1. ¿Imatam religionkunapi punta apaqkuna ruwarqaku guerra kaptin?

¿DIOSQA munanchu cristianokuna guerraman rispanku huk nacionniyoq runakunata wañuchinankuta? Chaytapunim ruwarqaku pasasqan pachak watakunapi cristiano tukuqkuna. Catolico kaq sacerdotekunam soldadokunatawan armakunata bendecirqaku huk nacionniyoq catolico kaqkunata guerrapi wañuchinankupaq. Huk religionniyoq pastorkunapas chaynallatam ruwarqaku. Chayna ruwasqankum sutillata qawakurqa Enteron Pachapi Iskay Kaq Guerra karuptin.

2, 3. (1) ¿Imatam Testigokunaqa ruwarqaku Enteron Pachapi Iskay Kaq Guerra karuptin hinaspa chaymanta qepamanpas? (2) ¿Imanasqam pi nacionmanpas mana sayapakurqakuchu?

² Ichaqa, ¿imatam Jehova Diospa testigonkunaqa Enteron Pachapi Iskay Kaq Guerra karuptin ruwarqaku? Paykunaqa manam pi nacionmanpas sayapakurqakuchu. ¿Imanasqa? Paykunaqa Jesuspa imayna kasqantam qatipakurqaku hinaspapas kasukurqakum paypa yachachisqankunata. Jesusmi nirqa: “Kuyanakuptikichikqa llapallan runakunam yachanqa discipuloykuna kasqaykichikta”, nispa (Juan 13:35). Chaymantapas, Corinto cristianokunaman Pablopa  nisqantam kasukurqaku (leey 2 Corintios 10:3, 4).

³ Bibliapa yachachisqanman hina concienciayoq kasqankuraykum, cheqap cristianokunaqa manapuni guerrapi wañuchinakuymanqa rinkuchu. Chayraykum waranqantin Testigokuna iñiyninrayku qatikachasqa karqaku. Achkam presochasqa karqaku, wakinñataqmi carcelkunapi ñakarichisqa karqaku. Hukkunañataqmi Alemania nacionpi nazi tropakunawan wañuchisqa karqaku. Chayna ñakarichisqa kaspankupas, Europa lawpi iñiqmasinchikkunaqa hinallam Jehova Diosmanta willakurqaku. Paykunaqa willakurqakum presochasqa kaspanku maypi tarikuspankupas. * Tiempopa risqanman hina 1994 watapipas, Testigokunaqa manapunim pimanpas sayapakurqakuchu Ruanda nacionpi wañuchinakuy kaptin. Manataqmi sayapakurqakuchu ñawpaqpi Yugoslavia nacionpi wañuchinakuy kaptinpas.

4. ¿Imatam achkallaña runakuna ninku pi nacionmanpas mana sayapakusqanchikta qawaspanku?

⁴ Pi nacionmanpas mana sayapakusqanchikta qawaspankum, tukuy hinastinmanta runakuna ninku Testigokunaqa cheqaptapuni Diosta hinaspa runamasinta kuyasqankuta hinaspa cheqap cristianokuna kasqankuta. ¿Imakunaraqtaq runakunaman sutillata qawachin cheqap cristianokuna kasqanchikta?

5. ¿Ima mosoq llamkaytam judio cristianokunaqa ruwananku karqa?

⁵ Willakuyta qallaykusqanmantapacham, Jesusqa sutillata qawachirqa Diospa Gobiernonmanta willakuyqa imamantapas ancha allin kasqanta. Chay willakuy enteron Pachapi apakunanpaqmi 12 qatiqninkunata akllarqa. Chaymantañataqmi akllarqa 70 qatiqninkunata (Luc. 6:13; 10:1, NM). Jesusqa lliw qatiqninkunatam allinta yanaparqa imayna yachachinankupaq. Puntatam judiomasinkunaman Diospa Gobiernonmanta yachachinanku karqa, chaymantañataqmi huk nacionniyoq runakunamanpas. Paykunapaqqa huk nacionniyoq runakunaman  Diosmanta willayqa, ¡mosoq llamkaymá karqa! (Hech. 1:8.)

6. ¿Imaynatam Pedroqa musyakurqa pimanpas Jehova Dios mana sayapakusqanmanta?

