1. ¿Imapaqmi yanapawanchik yuyaymanayqa? (Qaway kay paginapi kaq dibujota).

RUNAKUNAQA atinchikmi mana rikusqanchik kaqkunapi piensayta utaq yuyaymanayta. Chayna unanchasqa kasqanchikqa Jehova Diospa sumaq regalonmi. ¿Imanasqa? Chayna unanchasqa kasqanchikraykum atichwan sumaq suyakuyninchikpi yuyaymanayta. Atichwantaqmi allin tanteaytapas. Bibliapim Jehova Diosqa niwanchik hamuq tiempopi kusisqa kawsananchikmanta. Ichaqa manaraqmá chaytaqa rikunchikchu, chayna kaptinpas chaypi yuyaymanaytaqa atichwanmi. Chaymi yanapawasun iñiyninchikpi allin takyasqa kanapaq (2 Cor. 4:18).

2, 3. (1) ¿Imapitaq ñuqanchikqa yuyaymanananchik? (2) ¿Imamantam yachasun kay yachachikuypi?

² Wakinpim runakunaqa piensanchik imapas mana pasanan kaqkunapi. Ichapas huk warmacha piensanman pillpintupi pawayta. Ichaqa manamá chayqa atikunmanchu. Ñawpaq tiempopi Ana sutiyuq warmim atirqa imapas pasakunan kaqkunapi piensayta. Payqa Jehova Diostam nirqa templonpi llamkananpaq wawanta apananmanta. Chay  nisqanpi yuyaymanaymi yanaparqa nisqanman hina ruwananpaq (1 Sam. 1:22). Ana hinam ñuqanchikpas Jehova Diospa niwasqanchikkunapi yuyaymanaytaqa atichwan. ¿Imanasqa? Manam iskayrayanchikchu nisqanta Jehova Dios ruwananmantaqa (2 Ped. 1:19-21).

³ Ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunaqa Diospa promesankuna imayna cumplikunanpim yuyaymanarqaku. ¿Imaynatam yanaparqa Diospa nisqankunapi yuyaymanayqa? ¿Imaynatam ñuqanchiktapas yanapawasun Diospa nisqankuna ruwakunanpi yuyaymanayqa? Kaykunamantam yachasun kay yachachikuypi.

4. ¿Imam Abelta yanaparqa hamuq tiempopi yuyaymanananpaq?

⁴ Abelmi pi runamantapas puntataqa Jehova Diosman sunqu karqa. Payqa yacharqam Adanwan Eva huchallikuruptinku Jehova Dios culebrata kayna nisqanmanta: ‘¡Warmitawan qamtam chiqninachisqayki, chiqninachisaqtaqmi miraynikitawan miraynintapas! Mirayninmi umaykita chamchasunki, qamñataqmi talonninpi kachunki’, nispa (Gen. 3:14, 15). Abelqa manam yacharqachu Diospa chayna nisqan imayna cumplikunanmanta. Ichaqa yuyaymanarqam chaykunapi. Ichapas tapukurqa: ¿Pitataq culebraqa talonninpi kachunqa, hinaspa yanapanqachu payqa runakuna kaqmanta mana pantaq kanankupaq?, nispa. Kaykunapi yuyaymanaymi yanaparqa Diospa nisqankuna hamuq tiempopi cumplikunanmanta mana iskayrayananpaq. Chaymi Jehova Diosqa Abelpa ofrenda qusqanta chaskirqa (leey Genesis 4:3-5; Hebreos 11:4).

5. ¿Imapaqmi Enocta yanaparqa hamuq tiempopi yuyaymanayqa?

⁵ Enocpas manam iskayrayarqachu Diospa nisqankuna cumplikunanmantaqa. Jehova Diosta chiqniq mana allin runakunapa kasqan tiempopim Enocqa kawsarqa. Payqa yuyaymanarqachá Diosman sunqu runakunalla hamuq tiempopi kawsanankumanta (leey Hebreos 11:5, 6). ¿Imapaqmi Enocta yanaparqa hamuq tiempopi yuyaymanayqa? Mana manchakuspa Diospa juicionmanta willakunanpaqmi (Jud. 14, 15).

6. ¿Imapim Noeyqa yuyaymanarqa sinchi para pasayta?

