1, 2. ¿Imanasqam Pabloqa hukmanyasqa kaqkunapa imayna tarikusqankuta entienderqa?

LLAPANCHIKMI haykapipas mana kallpayoq hina hukmanyasqa tarikurqanchik. Chulli hapiruwaptinchikqa hukmanyasqa tarikuspam mana kallpayoq tarikunchik ima ruwanapaqpas. Kunan kaypi piensariy: qanmi onqospayki hukmanyasqallaña tarikuwaq. Huk-iskay semanalla chayna tarikunaykimantaqa killantin chayna kawaq. ¡Anchatachá qamqa agradecekuwaq chayna tarikusqaykimanta hukkuna llakipayaykusuptikiqa!

² Apostol Pablopas wakinpiqa hukmanyasqa hinaspa mana kallpayoq hinam tarikurqa iñiqmasinkuna chaynataq mana iñiq runakuna payta mana allinta ruwaptinku. Wakinpiqa manaña atisqantam piensarqa (2 Cor. 1:8; 7:5, NM). Diosta servispan tukuy sasachakuykunapi tarikusqanmanta yuyaymanaspanmi nirqa: “Ñoqapas eqoyanitaqmi”, nispa (2 Cor. 11:29). Pabloqa lliw iñiqkunatam cuerpopa partenkunawan tupanachirqa, hinaspam nirqa: “Cuerpopa manayniraq hina parten kaqkunataraqmi mastaqa necesitanchikpas”, nispa (1 Cor. 12:22, CQ12). ¿Imatam kaywanqa niyta munachkarqa? ¿Imaynatam Jehova Dios qawan hukmanyasqa kaqkunata? ¿Imanasqam ñoqanchikpas Diospa qawasqanman hina  qawananchik? ¿Imaynatam chayqa yanapawasun?

3. ¿Imanasqam hukmanyasqa iñiqmasinchikkunata mana kaqpaq hinata hapiyta qallaykuchwan?

³ Kunan tiempopi runakunaqa kallpasapa kayta hinaspa mozo-sipas kaytam astawan chaninchanku. Achkam runamasinkupa imayna tarikusqankuta mana kaqpaqpas hapispankuraq, tukuyta ruwanku munasqanku ruwasqa kananpaq. Ñoqanchikqa manamá chayna kaytaqa allinpaqchu hapinchik. Ichaqa, mana musyayllam hukmanyasqa iñiqmasinchikkunata sonqonchikpi mana kaqpaqpas hina hapiyta qallaykuchwan. ¿Imaynatam Diospa qawasqanman hina paykunata qawachwan?

4, 5. a) ¿Imatam Pablopa rikchanachisqan yachachiwanchik hukmanyasqakunata Jehova Dios imayna qawasqanmanta? b) ¿Imaynataq tarikunchik hukkunata yanapaspa?

⁴ Apostol Pablom Corinto cristianokunaman punta kaq cartasqanpi huk rikchanachiyta servichikurqa. Chay rikchanachiyqa yanapawachwanmi hukmanyasqakunata Jehova Dios imayna qawasqanmanta yachanapaq. 12 capitulonpim Pablo niwanchik cuerponchikpi mana kaqpaq hina kaqkunapas ancha allin kasqanta (leey 1 Corintios 12:12, 18, 21-23). Ichaqa, kikillanmanta imapas rikuriramusqanta yachachiq runakunam ninku mana chayna kasqanta. Chayna kaptinpas, cuerponchik imayna kasqanmanta estudiaqkunam kunan ninku cuerponchikpi mana valeqpaq hina rikchakuqkuna ancha allin kasqanta. * Rimarisun chakinchikpa uña dedochanmanta. Ñawpaqpim estudioyoq runakuna niqku chay uña dedochanchik yanqapaq kasqanta. Kunanmi ichaqa ninku allinta sayanapaq yanapakusqanmanta.

⁵ Pablopa chay rikchanachisqanqa allintam qawachiwanchik congregacionpi lliw iñiqkuna ancha allin kasqankuta. Satanasqa munanmi mana valeqpaq hina hapikunanchikta, Jehova Diosmi ichaqa mana kaqpaqpas hina hapikuq serviqninkunatapas ancha allinpaq hapiwanchik (Job 4:18, 19). Chayna kasqanmanta yachayninchikqa, yanapawasunmi congregacionpi hinaspa Diospa llaqtanpi imapas ruwasqanchikwan kusisqa tarikunapaq. Ichapas qamqa yuyaq runata makinmanta aysaspayki yanapaykurqanki chimpananpaq otaq maymanpas rinanpaq. Yanapaspaykiqa paypa purisqanman hinamá ichinayki karqa. Chayna yanapasqaykiqa paypaqmi ancha allin karqa, qampas chayna yanapasqaykiwanqa kusisqamá tarikurqanki. Arí, hukkunata yanapaspaqa kusisqamá tarikunchik hinaspapas pacienciakuq, kuyakuq chaynataq aswan yuyayniyoq kaytam qallaykunchik (Efes. 4:15, 16). Jehova Diosqa munanmi hukmanyasqa iñiqmasinchikkunatapas allinpaq hapinanchikta. Chayna kaspaqa iñiqmasinchikkunatam llampu sonqollawan qawasun hinaspapas congregacionpim aswan kuyakuy kanqa.