⁶ Jehova Diosmi apostol Pedrota kamachirqa mana judio kaq Cornelio sutiyoq runaman Diosmanta willananpaq. Chaypim apostol Pedroqa musyakururqa pimanpas Jehova Dios mana sayapakusqanta. Hinaptinmi Pedroqa kamachirqa Cornelio hinaspa wasinpi kaqkuna bautizasqa kanankupaq (Hech. 10:9-48). Chaymantapacham Pedrowan Jesuspa wakin qatiqninkunaqa enteron Pachapi runakunaman Diosmanta willayta qallaykurqaku.

7, 8. ¿Imatam Jehova Diospa llaqtanqa ruwarqa Diosmanta willakuy enteron Pachapi apakunanpaq? (Qaway 3 kaq paginapi dibujota.)

⁷ Kay tiempokunapi Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa, enteron Pachapi Diosmanta willakuy apakunanpaqmi kallpanchakunku. Kunanqa yaqa 8 millon Testigokunañam 600 masnin rimaykunapi Diosmanta willakuchkanku, chayna rimaykunapi willakusqankuqa astawanraqmi yapakuchkan. Paykunaqa suti reqsiyllam kanku wasin-wasin otaq callekunapipas Diosmanta willakusqankuwan.

⁸ Testigokunamanta 2.900 masnin tikraqkunam, Bibliata hinaspa huk qellqakunatapas imayna tikranankupaq allin yachachisqa karqaku. Manamá reqsisqa rimaykunallamanchu tikrankuqa. Tikrankutaqmi mana ancha reqsisqa rimaykunamanpas, chay rimaykunataqa millonnintin runakunam rimanku. Rimarisun España nacionmanta. Chay nacionpiqa millonnintin runakunam catalán nisqa rimayta sapa punchaw rimanku. Kay watakunapiqa astawanraqmi catalán rimaqkunaqa yapakuchkan. Jehova Diospa testigonkunaqa ñam chay rimaykunapi qellqakunata tikrachkanku hinaspa huñunakuykunatapas ruwachkanku.

9, 10. ¿Imaynatam Diospa llaqtanqa qawachin lliw runakuna cheqap yachachikuyta reqsinankupaq munasqanta?

⁹ Huk rimaykunapi qellqanchikkunata tikrayqa hinaspa runakunaman yachachiyqa enteron Pachapim apakuchkan. Rimarisuntaq México nacionmanta. Chay nacionpiqa yaqa lliw runakunam rimanku castellano rimayta. Chayna kaptinpas, achkallaña runakunam huk rimaykunata wasinkupi rimanku. Huk kaqninmi maya rimay. Qayninpakunallam chaypi Betel wasi, maya rimayman tikraq iñiqkunata chay rimayniyoq runakunapa kasqan lawman astakunankupaq kamachirqa. Chaynapi sapa punchaw maya rimayta rimarinankupaqwan uyarinankupaq. Rimarisuntaq Nepal nacionmantapas, chay nacionpiqa 29 millon masnin runakunam kanku. Chaypi runakuna yaqa 120 rimaykunata rimaptinkupas, 10 millon runakunaqa nepalés rimaytam puntata rimanku. Wakin runakunañataqmi huk rimayta puntata rimaspankupas, nepalés rimaytapas rimanku. Kunanqa chay rimaymanpas qellqanchikkunaqa tikrakuchkanmi.

¹⁰ ¿Imanasqataq Jehova Diospa llaqtanpiqa qellqanchikkunata tikraq achkallaña cristianokuna kan? Diospa llaqtanqa anchatam munan Diosmanta willakuy enteron Pachapi apakunanta. Jehova Diospa testigonkunaqa mana qollqellapaqmi millo-millonnintin tratadokunata, folletokunata hinaspa revistakunata tukuy hinastinpi aypurqaku. Chayqa ruwakun atisqankuman hina sonqonkumanta qollqe qosqankuwanmi. Paykunaqa Jesuspa kayna nisqantam kasukunku:  “Qamkunaqa mana imallapaqmi chaskirqankichik, mana imallapaqtaqyá qomuychikpas” (Mat. 10:8, Chuya Qellqa, revisión 2012).

11, 12. ¿Imatam runakunaqa ninku enteron Pachapi Jehova Diospa testigonkuna Diosmanta yachachisqankurayku?

