1, 2. (1) ¿Imanasqam 24.000 Israel runakuna mana yaykurqakuchu Diospa prometesqan allpaman? (2) ¿Imatam chaymanta yachachwan?

DIOSPA prometesqan allpaman Israel runakuna yaykunankupaqña kachkaptinkum, waranqantin qarikuna Moab llaqtayuq warmikunawan huchapakururqaku. Chayraykum 24.000 Israel runakuna wañururqaku. Paykunaqa unay tiempoñam suyarqaku chay prometesqa allpaman yaykunankupaq, hinaspapas yaykunankupaqñam kachkarqaku. Ichaqa manam yaykurqakuchu Jehova Diosta mana kasukusqankurayku hinaspa chay warmikunawan huchapakusqankurayku (Num. 25:1-5, 9).

² Manam yanqachu chay willakuykunaqa Bibliapiqa kachkan (1 Cor. 10:6-11). Bibliaqa niwanchikmi ‘tukupay tiempokunapi’ kawsasqanchikta hinaspa tukuykunanpaqña kasqanmantapas. Chaymi mana unaytañachu suyasun musuq pachapi kawsakunapaqqa (2 Tim. 3:1; 2 Ped. 3:13). Ichaqa, ancha llakikunapaqmi mana kasukuspa wakin iñiqmasinchikkunapa huchallikusqankuqa. Chayraykum  ñakarichkanku mana allin ruwasqankuwan. Mana wanakuspankuqa manam musuq pachapi wiñaypaq kawsakuytaqa atinqakuchu.

3. ¿Imanasqam casarasqa cristianokunaqa Jehova Dioswan yanapachikunanku? (Qaway 21 kaq paginapi dibujota.)

³ Casarasqa cristianokunaqa Jehova Dioswanmi yanapachikunanku. ¿Imanasqa? Kay pachapi runakuna huchapakuyllapiña umayuq kasqankurayku (leey Salmo 127:1). Kay yachachikuypim tarisun casarasqakunapaq achka yanapakuykunata. Chay yanapakuykunaqa kaykunam: mana allin munaykunatam qipanchananku, Jehova Dioswanmi allin amistad kananku, Diospa imayna kasqantam qatipakunanku, kuyakuywan hinaspa respetowanmi rimanakunanku, chaymantapas warmi-qari puñusqankuwanmi iskayninku kusisqa kananku.

4. ¿Imanasqataq wakin iñiqmasinchikkuna huchapakuyman chayanku?

⁴ ¿Imanasqataq wakin iñiqmasinchikkuna huchapakuyman chayanku? Wakinpiqa Jesuspa nisqanta mana kasukuspa mana qawanapaq kaqkunata qawasqankuraykum. Jesusmi nirqa: ‘Pipas warmita munapayaspan qawaqqa sunqunpim hukwan pierdekuy huchata ruwarunña’, nispa (Mat. 5:27, 28; 2 Ped. 2:14). Achkam millakuypaq qalalla kaqkunata qawanku, hukkunata munapayanapaq qillqakunata leenku otaq internetpi mana allinkunata munapayanapaq fotokunatapas qawanku. Wakinqa peliculakunapi otaq televisionpi lluqsimuq qalalla runakunatam qawanku. Wakinñataqmi rinku tutallan tusuna, sinkana hinaspa qaripas warmipas tususqankuman hina qalatukusqankuta qawana wasikunaman, wakinñataqmi huchapakunapaq hina masajekunata ruwachikunku.

5. ¿Imanasqataq sunqunchikta cuidananchik?

⁵ Wakinkuñataqmi huchapakuyman chayanku qusankumantaqa otaq warminkumantaqa hukwan llumpay amistad kasqankurayku. Kay tiempopi runakunaqa manam pinqakunkuchu hukwan huchapakuytaqa. Chaymantapas runapa sunqunqa pantachikuqllañam. Chayraykum casarasqa kaptinchikpas sunqunchikqa huktaña munayta qallaykunman mana cuidakuptinchikqa (leey Jeremias 17:9, 10). Jesusqa nirqam mana allin piensaykuna, wañuchinakuykuna hinaspa huchapakuykuna sunqunchikmanta lluqsisqanta (Mat. 15:19, 20).