6. ¿Imanasqam Pabloqa wakin cristianokunamanta rimaspan nirqa mana atiyniyoqkuna hinaspa mana kallpayoq kasqankuta?

⁶ Apostol Pablo mana atiyniyoqkunamanta hinaspa mana kallpayoqmanta rimaspanqa, congregacionpi wakin cristianokunamantam rimachkarqa. Chaynataqa nirqa mana iñiq runakuna punta cristianokunata chaynata qawasqankuraykum. Ichaqa, manamá Pabloqa wakin cristianokuna hukkunamanta aswan allin kasqankutachu nichkarqa. Paypas reqsikurqam wakinpi mana kallpayoq hina kasqanmanta (1 Cor. 1:26, 27; 2:3). Nirqataqmi wakin cristianokuna iñiyninkupi kallpayoq kasqankuta. Chaywanqa manataqmi paykuna hukkunamanta aswan allin kasqankutachu nichkarqa (Rom. 15:1, CQ12). Aswanqa iñiyninkupi allin takyasqa cristianokuna hukmanyaq iñiqmasinkuwan pacienciakunankupaqmi nichkarqa.

7. ¿Imanasqam wakinpiqa sasachakuchwan iñiqmasinchikkunata yanapayta?

⁷ Jehova Diosqa yanapanmi hukmanyaqkunata hinaspapas anchatam kusikun paykunata ñoqanchikpas yanapaptinchik (Sal. 41:1; Efes. 5:1). Ichaqa, wakinpim sasachakuchwan paykunata yanapanapaq. Ichapas nichwan: “Sapakamam sasachakuyninchiktaqa allichananchik”, nispa. Wakinpiñataqmi mana yanapaykunchikchu imapas niykuyta mana atisqanchikrayku. Qawasun Rosario * sutiyoq iñiqmasinchikta ima pasasqanmanta. Paymi yanapakuyta necesitarqa qosan saqeruptin. Paymi nin: “Llumpaytam nanakun iñiqmasikikuna mana kaqpaq hinata hapisuptiki otaq cheqap amistad hina mana yanapasuptiki. Llumpay llakipi tarikuspaykiqa munankim pi amistadnikipas yanapaykusunaykita”, nispa. Rey Davidpas hukmanmi tarikurqa mana kaqpaqpas hinata hapiptinku (Sal. 31:12).

8. ¿Imataq yanapawasun iñiqmasinchikkunata yanapaykunapaq?

⁸ Ichapas wakin iñiqmasinchikkunaqa hukmanyasqa tarikunku onqosqankurayku, llumpay llakikuywan kasqankurayku otaq familianku mana iñiq kasqankurayku. Chaykunarayku hukmanyasqankuta yuyariyninchikqa yanapawasunmi paykunata yanapaykunapaq. Ichapas hamuq tiempokunapi ñoqanchikpas paykuna hina tarikuchwan. Manaraq Prometesqa Allpaman yaykuchkaptinkum Jehova Diosqa Israel runakunata yuyarichirqa castamasinkuta ñakariqta qawaspanku ‘sonqonkuta ama rumiyachinankupaq’. Diosqa munarqam wakchakunata hinaspa mana kaqpaq hina hapisqa kaqkunata yanapanankuta (Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38).

9. ¿Imatam ruwananchik iñiqmasinchik hukmanyaruptinqa? Huk rikchanachiywan rimarimuy.

⁹ Iñiqmasinchik imarayku sasachakusqanmanta hukmankunata piensanamantaqa, iñiyninkupim kallpanchaykunanchik (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Kaypi piensariy: motonwan chamqakuruq runata hospitalman chaylla aparuptinkuqa, ¿yaqachu doctorkunaqa tapupayanku pim wichiykachisqanmanta? Manamá ¿aw? Aswanqa chaylla hampinankupaqmi kallpanchakunku. Chaynallataqmi, huk iñiqmasinchik imaraykupas hukmanyaruptinqa imamantapas puntataqa iñiyninpim kallpanchaykunanchik (leey 1 Tesalonicenses 5:14).

10. ¿Imanasqam nichwan sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkuna “iñiyninkupi apu” kasqankuta?

