1, 2. ¿Imaynatam Jesus qawachirqa Diostawan runakunata ancha kuyasqanta?

PROVERBIOS qillqapa 8 capitulonpim yachaytaqa tupachin Jesuswan manaraq kay pachaman hamuchkaptin. Chaypim willakun tukuy imata Dios unanchaptin Jesusqa taytanpa ‘ruwaysiqnin maestro hina’ kasqanta, huk rimaypiqa alli-allin llamkaqmi karqa. Arí, payqa ancha kusisqamá tarikurqa hanaq pachatawan kay pachata taytan unanchaptin. Ichaqa tukuy imata Dios unanchasqanmantaqa, runakunatam Jesusqa anchata kuyarqa (Prov. 8:22-31).

² ¿Imaynatam Jesus qawachirqa Diostawan runakunata ancha kuyasqanta? Chaytaqa qawachirqa huchamantawan wañuymanta runakunata librananpaq hamuspanmi (Mat. 20:28; Filip. 2:5-8). Chaymantapas, kay pachapi kaspanmi Diospa atiyninwan milagrokunata ruwarqa. Chay milagrokuna ruwasqanwantaqmi qawachirqa ancha kuyawasqanchikta hinaspa hamuq tiempopi ñuqanchikrayku tukuy imata ruwananmantapas.

3. ¿Imamantam rimasun kay yachachikuypi?

 ³ Jesus kay pachapi kaspanqa willakurqam Diospa munaychakuyninmanta (Luc. 4:43). Jesusqa yacharqam chay munaychakuyninpi Diospa sutin chuyanchasqa kananmanta hinaspa runakunapa sasachakuyninkunapas wiñaypaq chinkachisqa kananmanta. Diosmanta willakuspan milagrokuna ruwasqanwantaqmi qawachirqa runakunata anchata kuyasqanta. Chayqa ancha allinmi ñuqanchikpaqqa, ¿imanasqa? Milagrokuna ruwasqanmi suyakuyta quwanchik hamuq tiempopaq. Kay yachachikuypim rimasunchik Jesuspa tawa milagrokuna ruwasqanmanta.

4. ¿Imatam nirqa lepra unquywan ñakariq runa Jesuswan tuparuspan?

⁴ Galilea llaqtaman Diosmanta willakuq rispanmi, Jesusqa lepra unquyniyuq runawan tuparurqa (Mar. 1:39, 40). Chay runa anchata unqusqanraykum, medico Lucaspas nirqa “lepra unquypa tukusqan” kasqanmanta (Luc. 5:12, MN). Bibliam willakun, chay runa Jesusta rikuruspan qunqurakuykuspan kayna nisqanmanta: “Señorlláy, munaspaykiqa allinyaykachillawayá”, nispa. Chay runaqa yacharqam Jesus allinyachinanmanta. Ichaqa manam yacharqachu allinyachiyta munananmanta. ¿Imanasqa? Religionpi punta apaq runakunaqa leprawan unquqkunataqa millakuqkum. Chay leprawan unquq runapa aychanqa wichirikuchkarqañachá. Hinaptinqa, ¿imatam Jesusqa ruwarqa? ¿Religionpi punta apaq runakuna hinachu mana allinta qawarqa? ¿Imatam qam ruwawaq karqa?

5. ¿Imanasqam Jesusqa leprawan unquq runata hampirqa?

⁵ Moisespa chaskisqan kamachikuyqa nirqam leprawan unquq runakunaqa chay unquywan kasqanta willakunankumanta. Ichaqa manachusmi kay runaqa willakurqachu (Lev. 13:43-46). ¿Chayraykuchu Jesusqa piñakururqa? Manam. Aswanmi, llakipayakuspan mana pipapas ruwananta ruwarqa. Chay leprawan unquq runatam llapchaykuspa nirqa: “Arí, munanim, allinyayña”, nispa. Hinaptinmi chaylla chay lepra unquyninqa chinkarurqa (Luc. 5:13). Arí, Jehova Diosmi Jesusmanqa atiyninta qurqa chay milagrota ruwananpaq, chaywanmi runakunata ancha kuyasqanta qawachirqa (Luc. 5:17).

6. (1) ¿Imaynatam Jesus hampirqa? (2) ¿Imatam Jesuspa milagrokuna ruwasqanqa yachachiwanchik?

⁶ Jehova Diospa atiyninwanmi Jesusqa achka milagrokunata ruwarqa. Lepra unquywan ñakariq runakunata hampispanpas, achka runakunapa unquynintam hampirqa. Bibliam nin: ‘Runakunam admirakurqaku mana rimaqkuna rimaptin, mana valeq brazoyuqkuna sanoyaptin, wistukuna puriptin hinaspa ñawsakuna qawarikuptin’, nispa (Mat. 15:31). Kunan tiempopi doctorkunaqa pitapas hampinankupaqmi wakinpiqa operananku. Jesusmi ichaqa mana chay ruwaytaqa necesitarqachu. Payqa chayllam ima unquytapas hampirqa. Wakinpiqa karullamantam unquqkunata hampirqa (Juan 4:46-54). ¿Imatam kayqa yachachiwanchik? Kamachiqninchik Jesucristoqa atinmi hinaspapas munanmi lliw unquykunata wiñaypaq chinkachiyta. Arí, runakunata Jesucristo unquyninpi yanapasqanta yachasqanchikmi, mana iskayrayachiwanchikchu  musuq pachapipas ‘mana kallpayuq runakunata’ hinaspa ‘mana imayuq runakunata’ llakipayananmanta (Sal. 72:13). Jesusqa munanmá unquywan lliw ñakariqkunata yanapayta.