¹¹ Jehova Diospa testigonkunaqa kusikuywanmi Diosmanta willakunku. Paykunaqa manam iskayrayankuchu cheqap religionpi kasqankutaqa, chaymi imatapas ruwanku huk nacionniyoq otaq huk llaqtayoq runakunaman Diosmanta willanankupaq. Achka Testigokunaqa kapuqllankuwanmi kawsanku, wakinñataqmi huk rimaykunata yacharunku hinaspa huk llaqtakunapi imayna vida pasayman amañarunku. Kayna enteron Pachapi Diosmanta yachachisqankuraykum runakunaqa ninku Testigokunaqa cheqap cristianokuna kasqankuta.

¹² Arí, Jehova Diospa testigonkunaqa chay llamkaytam ruwanchik cheqap religionpi kasqanchikmanta mana iskayrayasqanchikrayku. Ichaqa ¿imakunaraqtaq qawachiwanchik cheqap religionpi kasqanchikta? (Leey Romanos 14:17, 18.)

13. ¿Imatam Testigokunaqa ruwanku Diospa llaqtan chuya kananpaq?

¹³ ¿Imanasqam kunan tiemponpi wakin cristianokunaqa mana iskayrayankuchu cheqap religionta tarirusqankumanta? Unay wataña Diosta serviq huk iñiqmasinchikmi nin: “Diospa llaqtanqa anchatam kallpanchakun lliw iñiqkuna imayna kawsayninkupi chuya kanankupaq, mana chayqa pi cristianoña kaptinpas corregisqam kanku”, nispa. ¿Imatam ruwanku chayna chuya kanankupaq? Chaypaqqa, lliw Testigokunam kallpanchakunku Bibliapa kamachisqanman hina kawsanankupaq hinaspa Jesuspa chaynataq qatiqninkunapa imayna kawsasqankuta qatipakunankupaqpas. Chayraykum as cristianokunalla Diospa llaqtanmanta qarqosqa karqaku. Yaqa llapallan Testigokunam kawsayninkupi chuya kanku. Wakinkuqa mana allinkunatam ñawpaqpi ruwarqaku, ichaqa imayna kawsasqankuta cambiaspankum kunanqa Diospa munasqanman hina kawsanku (leey 1 Corintios 6:9-11).

14. ¿Imatam Diospa llaqtanmanta achka qarqosqa kaqkuna ruwarqaku hinaspa imatam chayrayku achka runakuna ninku?

 ¹⁴ Bibliaqa kamachinmi Jehova Diospa llaqtanmanta Diosta mana kasukuy munaqkunata qarqonankupaq. Ichaqa, qarqosqa kaqkunamanta waranqantinmi huchankumanta wanakuspanku kutirimurqaku (leey 2 Corintios 2:6-8). Bibliapa kamachisqankunata kasukuyqa allintapunim yanapan Diospa llaqtan chuya kananpaq. Wakin religionkunaqa manamá imatapas ruwankuchu runankuna mana allinkunata ruwaptinkuqa. Jehova Diospa testigonkunam ichaqa Diospa kamachisqanta kasukunku. Chayraykum achka runakunaqa ninku cheqap religionpi kasqanchikta.

15. ¿Imanasqataq huk iñiqmasinchik mana iskayrayanchu cheqap religionpi kasqanmanta?

¹⁵ ¿Imanasqam unay wataña Diosta serviq huk cristianokunapas mana iskayrayankuchu cheqap religionpi kasqankumanta? 54 watanpi kaq iñiqmasinchikmi kaynata nin: “Mozollaraq kasqaymantapacham iñiyniypi allinta takyanaypaq yanapawarqa: 1) Diospi iñisqay, 2) Bibliata Dios qellqachisqanpi iñisqay hinaspa 3) kunan tiempopi Testigokunata Jehova Dios servichikusqanpi iñisqaypas”, nispa. Nintaqmi: “Kay tiempokama Biblia estudiasqaypim sapa kuti segurakurqani chay kimsa kaqkunapi iñisqay cheqap otaq mana cheqap kasqanmanta. Cheqap kasqantaqa sapa watam astawan qawani, chayna kasqanmi iñiyniyta kallpanchawan hinaspam mana iskayrayanichu cheqap religionpi kasqaymanta”, nispa.

16. ¿Imataq huk cristianata yanapan cheqap religionpi kasqanmanta mana iskayrayananpaq?