¹⁰ Iñiqmasinchikkunapa imayna tarikusqankupi yuyaymanaspaqa, ichapas musyasun imanasqa sasachakusqankumanta. Ichapas wakin cristianakunaqa mana iñiq qosan harkakuptin sasachakuykunapi tarikunku. Chayraykum paykunaqa hukmanyasqa tarikunmanku. Ichaqa, hinalla kallpanchakusqankuwanmi qawachinku iñiyninkupi allin takyasqa kasqankuta. Wakinpiñataqmi qawanchik huk cristiana wawankunata sapallan uywaspanpas huñunakuykunaman sapa kuti hamusqanta, ¿manachu chayrayku admirakunchik iñiyninmanta hinaspa kallpanchakusqanmanta? ¿Ima nichwantaq escuelankupi llumpayta hikutaptinkupas iñiyninkupi allin takyaq mozo-sipaskunamanta? Chay iñiqmasinchikkuna Jehova Diosta servinankupaq tukuy ruwasqankupi yuyaymanaspaqa, musyakusunmi sasachakuykunapi tarikuspankupas “iñiyninkupi apu” kasqankuta (Sant. 2:5).

11, 12. a) ¿Imataq yanapawasun hukmanyasqa iñiqmasinchikkunata Diospa qawasqanman hina qawanapaq? b) ¿Imatam yachachwan Aaronta Jehova Dios imayna qawasqanmanta?

¹¹ Wakin serviqninkunata Jehova Dios imayna qawasqanmanta yachayninchikmi, yanapawasun paypa qawasqanman hina hukmanyasqa iñiqmasinchikkunata qawanapaq (leey Salmo 130:3). Piensariy kaypi: Moisespa tiemponpi kaspaykim uyarichkawaq Aaronpa  tukuy nisqanta. Paymi yanqakunata rimaspan mana reqsikunchu toro taytachata ruwaruspan huchallikusqanmanta. ¿Imatam qamqa Aaronmanta piensawaq karqa? (Ex. 32:21-24.) Otaq ¿imatam Aaronmanta piensawaq karqa Cus nacionniyoq warmiwan Moises casarakurusqanrayku contranpi rimasqanmanta? (Num. 12:1, 2.) ¿Imaynam tarikuchwan karqa Aaronwan Moises Meriba lawpi qaqamanta yakuta horqospanku Diosta mana hatunchasqankumanta? (Num. 20:10-13.)

¹² Chay mana allin ruwasqankunamantam Jehova Diosqa Aaronta chaylla castigarunman karqa. Ichaqa, Jehova Diosqa yacharqam Aaron pantaq runa kaspanpas allin sonqoyoq kasqanta. Yaqachusmi Aaronqa hukkunapa intusqan kasqanrayku chay mana allinkunata ruwarurqa. Chayna kaptinpas, Aaronqa chayllam reqsikurqa pantasqankunamanta hinaspam Diospa tukuy tanteasqanta hawka kasukurqa (Ex. 32:26; Num. 12:11; 20:23-27). Jehova Diosqa Aaronpa iñiyninpi hinaspa wanakusqanpim astawan repararqa. Pachaknintin watakuna pasaruptinpas, Aaronwan mirayninkunaqa Diosta kasukuq runakuna kasqankuwanmi yuyarisqa karqaku (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).

13. ¿Imapim reparananchik Jehova Diosta qatipakuyta munaspaqa?

¹³ Jehova Diosta qatipakunapaqqa, puntatam reparananchik hukmanyasqakunata imayna qawasqanchikpi. ¿Yaqachu paykunata imayna qawasqanchikta cambiananchik? (1 Sam. 16:7.) ¿Imaynam tarikunchik pi mozo-sipaspas mana allin kusirikuykunata akllaptin otaq qellapakuspa imatapas ruwaptin? Paymanta mana allinkunata rimanamantaqa, yuyayniyoq kananpaq yanapaykuyninchikmi aswan allin kanman. Kikinchikmanta pitapas yanapanapaq kallpanchakuspaqa, kuyakuq hinaspa entiendeqmi kasunchik.

14, 15. a) ¿Imaynatam Jehova Diosqa Eliasta qawarqa llumpay hukmanyasqa tarikuptin? b) ¿Imatam Eliasmanta yachachwan?

¹⁴ ¿Imaynatam Jehova Diosqa qawan llumpay llakikuywan tarikuqkunata? Qatiqninpi  qawasun chaynapi tarikuq Eliasta imayna yanapasqanmanta. Baal sutiyoq taytachapa 450 willakuqkuninkunata mana manchakuspanpas, Eliasqa reyna Jezabel wañuchinanpaq maskasqanmanta yacharuspanmi lluptikurqa. Karu-karuta illaspan (150 kilometrota) Beerseba llaqtaman chayaruspanmi chunniq lawman pasakurqa. Llumpay rupaypi purisqanmanta pisiparuspanmi, huk retama sachapa sikinpi tiyaykuspan Diosta mañakurqa wañurachinanpaq (1 Rey. 18:19; 19:1-4).

