1. (1) ¿Imata ruwananpaqmi Jehova Diosqa Adanta kamachirqa? (2) Jehova Diosta yupaychaqkunaqa, ¿imakunapim rimay yachasqanchikta servichikunchik?

JEHOVA DIOSQA rimay yachaqtam unanchawarqanchik. Chaymi Adanmanpas kamachirqa Eden huertapi tukuy rikchaq lliw uywakunata sutichananpaq. Adanqa allinta yuyaymanaspanmi sapa uywakunata tupaqnin sutikunawan suticharqa (Gen. 2:19, 20). Chaymantapacham Diospa rimay quwasqanchiktaqa servichikunchik Jehova Diosta hatunchanapaq hinaspa lliw runakunaman paymanta willakunapaq. Kunan tiempopipas Diospa wakin serviqninkunam rimay yachasqankuta servichikunku bibliata huk rimaykunaman qillqanankupaq, chaynapi achka runakuna Jehova Diosta riqsinankupaq.

2. (1) Traducción del Nuevo Mundo bibliata ruwaqkunaqa, ¿imaynata ruwanankupaqmi kallpanchakurqaku? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

² Bibliaqa achkallay-achka rimaykunapim qillqasqa kachkan, wakinqa imam-kaq qillqasqam kachkan wakinñataqmi mana. Traducción del Nuevo Mundo nisqa bibliata ruwaq  iñiqmasinchikkunam munarqaku chay biblia imam kaq qillqasqa kananta. Chaymi kallpanchakurqaku maymi kasqanpi Diospa sutin qillqasqa kananpaq hinaspa Diospa sutin hatunchasqa kananpaq (leey Juan 12:28). Kallpanchakurqakutaqmi bibliapa qillqakusqan palabrawan tupaq palabrakunata qillqanankupaq, mana atikuptinñataqmi chay qillqapi ima niy munasqantaña qillqarqaku. Chaymantapas kallpanchakurqakum ruwasqanku bibliaqa mana sasachakuspalla ñawinchanapaq hinaspa chaylla sunquman chayaq kananpaq (leey Nehemias 8:8, 12). * Jehova Diospa testigonkunaqa kaykuna haypaytam munarqanchik bibliata 130 masnin rimaykunapi ruwaspanchikqa. Chayna kallpanchakuspanku Traducción del Nuevo Mundo nisqa bibliata ruwasqankumantam kaymanta yachasunchik. Yachasunchiktaqmi huk rimaykunapipas chayna ruwasqankumanta.

3, 4. (1) ¿Maypim hebreo rimaypi Diospa sutin rikurin? (2) ¿Imatam achka bibliakunapi mana churankuchu?

³ Hebreo rimaypim Diospa sutintaqa tawa letrakunawan qillqarqaku (castellanopim chay letrakunaqa tupan YHWH letrakunawan). Chay tawa letrakunam achka kutita rikurin ñawpaq hebreo rimay qillqakunapi. Chay qillqakunapa wakiqnintam mar Muerto nisqanku lawpi tarirqaku. * Chaymantapas chay tawa letrakunaqa rikurintaqmi Septuaginta nisqa bibliapipas. Chay bibliam ruwasqa karqa yaqa 200 wata manaraq Jesus hamuchkaptin yaqa 100 wata Jesuspa wañukusqan qipakama. Chaymi achka runakuna, ñawpaq qillqakunapi Diospa sutinta tarispanku mana ima niytapas atinkuchu.

⁴ Chaykunam qawachin Diospa sutin bibliapi kananta. Ichaqa achka bibliakunamantam Diospa sutintaqa hurqurunku. 1901 watapim ruwarqaku American Standard Version sutiyuq bibliata. Chay bibliapiqa Diospa sutinmi achka kutita rikuriq. 1950 watapiñataqmi lluqsimurqa Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas biblia inglés rimaypi. Chaypipas Diospa sutinqa rikurirqam. 1952 watapiñataqmi kaqmanta ruwarqaku American Standard Version bibliata. Chay ruwasqanku bibliapiqa manañam Diospa sutinqa rikurirqañachu. ¿Imanasqam hurqururqaku? Chay bibliata ruwaqkunam Diospa sutin qillqaytaqa mana allinpaq kasqanta qawarqaku. Chaynam inglés rimaypi hinaspa huk rimaykunapipas Diospa sutintaqa achka bibliakunapi manaña churankuchu.