¹⁶ Nueva York Betel wasipi llamkaq casarasqa cristianam Jehova Diospa llaqtanmanta kaynata nin: “Paykunallamá Diospa sutinmantaqa willakunku. [. . .] ¡Diospa sutinqa yaqa 7.000 kutitam Bibliapiqa rikurin! Chaymantapas kallpanchawanmi 2 Cronicas 16:9 kayna nisqan: ‘Diosqa qawamuchkanmi llapallan kay pachapi pasaqkunata chaynapi paypa qayllanpi allin sonqoyoqkunaman atiyninta qawachinanpaq’”, nispa. Nintaqmi. “Cheqap yachachikuykunaqa allin sonqoyoq kanaypaqmi yanapawarqa chaynapi Jehova Dios atiyninwan yanapawananpaq. Paywan allin amistad kasqaymi imamantapas ancha allin. Anchatataqmi kusikuni Jehova Diosmanta yachanapaq señorninchik Jesucristo yanapawasqanchikmanta. Chayraykum iñiyniypi allin takyasqa kayta atini”, nispa.

17. ¿Imanasqam huk cristianopas mana iskayrayanchu cheqap religionpi kasqanmanta?

¹⁷ Manaraq Testigo kachkaspan Diospi mana iñiq huk cristianom kaynata nin: “Tukuy unanchasqa kaqkunata qawaspaymi musyakuni kusisqa kawsananchikta  Dios munasqanta. Chaymi mana iskayrayanichu ñakariykunata Dios chinkachinamanta. Kay Pachapi kawsakuyqa aswan mana allinllañam kachkan, chayna kaptinpas Jehova Diospa testigonkunaqa aswan iñiyniyoq, kusikuyniyoq hinaspa aswan kuyakuyniyoqmi kanku. Chayna kanankupaqqa Jehova Diosllam chuya espiritunwan yanapayta atinman”, nispa (leey 1 Pedro 4:1-4).

18. (1) ¿Imatam iskay iñiqmasinchikkuna nirqaku? (2) ¿Imatam niwaq kay iskay iñiqmasinchikkunapa nisqankumanta?

¹⁸ Achka wataña Diosta serviq huk iñiqmasinchikpas cheqap religionpi kasqanchikmanta mana iskayrayaspanmi kaynata nirqa: “Unay wataña Biblia estudiasqaymi sutillata qawachiwarqa Jehova Diospa testigonkuna punta cristianokunapa imayna kasqankuta cheqaptapuni qatipakusqankuta. Tukuy nacionkunaman rispaymi sutillata rikurqani Testigokuna huk sonqolla kasqankuta. Bibliapa cheqap yachachikuyninkunaqa anchatamá kusichiwan”, nispa. 60 masnin watanpi kaq huk iñiqmasinchikta imanasqa Jehova Diospa testigonkuna cheqap religion kasqanmanta tapuptinkum, pay nirqa: “Paykunam cheqaptapuni Jesuspa imayna kasqanta qatipakunku”, nispa. Nirqataqmi: “Sonqomantam estudiarqaniku Jesuspa vidanmanta hinaspam kallpanchakuni qatipakunaykupaq. Imayna kawsasqaykutam tikrarqaniku Jesusnintakama Diosman asuykunaykupaq. Rantinchikpi Jesuspa wañukusqanqa salvakunapaqmi ancha allin. Yachanikutaqmi kawsarimusqanmanta, chaytaqa achka runakunamá chay tiempopi qawarqaku”, nispa (leey 1 Corintios 15:3-8).

19, 20. (1) ¿Imatam apostol Pablo Roma cristianokunaman yuyarichirqa? (2) ¿Ima ancha allin ruwayniyoqmi kanchik?

¹⁹ Runamasinchikta kuyasqanchikraykum, paykunamanpas willananchik Bibliapa cheqap yachachikuyninkunata. Apostol Pablom Roma cristianokunaman kaynata nirqa: “Jesusqa Señor kasqanta willakuspaykiqa chaynataq payta Dios kawsarichimusqanta tukuy sonqoykiwan creespaykiqa salvasqam kanki. Sonqonchikwan creeptinchikmi mana huchayoqpaqña Dios chaskiwanchik hinaspam Jesucristomanta willakuptinchik salvawanchik”, nispa (Rom. 10:9, 10).

²⁰ Jehova Diospa testigonkunaqa manamá iskayrayanchikchu cheqap religionpi kasqanchikmantaqa. Anchatataqmi kusikunchik runakunaman Diospa Gobiernonmanta willaspanchik. Chaynaqa, kallpanchakusunyá Bibliamanta willaspapas imayna kawsayninchikwan cheqap religionpi kasqanchikta qawachinapaq.