6, 7. (1) ¿Imataq pasanman mana allin munaykuna sunqupi kaptinqa? (2) ¿Imatataq casarasqakuna ruwananku hukwan mana huchapakunankupaq?

⁶ Munapayanakuq warmi-qaripaqqa, sunqunkupim mana allin munaykuna sapichakurunman. Hinaptinmi warmillankuwan otaq qusallankuwan rimananku kaqta rimayta qallaykunmanku. Ichapas kuska kayta munaspanku imata nispallapas maskanakunqaku otaq llullankuta maypipas tupanakunqaku. Chayna kaptinqa, as-asmanta kuyanakuyta qallaykuspankum manaña saqinakuytaqa munanqakuñachu. Mana allin ruwasqankuta yachaptinkupas llumpay sasañan rakinakuyninkuqa (Prov. 7:21, 22).

⁷ Hinaptinmi Jehova Diospa nisqankunataqa  manaña kasukunkuñachu. Chaymi rimasqankurayku hinaspa mana allin ruwayta munasqankurayku makinkumanta hapinakunmanku, muchanakunmanku, abrazanakunmanku hinaspa llachpanakunmankupas. Chaykunataqa ruwananku qusallankuwan otaq warmillankuwanmi. Ichaqa munasqankum tuqlla hina rikurikun, chaymi mana controlakuyta atispanku huchapakunku (Sant. 1:14, 15). ¡Mayna llakikunapaqmi chayqa! Manam chaykamaqa chayanmankuchu karqa, casado vidankuta respetanankupaq Jehova Dioswan yanapachikuspankuqa. Qawasun imayna yanapachikunamanta.

8. ¿Imanasqataq casarasqakunataqa Dioswan allin amistad kasqanku yanapan mana huchapakunankupaq?

⁸ (Leey Salmo 97:10). Casarasqakuna Jehova Dioswan allin amistad kaspankuqa, manam huchapakuymanqa wichinqakuchu. Jehova Diosta hinaspa imayna kasqanta astawan riqsispankuqa, kallpanchasqam kanqaku qatipakunankupaq hinaspa kuyakuq kanankupaqpas. Chayqa yanapanqataqmi mana allin munaykunata atipanankupaq hinaspa huchapakuyman mana wichinankupaq (Efes. 5:1-4). Chaymantapas hukwan pierdekuqkunatawan huchapakuqkunata Dios juzgananmanta yachasqankum, kallpanchanqa casado vidankuta respetanankupaq (Heb. 13:4).

9. (1) ¿Imanasqataq Joseyqa mana huchapakurqachu? (2) ¿Imatam Joseypa ruwasqanmanta yachachwan?

⁹ Wakin cristianokunam Jehova Diospa nisqankunata qipanchayta qallaykurqaku, llamkasqankumanta samaspa llamkaqmasinkunawan unay kasqankurayku. Wakinñataqmi hina llamkayllankupi tentasqa karqaku huchapakunankupaq. Chaynapim tarikurqa Joseypas. Patronninpa warminmi paywan huchapakuyta munarqa, chaymantam Joseyqa musyakururqa. Chay warmiqa sapa punchawmi hikutarqa paywan puñunankupaq. Huk kutipim pachanmanta hapipakuruspan nirqa: ‘Ñuqawan puñuy’, nispa. Payñataqmi mana munaspan chaylla lluptikurqa. ¿Imanasqataq mana huchapakurqachu? Jehova Dioswan allin amistad kasqanraykum. Ichaqa llamkayninmantam qarqusqa karqa hinaspa carcelasqa karqa. Chaywanpas tiempopa risqanman hinam Diosqa bendecirqa (Gen. 39:1-12; 41:38-43). ¿Imatam paypa ruwasqanmanta yachachwan? Llamkayninchikpi kaspa otaq maypiña kaspapas cuidakunanchikmi tukuy imamanta chaynapi huchapakuyman mana chayanapaq.

10. ¿Imanasqam musuq runaña kayqa ancha allin?