5. ¿Imanasqam Diospa sutinqa bibliapi rikurinan?

⁵ Pipas hukpa ruwasqan librota huk rimaymanña qillqaspanqa allintam yachanan chay librota imapaq qillqasqanmanta hinaspam chayman hina huk rimaykunaman qillqanan. Bibliaqa Jehova Diosmantam hamun. Achka hawaqpim qawachin Diospa sutin bibliapi kananmanta hinaspa lliw runakuna Diospa sutinta yachaspanku hatunchanankuta kikin Dios munasqantapas (Ex. 3:15; Sal. 83:18; 148:13; Is. 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26; Hech. 15:14 [kay textokunaqa NM, nisqa bibliamanta hurqusqam kachkan]). Chaymi ancha allin lliw bibliakunapi Diospa sutin rikuriyninqa. Kikin Jehova Diosmi ñawpa qillqakunapiqa achka kutita qillqachirqa sutinta  (leey Ezequiel 38:23, NM  *). Huk rimaykunaman biblia qillqaq runakuna Diospa sutinta bibliapi mana qillqaqkunaqa, mana kaqpaqpas hinam Jehova Diospa sutinta hapichkanku.

6. ¿Imanasqam 2013 watapi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliapiqa suqta kutikama yaparunku Diospa sutinta?

⁶ Diospa sutin bibliapi rikurinanmantam kunanqa astawanraq yachanchik. 2013 watapi inglés rimaypi lluqsimuq bibliapim Diospa sutinqa rikurin 7.216 kutikama. 1984 watapi lluqsimuq bibliamantaqa suqta kuti masninñam kachkan. Pichqam kachkan 1 Samuel sutiyuq libropi. ¿Imanasqam yaparunku? Mar Muerto nisqanku lawpi tarisqanku qillqakunapi Diospa sutin chay hawaqkunapi rikurisqanraykum. Hukninñataqmi kachkan Jueces sutiyuq libropi. Chaypiqa churarunku achka ñawpaq qillqakunata estudiasqankupi Diospa sutinta tarisqankuraykum. *

7, 8. ¿Ima ninantaq hinaspa imatam yachachiwanchik Jehova Diospa sutinqa?

⁷ Jehova Diosta yupaychaqkunapaqqa ancha allinmi Diospa sutin ima ninanmanta yachayninchikqa. Jehova sutiqa, “paymi kanqa imapas ruwasqa kananpaq” ninanmi. * Ñawpaq qillqanchikkunapim chay suti ima ninan kasqanmanta yachachiq Exodo 3:14, NM nisqanwan tupachispa, chay textopa uray patanpim nin: “Ñuqam imapas kasaq munasqayman hina”, nispa. 1984 watapi inglés rimaypi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliapim nirqa, Jehova Diospa imapas munasqan ruwakunanpaq kikinpuni imapas kananmanta. * 2013 watapi inglés rimaypi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliapiñataqmi kaynata nin: “Diospa sutin ima ninanqa, yachachiwanchikmi munayninta ruwananpaq imatañapas kikinpuni ruwananmanta. Manamá chayllachu, yachachiwanchiktaqmi munayninta ruwananpaq tukuy ima unanchasqankunata servichikusqanmantapas”, nispa (qawaytaq “Bibliata estudianapaqmi yanapawasun” niq qillqapa 5 kaq paginata).

⁸ ¿Imaynatam Jehova Diosqa unanchasqankunata servichikun imapas munasqankunata ruwananpaq? Huk kutipim Jehova Diosqa Noeyta yanaparqa hatun buqueta ruwananpaq, Bezalel runamanñataqmi yachayta qurqa Dios yupaychana carpapa tukuy imankunata ruwananpaq, Gedeontañataqmi yanaparqa guerrapi allin peleaq kananpaq, Pablotañataqmi mana imatapas manchakuspa Jehova Diosmanta willakunanpaq yanaparqa. Jehova Dios yupaychaqkunaqa ancha allinpaqmi Jehova Diospa sutintaqa qawanku. Chaymi Traducción del Nuevo Mundo bibliata qillqaq iñiqmasinchikkunaqa, maymi kananpi Diospa sutinta churarunku.