⁶ Noeypas manam iskayrayarqachu Diospa nisqankuna cumplikunanmantaqa. Chaymi mana wañurqachu sinchi para karuptin (Heb. 11:7). Iñiyniyuq kasqanraykum, sinchi para pasayta Diospaq animalkunata kañapurqa (Gen. 8:20). Ichaqa kaqmantam runakunaqa mana allin rikurirurqaku. Nimrod sutiyuq runam runakunata kallpancharqa Jehova Diospa contranpi hatarinankupaq (Gen. 10:8-12). Ichaqa Noeymi hinalla iñiyninpi takyarqa. Payqa Abel hinam yuyaymanarqa wañuytawan huchata Dios chinkachinanmanta. Chaymantapas yuyaymanarqachá mana allin kamachikuqkuna chinkananmanta. Ñuqanchikpas paykuna hinam yuyaymanachwan chay punchaw chayamunanmanta, chayqa hichpallapiñamá kachkan (Rom. 6:23).

7. ¿Imakunapim Abraham, Isaac hinaspa Jacobpas yuyaymanarqaku?

⁷ Abraham, Isaac hinaspa Jacobpas hamuq tiempo allin kananpim yuyaymanarqaku. Diosmi paykunata nirqa: ‘lliw  runakunam miraynikirayku bendecisqa kanqa’, nispa (Gen. 22:18; 26:4; 28:14). Chaymantapas nirqam ayllunkuna hatun nacionpi rikuriruspanku sumaq allpapi kawsanankumanta (Gen. 15:5-7). Paykunaqa manam iskayrayarqakuchu chay nisqankunata Jehova Dios cumplinantaqa. Chaymi yuyaymanarqaku ayllunkuna chaypiña kawsanankumanta. Jehova Diosqa haykapipas yanaparqam serviqninkuna sumaq allpapi kawsanankumanta mana iskayrayanankupaq.

8. ¿Imataq Abrahamta yanaparqa kasukuq hinaspa iñiyninpi allin takyasqa kananpaq?

⁸ Abrahanwan wakin Diospa serviqninkunaqa Diospa tukuy ima nisqanta manaraq chaskichkaspankum wañukurqaku. Chaywanpas bibliapa nisqanman hinam, paykunaqa iñiyniyuq kasqanrayku qawachkanmankupas hina allinta yuyaymanarqaku (leey Hebreos 11:8-13). Chaymi Abrahamta yanaparqa kasukuq kananpaq hinaspa sasachakuykuna kaptinpas Diospa promesankunamanta mana iskayrayananpaq. Payqa yacharqam ñawpaq tiempopi tukuy ima nisqankunata Dios cumplisqanmanta, chaymi yanaparqa iñiyninpi allin takyasqa kananpaq.

9. ¿Imapaqmi Abrahampa iñiyninqa yanaparqa?

⁹ Abrahamqa iñiyniyuq kasqanraykum Diospa kamachisqanta kasukurqa. Payqa Ur llaqtapi wasintam saqirqa hinaspapas manam huk llaqtallapiqa qiparqachu. Payqa yacharqam mayqan llaqtapas mana wiñaypaq kananmanta, chay llaqtakunapa kamachiqninkunaqa manam Jehova Diostaqa servirqakuchu (Jos. 24:2). Abrahanqa kay pachata Jehova Dios wiñaypaq kamachinantam suyarqa. Bibliam nin Diospa kamachimuyninqa ‘alli-allin cimientasqa llaqta hina kasqanta, chay llaqtaqa Diospa ruwasqan hinaspa hatarichisqan llaqtam’ (Heb. 11:10). Abraham, Abel, Enoc, Noey hinaspa Diospa wakin serviqninkunapas iñirqakum kawsarimuy kananmantaqa. Musuq pachapi wiñaypaq kawsakusqankupi yuyaymanasqankum iñiyninkupi aswan kallpanchasqa kanankupaq yanaparqa (leey Hebreos 11:15, 16).

10. ¿Imakunapi yuyaymanaymi Sarata yanaparqa?

¹⁰ Kunanñataq rimarisun Abrahampa warmin Saramanta. Paypas Jehova Diospa nisqankunapiqa iñirqam. Diosmi Abrahamta nirqa: “[Sarata] bendeciptiymi churikita wachakunqa, bendeciptiymi nacionkunapa maman kanqa, nacionkunapa reyninkunataqmi paypa mirayninmanta nacemunqa”, nispa (Gen. 17:16). Abrahampa warmin Saraqa 90 watanpiñam karqa hinaspapas mana wawayuqmi karqa, chaywanpas yuyaymanarqam wawan kananmanta Diospa nisqanpi. Yuyaymanarqataqchá wawanpa ayllunkuna hatun nacion kanankukama mirasqankupi (Heb. 11:11, 12). Chay ruwasqanmi yanaparqa iñiyninpi allin takyasqa kananpaq. Arí, Saraqa Jehova Diospa nisqanman hinam Isaac sutiyuq wawanta wachakurqa. Chaymi Saraqa mana iskayrayarqachu Jehova Diospa tukuy nisqankuna ruwakunanmantaqa. Ñuqanchikpas Jehova  Diospa niwasqanchikkunapi yuyaymanaspanchikqa, iñiyninchikpim allin takyasqa kasunchik.

