados Unidosman kutimurqaku hinaspankum congregacionkunata watukuq karqaku.

Betelpi llamkaytam qallarirqani qellqakunata siraspay. Punta kaq qellqa sirasqaymi karqa ¿Qué ha hecho la religión para la humanidad? sutiyoq libro. Pusaq killa chaypi llamkachkaspaymi Predicacionmanta Encargakuq Oficinapi llamkanaypaq niwarqaku, chaypi encargakuqmi karqa Thomas J. Sullivan sutiyoq iñiqmasinchik. Ancha kusikunapaqmi karqa paywan llamkayqa, chaymantapas unay wataña Jehova Diospa llaqtanpi tukuy ima yachasqankunam yanapawarqa.

Predicacionmanta Encargakuq Oficinapim kimsa wataña llamkachkarqani. Hinaptinmi chay llamkaymanta encargakuq Max Larson niwarqa iñiqmasinchik Knorr ñoqawan rimayta munasqanmanta. Yuyachkanim sonqollaypi kayna nisqayta: “¿Mana allintachu ruwaruni?”, nispa. Knorr sutiyoq iñiqmasinchikmi ichaqa tapuwarqa sichu Betelmanta lloqsiy munasqayta. ¿Imanasqam chaynata tapuwarqa? Paypa oficinanpi pipas llamkananta necesitasqanraykum niwarqa sichu chaypi llamkay atinaymanta. ¡Hawkayarurqanim! Betelpi llamkaytaqa mana haykapipas saqenaymantam niykurqani. Chaymantam paypa oficinanpi llamkarqani iskay chunka wata.

Sapa kutim niq kani Sullivan, Knorr, Milton Henschel, Klaus Jensen, Max Larson, Hugo Riemer hinaspa Grant Suiter sutiyoq iñiqmasinchikkunawan llamkaspay yachasqaytaqa mana maypipas tarinaymanta. *

Betelpi kuska llamkasqayku iñiqmasinchikkunaqa Jehova Diospa llaqtanpi ima ruwaypaqpas allin preparasqam  karqaku. Iñiqmasinchik Knorrtaqa anchatam llamkayqa gustaq, payqa Diosmanta willakuy astawan cheqenantam munarqa. Oficinanpi llamkaqkunaqa paywanmi imamantapas rimaq kaniku. Imamantaña pay hina mana piensaspaykupas mana manchakuspaykum ima piensasqaykuta niq kaniku.

Huk kutipim, iñiqmasinchik Knorr rimapayawarqa mana kaqpaq hina llamkaykuna imanasqa ancha allin kasqanmanta. Qellqanchikkuna horqoypi encargakuq kaptinsi iñiqmasinchik Rutherford qayamuq kaynata: “Wawqellay Knorr mikuq hamuspaykiqa apariykamuwankim borradorkunata. Oficinaypim necesitani”, nispan. Iñiqmasinchik Knorrñataqmi tukuy imakunata churasqanku lawman chaylla kallpaspan borradorkunata maskaq, tariruspanñataqmi bolsillonman hinakuruq. Chawpi punchawtañataqmi Rutherfordpa oficinanman apaq. Chay ruway mana kaqpaq hina kaspanpas iñiqmasinchik Rutherfordpaqqa ancha allinmi karqa. Chaymi iñiqmasinchik Knorr niwarqa: “Ñawchiy-ñawchiy lapizniykuna kanantam ñoqaqa munani. Ama hina kaspayki, ¿chaynata ruwapuwankimanchu sapa temprano?”, nispa. Achka watam kallpanchakuq kani lapizninkuna ñawchiy-ñawchiy kananpaq.

Iñiqmasinchik Knorrqa ima llamkaytaña ruwanapaq pipas kamachiwaptinchik allinta uyariy ancha allin kasqanmantam niwaqku. Huk punchawmi kamachiwarqa huk llamkayta ruwanaypaq. Ñoqam ichaqa mana allintachu uyarirqani, chayraykum payqa sasachakuypi tarikurqa. Llumpaytam hukmanyarurqani, chaymi huk cartata qellqarqani mana allin ruwarusqaymanta pampachaykuwananpaq hinaspa huk llamkaymanña cambiawananpaq. Hina chay punchawllam iñiqmasinchik Knorrqa oficinayman hamuruspan niwarqa: “Robert, qellqamuwasqaykitam leerurqani. Pantarunkim, ichaqa ñam chaymantaqa rimarqanchikña, ama hukmanyaychu yapapiqa allintañam ruwanki. Kunanqa hinalla llamkasun”, nispa. Chayna niwasqanmantam anchata agradecekurqani.

Betelpi pusaq wata llamkasqaymanta qepamanqa hinallam Betelpi kayta munarqani. Ichaqa iskayrayaytam qallaykurqani. Yankees hinaspa Polo Grounds sutiyoq Estadiopi huklaw nacionniyoqkunapaqwan apakuq asambleapim, 1958 watapi Lorraine Brookes sutiyoq cristianawan tuparurqani. Paytaqa reqsirqani 1955 watapim Canadá nacionpi Montreal sutiyoq llaqtapi precursora kachkaptin. Tukuy tiemponwan hinaspa Jehova Diospa llaqtan maymanpas kamachisqanpi Diosta serviy munasqanwanmi anchata admirakurqani. Payqa Galaad Escuelaman riytam munarqa. 1956 watapim 22 watanpi kachkaptin, 27 kaq Galaad Escuelaman invitarurqaku. Chaymantam Brasil nacionman rinanpaq kamachirqaku. Nisqayman hinam 1958 watapi kaqmanta tuparurqaniku, hinaptinmi paywan casarakunaypaq niykuptiy arí niykuwarqa. Qatiqnin watallatam casarakuyta piensarqaniku, chaynapi atikuptinqa iskayniyku misionero kanaykupaq.