9. ¿Imanasqataq Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa munanku achka rimaykunapi biblia kananta?

⁹ Sapa kutin aswan achka bibliakunapi Diospa sutintaqa manaña churankuchu. Hinaspam Diospa sutin churanankumantaqa “Señor” nispalla utaq llaqtankupi huk dioskunapa sutinkunata churarunku. Chayraykum Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa munanku, Diospa sutin hatunchaq  biblia lliw rimaykunapi kananta (Mal. 3:16). Kunankamaqa 130 masnin rimaykunapiñam Traducción del Nuevo Mundo bibliaqa Diospa sutinta hatunchachkan.

IMAM KAQ QILLQASQA HINASPA CHAYLLA ENTIENDENAPAQ BIBLIA

10, 11. ¿Ima sasachakuykunam karqa inglés rimaymanta huk rimaykunaman Traducción del Nuevo Mundo bibliata ruwaptinku?

¹⁰ Inglés rimaypi 1984 watapi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliata huk rimaykunaman ruwaptinkum sasachakuykuna rikurirqa. Eclesiastes 9:10 hinaspa huk versiculokunapim sasachakurqaku seol nisqa rimayta imayna qillqanankupaq. Huk bibliakunapipas chay rimaytaqa servichikunkum, ichaqa manam huk rimaykunapiqa chay rimay ima ninan kasqantaqa yachankuchu. Wakinkum piensanku huk kaqnin nacionpi utaq llaqtapi tarikusqanta. Chayraykum 2013 watapi lluqsimuq bibliapiqa seol hinaspa hades nisqa rimaykunataqa qillqarunku, ““wañusqakunata pampana uchku” nispa. Chayna ruwasqankuqa allintam tupan hebreo hinaspa griego rimaypi qillqasqankuwan hinaspapas mana sasachakuspalla entiendenapaqmi.

¹¹ Huknin sasachakuyñataqmi karqa hebreo hinaspa griego rimaymanta “alma” nisqan rimayta castellano rimayman qillqasqanku. Wakin llaqtakunapim piensanku, almaqa wañusqapa ukunmanta imapas kawsaq lluqsisqanta. Mana chaynata piensachinapaqmi, alma nisqan rimaytaqa tupasqanman hina rimaykunawanña qillqarunku. Chaynataqa ruwarunku Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras con referencias nisqa bibliapa 1572 paginanpi yachachikuyninman hinam. Mana sasachakuspalla entiendenapaqtaqmi, hebreo hinaspa griego rimaymanta willakuykunataqa bibliapa uray patanpiña churarunku.

12. ¿Imakunatawanmi allicharqaku 2013 watapi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliapiqa?

¹² Inglés rimaymanta huk rimaykunaman biblia ruwaq achka iñiqmasinchikkunam, wakin palabrakuna ima niy munasqanmanta tapukurqaku. Chaymi qawachirqa chay rimaykuna sasa entiendena kasqanta. Chayraykum Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa,  septiembre 2007 watapi tantearurqaku, inglés rimaypi Traducción del Nuevo Mundo bibliata kaqmanta ruwanankupaq. Chay ruwaq iñiqmasinchikkunam allinta estudiarqaku huk rimaykunapi biblia ruwaq iñiqmasinchikkunapa tapukusqankunata. Ñawpaq rimaykunata hurquruspankum, kunan rimaykunataña churarunku. Ichaqa hebreo hinaspa griego rimaypi ima niy munasqanwan tupaqtam, hinaspapas mana sasachakuspalla entiendekuqtam. Huk rimaykunapi biblia ruwaq iñiqmasinchikkunapa ruwasqankum allinta yanapakurqa inglés rimaypi bibliata allichanankupaq (Prov. 27:17).

13. ¿Imaynam tarikurqaku 2013 watapi lluqsimuq bibliata chaskiqkuna?