11, 12. ¿Imanasqam Moisesqa Jehova Diosta astawan kuyarqa?

¹¹ Moisespas manam iskayrayarqachu Diospa nisqankuna cumplikunanmantaqa. Payqa Egipto nacionta kamachiq runapa wasinpim wiñarqa. Ichaqa tayta-mamanmi Jehova Diosmanta yachachirqaku. Yachachirqakutaqmi hebreo casta runakunata sirviente kasqankumanta Jehova Dios librananmanta hinaspa prometesqa allpata qunanmantapas (Gen. 13:14, 15; Ex. 2:5-10). Chaykunapi astawan yuyaymanasqanmi Moisesta yanaparqa Jehova Diosta astawan kuyananpaq. Chayraykum mana munarqachu qullqiyuq hinaspa riqsisqa runa kaytapas.

¹² Bibliam nin: ‘Iñiyllawantaqmi Moisespas yuyayniyuqña karuspan reypa churinpa wawanwan sutichasqa kayta mana munarqachu. Hucha vidapi kawsaspan ratollapaq kusikuykunapi kananmantam payqa Diospa runankunawan kuska ñakariytaña akllakuykurqa. Egipto runakunapa quri-qullqinmantapas astawanqa Cristorayku insultasqa kaytam quri-qullqita hina akllakuykurqa, chaynataqa ruwarqa Diosmantaña pagon chaskiyta suyaspanmi’, nispa (Heb. 11:24-26).

13. ¿Imapaqmi Moisesta yanaparqa Diospa nisqankunapi yuyaymanayqa?

¹³ Moisesqa anchatachá yuyaymanarqa Jehova Diospa nisqankuna ruwakunanpi. Diospa wakin serviqninkuna hinam, Moisespas yacharqa Jehova Dios huchamantawan wañuymanta lliw runakunata librananmanta (Job 14:14, 15; Heb. 11:17-19). Moisesqa Diospa promesankunapi anchata yuyaymanasqanraykum, musyakurqa runakunata Dios anchata kuyasqanmanta. Chaymi Moisesta yanaparqa Jehova Diosta astawan kuyananpaq hinaspa paypi astawan iñinanpaq. Yanaparqataqmi wañukunankama Diosman sunqu kananpaqpas (Deut. 6:4, 5). Manataqmi manchakurqachu Egipto nacionta kamachiq wañuchiyta munaptinpas. ¿Imanasqa? Moisesqa yacharqam hamuq tiempopi Jehova Dios bendecinanmanta (Ex. 10:28, 29).

14. ¿Imatam wakin runakuna piensanku?

¹⁴ Achka runakunam piensanku hamuq tiempopi imapas mana pasanan kaqkunapi. Wakcha runakunam piensanku haykapipas qullqisapa kaspanku hawka kawsakunankumanta. Ichaqa bibliam nin llakikuypi hinaspa sasachakuykunapi tarikunanchikmanta (Sal. 90:10). Wakin runakunañataqmi piensanku sasachakuyninchikkunata runakunapa gobiernon allichananmanta. Ichaqa bibliam nin Jehova Dios kamachimuspallan chaykunata allichananmanta (Dan. 2:44). Achka runakunataqmi piensanku mana allin runakunata Dios mana chinkachinanmanta. Ichaqa bibliam niwanchik mana runakuna chinkachisqa kanankumanta (Sof. 1:18; 1 Juan 2:15-17). Bibliapa nisqanman hina mana piensaq runakunaqa sasachakuypim tarikunqaku.

15. (1) ¿Imanasqam ancha allin Diospa nisqankunapi yuyaymanayqa? (2) ¿Imatam hamuq tiempopi ruwayta munawaq?