7, 8. ¿Imatam Jesus ruwarqa Galilea llaqtamanta Judea lawman illaspan?

⁷ Galilea llaqtapi lepra unquyniyuq runata hampirusqanmanta killakuna pasaytam, Jesusqa Judea lawman Diosmanta willakuq rirqa. Willakusqanta uyarisqankuwanmi waranqantin runakuna musyakurqaku Jesus paykunata kuyasqanmanta. Jesusqa ñakariqkunapa sunquntam tiyachirqa sumaq suyakuyta quspan (Is. 61:1, 2; Luc. 4:18-21).

⁸ Nisan killa chayaramuptinmi, Jesusqa Jerusalenman illarqa pascua fiestaman. Chaymanqa waranqatin runakunam riqku chay fiestata ruwanankupaq. Chay llaqtapim Jesusqa riqsisqa pozomani rirqa, chayqa templopa norte lawninpim kachkan. Chaypim mana puriy atiq runawan tuparurqa.

9, 10. (1) ¿Imanasqam achka runakuna riqku Jerusalen llaqtapi pozoman? (2) ¿Imatam Jesus ruwarqa chay pozopi? (Qaway 9 kaq paginapi dibujota). (3) ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan?

⁹ Chay pozomanqa achka runakunam riqku. ¿Imanasqa? Runakunam niqku chay kuyuq yakupi bañakuspankuqa hampikunankumanta. Achka unquq runakuna chaypi hampikuyta munasqankuraykuchá chaqwapi hina karqaku. Chaypitaqmi kachkarqa Jesuspas ichaqa manamá hampikunanpaqchu, payqa mana haykapipas unquqmi karqa. Hinaptinqa, ¿imaraykutaq chay pozoman rirqa? Runakunata kuyasqanraykum. Chaypim suchu runawan tuparurqa. Chay runaqa manaraq kay pachapi Jesus nacechkaptinmi unqurqaña (leey Juan 5:5-9).

¹⁰ Chay suchu runatam Jesus tapurqa: “¿Munankichu sanoyayta?”, nispa. Unquqñataqmi llakisqallaña nirqa: ‘Señor, manam piyniypas kanchu qucha kuyuriptin yakuman wischuykuwaqniy. Yaykuy mana atinaykamam hukkuna puntata yaykurunku’, nispa. Chaymi Jesusqa paypa mana ruway atinanta nirqa: ‘Hatariy, camaykita huqarispa puriy’, nispa. Hinaptinmi chay runaqa nisqanman hina camanta huqariykuspan puriyta qallaykurqa. Kay milagrota ruwasqanmi qawachiwanchik musuq pachapipas milagrokunata Jesus ruwananmanta. Ichaqa yachachiwanchiktaqmi runakunata Jesus anchata kuyasqanmanta. Payqa runakunata yanapayta munaspanmi pozoman rirqa. Ñuqanchikpas Jesustam qatipakuchwan imawanpas ñakariq runakunata maskaspanchik Diosmanta willananchikpaq.

11. ¿Imanasqam yachanchik unquq runakunata Jesus kuyasqanta?

¹¹ (Leey Marcos 5:25-34). Huk warmim 12 wataña unquywan ñakarirqa. Payqa lliw qullqintam tukururqa hampichikuspan, ichaqa hinallam unqurqa. Chayraykum runakunamanqa mana  asuykuqchu nitaq Diosta yupaychaqpas riqchu. Ichaqa huk punchawmi runakunapa chawpinta yaykururqa Jesuspa kasqankama hinaspam pachanta llapchaykurqa (Lev. 15:19, 25). Hinaptinmi, ¡chay warmiqa chaylla sanoyarurqa! Jesusñataqmi musyakurqa atiynin lluqsisqanta, chaymi runakunata tapurqa: “¿Pitaq pachayta llapchaykaramun?”, nispa. Chay warmiqa manchakuywan katkatatastin qunqurakuykuspan willakurqa imam pasakusqanta. Jesusqa yacharqam chay warmita Jehova Dios sanoyachisqanmanta. Chaymi nirqa: “Mamáy, iñisqaykiraykum allinyarunki, kunanqa hawkallaña pasakuy”, nispa. Arí, Jesusqa unquq runakunataqa kuyarqam.

12. (1) Qawamusqanchikman hina, ¿imaynataq Jesusqa? (2) ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan?

