1. ¿Imanasqam Jesusta qatipakuyqa astawan asuykachiwanchik Jehova Diosman?

PITAPAS allinpaq hapispanchikqa qatipakuytam munanchik. Chay allin qatipakunapaq runaqa Jesusmi. ¿Imanasqa? Paymi nirqa: ‘Ñuqata rikuqniyqa Taytatapas rikuykunñam’, nispa (Juan 14:9). Jesusqa chaynatam nirqa Jehova Diospa imayna kasqanta allintapuni qatipakusqanrayku. Jesuspa imayna kasqanta yachaspanchikqa, yachanchiktaqmi Jehova Diospa imayna kasqantapas. Chaymi Jesusta qatipakuspanchikqa, Jehova Diosmanpas astawan asuykunchik. ¡Mayna kusikunapaqmá chayqa!

2, 3. (1) ¿Imanasqam Bibliaqa Jesuspa imayna kawsakusqanmanta willakun? (2) ¿Ima ruwananchiktam Jehova Diosqa munan? (3) ¿Imakunamantam yachasun kay yachachikuypi hinaspa qatiqninpipas?

² Bibliapim qillqasqa kachkan Jesuspa imayna kawsakusqanmanta. Jehova Diosqa munanmi churin Jesusta allintapuni riqsinanchikta, chaynapi payta qatipakunanchikpaq (leey 1 Pedro 2:21). Bibliaqa niwanchiktaqmi Jesuspa imapas ruwasqanta qatipakunanchikpaq. Payqa mana pantaqmi  karqa. Ichaqa Jehova Diosqa manam suyanchu Jesus hina kananchiktachu, aswanqa atisqanchikman hina qatipakunanchiktam.

³ Jesuspa imayna kayninkunata qatipakunamanta qawasun. Kay yachachikuypim qawasun Jesusqa llakipayakuq hinaspa mana hatun tukuq kasqanmanta. Qatiqnin yachachikuypiñataqmi qawasun mana manchakuq hinaspa allin tanteaq kasqanmanta. Kay sumaq kayninkunatam sapakamamanta yachasun, kay tapukuykunawan: ¿Ima ninantaq? ¿Imaynatam Jesus qawachirqa? Hinaspa ¿imaynatam ñuqanchikpas qatipakuchwan?

4. ¿Ima ninantaq humilde kayqa?

⁴ Hatun tukuq runakunam piensanku humilde kaqkuna manchapakuq hinaspa iskayrayaq kasqankuta. ¿Chaynachu chayqa? Manam. Humilde kanapaqqa qarinchakuq otaq mana manchakuqmi kana. Chaynaqa, ¿ima ninantaq humilde kayqa? Mana hatun tukuq kaymi. Mana hatun tukuq kanapaqqa, puntatam riqsikuna ruway atisqanchikta hinaspa mana ruway atisqanchiktapas. Bibliamanta rimaq huk diccionariopa nisqanman hinaqa mana hatun tukuq kayqa Dios tukuy atiyniyuq kasqanta riqsikuymi. Chaymantapas, mana hatun tukuq kaspanchikqa manam piensasunchu hukkunamanta aswan allin kasqanchiktaqa (Rom. 12:3; Filip. 2:3). Pantaq runakuna kasqanchikraykum sasachakunchik mana hatun tukuq kanapaq. Chaywanpas atichwanmi mana hatun tukuq kaytaqa. Chaypaqmi yuyaymanananchik Jehova Dios tukuy atiyniyuq kasqanpi hinaspa Jesuspa imayna kasqanpipas.

5, 6. (1) ¿Pitaq angelkunata kamachiq Miguelqa? (2) ¿Imaynatam Miguelqa mana hatun tukuq kasqanta qawachirqa?

⁵ Hanaq pachapi atiyniyuq angel kaspanpas Jesusqa mana hatun tukuqmi karqa. Chaynallataqmi kay pachapi mana pantaq runa kaspanpas chayna kasqanta qawachirqa. ¿Imaynatam chayta qawachirqa? Qawasun qatiqninpi.

⁶ Jesusqa mana hatun tukuq kasqantam qawachirqa imayna kasqanwan. Manaraq kay pachaman hamuchkaspanmi, payqa angelkunata kamachiq Miguel sutiyuq karqa. Judas libropim willakun Miguelwan Satanas atipanakusqankumanta (leey Judas 9). ¿Imamantam atipanakurqaku? Jehova Diosmi Moisespa cuerponta pamparurqa hinaspam mana pi runamanpas willarqachu maypi pampasqanta (Deut. 34:5, 6). Ichaqa Satanasmi Moisespa cuerponta apakuyta munarqa, yaqapaschá Israel runakuna yupaychananta munaspa. Huk qillqapa nisqanman hinaqa yaqachusmi Jesusqa Satanasta nirqa Moisespa cuerponta mana apakunanpaq. Satanasta mana manchakuspa Jesus harkakuspanpas, mana hatun tukuq kasqanraykum Jehova Diospa  makinpiña saqirqa payña juzgananpaq.

