1. ¿Imatam lliw runakuna munanchik, hinaspa pikunataq amistadninchik kanmanku?

LLIW runakunam allin amistadniyoq kayta munanchik. Ancha kusisqamá tarikunchik kuyakuq hinaspa entiendekuq familianchikwan hinaspa amistadninchikkunawan kaspaqa. Ichaqa, Unanchawaqninchik Jehova Dioswan allin amistad kaymi pimantapas aswan allinqa (Ecl. 12:1).

2. (1) ¿Imatam Jehova Dios niwanchik? (2) ¿Imatam achka runakuna piensanku?

² Palabranpim Jehova Dios niwanchik payman asuykunanchikpaq, niwanchiktaqmi asuykuptinchikqa paypas ‘asuykamuwananchikmanta’ (Sant. 4:8). ¡Kusikunapaqmá chayqa! Achka runakunam ichaqa piensanku runakunaman Dios asuykuyta mana atisqanta, ¿imanasqa? Huchasapa kasqankurayku otaq karu-karupi Dios kasqanta piensasqankuraykum. Hinaptinqa, ¿atichwanchu Jehova Dioswan amistad kayta?

3. ¿Imamantam mana iskayrayananchikchu?

³ Manam iskayrayananchikchu Jehova Diosman asuykuyta atisqanchikmantaqa, payqa “manam karupichu” kachkan  maskaqninkunamantaqa (leey Hechos 17:26, 27; Salmo 145:18). Diosninchikqa munanmi pantaq runa kaspanchikpas payman asuykunanchikta hinaspa amistadnin kananchikta (Is. 41:8; 55:6). Salmos qellqaqmi Jehova Diosmanta kaynata nirqa: “Qamqa pipapas mañakusqanta uyariykuqmi kanki. Llapallan runakunam qanmanqa asuykamusunki. [. . .] ¡Mayna kusisqam [. . .] pusamusqayki runaqa!”, nispa (Sal. 65:2, 4). Kunanñataq qawasun Jehova Diosman rey Asa asuykusqanmanta. Qawasuntaq Bibliapa willakusqanman hina Jehova Dios ima ruwasqanmanta. *

4. ¿Imaynam rey Asa karqa Jehova Dios yupaychayninpi?

⁴ Rey Asaqa Jehova Dios yupaychaytam anchata chanincharqa, chaymi chinkarachirqa templopi huchapakuykunata hinaspa taytacha-mamachakunata (1 Rey. 15:9-13). Juda llaqtayoq runakunatam nirqa “abuelonkupa yupaychasqan [Jehova] Diosta maskaspa yachachikuyninkunatapas hinaspa kamachisqankunatapas kasukunankupaq”. Achka watakuna rey Asa kamachisqanmantam, chunka wata kamachikuyninta Jehova Dios bendecirqa, hinaptinmi chay nacionpiqa hawkayay karqa. Asaqa yacharqam chay hawkayayqa Jehova Dios bendecisqanrayku kasqanta. Chaymi Juda llaqtayoq runakunata nirqa: “[Diosta] maskaptinchikmi qoykuwanchik kay nacionninchikpi hawkayayta”, nispa (2 Cron. 14:1-7). Qawasunchik chaymanta ima pasasqanta.

5. (1) ¿Ima sasachakuypi tarikuspanmi rey Asaqa Jehova Diospi hapipakurqa? (2) ¿Imaynatam Jehova Dios yanaparqa?

⁵ Kaypi yuyaymanay: Qanmi Juda nacionpa reynin Asa kawaq. Hinaptinmi Cus nacionniyoq Zera sutiyoq runa huk millon soldadoyoq hinaspa guerrapaq 300 carretayoq Juda runakunapa contranpi hamuchkanman (2 Cron. 14:8-10). Qamñataqmi 580.000 soldadoyoqlla kachkawaq. ¡Paykunaqa kanku soldadoykikunamanta huk chaynamá! ¿Imatam ruwawaq? ¿Tapukuwaqchu imanasqa contraykipi hamunanpaq Dios saqesqanmanta? ¿Kikillaykipichu hapipakuwaq karqa icha Jehova Diospichu? Asapa ima ruwasqanmi qawachirqa Jehova Dioswan allin amistad kasqanta hinaspa paypi hapipakusqanta. Jehova Diostam kaynata mañakurqa: “Yupaychasqayku Dios Taytalláy, yanapaykullawaykuyá, qanmanmi hapipakamuykiku, qampa sutikipim hamuniku kay achka-achka soldadokunapa contranpi. Dios Taytalláy, qanmi Diosniykuqa kanki, amayá qamqa piwanpas vencechikuychu”, nispa. Jehova Diosqa mañakusqantam uyariykurqa, chaymi paypa yanapakuyninwan rey Asaqa “Cus nacionniyoq runakunata vencerurqa” (2 Cron. 14:11-13).

