BIBLIAQA KAY PACHANCHIK IMAYNA KASQANMANTAM WILLAKURQAÑA.

Kay pacha hinaspa hanaq pachapi lucerokunaqa ¿hinañachu karqa?

Ñawpaqtaqa yachaysapa runakunam nirqaku tukuy chaykunaqa ñawpaqmantaraq hinaña kasqanta. Kunanmi ichaqa yaqa lliw yachaysapakunaña ninku imapas rikurichisqanta. Bibliaqa nirqañam chayna kasqanta (Genesis 1:1).

¿Imaynataq kay allpa pachanchikqa?

Ñawpaq tiempopiqa achka runakunam nirqaku allpa pachanchikqa qawasqanchik hina pampalla kasqanta. Jesus kay pachapi manaraq nacechkaptin tawa pachak wata ñawpaqtaraqmi Grecia nacionniyuq yachaysapa runakuna nirqaku kay pachaqa ruyrunpa kasqanta. Ichaqa aswan ñawpaqtaraqmi Diosta serviq Isaiasqa nirqaña chayna kasqanta (Isaias 40:22).

¿Tukuqllachu kay pachaqa hinaspa lucerokunaqa?

Jesus kay pachapi manaraq nacechkaptin kimsa pachak wata ñawpaqtaraqmi, Aristoteles yachaysapa runa nirqa hanaq pachapi lucerokunaqa mana tukuq kasqanta. Aswanqa nirqam kay pachapi kaqkunalla tukuq kasqanta. Chaynatam runakunaqa piensarqaku una-unay watakuna, ichaqa yaqa 150 wata ñawpaqtam Lord Kelvin yachaysapa runa hinaspa huk yachaysapa runakuna nirqaku tukuy imaqa tukuqlla kasqanta. Lord Kelvinmi bibliapi tarirurqataq kay pachaqa hinaspa hanaq pachapi lucerokunaqa ‘pacha hina mawkayasqanta’ (Salmo 102:25, 26). Ichaqa piensarqam Diosqa unanchasqankuna tukunantaqa mana saqinanmanta (Eclesiastes 1:4).

¿Imataq hanaq pachapi lucerokunata hapichkan? ¿Imapa hawanpitaq kay pachanchikqa kachkan?

Aristotelesmi nirqa hanaq pachapi lucerokunaqa imapapas ukunpi kasqanta, nirqataqmi allpa pachanchik chaykunapa chawpinpi kasqanta. Yaqa kimsa pachak wata ñawpaqtam yachaysapa runakuna nirqaku hanaq pachapi lucerokunataqa hinaspa kay pachanchiktaqa mana imapas hapisqanta. Ichaqa Aristotelesmantapas ñawpaqtaraqmi Diospa serviqnin Job qillqarqaña kay ‘pachanchikqa mana imapa hapisqan warkurayasqanta’ (Job 26:7).

BIBLIAQA MANAM HAMPIKUNAMANTA YACHACHIQ QILLQACHU, CHAYWANPAS NIWANCHIKMI MANA UNQUNAPAQ IMAKUNA RUWANAMANTA.

 Unquqkunata sapaqchaymanta.

Moisespa chaskisqan kamachikuypim Israel runakunata Dios nirqa leprawan unquqkunaqa sapaqchasqa kanankumanta. Runakuna llumpayta unquyta qallaykuptinkuñam chayraq doctorkuna yacharurqaku unquqkunata sapaqchayqa allin kasqanta (Levitico 13 hinaspa 14 capitulokuna).

Wañusqata llachparuspa makita mayllakuymanta.

Pachak wata masnin ñawpaqkamaqa, wañusqata llachparuspankuqa doctorkunaqa manam makinkuta mayllakuqkuchu unquqkunata atiendenankupaqqa, chaymi achkallaña wañuqku. Moisespa chaskisqan kamachikuypim ichaqa nirqaña pipas wañusqata llachparuspanqa Diosman mana asuykunanmanta. Aswanmi bañakunan karqa. Chay kamachikuyqa allinmi karqa runakuna mana unqunankupaq (Numeros 19:11, 19).

Hatun ispayta pampanamanta.

Sapa watam wara-waranqantin warmachakuna qichawan wañunku, yaqa llapanpiqa hatun ispayta mana pampasqankuraykum. Moisespa chaskisqan kamachikuypim nirqa hatun ispaytaqa runapa yachasqanmanta karupi pampanankupaq (Deuteronomio 23:13).

Qari kayninpa qarachanta kuchuspa señalaymanta.

Diosmi Israel runakunata kamachirqa qari wawakunata nacesqanmanta pusaq punchawninpi qari kaychanpi señalanankupaq (Levitico 12:3). Pusaq punchawniyuq kaptinkuñam wawakunapa yawarninqa kuchuruptinkupas chaylla sayarun. Chayna kasqantam doctorkuna yacharunku, manaraq pusaq punchawniyuq kachkaptin wawakunata señalaptinkuqa wañurunmankupaschá karqa.

Kusisqalla kaspaqa sanolla kanamanta.

Doctorkuna hinaspa yachaysapa runakunam ninku kusisqalla, hawkalla, agradecekuq hinaspa pampachakuq kaspaqa mana chaylla unqurunamanta. Bibliapas ninmi: ‘Kusisqa sunquqa allin hampim, llakikuymi ichaqa runata unquchin’, nispa (Proverbios 17:22).