7. (1) ¿Imaynatam Jesusqa mana hatun tukuq kasqanta qawachirqa imayna rimasqanwan? (2) ¿Imaynatam Jesusqa mana hatun tukuq kasqanta qawachirqa imakunata ruwasqanwanpas?

⁷ Jesusqa kay pachapi kachkaspanmi mana hatun tukuq kasqanta qawachirqa imayna rimasqanwan. Payqa manam munarqachu hatunchasqa kaytaqa, aswanqa munarqam Jehova Dioslla hatunchasqa kananta (Mar. 10:17, 18; Juan 7:16). Chaymantapas, qatiqninkunataqa manam imatapas nirqachu hukmanyanankupaq hinaqa. Aswanmi sumaq kayninkunamanta alabaykuq hinaspa sumaqta rimapayaq. Chaywanmi qawachirqa qatiqninkunamanta mana iskayrayasqanta (Luc. 22:31, 32; Juan 1:47). Jesusqa qawachirqataqmi mana hatun tukuq kasqanta imakunata ruwasqanwanpas. Payqa kapuqllanwan kawsakunanpaqmi tanteakurqa (Mat. 8:20). Runakunapa mana chaninchasqan ruwaykunatapas ruwarqam (Juan 13:3-15). Chaymantapas, kasukuqmi karqa (Filip. 2:5-8, NM). Hatun tukuq runakunaqa manam munankuchu pitapas kasukuytaqa. Ichaqa Jesusmi mana hatun tukuq kaspan Jehova Diosta tukuy imapi kasukurqa. Payqa saqikurqamá runakuna wañuchinankutapas. Kaykunam sutillata qawachin mana hatun tukuq kasqanta (Mat. 11:29).

8, 9. ¿Imaynatam mana hatun tukuq kasqanchikta qawachisun?

⁸ ¿Imaynatam Jesuspa mana hatun tukuq kasqanta qatipakuchwan? Mana hatun tukuq kaspanchikqa manam pitapas juzgasunchu. Chaymi paykunamantaqa mana yanqakunataqa rimanchikchu nitaq iskayrayanchikchu (Luc. 6:37; Sant. 4:12). Manataqmi imakunatapas ruwayta yachasqanchikrayku nitaq imakunata chaskisqanchikraykuqa piensanchikchu hukkunamanta aswan allin kasqanchiktaqa (Ecl. 7:16). Mana hatun tukuq ancianokunaqa manam iñiqmasinkumanta aswan allinpaqqa hapikunkuchu. Aswanmi paykunaqa kikinkumantapas aswan allinpaqraq iñiqmasinkuta hapinku (Luc. 9:48; Filip. 2:3).

⁹ Rimarisun Walter Thorn sutiyuq iñiqmasinchikmanta. Payqa 1894 watapim congregacionkunata watukuq anciano kayta qallaykurqa. Ichaqa tiempopa risqanman hinam, Jehova Diospa testigonkunapa haciendanpi wallpakunata uywananpaq kamachisqa karqa, chayqa Nueva York lawpim kachkan. Wakinpim piensaq wallpa uywananmantaqa huk sumaq llamkaypi llamkananmanta, hinaspanmi kikillan nikuq: “Imataq ñuqaqa kani chaynata piensanaypaqqa”, nispa (leey Isaias 40:12-15). ¡Chayna nisqanqa mana hatun tukuq kasqantamá qawachin!

10. (1) ¿Imaynatam mana hatun tukuq kasqanchikta qawachinchik imayna rimasqanchikwan? (2) ¿Imaynatam mana hatun tukuq kasqanchikta qawachinchik imapas ruwasqanchikwan?

 ¹⁰ Mana hatun tukuq kasqanchiktaqa qawachisuntaqmi imayna rimasqanchikwan (Luc. 6:45). Hukkunawan rimaspanchikqa manam alabakusunchu imapas chaskisqanchikmantaqa nitaq allin kaqkuna ruwasqanchikmantapas (Prov. 27:2). Aswanmi paykunata kallpanchanchik allin kaqkuna ruwasqankumanta hinaspa sumaq kayniyuqkuna kasqankumantapas (Prov. 15:23). Chaymantapas mana hatun tukuq kasqanchiktaqa qawachisuntaqmi imapas ruwasqanchikwan. Ñuqanchikqa manam kallpanchakunchikchu kay pachapi ancha riqsisqa runakuna kananchikpaqqa. Aswanmi Jehova Diospaq astawan llamkayta munasqanchikrayku kapuqllanchikwan kawsakunchik hinaspa imallapipas llamkapakunchik (1 Tim. 6:6, 8). Mana hatun tukuq kasqanchiktaqa qawachinchiktaqmi kasukuq kasqanchikwanpas. Chayraykum Diospa llaqtanta hinaspa ancianokunatapas kasukunchik (Heb. 13:17).