6. ¿Imapitaq rey Asata qatipakunanchik?

⁶ ¿Imanasqataq rey Asaqa Jehova Dios yanapananmanta mana iskayrayarqachu? Bibliapa nisqanman hinam payqa Jehova “Diospa munasqanman hina rurarqa” hinaspapas “sonqonqa Tayta Diosllapaqmi  karqa” (1 Rey. 15:11, 14). Ñoqanchikpas tukuy sonqonchikwanmi Jehova Diostaqa servinanchik. Chayqa ancha allinpunim kunan hinaspa hamuq tiempopi paywan allin amistad kananchikpaq. Jehova Diosmi llaqtanman pusaykamuwarqanchik, yanapawanchiktaqmi paymanta mana karunchakunapaq. ¡Anchatamá chaykunamantaqa agradecekunchik! Kunanñataq qawasun llaqtanman Jehova Dios imayna pusaykamuwasqanchikmanta.

7. (1) ¿Imakunatam Jehova Diosqa ruwarqa payman asuykachiwananchikpaq? (2) ¿Imawanmi Jehova Diosqa astawan payman asuykachiwanchik?

⁷ Jehova Diosmi kay Allpa pachanchikta unanchasqanwan kuyakuyninta qawachiwarqanchik. Kuyakuynintaqa qawachiwanchiktaqmi sapa punchaw hinalla kawsachiwasqanchikwanpas (Hech. 17:28; Apoc. 4:11). Chaymantapas, iñiyninchikpim yanapawanchik (Luc. 12:42). Niwanchiktaqmi mañakusqanchikta kikinpuni uyariwasqanchikta (1 Juan 5:14). Ichaqa, Jesuspa wañukusqanwanmi astawanqa payman asuykachiwanchik hinaspa kuyakuyninta qawachiwanchik (leey 1 Juan 4:9, 10, 19). Jehova Diosqa huchamantawan wañuymanta librawananchikpaqmi Churin Jesucristota kay Pachaman kachamurqa (Juan 3:16).

8, 9. ¿Imakunatam Jesucristorayku chaskiyta atichwan?

⁸ Jesuspa wañukusqanwanqa manam kunan tiempopi runakunallachu yanapachikunku. Jesuspa tiemponmanta ñawpaq tiempopi kawsaq runakunapas yanapachikunkum. Jehova Diosmi willakurqa runakunapa Libraqnin hamunanmanta, chay willakusqanmantapacham Jesuspa wañukusqanqa ruwasqa hinaña karqa. ¿Imanasqam chaynata ninchik? Diosqa yacharqam chay willakusqan cumplikunanmanta (Gen. 3:15). Pachak watakuna pasaytam apostol Pablo agradecekuspan nirqa ‘Cristo Jesus wañukusqanwan’ Dios librawasqanchikmanta. Nirqataqmi ‘pacienciakuspan huchankumanta runakunata’ ñawpaq tiempopi pampachasqanmantapas (Rom. 3:21-26). Jesuspa wañukusqallanwanmi Jehova Diosman asuykuytaqa atichwan.

⁹ Jesusnintakamallam humildekunaqa Jehova Dios reqsiyta hinaspa paywan allin amistad kaytaqa atinmanku. Chaymanta rimaspanmi apostol Pablo kaynata qellqarqa: “Diosmi kuyawasqanchikta qawachiwarqanchik huchasaparaq kachkaptinchikpas Cristo wañupuwasqanchikwan”, nispa (Rom. 5:6-8). Arí, Jesuspa wañukusqanqa karqa Jehova Dioswan Jesucristo anchata kuyawasqanchikraykum. Jesusmi nirqa: “Manam pipas hamunmanchu ñoqamanqa kachamuwaqniy Taytay ñoqaman mana pusamuptinqa”, nispa. Huk kutipipas nirqataqmi: “Taytaymanqa manam pipas chayanmanchu mana ñoqawanqa”, nispa (Juan 6:44; 14:6). ¿Imaynatam Jehova  Diosqa Jesusnintakama asuykachiwanchik? Chaypaqqa chuya espirituntam servichikun. Chuya espiritunwanmi Jehova Diosqa asuykachiwanchik hinaspa yanapawanchik paymanta mana karunchakuspa wiñay kawsayta haypanapaq (leey Judas 20, 21). Ichaqa, ¿imaynatawanraqmi Jehova Diosqa payman asuykachiwanchik?

10. ¿Imaynatam Biblia yanapawanchik Jehova Diosman asuykunapaq?