¹⁵ Jehova Diosqa sumaq suyakuytam quwanchik. Chaypi yuyaymanaspaqa,  kusisqa hinaspa kallpanchasqam tarikusunchik Diosta hinalla servinanchikpaq. ¿Yuyaymanankichu hanaq pachapi utaq kay pachapi Diospa tukuy ima nisqankuna cumplikunanmanta? Kay pachapi kawsanaykipaq suyakuyniyuq kaspaykiqa, yuyaymanay kay allpa pacha sumaqllaña kananpaq amistadnikikunawan kuska llamkasqaykipi. Chay llamkaytaqa kuyasuqniki runakunapiwanmi ruwanki. Chaymantapas, llapallankum qam hina Jehova Diosta kuyanqaku. Yuyaymanaytaq mana unquqña, kallpasapaña chaynataq mana ima sasachakuyniyuqña kasqaykipi. Kusisqamá tarikunki tukuy ima yachasqaykiwan runamasikita yanapaspayki hinaspa Jehova Diosta hatunchaspaykipas. Ichapas wañuqkuna kawsarimuptinku Diosta riqsinankupaq yanapakunki (Juan 17:3; Hech. 24:15). Tukuy kaykunapi yuyaymanayqa manam yanqallachu. Bibliam niwanchik kaykuna chiqaptapuni ruwakunanmanta (Is. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22).

16, 17. ¿Imanasqam ancha allin iñiqmasinchikkunawan musuq pachamanta rimariyqa?

¹⁶ Iñiqmasinchikkunawan musuq pachapi ima ruwananchikmanta rimarispaqa, astawanmi suyakuyninchik takyasqa kanqa. Musuq pachapi ima ruwananchikmanta mana yachaspanchikpas, atichwanmi chaymanta rimariytaqa. ¿Imanasqa? Puntataqa, chaywanmi qawachinchik Jehova Diospa nisqankunapi iñisqanchikta. Chaymantapas, kallpanchanakunanchikmi iñiqmasinchikkunawan Diosman sunqu kanapaq sasachakuypiña tarikuspapas. Chaynatamá kallpanchanakurqaku Roma llaqtapi Pablowan wakin iñiqmasinkunapas (Rom. 1:11, 12).

¹⁷ Jehova Diospa tukuy nisqankunapi yuyaymanaymi yanapawanchik  sasachakuyninchikkunata qunqananchikpaq. Huk kutipim Pedroqa hukmanyasqa tarikuspan Jesusta nirqa: ‘Ñuqaykuqa tukuy imata saqiruspam qanwan purichkaniku ¿imataq ñuqaykupaqqa kanqa?’, nispa. Jesusqa munarqam Pedrowan wakin qatiqninkuna hamuq tiempopi allin ruwayniyuq kanankumanta yuyaymananankuta. Chaymi paykunata Jesus nirqa: ‘Diosmanta hamuq Runa achkirichkaq tiyanaypi tiyaykuptiymi qatiqniykunapas tiyaykunkichik chunka iskayniyuq hatun tiyanakunapi hinaspam juzgankichik chunka iskayniyuq Israel ayllukunata. Pipas wasinkunata, wawqi-paninkunata utaq turi-ñañankunata, tayta-mamankunata, churi-wawankunata, chakrankunata ñuqarayku saqiqqa pachak kuti mastam chaskinqa, chaskinqataqmi wiñaypaq kawsaytapas’, nispa (Mat. 19:27-29). Kayna nisqanwanmi, Pedrowan Jesuspa wakin qatiqninkunapas yuyaymanarqaku hanaq pachamanta Jesuswan kamachimunankupi hinaspa Diosman sunqu runakunata mana pantaqña kanankupaq yanapanankupipas.

18. ¿Imaynatam yanapawanchik Jehova Diospa nisqankuna ruwakunanpi yuyaymanayqa?

¹⁸ Kay yachachikuypim qawarqanchik Diospa wakin serviqninkuna yuyaymanaspanku iñiyninkuta allinta takyachisqankumanta. Abelqa yuyaymanarqam Diospa nisqankunapi. Chay nisqankunapi iñisqanraykum Jehova Diospa amistadnin karqa. Abrahampas yuyaymanarqam “miraynin” rikurimunanmanta Jehova Diospa nisqanpi (Gen. 3:15). Chayraykum sasachakuykuna kaptinpas Diosta kasukurqa. Moisespas Jehova Diospa nisqankunapim yuyaymanarqa, chaymi yanaparqa Diosta kuyananpaq hinaspa payman sunqu kananpaqpas (Heb. 11:26). Jehova Diospa nisqankuna ruwakunanpi yuyaymanaspanchikqa, ñuqanchikpas Diostaqa kuyasunmi hinaspa iñiyninchikpipas allin takyasqam kasunchik. Qatiqnin yachachikuypim qawasunchik imaynatawan yuyaymanananchikmanta.