11. ¿Ima ninantaq llakipayakuq kayqa?

¹¹ ¿Ima ninantaq llakipayakuq kayqa? Llakipayakuq runaqa hukkunatam kuyapayan hinaspa yanapaytapas munan. Arí, kuyakuymi kallpanchan chayta ruwananpaqqa. Bibliapim nin Jehova Dioswan Jesusqa ‘kuyapayakuq’, ‘llakipayakuq’ hinaspa ‘kuyakuq’ kasqankuta (Luc. 1:78; 2 Cor. 1:3; Filip. 1:8). Huk qillqapa nisqanman hinaqa llakipayakuq kayqa manam hukkunapa ñakarisqanmanta llakikuyllachu, aswanmi llakipayakuyqa kallpanchawanchik hukkunata yanapanapaq. Chaymi llakipayakuq kaspanchikqa imatapas ruwasun hukkuna ñakariptinku yanapanapaq.

12. (1) ¿Imaynatam Jesusqa llakipayakuq kasqanta qawachirqa imayna tarikusqanwan? (2) ¿Imaynatam Jesusqa llakipayakuq kasqanta qawachirqa imapas ruwasqanwan?

¹² ¿Imakunata ruwaspanmi Jesusqa llakipayakuq kasqanta qawachirqa? Qawachirqam imayna tarikusqanwan. Lazaro wañukuptinmi Mariawan wakin runakuna waqachkarqaku, chayta qawaspanmi Jesusqa paykunawan waqarqa (leey Juan 11:32-35). Bibliaqa nintaqmi Jesuspa kasqanman achkallaña runakuna riptinku paykunata llakipayasqanmanta (Mar. 6:34). Chaymantapas, Jesusqa llakipayakuq kasqantam qawachirqa imapas ruwasqanwan. Llakipayakuq kasqanmi kallpancharqa viudapa wawanta hinaspa Lazarota kawsarichinanpaq (Luc. 7:11-15; Juan 11:38-44). Chaynapim Lazaroqa hanaq pachapi kawsakuyta atinman karqa. Jesuspa kasqanman chay achkallaña runakuna riptinkum, payqa ‘achka yachachikuykunata’ willarqa llakipayakuq kasqanrayku. Chay uyarisqankuqa anchatachá yanaparqa kawsakuyninkupi. Qawasqanchikman hinaqa, Jesuspa llakipayakuq kayninmi kallpancharqa hukkunata yanapananpaq (Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42).

13. ¿Imaynatam Jesusqa llakipayakuq kasqanta qawachirqa rimasqanwan? (Qaway 3 kaq paginapi dibujota)

¹³ Jesusqa llakipayakuq kasqantaqa qawachirqataqmi rimasqanwan. Llakipayakuq kasqanmi kallpancharqa kuyakuywan pitapas rimapayananpaq, astawanraqmi wakchakunatawan ñakariqkunataqa. Jesusmanta rimaspanmi  Mateoqa Isaiaspa qillqasqanmanta nirqa: ‘Manam pakinqachu qiwisqa suqusllatapas. Manam wañuchinqachu tumpalla rupaq mecherotapas’, nispa (Is. 42:3; Mat. 12:20). Kaywanqa nichkarqam rimasqanwan mana pitapas Jesus hukmanyachisqanmanta. Rimasqanqa hampi hina allinninkupaqmi karqa. Chaymantapas allin noticiakunatam willakurqa “llakisqakunata” kallpanchananpaq (Is. 61:1). Jesusqa ñakariq runakunamanmi hawkayayta qurqa (Mat. 11:28-30). Qatiqninkunatapas nirqam Jehova Dios kuyasqanta, paykunata runakuna mana chaninchaptinkupas (Mat. 18:12-14; Luc. 12:6, 7).

14. ¿Imaynatam llakipayakuq kasqanchikta qawachichwan imayna tarikusqanchikwan?