¹⁰ Kay yachachikuypiqa 14 textokunatañam qawaramunchik. Biblia mana kaptinqa manamá yachachwanchu karqa Jehova Diosman imayna asuykuytaqa. Manataqmi yachachwanchu karqa Jesuspa wañukusqan imayna yanapawasqanchikta nitaq Jesusnintakama Diosninchik payman asuykachiwasqanchikmantapas. Jehova Diosqa chuya espiritunta servichikuspanmi Bibliata qellqachirqa. Chaypim qawanchik Jehova Dios imayna kasqanta chaynataq imakuna munaynin kasqantapas. Exodo 34:6, 7 nisqanpim Jehova Diosqa imayna kasqanmanta Moisesman kaynata nirqa: “¡Ñoqaqa llakipayakuq Tayta Diosmi kani, ñoqaqa sumaq sonqo Diosmi kani, ñoqaqa anaq piñakuq sinchi cheqap kuyapayakuq Diosmi kani! Ñoqaqa waranqantin miraykunapa mirayninkama kuyapayakuqmi kani, mana allin ruraqtapas mana kasukuqtapas hinaspa huchallikuqtapas pampachaykuqmi kani”, nispa. ¡Llapanchikmá chayna Diosman asuykuytaqa munanchik! Jehova Diosqa yachanmi Bibliapi paymanta astawan yachaspaqa, astawan payman hapipakuspa asuykunanchikmanta.

11. ¿Imanasqam kallpanchakunanchik Jehova Diospa sumaq kayninkunamantawan kamachikuyninkunamanta yachanapaq? (Qaway 15 kaq paginapi dibujota.)

¹¹ Acerquémonos a Jehová sutiyoq libropa qallariyninpim, Jehova Dioswan imayna allin amistad kanamanta kaynata niwanchik: “Piwanpas allin amistad kanapaqqa allintam reqsinanchik, hinaspapas chaninchananchikmi sumaq kayninkunatapas. Chaymi kallpanchakunanchik Bibliapa nisqanman hina, Diospa sumaq kayninkunamanta hinaspa kamachikuyninkunamanta yachanapaq”, nispa. Jehova Diosqa entiendenanchikpaq hinam Palabrantaqa qellqachirqa. Tukuy chaykunamantamá anchata agradecekunchik.

12. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa runakunawan Bibliata qellqachirqa?

¹² Jehova Diosqa angelkunawanmi Bibliataqa qellqarachinman karqa. Paykunapas nanachikunkum ñoqanchikmantaqa (1 Ped. 1:12). Angelkunaqa mana pantayniyoqtam Diospa nisqankunataqa qellqarunmanku karqa. Ichaqa, angelkunaqa manam runakuna hinachu. Chaymantapas, manam runakunapa imayna tarikusqankumanta hinaspa pantaq kasqankumantaqa qellqayta atinmankuchu karqa. Jehova Diosqa allintamá chaytaqa yacharqa. Chayraykum payqa runakunawan Bibliata qellqachirqa.  Chaynapim entiendenchik imayna piensasqankuta, qellqaqkunapa chaynataq rimasqanku runakunapa imayna tarikusqankuta. Allintataqmi entiendenchik imanasqa llakikusqankuta, iskayrayasqankuta, pantasqankuta hinaspa manchakusqankuta. Kusikunchiktaqmi kusisqa tarikusqankumanta hinaspa ruwasqanku allinpi tukusqanmanta. Diosmanta willakuq Elias hinam Biblia qellqaqkunapas ‘ñoqanchik hina’ llapanku karqaku (Sant. 5:17).

13. ¿Imaynam tarikunki Jehova Diosta Jonas mañakusqanmanta leespayki?

¹³ Piensariytaq Jehova Dios kamachiptin huk lawman pasakuspan Jonas imayna tarikusqanpipas. ¿Yaqachu imayna tarikusqanmanta huk angel imam kaqta qellqanman karqa? Chaymi Jehova Diosqa kikin Jonaswan qellqachirqa imayna tarikusqanmanta. Payqa imam kaqtamá qellqarqa. Yaku ukupi kachkaspanmi Jehova Diosta kaynata mañakurqa: “Dios Taytalláy, wañunayachkaspayñam yuyarimurqayki”, nispa (Jon. 1:3, 10; 2:1-9).

14. ¿Imanasqataq entiendeyta atichwan kikinmanta Isaiaspa qellqasqanta?

¹⁴ Piensariytaq Isaiaspa imayna qellqasqanpipas. Paymi revelacionninpi hanaq pachapi Jehova Diospa tiyananta rikururqa, hinaspanmi pantaq kasqanta reqsikuspan kaynata nirqa: “¡Imaynaraq kasaq! Kunanqa wañurusaqmi. Mana allin rimaq runa kachkaspaymi chaynataq mana allin rimaq runakunawan yachachkaspaymi kunan rikuruni Llapallan Kamachiq Rey Tayta Diosta”, nispa (Is. 6:5). ¿Pi angeltaq chayna rimaykunawan qellqanman karqa? Isaiasmi ichaqa qellqarqa. Ñoqanchikpas pantaq kasqanchikraykum  Isaiaspa imayna tarikusqanmanta entiendeyta atichwan.