¹⁵ ¿Imaynatam Jehova Diosqa serviqnin Eliasta qawarqa llumpay hukmanyasqa tarikuptin? ¿Qepancharurqachu manchakuspan chayna tarikusqanmanta? ¡Manamá! Aswanmi Jehova Diosqa imayna tarikusqanta yachaspan huk angelta kamachimurqa. Elias llumpay karu-karutaraq rinanpaq kasqanraykum, chay angelqa iskay kutikama Eliasta kallpancharqa mikunanpaq (leey 1 Reyes 19:5-8). Qawasqanchikman hinaqa, Jehova Diosqa Eliasta puntata uyariykuspanmi yanapaykurqa.

16, 17. ¿Imaynatam iñiqmasinchikkuna kuyasqanchikta qawachichwan Jehova Dios hina?

¹⁶ ¿Imaynatam kuyakuq Taytanchikta qatipakuchwan? Manamá pitapas utqayllamanqa anyarunachu (Prov. 18:13). Aswanqa, allinmi kanman lliw ‘mana ancha kaqpaq hapikuqkunata’ puntata uyariykunapaq tiempochakuyninchik (1 Cor. 12:23). Chayna uyariyninchikmi yanapawasun imayna tarikusqanta yachaspa yanapaykunapaq.

¹⁷ Piensasun qallariypi rimamusqanchik Rosario iñiqmasinchikpa imayna tarikusqanpi. Payqa hukmanyasqamá tarikurqa qosan iskay wawantinta saqeruptin. ¿Imatam iñiqmasinkunaqa ruwarqaku? Paymi nin: “Ima pasaruwasqanmanta telefonontakama iñiqmasiykunaman willaptiymi, paykunaqa chaylla wasiyman chayaramurqaku. Qawarqanim llakipayawaspanku waqasqankuta. Qatiqnin iskay-kimsa punchawkunapipas paykunaqa hinallam yanapawarqaku. Mana allinta mikusqaykurayku hinaspa llumpay hukmanyasqa tarikusqaykuraykum wasinkuman pusawarqaku”, nispa. Chayna ruwasqankum yuyarichiwanchik Bibliapa kayna nisqanta: “Ichapas wawqepas otaq panipas mana pachayoqña kanman, manataq chay punchaw mikunanpaqpas imanpas kanmanchu, hinaptin huk kaqnikichikñataq ninman: ‘Hawkalla rispayá mikumuy hinaspa qonikamuy’ nispa, imapas necesitasqanta mana qoykuptinqa ¿imapaqtaq chay nisqanqa servin? Chaynam pipapas iñiyninqa mana valenchu allin kaqkunata mana ruraptinqa”, nispa (Sant. 2:15-17). Iñiqmasinkuna chaynata yanapasqanraykum Rosarioqa wawankunawan kuska chay llakimanta soqta killa pasayllata precursor auxiliar hina servirqaku (2 Cor. 12:10).

18, 19. a) ¿Imaynatam hukmanyasqakunata yanapachwan? b) ¿Pikunapa allinninpaqmi kanqa hukmanyasqakunata yanapayninchik?

¹⁸ Llumpayta onqoruspaqa manamá chayllachu sanoyarunchik aswanqa unaypim. Pantarusqanrayku otaq ima sasachakuykunawanpas tarikusqanrayku iñiyninpi chiriyaruq iñiqmasinchikpas, yaqapaschá chayllaqa mana allinyarunqachu. Allinyananpaqqa kallpanchakunanmi Bibliata estudiananpaq, Diosta mañakunanpaq hinaspa huñunakuykunaman rinanpaq. Ichaqa, ¿imaynatam ñoqanchikqa qawasunchik? ¿Yaqachu pacienciakuspa imakunapipas yanapaykusun iñiyninpi allin takyasqa kanankama? Chaynaqa, tukuytayá ruwasun hukmanyasqa iñiqmasinchikkuna kuyasqa hinaspa kallpanchasqa tarikunankupaq (2 Cor. 8:8).

¹⁹ Hukkunata yanapaspaqa kusisqam tarikunchik. Yanapawanchikmi pacienciakuq hinaspa llakipayakuq kanapaq. Ichaqa manamá ñoqanchikpa allinnillanchikpaqchu kanqa, lliw iñiqmasinchikkunapas kuyakuyniyoqmi kanqaku. Chaymantapas “wakchakunata” otaq hukmanyasqakunata yanapaspaqa Jehova Diostam qatipakuchkanchik, payqa lliw runakunatamá allinpaq hapin (Hech. 20:35).