¹⁰ Bibliaqa niwanchikmi ‘musuq runaña’ kanamanta. Chayna kaq cristianokunaqa Jehova Dios hinam imapipas allin ruwaq kanku. Chayna kanankupaq kallpanchakuq casarasqakunaqa hukwan pierdekuy huchamantam harkasqa kanqaku (Efes. 4:24). Chayqa allintam yanapanqa cuerponkuta controlaspa huchapakuyman apaq mana allin munaykunata qipanchanankupaq (leey Colosenses 3:5, 6). Arí, controlakuspaqa  kallpanchakunqakum mana allin munaykunaman aysaq kaqkunamanta karunchakunankupaq (Job 31:1). Jehova Diospa nisqankunata kasukuspaqa, mana allin ruwaykunatam chiqninqaku hinaspa allin kaqkuna ruwaypi kallpanchakunqaku (Rom. 12:2, 9).

11. ¿Imaynatam casarasqakunata ‘musuq runaña’ kasqankuqa yanapanqa aswan allin kanankupaq?

¹¹ Casarasqakuna ‘musuq runaña’ kanankupaqqa, Jehova Diospa sumaq kayninkunatam qatipakunanku (Col. 3:10). Jehova Diosqa llakipayakuq, kuyapayakuq, mana hatun tukuq, llampu sunqu hinaspa pacienciakuqmi. Casarasqakuna pay hina kaptinkuqa casado vidankum aswan allin hinaspa Diospa bendecisqan kanqa (Col. 3:12). Chaymantapas, ‘Cristopa quwasqanchik hawka kawsakuy’ sunqunkupi kaptinqa allinllam kawsakunqaku (Col. 3:15). ‘Sumaqllataña kuyanakuspankuqa’ kallpanchakunqakum respetanakunankupaq (Rom. 12:10).

12. Qampa piensasqaykiman hina, ¿imayna kaytaq ancha allin casado vidapi kusisqa kawsakunapaq?

¹² Casarasqa iñiqmasinchikkunam willakunku kusisqa kawsakunankupaq ima yanapasqanmanta. Qari kaqmi willakun kuyakuy imamantapas aswan allin kasqanta, chaymi iskayninku kallpanchakunku kuyanakunankupaq. Willakurqataqmi llampu sunqu hinaspa hawkalla kaypas ancha allin kasqanmanta. Warminpas chaynallatam nin. Nintaqmi kuyapayakuq hinaspa respetakuq kaypas ancha allin kasqanta. Paykunaqa sasa kaptinpas kallpanchakunkutaqmi mana hatun tukuq kanankupaq.

13. (1) ¿Imatam ruwana casado vida allin takyananpaq? (2) ¿Imanasqataq chayqa ancha allin?

¹³ Casado vida takyananpaqqa ancha allinmi kuyakuywan hinaspa respetowan rimanakuyninku (Efe. 4:32). Ichaqa, chaynata mana rimanakusqankuraykum wakinkuqa manaña allintachu kawsakunku. Wakinkuñataqmi mana riqsisqanku runakunataraq otaq wasinkupi uywankutaraq sumaqllataña rimapayanku qusankumantaqa otaq señorankumantaqa. Piñakuspa, qaqchanakuspa otaq tratanakuspa rimanakuyqa allin kawsakuytam tanichin (Efe. 4:31). Chaynallataqmi kanman nanay simiwan rimaykunapas.

14. ¿Imatam casarasqakunaqa manapuni ruwanankuchu?

¹⁴ Casado vidankupi qaripas warmipas kusisqa kanankupaqqa ancha allinmi rimanakuyninku. Bibliaqa ninmi “upallanapaq tiempo” kasqanmanta. Ichaqa manamá rimanakuyta saqinamantachu chaywanqa nichkan (Ecl. 3:7). Alemania nacionniyuq casarasqa cristianam willakun piñanakuy kaptinqa hawkalla kayqa sasa kasqanta, hinaspa rimanakuyta saqiruypas sasachakuykuna apamusqanta. Nirqataqmi llutanpi imapas  rimayqa hukninta sientichisqanta hinaspa aswan mana allinninkupaq kasqantapas. Casado vidapi sasachakuykuna kaptinqa manam qaqchanakuspachu nitaq mana rimanakuspachu allichana. Aswanqa kallpanchakunam chaylla allichananpaq, chaynapi piñanakuy mana kananpaq.

15. ¿Imatawanraqmi casarasqakuna kusisqa kawsakunankupaq ruwananku?