¹⁴ Jesus hina llakipayakuq kayta munaspanchikqa, qawachinanchikmi imayna tarikusqanchikwan. Yaqapaschá sasachakunchik kuyakuyninchikta qawachinapaq, ichaqa Bibliam niwanchik chayta ruwanapaq kallpanchakunamanta. Diosta serviqkunaqa chayna kuyakuyniyuqmi kananchik (leey Colosenses 3:9, 10, 12). ¿Imaynatam kuyakuq kasqanchikta qawachichwan? Bibliam niwanchik sunqunchikta kicharispa kuyasqanchikta ninanchikmanta (2 Cor. 6:11-13). Llakinmanta pipas willawaptinchikqa sumaqtam uyariykunanchik (Sant. 1:19). Chaymantañataqmi tapukunanchik: “Pay hina llakipi kaspayqa, ¿imaynam tarikuyman? ¿Imapi yanapawanankutam munayman?”, nispa (1 Ped. 3:8).

15. ¿Imatam ruwachwan ñakariqkunata yanapananchikpaq?

¹⁵ Llakipayakuq kasqanchiktaqa qawachichwantaqmi imapas ruwasqanchikwan. Llakipayakuq kasqanchikmi kallpanchawasun hukkunata yanapanapaq, astawanraqmi pipa ayllunpas wañukuptinqa. ¿Imaynatam yanapachwan? Romanos 12:15 nin: “Waqaqkunawan waqaychik”, nispa. Runakunaqa yaqa llapanpim munanku allinta uyariykuspa kallpanchaykunanchikta, manam sasachakuyninkunata imayna allichananpaq ninanchiktachu. Huk cristianam wawan wañukuptin kallpanchasqa kasqanmanta kaynata nirqa: “Anchatam agradecekurqani wasiyman hamuspa waqaysiwasqankumanta”,  nispa. Chaymantapas llakipayakuq kasqanchiktam qawachisun hukkunata imapipas yanapaspanchik. Ichapas huk viuda iñiqmasinchik munachkan wasinpi imantapas allichaykapunanchikta. Otaq yuyaq iñiqmasinchik huñunakuyman rinanpaq, Diosmanta willakunanpaq otaq doctorman rinanpaq pusananchiktapas munachkan. Anchatam hukkunataqa yanapachwan imallapipas yanapaspanchikqa (1 Juan 3:17, 18). Ichaqa, astawanmi kuyapayakuq kasqanchikta qawachichwan hukkunaman Diosmanta willakunanchikpaq kallpanchakuspanchik. Chay ruwaymi imamantapas aswan allinqa llampu sunquyuq runakunata yanapananchikpaq.

16. ¿Imakunatam nichwan hukmanyasqakunatawan llakisqakunata kallpanchaykunanchikpaq?

¹⁶ Llakipayakuq kasqanchiktaqa qawachichwantaqmi rimasqanchikwan. Bibliam niwanchik llakisqakunata hinaspa hukmanyasqakunatapas kallpanchananchikpaq (1 Tes. 5:14). ¿Imaynatam paykunata kallpanchaykuchwan? Nichwanmi kuyasqanchikta hinaspa sumaq kayniyuqkuna kasqankumantapas. Chaymantapas allinkuna ruwasqankumantam kallpanchaykuchwan. Yuyarichichwanmi Jehova Dios kuyasqanrayku llaqtanpi kasqankumanta (Juan 6:44). Nichwantaqmi Jehova Diosqa ñakariq hinaspa hukmanyasqa serviqninkunapa hichpallanpi kasqanta (Sal. 34:18). Kuyakuywan rimasqanchikqa anchatam kallpanchanqa hukmanyasqakunataqa (Prov. 16:24).

17, 18. (1) ¿Imaynam ancianokunaqa kananku iñiqmasinkuwan? (2) ¿Imakunamantam qatiqnin yachachikuypi qawasun?

¹⁷ Jehova Diosqa munanmi ancianokuna iñiqmasinkuwan kuyapayakuq kanankuta (Hech. 20:28, 29). Ancianokunaqa iñiqmasinkunatam yachachinanku, kallpanchananku hinaspa iñiyninkupipas yanapananku (Is. 32:1, 2; 1 Ped. 5:2-4). Manam kamachikuykunataqa churankuchu nitaq mana ruway atisqankutaqa kamachinkuchu. Aswanmi ancianokunaqa iñiqmasinkuna kusisqa kanankuta munanku. Manam iskayrayankuchu Jehova Diosta kuyasqankumantaqa nitaq atisqankuman hina Diosta servinankupaq kallpanchakusqankutapas (Mat. 22:37).

¹⁸ Jesuspa mana hatun tukuq kasqanpi hinaspa llakipayakuq kasqanpi yuyaymanaymi yanapawasun payta qatipakunanchikpaq. Qatiqnin yachachikuypim qawasun Jesus hina mana manchakuq hinaspa allin tanteaq imayna kananchikmanta.