Casarakunaypaq tanteasqaymanta iñiqmasinchik Knorrman willaykuptiymi niwarqa kimsa watataraq suyanaykupaq chaynapi casarakuruspayku Brooklyn Betelpi servinaykupaq. Chay tiempopiqa  casarakuspanku Betelpi qepanankupaqqa, huk kaqninkum chunka wata Betelpi llamkaq kanan karqa, hukninñataqmi kimsa wata hina. Chaymi Lorraineqa Brasil Betel wasipi iskay wata servirqa, Brooklyn Betelpiñataqmi huk wata casarakunaykukama.

Qallariynin iskay watakuna reqsinakusqaykupiqa cartantakamallam rimanakuq kaniku. Telefonowan qayanakuyqa achka qollqepaqmi karqa. ¡Internetpas manamá karqaraqchu! 1961 watapa septiembre 16 punchawninpi casarakuptiykum iñiqmasinchik Knorr casarakunaykupaq discursota qorqa. Chay suyanakusqayku watakunaqa unaymi rikchakuwarqa. Ichaqa, kunan pichqa chunka masnin wataña casarasqa kaspay chay watakunata kusikuywan yuyarispaymi entiendeni chay suyasqayqa mana yanqapaq kasqanta.

1964 watapim cartata chaskirqani achka nacionkunapi Betel wasi watukuq Anciano kanaypaq. Chay tiempopiqa, señoraykuqa manam riysiwaqkuchu chayna watukuptiykuqa. Ichaqa 1977 watapaqqa manam chaynañachu karqa. Chay watapim señoraypiwan Grant hinaspa Edith Suiter sutiyoq iñiqmasinchikkunata riysirqaniku Alemania, Austria, Grecia, Chipre, Turquía hinaspa Israel nacionkunapi kaq Betel wasikunata watukuypi. Llapanpiqa yaqa qanchis chunka nacionkunatam watukurqani.

1980 watapiñataqmi Brasil nacionta rirqaniku, rirqanikutaqmi Ecuador nacionpa hichpan Belém sutiyoq llaqtaman. Chaypim señorayqa misionera kaspan servirqa. Watukurqanikutaqmi Manaos lawpi kaq iñiqkunatapas. Chaypim discursota qosqay estadiopi qawarqani huk hawaqllapi tiyaq iñiqmasinchikkunata. Paykunaqa manam Brasil nacionpi hinachu rimaykanakurqaku. Brasil nacionpiqa warmikunam rimaykanakunku uyankupi muchanakuspanku, qarikunañataqmi makinkuwan haywarinakuspanku. ¿Imanasqataq chay iñiqmasinchikkunaqa mana paykuna hinachu rimaykanakuqku?

Paykunaqa Amazonas yunkapi yachaq leprawan onqoq iñiqmasinchikkunam karqaku. Chay onqoyninku mana rataykunanpaqmi hukkunawanqa mana hukllawakuqkuchu. Ichaqa paykunamantam llumpayta llakipayarikurqaniku. ¡Manamá haykapipas qonqasaqkuchu ancha kusisqa kasqankutaqa! Isaias 65:14 nisqanpim leenchik: “Serviqniykunaqa kusisqam takinqaku. Sonqonkupi kusisqa kasqankuraykum takinqaku”, nispa. ¡Cheqapmá chayna nisqanqa!

Señoraypiwanmi sapa kuti piensaniku 60 wata masnin Jehova Diosta servisqaykupi. Ancha kusisqam tarikuniku llaqtantakama Jehova Dios yanapawanankuta saqekuspayku bendicionkuna chaskisqaykumanta. Achka nacionkunata manaña ñawpaqta hina rispaypas sapa punchawmi Diospa Llaqtanpi Punta Apaqkunata yanapani. Ñoqaqa llamkani Encargakuqkunamanta Cuentallikuqkunawanmi hinaspa Allpantinpi Predicacionmanta Encargakuqkunawanmi. Anchatam agradecekuni llamkasqaywan Jehova Diospa llaqtanpi yanapakusqaymanta. Admirakunim achka mozo-sipaskuna Jehova Diosta tukuy tiemponkuwan servinankupaq qokusqankumanta, paykunaqa Isaiastam qatipakunku, paymi nirqa: “Kayqaya ñoqa kaypi kachkani [. . .] Ñoqatayá kachaway”, nispa (Is. 6:8). Chay mozo-sipaskunaqa Congregacionkunata Watukuq ancianopa ñawpaqta niwasqan cheqap kasqantam sutillata qawachinku, paymi niwarqa: “Diostayá tukuy tiempoykiwan serviy. Manam yachankichu chaynata ruwaspayki vidaykipi imakuna haypanaykimantaqa”, nispa.