¹³ ¿Imaynam tarikurqaku iñiqmasinchikkunaqa 2013 watapi inglés rimaypi lluqsimuq bibliata chaskiruspanku? Achka iñiqmasinchikkunam Estados Unidospi betel wasiman cartata apachirqaku, musuq biblia chaskisqankuwan kusisqa kasqankumanta willakunankupaq. Huk iñiqmasinchikmi nirqa: “Bibliaqa llipipipiq alhaja rumikunawan huntasqa wayqa hinam. 2013 watapi lluqsimuq bibliata ñawinchaspayqa, sapa rimaykuna ima niy munasqantam mana sasachakuspalla sumaqta entiendeni. Chayna ruwasqa bibliam yanapawan Jehova Diosta astawan riqsinaypaq. Chayta ñawinchaspaymi Jehova Diosta qawani kuyakuq taytay kuyawasqanta hina chaynataq kuyakuyllawanña rimapayawasqanta hina”, nispa.

14, 15. ¿Imaynam iñiqmasinchikkunaqa tarikunku Traducción del Nuevo Mundo bibliata rimayninkupi chaskispanku?

¹⁴ Huk rimayniyuq iñiqmasinchikkunapas kusisqam tarikunku 2013 watapi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo biblia, kikinkupa rimayninkupiña kasqanmanta. Bulgaria nacionmanta kaq yuyaqyasqa runam unay watakunaña bibliata ñawincharqa, ichaqa musuq bibliata chaskiruspanmi nirqa: “Manam haykapipas ñawincharqanichu chaylla entiendenapaq hinaspa sunquyman chayaq bibliataqa”, nispa. Albania nacionmanta kaq huk iñiqmasinchikpas ninmi: “Albania  rimaypi biblia ñawinchayqa suma-sumaqllañam. ¡Mayna kusikunapaqmi Jehova Diosta rimayniykupi rimaqta uyariyqa!”, nispa.

¹⁵ Achka nacionkunapim biblia tariyqa sasa-sasa utaq llumpay qullqipaq, chaymi as runakunallapa bibliankuqa kan. Ruanda nacionpim Jehova Diospa testigonkunawan estudiaq achka runakuna Diosta astawan yupaychanankupaq tanteakuytaqa mana atiqkuchu. ¿Imanasqa? Mana bibliayuq kasqankuraykum. Iglesiakunapi rantikusqanku bibliaqa achka qullqipaq hinaspa sasa entiendenapaqmi karqa. Traducción del Nuevo Mundo biblia rimayninkupi lluqsiramuptinmi, huk iñiqmasinchikqa warminwan hinaspa tawa churinkunapiwan nirqaku: “Jehova Diosta hinaspa yuyayniyuq confianza sirvientetam ancha-anchata agradecekuniku, kay biblia quwasqankumanta. Llumpay wakcha kasqaykuraykum sapakamapaq biblia rantiytaqa mana atiqchu kaniku, kunanmi ichaqa sapakamapaña bibliayku kapuwanku. Jehova Dios agradecekusqaykuta qawachinaykupaqmi bibliataqa sapa punchaw kuska ñawinchaniku”, nispa.

16, 17. (1) ¿Ima ruwananchiktam Jehova Diosqa munan? (2) ¿Ima ruwaytam munanchik?

¹⁶ Inglés rimaypi 2013 watapi lluqsimuq Traducción del Nuevo Mundo bibliaqa achka rimaykunapim lluqsimunqa. Satanasqa manam chay biblia lluqsimunanta munanchu, Jehova Diosmi ichaqa munachkan lliw yupaychaqninkuna paypa palabran ñawinchananchikta hinaspa yachachikuyninkunamanta yachananchikta (leey Isaias 30:21). Ñam hichpaykamuchkanña ‘enteron kay pachapi runakuna’ Jehova Diospa yachayninwan huntasqa kanankupaq tiempo (Is. 11:9).

¹⁷ Jehova Diospa tukuy ima quwasqanchikta hinaspa paypa sutin hatunchaq bibliataqa allintayá servichikusun. Sapa punchawyá bibliapi yachachiwasqanchikta uyarisun, hinaptinmi paypas mañakusqanchikta uyariykuwasun. Paywan sapa kuti rimaspanchikqa allintam riqsisun hinaspapas astawanraqmi kuyasun (Juan 17:3).