¹⁵ Casarasqakuna aswan kusisqa kanankupaqqa, tiempotam hurqunanku imapas piensasqankumanta hinaspa imayna tarikusqankumanta rimanankupaq. Rimasqanku allin kaptinpas, aswan allinraqmi imayna rimasqankuqa. Sasachakuykuna kaptinpas iskayninkum allinta tanteananku sumaqllata, respetowan hinaspa kuyakuywan rimanankupaq. Chaynata ruwaspankuqa uyarinakuytam munanqaku (leey Colosenses 4:6). Chaymantapas ancha allinmi kallpanchaq rimaykunawan rimaypas (Efe. 4:29).

16, 17. ¿Imanasqataq casarasqakuna mana qunqanankuchu warmi-qari puñusqankuwan iskayninku kusisqa kanankuta?

¹⁶ Casado vidanku aswan allin kananpaqqa manataqmi qunqanankuchu warmi-qari puñusqankuwan iskayninku kusisqa kanankuta (leey 1 Corintios 7:3, 4). Chaypaqqa kikinkupa munasqankumantapas hukninkupa munasqantam puntapi churananku (Filip. 2:3, 4).

¹⁷ Wakinpiqa huk kaqninmi mana munanchu kuyaykuyta otaq casado vidankupi warmi-qari puñuytapas. Wakin qarikunam piensanku warminta kuyaspankuqa warminpa controlasqan kanankumanta. Ichaqa Bibliam qusakunata kallpanchan warminkuta entiendenankupaq (1 Ped. 3:7). Qusaqa entiendenantaqmi warmin kuyasqa tarikunanpaqqa casado kayninkupi puñuyllankumanta mana kasqanta. Qusaqa tukuy tiempom warmintaqa kuyanan.  Chaynapim payqa casado vidankupi puñuptinku kusisqa kanqa. Iskayninku kuyanakuspankuqa warmi-qari puñuyninkupipas iskayninkum kusisqa kanqaku.

18. Casarasqakuna allin hinaspa kusisqa kanankupaqqa, ¿imatam ruwananku?

¹⁸ Casarasqakunaqa manamá pitapas tumpanmankuchu huchapakuyman wichiykuspankuqa. Wakinpiqa chaymanmi chayanmanku casado vidankupi manaña kuyanakusqankurayku (Prov. 5:18; Ecl. 9:9). Chayraykum Bibliaqa nin: ‘Warmikichikwan otaq qusaykichikwan kaytaqa amayá neganakuychikchu, negaspaqa-neganakuychik [...] huk-iskay punchaw tanteanakuspallayá’, nispa. ¿Imanasqa? Mana aguantayta atiptinkum Satanasqa huchallirachinman (1 Cor. 7:5). Mana allinchá kanman mana aguantayta atiptinku huchapakuyman mayqanninkutapas Satanas urmaykachisqanqa. Casado vidankupi warmi-qari puñuspanku mana kikillankupi piensaspankuqa, qawachinkum hukninkupi puntata piensasqankuta. Chaytaqa ruwanku kuyasqankuraykum, manam ruwanalla kasqanraykuchu. Casarasqakuna allin hinaspa kusisqa kanankupaqqa, anchatam kuyanakunanku hinaspa casado vidankupim warmi-qari puñunanku (1 Cor. 10:24).

19. (1) Casarasqakuna aswan allin kananpaqqa, ¿imatam ruwananku? (2) ¿Imanasqam ancha allin chayta ruwayqa?

¹⁹ Casarasqakuna aswan allin kanankupaqqa Diosman hinaspa yanankumanmi sunqu kananku (Mat. 19:5, 6). Mayna llakikunapaqchá kanman musuq pachaman yaykunapaqña kachkaspa huchapakuyman wichiykuyqa. Chay 24.000 Israel runakuna Moab llaqtayuq warmikunawan huchapakusqankumanta willakuspanmi, Bibliaqa kaytawan nirqa: “Sayasqanpaq hapikuqqa cuidakuchunyá wichiykunanmanta”, nispa (1 Cor. 10:12). Kunanmi haykapimantapas aswanqa kallpanchakunanchik mana huchayuq hinaspa hawka kawsakunapaq (2 Ped. 3:13, 14).