¹² Jesusqa kuyanmi runakunata astawanraq unquqkunataqa, chayta yachasqanchikmi anchata kusichiwanchik. ¡Satanasmi ichaqa mana chaynachu! Payqa munanmi mana valeq kasqanchikta hinaspa mana pipas kuyawasqanchikta piensananchikta. Jesuspa milagrokuna ruwasqanmi ichaqa qawachiwanchik kuyawasqanchikta hinaspa sasachakuyninchikpipas yanapawasqanchikta. ¡Kamachiqninchik Jesucristoqa kuyakuqmá! (Heb. 4:15). Yaqapaschá mana haykapipas unquspanchikqa, sasachakusun unayña unquqkunata entiendenapaq. Ichaqa Jesustam qatipakunanchik. Payqa mana haykapi unquq kaspanpas, entienderqam hinaspa llakipayakurqam unquqkunataqa (1 Ped. 3:8).

13. ¿Imatam yachachiwanchik Lazarota Jesuspa kawsarichisqanqa?

¹³ Jesustaqa llakichirqam runakunapa ñakarisqanqa. Lazaro wañukuptinmi ayllunkunawan amistadninkuna llakisqa tarikurqaku, chayta qawaspanmi Jesusqa llakikuspan waqarqa (leey Juan 11:33-36). Jesusqa yacharqam Lazaro wañukuptin kawsarichinanmanta, ichaqa chaywanpas mana pinqakuspanmi waqarqa. Lazarota hinaspa ayllunta anchata kuyasqanraykum  Jesusqa amistadninta kawsarirachirqa (Juan 11:43, 44).

14, 15. (1) ¿Imaynatam yachanchik ñakariyta Jehova Dios chinkachiyta munasqanmanta? (2) ¿Imatam Jehova Diosqa ruwanqa wañuqkunata kawsarichinanpaq?

¹⁴ Bibliam niwanchik Jesusqa Jehova Diosman rikchakusqanta (Heb. 1:3). Jesuspa milagrokuna ruwasqanmi qawachin unquytawan wañuyta Diospas chinkachiyta munasqanta. Ñam Jehova Dioswan Jesusqa waranqantin runakunataqa kawsarichinqaña. Jesusmi nirqa ‘llapallan wañuqkuna kawsarimunankumanta’ (Juan 5:28, 29).

¹⁵ Runakunata Jehova Dios kawsarichinanpaqqa, yuyananmi wañukuq runa imayna kasqanta chaynataq imayna kayninkunatapas (Is. 40:26). Diosqa manam yuyariyllatachu atin, aswanqa munanmi yuyariyta. Kawsariq runakunamanta bibliapa willakusqanmi sutillata qawachiwanchik musuq pachapipas chayta Jehova Dios ruwananmanta.

16. ¿Ima milagrotam qawanqaku Diosta kasukuqkunaqa?

¹⁶ Haykapipas Diosta kasukuspaqa, manam Armagedon punchawpiqa wañusunchu. Chaymi llapanmanta aswan hatun milagroqa kanqa. Chaymanta qipamanqa astawanmi milagrokunaqa kanqa. Llapallan runakunam pisi-pisimanta mana pantaqña kanqaku (Is. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 21:4). Manañam pipas servichikunqachu lentesta, tawnata, ruedayuq sillata nitaq uyarinapaq kaqkunatapas. Jehova Diospa yanapakuyninwanmi, Armagedon punchawpi mana wañuqkunaqa kallpasapa hinaspa mana unquqña kanqaku. Chaynapim atinqaku kay pacha sumaq huerta kananpaq llamkayta (Sal. 115:16).

17, 18. (1) ¿Imanasqam Jesusqa milagrokunata ruwarqa? (2) ¿Imanasqam kallpanchakunanchik musuq pachapi kawsananchikpaq?

¹⁷ Jesuspa milagrokuna ruwasqanmanta yachasqanchikmi ‘achkallaña runakunapa’ utaq kay pachapi kawsanankupaq suyakuyniyuq iñiqmasinchikkunapa iñiyninta kallpanchan, hamuq tiempopi unquykuna manaña kananmanta mana iskayrayanankupaq (Apoc. 7:9). Paypa milagrokuna ruwasqanmi qawachiwanchik kuyawasqanchikta (Juan 10:11; 15:12, 13). Arí, Jesuspa llakipayakuq kasqanqa yuyarichiwanchikmi Jehova Diospas serviqninkunata kuyasqanta.

¹⁸ Kunan tiempopiqa unquytawan wañuyllatañam qawanchik (Rom. 8:22). Chaymi necesitanchik musuq pachapi kawsayta. Malaquias 4:2 niwanchik manaña unquspa kusisqa kawsananchikmanta. Kaypi yuyaymanaspam, Jehova Diosta agradecekunchik hinaspa iñinchik tukuy ima niwasqanchikpi. Chaymi musuq pachapi kawsananchikpaqqa, Diospa munasqanman hina kawsanapaq kallpanchakunanchik. Jesuspa milagrokuna ruwasqanmanta yachasqanchikmi qawachiwanchik kamachimuspan tukuy ima ruwananmanta.