15, 16. (1) ¿Imanasqataq runamasinchikkunapa imayna tarikusqankuta entiendeyta atichwan? (2) ¿Imataq yanapawasun Jehova Diosman asuykunapaq?

¹⁵ ¿Yaqachu pi angelpas Jacob hina ninman karqa “kuyapayakuynikitaqa manam chaskinaypaq hinachu kani” nispan? otaq ¿yaqachu Pedro hina ninman “huchasapa runam kallani” nispan? (Gen. 32:10; Luc. 5:8.) Chaymantapas, ¿yaqachu angelqa Jesuspa qatiqninkuna hina manchakuq kanman karqa? ¿Yaqachu Pablo hinaspa huk cristianokuna hina sasachakuykuna kaptinpas Diosmanta hinalla willakunanpaq kallpanchakunman karqa? (Juan 6:19; 1 Tes. 2:2.) Manamá. Angelkunaqa manam runakuna hinachu hinaspapas mana pantaqmi kanku. Ñoqanchikmi ichaqa pantaq runakuna kanchik. Chaymi runamasinchik imayna tarikusqankumanta willawaptinchikqa chaylla entiendenchik. Diospa Palabranta leespanchikqa, kusikunchikmi kusikuqkunawan, waqanchiktaqmi waqaqkunawan (Rom. 12:15).

¹⁶ Ñawpaq tiempopi serviqninkunata Jehova Dios imayna yanapasqanmanta Bibliapi leespa yuyaymanaspanchikqa, astawanmi Diospa imayna kasqanmanta yachasun. Musyakusuntaqmi pacienciawan hinaspa kuyakuywan pantaq runakunaman asuykusqanmanta. Chaynata yuyaymanaspam Jehova Diosta allintapuni reqsisun hinaspa tukuy sonqonchikmanta kuyasun. Hinaptinmi payman astawan asuykusun (leey Salmo 25:14).

17. (1) ¿Imatam willakuq Azariasqa nirqa rey Asaman? (2) ¿Imanasqam rey Asaqa willakuq Azariaspa nisqanta mana kasukurqachu, hinaspa imapim tukurqa?

¹⁷ Cus nacionniyoq tropakunata rey Asa atiparusqan qepatam, Diosmanta willakuq Azariasqa rey Asamanwan lliw runakunaman kaynata nirqa: “Diosmi yanapasunkichik payta qatiptikichikqa, maskaspaykichikqa tarinkichikmi, qepanchakuptikichikmi ichaqa paypas qepanchakurusunkichiktaq”, nispa (2 Cron. 15:1, 2). Tiempopa risqanman hinam chayna nisqantaqa rey Asaqa mana kasukurqachu. Israel nacionpi chunka ayllukuna Juda nacionpa contranpi hoqarikamuptinmi, Aram nacionpa yanapakuyninta maskarqa. Jehova Diospa yanapakuyninta kaqmanta mañakunanmantaqa, taytacha-mamacha yupaychaq chay nacionmanmi hapipakurqa. Chaymi Jehova Diosqa rey Asata nirqa: “Loco hinam Aram nacionniyoq reymanqa hapipakurqanki, kunanmantaqa guerrallañam kanqa qampa contraykipi”, nispa (2 Cron. 16:1-9). ¿Imatam kayqa ñoqanchikta yachachiwanchik?

18, 19. (1) ¿Imatam ruwananchik Jehova Diosmanta karunchasqa kaspaqa? (2) ¿Imaynatam Jehova Diosman asuykuchwan?

¹⁸ Amayá haykapipas Jehova Diosmantaqa karunchakusunchu. Sichu paymanta karunchasqa kachkanchik hinaspaqa Oseas 12:6 nisqanta kasukusun, chaypim nin: “Qamkunaqa Diosnikichikmanyá kutirikuychik. Qamkunaqa kuyakuywanyá allinta ruraychik. Diosnikichikpi hapipakuspayá mana pisiparuspa suyaychik”, nispa. Arí, Jehova Diosmanyá astawan asuykusun ñoqanchikrayku Jesuspa wañukusqanpi yuyaymanaspa hinaspa Bibliata allinta estudiaspa (leey Deuteronomio 13:4).

¹⁹ Salmos qellqaqmi nirqa: “Ñoqapaqqa ¡mayna sumaqmi Diospa ñawpaqninpi kayqa!”, nispa (Sal. 73:28). Ñoqanchikpaqpas mayna sumaqmi. Hinaptinqa, hinallayá Jehova Diosmanta yachasunchik, chaynapim astawan payta kuyasun. Chaynaqa, Jehova Diosman asuykuptinchikqa, paypas asuykamuwasunmi kunanpas chaynataq wiña-wiñaypaqpas.